Vísir - 22.10.1940, Blaðsíða 1
Riístjóri:
Kristján GuðSaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Ritstjóri Ðlaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
Reykjavík, þriðjudaginn 22. október 1940.
244. tbl.
TVEIR MURARAR
í frístundum sínum hefir Churcliill gaman af því að dunda
við múrverk. Er hann sagður leikinn í því verki. Hér :á mynd-
inni er hann að hjálpa við að múra vélbyssuhreiður á suður-
ströndinni. Myndin er tekin þegar Churchill var á eftirlitsferð
um þær slóðir. §
Churchili ávarpar
frönsku þjúðina.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Winston Cburchill, forsætisráðherra Bretlands, flutti ávarp
til frönsku þjóðarinnar í breska útvarpið í gær. Hann endurtók
það sem hann hefir áður lýst yfir margsinnis, fyrir hönd bresku
stjórnarinnar og allrar bresku þjóðarinnar, að franska þjófiin
myndi njóta góðs af sigri Breta og bandamanna þeirra. Frakk-
land muni rísa upp á ný, jafn voldugt og glæsilegt og fyrrum.
Cliurchill talaði af samúð í
garð frönsku þjóðarinnar og
koni glögt fram í ræðu lians, að
Bretar skilja vel erfiða aðstöðu
hennár. En hann hað Frakka
um, að leggja engar hindranir
í veg Breta, þótt þeir gæti ekki
veitt þeim beinan stuðning.
Churchill viðurkendi það, að
ýmislegt hefði gengið í xnóti, en
Bi’etar hefði haldið velli, og á
þessu ári, 1940, höfurn vér yfir-
höndina á sjónum, en á íxæsta
ári munum vér hafa yfirhönd-
ina í lofti, og hvað það þýðir
má yður öllum ljóst vera, bætti
liann við.
Hann bað Fraldca að minnast
þess, að Bretar héldi áfram
baráttunni fyrir frelsi og rétt-
læti og sanngirni í öllum við-
skiftum þjóða milli. Þessa bar-
áttu hófu Frakkar með Bretum.
Iiann talaði um liætturnar, sem
af því stafa, er góðir vinir deila
— og fjandmenn þeirra léitast
við að hafa lxagnað af.
í Biætlandi lætur enginn mað-
ur bilbug á sér finna, þrátt fyr-
■ír ógurlegar loftái’ásir og yfir-
vofandi inni’ás. Flugher vor
hefir efrki aðeins varið land
vort og borgir — liann hefir
verið í öflugri sókn á megin-
landinu. Vér treystum þvi, að
oss auðnist að lirinda hverri
innrásartilraun, sein fjandinenn
\T>rir kunna að gera.
CliurchiII rakti allítax’lega
baxdagaaðfei’ðir Þjóðverja —
lxvernig Ililler hefði farið að til
þess að kúga rnarga mæta þjóð.
Fyrir lxonum vakir ekki ósigur
Frakklands, heldur tortíming,
sagði Ohurchill. Hann bað
Frakka að lierða upp hugann og
minnast þeirra orða Napoleons,
að „sál Frakklands er ódauð-
leg.“
Því næst hvatti hann Frakka
til þess að gera ekkert til þess
að torvelda Bretum, sigurinn, ef
þéir gæti ekki stutt þá, eins og
sakir standa. Síðar getið þið
stutt oss, til þess að knýja fram
úi’slitasigur í baráttunni við
Hitler.
ÞeiiTi baráltu myndi Bretar
lialda áfram ótrauðir þar til yf-
ír lyki. „Lifi Frakkland,“ sagði
Churchifl í lok ræðu sinnar, og
þjöðirnar, sem sækja fram til
þess að vínna aftur frelsi sitt.
Ætla Bandarikin ad
hertaka Martfiii«pae ?
Flota- og landhersflugvélar hafa
verið sendar til eyjar-
innar frá U. S. A.
Önnur árás á
Burmabrautina.
Einkaskeyli frá United Press.
London í morgun.
QPINBERLEGA er tilkynt í
Chungking í morgun, að
Japanir hafi gert aðra sprengju-
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgiin.
Blaðið New York Post skýrir frá því 1 morgun,
og kveðst hafa fregnina frá opinberum heim-
ildum, að Bandaríkin hafi sent 19 flotaflug-
vélar og allmargar af f lugvélum landhersins, til Martini-
que nýlendu Frakka í Vestur-Indiu. Það er ekki tekið
fram hversu margar landhersflugvélarnar eru.
Eins og menn minnast eru enn 100 amerískar hern-
aðarflugvélar q Martinique, og áttu þær að fara til
Frakklands. Hafði franska stjórnin keypt þær áður en
Frakkar gáfust upp fyrir Þjóðverjum, og hafa flug-
vélarnar aldrei komist lengra en til Martinique. Fyrir
nokkuru var talsvert um þessar flugvélar rætt, og var
rey.nt að leysa málið með því, að Bandaríkin tæki við
flugvélunum aftur, en á það vildi franska stjórnin
ekki fallast, sennilega vegna þess, að Þjóðverjar kröfð-
ust þess, að hún tæki þá afstöðu. Bar franska stjórnin
því við, að það bryti í bága við vopnahlésskilmálana, ef
hún skilaði flugvélunum afur.
Knox flotamálaráðherra Bandaríkjanna hefir verið
spurður að því, hvort rétt væri, að Bandaríkin hefði
sent flugvélar til Martinique. Hann neitaði því ekki, að
fregnin væri rétt, en vildi að öðru leyti ekkert um mál-
ið segja.
Nú er sú spurning á hvers manns vörum, hvort
Bandaríkin ætli að tryggja sér flugvélarnar, annað;
hvort til eigin nota, eða til þess að selja þær Bretum. í
sumum fregnum er talið, að hér muni vera um ör-
yggisráðstöfun að ræða, með tilliti til landvarna Vest-
urálfu. Það, sem um þetta er sagt, byggist á getgátum,
en fregn New York Post hefir vakið milda athygli og
er beðið opinberrar tilkynningar með óþreyju.
í seinustu fregnum er dregið í efa, að fyrstu fregnir
um þetta séu réttar.
Nóttin í L/ondoii.
Óvenjulega
margar bresk-
ar ílugvélar í
lofti.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
I nótt var í London merkið
um að alt Væri rólegt, gefið fyr
en margar aðrar nætur, svo að
nóttin var tiltölulega róleg.
Samkvæmt þeim gögnum, er
íxú liggja fyrir, urðu skemdir í
London lxvergi nxiklar, enda dró
úr krafti loftárásanna eftir þvi
senx á þær leið. Skemdir urðu
eingöngu i úthverfuflUm.
í opinberum tilkynningum
segii’, að óvenjulega margar
breskar orustuflugvélar hafi
vex-ið á lofti. Þó að engar opin-
berar upplýsingar hafi verið
gefnar unx það, er talið að verið
sé að litbúa flugvélarnar með
sérstökum tækjum til nætur-
bardaga.
árás á kínverska hluta Burma-
brautarinnar i gærkveldi.
Árásunum var beint gegn
brúm við landamærin, en í til-
kynningu Kínyerja segir, að
tjón hafi ekki orðið, svo að
flutningar halda áfram óhindr-
aðir. Kínverjar liafa að vísu
vinnuflokka meðfrám allri
brautinni, en mest lxætta stafar
af loftárásunum á bi’ýi’nai*,
því að ef ]xær verða eyðilagð-
ar, mun laka laíigan tíma að
gera við þær.
w
a
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London i morgun.
Fregn frá Belgrad hermir, að
stjórnmálamenn Jugoslaviu líti
svo á, að á uppsiglingu sé stjórxx-
málaleg sókn á Balkanskaga af
Breta hálfu. 1 dag liefst fundur
Canxpbells, sendiherra Breta i
Belgrad, og sendiherra Bi’eta í
Búlgáríu og Tyi’klaiidi. Verður
fundurinn lialdinn í Istanbul.
Stjórnmálamenn Jugoslaviu
líta svo á, að fyi’ir Bretum vaki
að stofna til bandalags milli
þeirra Balkanþjóða, sem vilja
varðveita sjálfstæði sitt. Sé hér
um síðustu tili’aun að í-æða til
þess að mynda öflug virki gegn
frekai'i útþenslu Þjóðverja á
Balkanskaga.
Skipum samtals
63,000 smál. á
einni viku.
Það var opinbei’lega tilkynt.í
London í morgun, að vikuna,
sem endaði 14. okt. lxafi verið
sökt skipum sem voru samtals
liðlega 63.000 smálestir að
stærð. Unx lielmingur, miðað við
smálestatölu, var bresk eign.
Bandameixn Breta áttix þrjú
skip, seixx sökt vai’, samtals
17.537 smál., en hlutlausar
þjóðir 3, samtals 13.358.
Loft irásirnar
á meglnlandið.
EINKASKEYTT TIL VÍSIS.
London í morgun,
Það er nú viðurkent i itólsk-
um fregxxum, að breskar
sprengjuflugvélar fiugu yfir
ýmsa staði á Norður-ítaliu, í
fyrri nótt. Varð maxxntjón og
eigna á nokkurunx stöðum. í
breskri tilkynningu segii’, að
ái’ásir Ixafi verið gei’ðar :á flug-
vélaverksnxiðjur í Milaixo og
Tui’in og stálverksmiðjurnar í
Aosta. Fi’egnir frá Svisslaixdi
lierma, að heyrst hafi og sést til
bresku flugvélanna í Geixf og
Zxxrich, er þær flugu til Italíu og
eins, er þær konxu aftur. Var
skotið á þær af loftvarnabyyss-
11X11.
Bi-etar segjast liafa gert loft-
árásir 'á Berlín sömu nótt, senx
fyrr var getið, og á flotaliafnirn-
ar í Kiel og Hamborg. Talið er,
að stórt herskip hafi orðið fyrir
sprengju. Alls liafa íxú vei’ið
gerðar 14 loftárásir á Berlín og
liafa tekið þátt í þeixxi 225 flug-
vélar og Var varpað niður
sprengikúlum, senx voru sanxals
200 smál. að þyngd, og auk þess
ikveikjusprengjum. I fyrrinótt
gei-ðu Bretar einnig loftárásir á
flugstöðvar Þjóðverja i her-
numdu löndunum, og -— að
vanda — á innrásarbækistöðv-
arnar.
Japanir ‘ IcHa§t
vió ad afla scr
liracfna.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fregn frá Vichy, aðseturs-
stað Petain stjómarinnar
fi’önsku, lierinir að Japanir séu
að leilast við að afla sér hrá-
efna til þess að bæta sér það
upp, að Bandai’íkin lxafa stöðv-
að útflutning til Japan á bensíni
og gömlu járni.
Hafa Japanir sent sérstaka
viðskiftanefnd til Hanoi í
fralxska liulokina, og lxefir hún
farið fram á, að hafnar verði
viðskiftalegar saiixkomulagsum-
leitanir þegar í stað. Til stóð, að
þessar umleitanir færi fram, en
þetta er mánuði fyrr en ráð var
fyrir gert, og sýnir það, að Jap-
anir sjá fyrir, að hráefnaskort-
urinn nxuni fara að valda þeim
erfiðleikum.
Andúðin
verjum í
gegn Þjóð-
Frakklandi.
Andúðin gegn Þjóðverjum er
stöðugt að magnast í Fi akklandi
og liafa borist fregnir unx, að
leynilögregla Þjóðverja í Paris
hafi fundið fjölda mai’gar
leynistöðvar. Var dreift áróð-
ursmiðum og bæklingum frá
stöðvum þessunx. Fólk í Paris er
handtekið í 'hundraðatali.
Ágreiningur er sagður innan
frönsku stjórnarinnar. Laval og
lians menn vilja algert sam-
komulag við Þjóðverja og jafn-
vel strið við Bretland, en Peta-
in er því mótfallinn.
• w
Þrír í land,
en þrír á s]o.
t
Esjufarþegar«iP og ákvarðanir
bresku herstjópnarinnar.
qú ákvöröun mun hafa veriö tekin að þrír af far-
•^þegum þeim, sem fluttir voru úr Esju um borð
Ægi, skuli sendir til Englands, til nánari athugunar
þar, en látið mun í veðri vaka að þeir muni fá heimfar-
arleyfi að rannsókn lokinni, leiði hún ekkert það í ljós,
sem geri aðrar ráðstafanir nauðsynlegar. Þeir menn,
sem hér um ræðir eru Bjarni Jónsson læknir, og tveir
sjómenn, sem komu um borð í Esju í Þrándheimi, en
munu hafa farið utan á þýskum skipum endur fyrir
löngu.
Sú ákvörðun að senda hina þr já íslendinga til Bretlands kem-
ur að vonum mjög ónotalega Við íslensku þjóðina. Ekki er kunn-
ugt um að ríkisstjóminni hafi verið nein sérstök skilyrði sett,
er heimflutningur Islendinganna var leyfður, varðandi hugar-
far eða starf þeirra manna, sem heim yrðu fluttir. Þessir menn
leggja á sig langa ferð um hættusvæði, hverfa frá tiltölulega
öruggum stöðum,til þess eins að vera fluttir héðan aftur til rann-
sóknar í annarlegu landi. Sýnist svo sem eðlilegra hefði verið
að. kyrsetja þessa menn strax er til Bretlands kom, og hrekja þá
ekki hingað að óþörfu, og úr því að þeir eru hingað komnir í
íslenska lögsögn, sýnist óhætt að fullyrða að unt hefði verið að
gera tryggilegar ráðstafanir gagnvart þessum mönnum, þannig
að breska heimsveldinu stafaði engin veruleg hætta af þeim,
þar til úr því yrði skorið hvort þeir fengju að fara ferða sinna
sem frjálsir menn eða ekki.
Menn kunna að segja sem svo að betra sé þetta þó, en ef Esja
hefði verið haldið í erlendri höfn,þar til fullnaðarrannsókn hefði
farið fram, en þar til er því að svara, að ef rannsókn á farþeg-
um hefði farið fram í Bretlandi á sama hátt og hér, hefði það
tafið för skipsins mjög óverulega, og íslendingum hefði verið
hlíft við því, að þola þá skapraun, sem ómótmælanlega er þeim
gerð, með þeim ráðstöfunum, sem hér hafa verið gerðar.
Ríkisstjómin mun að sjálfsögðu fylgjast með afdrifum þess-
ara manna, eftir því sem föng verða á, og íslenska þjóðin mun
láta sér örlög þeirra miklu skifta, — þótt þeir séu aðeins „þegn-
ar smárrar þjóðar.“