Vísir - 06.11.1940, Qupperneq 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 6. nóvember 1940.
257. tbl.
ROOSEVELT ENDUR-
KOSINN FORSETI.
____ \
Varaíorsetaefni rcimblikana ogr aitdstæðingraklöð Roosevelts viður-
kenna, að bann bafi nað endnrkosning'ii, þdtt fnlluaðariirslit séu
ekki fyrir hendi.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
F" RANKLIN D. ROOSEVELT forseti hefir verið endurkjörinn forseti Banda-
ríkjanna og er það í fyrsta sinni, sem sami maður er kjörinn forseti þar í
landi þriðja sinn, og aldrei hefir það komið fyrir áður, að sami maður hafi
boðið sig fram nema tvisvar. En það voru hinar ískyggilegu horfur í heiminum, sem
réðu því, að Roosevelt gaf kost á sér í þriðja sinn og þar að auki áttu demokratar engan
mann, sem var nokkurn veginn viss um að komast að. Voru hér brotnar hefðbundn-
ar reglur og sýnir fátt betur hina miklu lýðhylli Roosevelts, að þjóðin skyldi una því,
að brotjjp væri í bág við þessar óskráðu reglur. Það var alment talið, að það mundi
muna litlu hvor bæri sigur úr býtum, Roosevelt eða Willkie. En í nótt sem leið viðjar-
kendi vara-forsetaefni republikana, að Roosevelt hefði komist að. Hið sama gerði
New York Times, helsta blað Bandaríkjanna, og m.örg blöð, sem studdu Willkie.
Fullnaðarúslit eru ekki fyrir hendi, er þetta skeyti er sent, en samkvæmt seinustu fregnum var
Roosevelt á undan, að því er atkvæðamagn snerti í f jölda mörgum ríkjum, New York, Ulinios, Ohio,
suðurríkjunum og víðar, og jafnvel í Indiana, þar sem Wendell L. Willkie er borinn og barnfædd-
ur. Alls hafði Roosevelt þá fengið 14.879.000 atkvæði, en Willkie 11.987.000 atkvæði. Ef miðað er
Franklin Delano Roosevelt, við kunn úrslit hefði Roosevelt 453 kjörmannaatkvæði, en Willkie 92. (Sá frambjóðandi, sem
fyrsti maður í Bandaríkjunum sigrar í einhverju fylki fær öll kjörmannaatkvæði þess fylkis, þannig fengi t. d. Roosevelt 49 kjör-
sem býður sig fram til forseta mannaatkvæði í New York, ef hann hefði meirihluta kjósendaatkvæða í því fylki sem líkur eru
þrisvar, og er kosinn þrisvar. til).--
Það var mikið, um að vera í Bandaríkjunum alla síðastliðna
nótt. Fáir Bandaríkjamenn tóku á sig náðir. Menn sátu við út-
varpsviðtækið eða menn söfnuðust saman á torgum og gatna-
mótum. Yið Times Square í New York safnaðist saman svo
mikill mannf jöldi, til þess að fylgjast með úrslitunum, sem aug-
lýst voru á byggingum, að öll umferð stöðvaðist. Lögreglan
reyndi fyrst í stað að halda opinni braut, en það tókst ekki og
Mifu menn þá upp á sporvagna og bíla, til þess að sjá betur.
Gullu við fagnaðarópin, er Roosevelt hafði vföast betur, en
Roosevelt á mjög miklu fylgi að fagna í New York.
Fyrsta ræða Chnrch-
tirs eftir árás Itala
«*
á (firikkland.
Vilja Bretar fá bækistöðvar í Eire?
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Winston Churchill flutti í gær fyrstu ræðuna, sem hann
hefir haldið eftir að ítalir réðust á Grikkland. Ræða þessi var
eins konar yfirlit um styrjöldina og horfurnar og að sjálfsögðu
fjallaði hún að verulegu leyti um hina nýju Balkanstyrjöld.
Lýsti hann yfir því, að Bretar myndi styðja Grikki af fremsta
megni, þrátt fyrir það, að Frakkar og Bretar buðu Grikkjum
vernd sameiginlega, en Frakkar hafa nú ekki aðstöðu til þess að
veita Grikkjum neina hjálp.
Eitthvert áhrifamesta hlað
landsins, Kansas City Star, sem
studdi Willkie, hefir viðurkent,
að hann liafi ekki komist að, en
Willkie hafði ekki sjálfur viður-
kent það er síðast fréttist.
Roosevelt forseti dvelur nú að
heimili sinu i Hyde Park, New
York ríki, en ættarsetur hans er
þar, ofarlega við Hudsonána.
Roosevelt kaus heima hjiá sér og
fór kona hans og móðir með
honum ó kjörstað.
í nótt sem leið, er kunnugt
varð, að Roosevelt myndi verða
kjörinn á ný, fóru dalsbúar í
fylkingu að heimili lians, og
báru þeir blys. Forsetinn ávarp-
aði þá og þakkaði þeim hollustu
þeirra, vináttu og trygð. Eg er
ultaf hinn sami, gamli Franlcie
Roosevelt, sagði hann, og bætti
því við, að það liti svo út, sem
.liann ætti eftir að verða forseti
hið þriðja sinn — og síðasta.
Ýmsir leiðtogar demolcrata
hafa látið svo um mælt, að með
þessum kosningaúrslitum hafi
þjóðin vottað Roosevelt traust
sitt og samþykt stefnu hans í
utan- sem innanríkismálum.
Seinustu fregnir frá Banda-
ríkjunum herma, að Roosevelt
sé viss um sigurinn. Ilann hefir
fengið um 18.500.000 kjósenda-
atkvæði, en Willkie um 15..400,-
000. Hefir þvi Roosevelt um 3
milj. kjósendaatkvæða fram yf-
ir Willkie.
, Auk þess, sem kosið var um
forseta, var kosið í % sæla öld-
ungadeildarinnar og alla full-
trúadeildina. Demokratar munu
halda meiri hluta atkvæða í öld-
ungadeildinni, og þeir hafa þeg-
ar fengið 168 þingsæti í full-
trúadeildinni, en republikanar
að eins 65.
Öllum fregnum ber saman
um það, að flokkarnir muni nú
leggja deilumálin til hliðar og
sameinast gegn hinni utanað-
komandi hættu. Verður höfuð-
málið efling landvarnanna. Þeg-
ar í kvöld koma helstu menn
beggja flokkanna saman á fund
sem haldinn verður í Carnegie
Hall, New York, og verður ræð-
unum útvarpað um öll Banda-
ríkin. Þykir það merki hinnar
þjóðlegu einingar, sem er að
skapast í landinu, simar frétta-
ritari United Press, að slíkur
fundur er haldinn.
Styrjöldin í
Grikklandi.
Grikkir í sókn. Mik-
ið manntjón af völd-
um loftárása.
Grikkir hafa náð valdi á
fjallavíggirðingum skamt frá
Koritza og tekið marga fanga
og náð allmörgum fallbyssum
og mjög mörgum vélbyssum
frá ítölum.
Fát mikið kom á Itali, er
Griklrir hófu álilaup sitt og
skutu ítalir af skriðdrekabyss-
um sínum á ítalskar fótgöngu-
liðssveitir.
Grikkir hafa gert loftárásir
íneð miklum árangri á flugstöð
ítala við Koritza og á aðra flug-
stöð í Albaníu. Eyðilögðu þeir
fjöída margar flugvélar á báð-
um stöðunum og flugskála.
Seinustu fregnir herma, að
Grikkir séu áfram í sókn á Kor-
itszavígstöðvunum í nánd við
Albaníu. Ilalda þeir áfram að
skjóta á Koritza. Þeir halda og
En Churchill kom viða við i
ræðu sinni. Hún fjallaði einnig
um warnir Bretlands, kafbáta-
liernaðinn o. m. fl. Mikla at-
hygli vakti sá kafli ræðunnar,
sem fjallaði um baráttuna gegn
kafbátunum, en Churchill sagði
að ef Bretar hefði bækistöðvar
á suður- og vesturströnd ír-
lands (þ. e. í Eire), hefði þeir
miklu betri aðstöðu til þess að
vernda skip á siglingaleiðum
milli Bretlands og Ameríku, en
nú er, og kom það í ljós í ræðu
lians, að þessa byrði hefði ald-
rei átt að leggja á herðar Breta,
þótt breiðar væri. Einn af þing-
mönnum verlcalýðsins, sem tólc
til máls fyrstur þingmanna á
eftir Churchill, gerði þennan
kafla ræðunnar að umtalsefni,
og sagði m. a., að ef ekki væri
Bretlands vegna, hefði Eire
beðið sömu örlög og Hollands,
1 Belgíu og Frakklands, og ætti
að leiða athygli Bandaríkjanna
að því, hver hætta siglingum
milli Bandaríkjanna og Bret-
lands væri búin, af því að Bret-
áfram tilraunum sínum til þess
að innikróa Itali þar í fjöllun-
um og hafa tekið allmarga
fanga.
Italir hafa hert loftárásirnar
á Piræus, Saloniki og Kastoria.
Alls liafa 291 maður beðið bana
af völdum loftárásanna, en 690
særst.
ar hefði ekki bækistöðvar á
ströndum Eire.
Churchill sagði, að liinn ít-
alski einræðisherra hefði fyrir-
skipað árás á Grikki, fræga og
friðelskandi þjóð, sem ekki
hefði neitt til saka unnið. Kon-
ungur Grikklands og forsætis-
ráðherra hefði tekið þá ákvörð-
un að verja frelsi og heiður
þjóðar sinnar, og stæði öll
gríska þjóðin einhuga með
þeim i þeirri baráttu. Nýjar
skyldur hefði nú verið lagðar á
herðar Bretum, þvi að þeir
hefði lieitið Grikkjum stuðn-
ingi af fremsta megni og þeir
myndi standa við skuldbinding-
ar sínar gagnvart Grikkjum,
þótt vernd sú, sem Grikkjum
var lieitin, hafi verið sameigin-
leg vernd Frakka og Breta.
Churchill ræddi allítarlega
liversu aðstaða Breta hefði orð-
ið erfiðari vegna uppgjafar
Frakka. Allar hernaðarlegar á-
ætlanir við Miðjarðarhaf hefði
bygst á bresk-franskri sam-
vinnu. Bretar hefði svo verið
sviftir stuðningi landhers
Frakka í Norður-Afriku og Sýr-
landi, aðstöðu til að- nota flug-
hafnir og flotastöðvar þeirra,
og aðstoð franska flotans. —
Churchill kvaðst aldrei hafa
reynt að leyna hættum og erf-
iðleikum, en hann gæti sagt, að
aðstaða Breta þar eystra væri
betri nú, en er Frakkar gáfust
upp. Breski flotinn hefði alger
Þannig hrapaði hann-----!
Tveir breskir flugmenn, sem eru nýkomnir úr bardaga við
þýskar sprengjuflugvélar lýsa bardögum sinum. Sá til hægri
virðist vera að segja frá þvi, hvernig andstæðingur hans hrap-
aði til jarðar. v
yfirráð á Miðjarðarhaf i og
þótt ekki hefði komið til stór-
átaka milli Breta og ítala, hefði
Bretar haft betur í öllum við-
ureignum og tjón ítala væri
luttugu sinnum meira en Breta.
Ekki hefði tekist að fá italska
flotann til að leggja í orustu.
Tyrklandi kvað hann mikið ör-
yggi í því, að Bretar liefði öfl-
ugan flota í austurhluta Mið-
jarðarhafs. Churchill lýsti yfir
því, að Bretar hefði sett á stofn
flug- og flotastöðvar á Krít, og
árásir væri byrjaðar á lierstöðv-
ar Itala á Suður-Italiu og þær
yrði sífelt auknar hér eftir.“
Þá sagði Churcliill, að þrátt
fyrir það, að þurft liefði að
koma upp miklum her á Bret-
landi og innrásarhættan stöð-
ugt vofað yfir, hefði verið hald-
ið uppi stöðugum herflutning-
um frá Bretlandseyjum og öðr-
um breskum löndum, til land-
anna við austanvert Miðjarðar-
haf — i tugþúsundatali hefði
verið flutt lið þangað, mánuð
eftir mánuð, og mikið af her-
gögnum.
Churchill vék að þvi i ræðu
sinni, að Hitler hefði hótað að
leggja borgir Bretlands i rústir,
ef Bretar gæfist ekki upp. Vafa-
laust hefir Hitler lialdið, að
hann gæti þetta, en borgir Bret-
lands standa enn. Aðeins 300
hermenn hafa beðið bana, en
500 særst. Sýnir þetta Jjóslega,
> að ekki hefir véríð lögð nein á-
hersla á, að varpa spi'éngjum a
liernaðarlega mikilvæga staði.
Breska þjóðin hefir ekki látið
neinn bilbug á sér finna. Kvaðst
Churchill ekki liarma það, að
Hitler hafi reynt að drepa i
henni kjarkinn, því að hún liafi
þegar sýnt, að honum tekst það
aldrei. Hann vitnaði í orð
verkamanns, sem sagði, að alt
mundi fara vel, ef „við látum
engan bilbug á okkur finna.“
Vér gætum valið einkunnarorð
í þessa átt í vetur. Ög vér mun-
um velja oss önnur næsta vet-
ur og þar næsta, ef óvinir vor-
ir hafa elcki gefist upp þá. —
Churchill kvað það mikið á-
nægjuefni, að manntjón af
völdum loftárása færi minlc-
andi. Að meðaltali hefði særst
og beðið bana á viku hveri'i i
septemher 4500 manns og 3500
í október, í fyrstu vilui septem-
ber um 6000, en í seinustu viku
október 2000. Flugvélatjón
Þjóðverja hefði orðið svipað
og hann bjóst við (3 móti
hverri breskri), én flugmanna-
tjónið miklu meira (10 gegn 1).
— Þjóðin liefir ekki bugast,
framleiðsla hefir aukist og við-
skifti og engin starfsemi, sem
þjóðin á líf sitt undir, hefir bil-
að. Vissasta leiðin að sigur-
markinu er að ná yfirráðum í
lofti. og það mun takast, með
sivaxandi flugher og flugvéla-
framleiðslu, og auknum inn-
flutningi flugvéla.
Um innrásarhættuna sagði
Churchill, að það væri eltki ein-
göngu versnandi flugskilyrði,
er vetraði, sem þakka mætti að
dregið hefði úr tjóni af völdum
loftárása, lieldur bættum loft-
vörnum og síharðnandi mót-
spyrnu flughersins.
Churchill kvað mikinn her
æfðan, ekki aðeins i Bretlandi,
heldur líka í Kanada, Ástralíu,
Nýja Sjálandi, Suður-Afriku og
Indlandi. Heimavarnarherinn
væri orðinn öflugur. I lionum
væri 1.700.000 iíianna og helm-
ingurinn uppgjafahermenn, er
hefði barist á ýmsum vígstöðv-
um í heimsstyrjöldinni. 1 mil-
jón manna i heimavamarliðinu
hafa fengið riffla og vélbyssur
að vopnum. — Hvatti hann al-
menning og blöð til þess að á
engan hátt yrði dregið Úr því,
að vinna að fullnaðarsigrinum,
Þrír menn detta
af bíl.
Síðdegis í gær slösuðust þrír
tnenn meS þeim hætti, að þeir
tluíiu aftan af bíl. Var einn
mannanna breskur hermaður,
en hinir voru íslenskir verka-
menn.
íslendingarnir voru þegar
fluttir á Landspitalann og var
búið um meiðsli þeirra. Annar
gat síðan farið lieim til sín, en
hinn liggur enn á Landspitalan-
um.
Maður þessi heitir Guðmund-
ur Stefánsson. Hefir sennilega
orðið einhver blæðing í lungun,
én auk þess var liann marinn
og liafði slasast á höfði .
Guðmundi leið bærilega i
morgun, en í gærkveldi hafði
liann allmiklar kvalir, bæði i
baki og fyrir brjósti.
Bæjarráð
hélt fund s.l. föstudag og sam-
þykti þá m. a. að taka boði at-
vinnu- og samgöngumálará'ðuneyt-
isins um að ráðuneytið fari með
kröfu bæjarsjóðs á hendur setulið-
inu um skaðabætur fyrir sérstakt
slit á vegum bæjarins. Borgarstjóra
og bæj afverk fræðingi var falið að
gera kröfurnar og fara með mál-
ið við ríkisstjórnina,