Vísir - 22.11.1940, Page 1
Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 22. nóvember 1940.
271. tbl.
Ctrikkir elta Itali á ítölskmn
bifhjölnm og: §kriðdrekam.
fellur þá og þegar
Alt á rínglureið í liði ítala
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Undanhald ítala frá Koritza byrjaði í gær og var
talið í fregnum, sem bárust frá Grikklandi í
nótt, að fall Koritza væri yfirvofandi. Á þeirri
einu leið, sem Italir áttu sér undankomu auðið voru
ítalskar herflutningalestir á leið norður á bóginn.
Grikkir eru í sókn á öllum vígstöðvum. I grískum fregn-
um segir, að breski flugherinn hafi orðið gríska hern-
um til hinnar mestu aðstoðar, ekki síst á Koritzavíg-
stöðvunum. Þar hafa breskar sprengjuflugvélar haldið
uppi árásum á herflutningalestir Itala og tekist að
hindra, að þeir gæti flutt liðsauka til vígstöðvanna. Hef-
ir þetta reynst afar mikilvægt, því að meðan bresku
flugvélarnar héldu upp látlausum árásum á herflutn-
ingalestirnar, héldu Grikkir áfram sókn sinni í hæðun-
um við Koritza. Gríski .herforinginn hefir sent
skeyti til yfirforingja flughers Breta í hinum nálægu
Austurlöndum, og þakkað hina frábæru aðstoð breska
flughersins. Segir herforinginn í skeyti sínu, að breski
flugherinn hafi unnið sér þakkir allrar grísku þjóðar-
innar.
I nýjum fregnum frá Aþenuborg segir, að Koritza
muni falla í hendur Grikkja „eftir nokkrar klukku-
stundir“. Grikkir sækja hratt fram á þremur aðalbraut-
unum sem liggja um Koritza. Gríska fótgönguliðið not-
ar hertekna ítalska skriðdreka og itölsk bifhjól til þess
að reka flótta Itala á aðalveginum til Argyro Castro.
Það virðist svo, sem ítalir hafi gefið upp von um, að geta
varið borgina. Meginher ítala er á undanhaldi þaðan.
Fótgönguliðsherdeild grísk hefir komist yfir fjöllin sjö míl-
ur inn í Albaniu og náð á sitt vald aðalveginum til Koritza, og
þar með tekist að hindra, að ítölum þar bærist nýjar birgðir
hergagna og annara nauðsynja. Vegur þessi liggur til hafnar-
borganna við Adriahaf.
Nytt þingsetutimabil
hófst í London í g«r.
Cíeopg konnng:ar. Churchill ogr
Halifax lávarðnr flnttn ræðnr.
í fyrradag lauk þingsetutímabili í London og í gær liófst nýtt.
1 tilefni af því flutti Georg Bretakonungur ræðu, en auk þess
fluttu ræður Churcliill forsætisráðherra (í neðri málstofunni)
og Halifax lávarður utanríkisráðherra (í efri málstofunni. í
öllum ræðunum kom það fram, að Bretar og bandamenn þeirra
eru staðráðnir í að berjast þar til sigur er unninn.
Almenníngur í Koritza á við
skort og erfiðleika að stríða.
Hefir mörgum tekist að flýja til
herstöðva Grikkja. Það er fá-
ment lið, sem ítalir hafa skilið
eftir til verndar hersveitum sin-
um á undanhaldinu. Hafa verið
hlaðin virki á götunum til þess
að tef ja fyrir töku borgarinnar.
ítalir, sem eru á undanhaldi
á Argyro Castro þjóðveginum,
hafa skilið eftir bifreiðir, skrið-
dreká, og mörg önnur hergögn.
Hafa flugvélar Breta og Grikkja
gert árásir á þessar hersveitir.
Hertu þær mjög flóttann, ei'
þær urðu fvrir þessum árásum.
Fregn frá .Túgóslavíu hermir,
að ítalir hafi gert tiíraun til
l>ess að senda vélahersveit til
Koritza, en hún hafi urðið hörfa
undan vegna ákafrar skothríðar
gríska stórskotaliðsins. - Fregn
þessi barst til Júgóslavíu frá
Monastir á landmærunum.
Búlgarir munu senda
Grikkjum orðsendingu.
-Fregnir af þýskum uppruna,
• en komnar frá Sofia, höfuðborg
Búlgaríu, herma, að Bújgaríu-
stjórn muni senda orðsendingu
til grisku stjórnarinnar, til þess
að hera fram kröfur Búlgara á
hendur Grikkjum. Það er líka
húist við þvi, að Búlgaría muni
gerast aðili að bandalagi Japana,
Þjóðverja og ítala, eins og Ung-
verjar.
Loftorusta yfir
austurhluta Libyu.
í fregn frá Kairo í gær segir,
að komið hafi til mikilla átaka
í lofti yfir Libyu austanverðri i
gær. Réðust 15 breskar flugvél-
ar á um 60 ítalskar og skutu uið-
ur 10 þeirx-a. Engin bresku flug-
vélanna varð fyrir nokkuru
tjóni. — Einnig var ítölsk flug-
vél skotin niður við Aden. 1 bar-
daga í vestureyðimörkinni hafa
Bretar eyðilagt 5 skriðdreka
fyrir ítölum og skemt 6. 2 bif-
reiðir voru eyðilagðar og 2
skemdar. Bretar tóku nolckura
fanga, en 108 ítahr féllu.
Þingsetningin fór ekki frarn
með venjulegi'i viðliöfn. Á vana-
legum tímum ekur konungur og
drottning í fullum ski’úða í
„gullnu kerrunni“ til þinghúss-
ins, en að þessu sinni óku þau í
lokaðri bifreið og fylgdi þeim
lögreglubifreið aðeins. Konung-
ur var í einkennisbúningi flota-
foringja. Konungur þakkaði
öllum, sem þátt taka í styrjöld-
inni, þi’ek og staðfestu ,hollustu
alla og dugnað. Mintist hann
landhers, flughers og sjóhex-s,
sjálfboðaliða allra og alls al-
mennings, sem nú býr við
margar styr j aldai’liörmungar,
þar sem heimili rnanna eru nú
raunverulega í víglínunni. Kon-
ungur þakkaði samúð og stuðn-
ing Bandai’íkjanna hjartanlega
og boðaði nýja löggjöf varð-
andi bætur og stuðning til
lxanda einkafyi’irtækjum og ein-
staklingum, sem verða fyrir við-
skifta- og eignatjóni af völdum
loftárása o. s. frv.
Ghurchill var óvanalega fá-
orður um styrjöldina og kvað
menn krefjast þess nú, að dáðir
væi’i drýgðar, en minna sltraf-
að. Hann kvað raunverulega
um tvær „Miðjarðarhafsstyrj-
aldir“ að ræða, í Afríku og
Grikklandi. Eins og konungur-
Frakkar voru áður and-
vlgir Bretum, - - nð eru
þeir aliir fylgjandi þeim.
Fréttaritári frá United Press í New York hefir átt tal
við Henry Maymont, son vararæðismanris Bandaríkj-
anna i París, sem er nýkominn vestur um liaf. Mr. May-
mont sagði, að Frakkar, sem hefði verið mjög andvígir
Bretum, áður en Frakkland féll, væri nú að heita mætti
allir miklir vinir Breta og vonuðu að þeir sigruðu.
Maymont sagði að skemdar-
vex-k væi’i framin mjög iðulega,
t. d. væri altaf verið að skera
á símaþræði Þjóðverja og
verkamennirnir ynnu eins hægt
í verksmiðjunum og þeim væi’i
nokkur kostur.
Þá sagði hann að i Bretagne,
sem hefði verið lofað sjálf-
stjórn, þegar Þjóðverjar komu
þangað, væri andúð á Þjóðverj-
um alveg hin sama og annars-
staðar í Frakklandi. De Gaulle
væri nú vinsælasti Frakki, sem
uppi væi’i. Fögnuðu menn i
hvert skifti, sem hann næði
fleiri nvlendum á sitt vald.
Þá sagði Maymont, að Laval
væri hataður og fyrirlitinn af
allri fx’önsku þjóðinni, þvi að
liann væri ekki talinn annað en
viljalaust verkfæri i höndum
Þjóðvei’ja og gerði elckert ann-
að en það, sem þeir skipuðu
honum.
Um alt Bi-etagne hefði farið
fram innrásaræfingar hjá Þjóð-
vei’jum, þar til fyrir mánuði
síðan, en þá hefði vei’ið komin
upp megn óánægja i liði Þjóð-
verja, vegna þess, hversu heimr
ferðaleyfi hafa vei-ið fá.
inn lauk liann rniklu lofsorði
á Grikki, fyrir frammistöðu
þeiri-a.
Þá kvað Churchill aðstöðu
Breta miklum mun betri en áð-
ur til þess að verja Egiptaland
og Suezskurðinn, þar sem niikið
lið, búið nýtísku hergögnum,
hefir verið flutt þangað. —
Churchill lofaði Grikkjum öll-
um þeim stuðningi, sem á valdi
Bx'eta væx’i að veita.
Halifax lávarður ræddi tillög-
ur þær, senx Rússum voru send-
ar fyrir nokkuru, en þær varða
m. a. viðskifti Rússa og Breta.
Gera Bretar sér vonir um, að
þessar tillögur geti orðið grund-
völlur versunarsamninga. Þá
vou Rússum sendar tillögur al-
menns efnis og tillögur varð-
andi innlimun Eystasaltsrikj-
anna, en allar þesar tillögur áttu
að miða að því, að lxæta sambúð
Rússa og Bi'eta og vekja gagn-
kvæmt traust þeirra milli. En
Rússar hafa ekki enn svarað til-
lögunum. — Halifax boðaði, að
sambúð Rússa og Breta yrði
rædd i þinginu áður langt liði.
Halifax lávarður gat allítai’-
lega um framferði ítala gagn-
vart Grikkjum. Fór hann mikl-
i:m virðingai’orðum um Grikki
fyrir frammistöðu þeicra. Kvað
liann Ijórna stafa af nafni
Grikklands meiri en nokkuru
sinni, en ítalir aldrei verið eins
lítillar virðingar aðnjótandi og
nú.
Yfirlýsíing:
frá 6 Alþýðusambandsfulltrúum.
Næstum 12.000 manna í New
York liafa látið taka sér hlóð,
sem verður sent til Bretlands.
Viö undirritaöir fulltrúar á 16.
þingi Alþýöusambands íslands
mælumst góöfúslega til þess, aö
heiöraö blað yöar taki eftirfarandi
yfirlýsingu til birtingar.
Á þinginu kom frarn svohljóð-
andi tillaga frá þrem fulltrúum:
„Þar eö 16. þingi Alþýöusam-
bands íslands er það ljóst,
1. aö meginþorri þeirra stéttar-
félaga, er nú standa utan Sam-
bandsins, rnyndi þess albúinn,
aö ganga í Sambandið, svo
fljótt sem félögin fengju því
við kornið, er lögurn Sambands-
ins nú hefur veriö breytt í þaö
lýöræöishorf, er þau hafa talið f
meginskilyrði fyrir þátttöku
. sinni í Sambandinu, ef þeim
yrði það tryggt, að þau, svo
fljótt sem auðið væri, fengju
tækifæri til þess að láta áhrifa
sinna gæta í málefnum Sam-
bandsins, framkvæmduyn þess
og stjórn,
2. að það er meginatriði fyrir
verklýðssamtökin, að þau verði
sem fyrst sameinuð, ekki sízt
með tilliti til þeirrar launabar-
áttu, senx þau eiga nú fyrir
höndum,
3. að það er mikið fjárhagsatriði
fyrir Sambandið, að þessi félög
gangi sem fyrst í það og taki að
greiða því skatt,
4. að dráttur kunni að verða á inn-
göngu þeirra, ef þessu skilyrði
verður eigi fullnægt, eftir því
sem ástæður leyfa,
ályktar þingið að taka að þessu
sinni aðeins fyrir launamálin og
þau mál önnur, er eigi þola bið
og kjósa aðeins bráðabirgðastjórn,
en fresta þinginu að öðru leyti
þar til i maí-mánuði 1941, og taki
þau félög, er þá hafa gengið í
Sambandið, þátt í . framhaldsþing-
inu, enda verði þá kosin regluleg
Sambandsstjórn, mál Sambandsins
krufin til mergjar og framtíöar-
barátta þess sk.ipulögð.“
Tillaga þessi sætti rnjög svo ó-
venjulegri meðferð af hendi þá-
verandi fundarstjóra, er var Finn-
ur Jónsson. Er að því kom, að til-
lagan skyldi rædd, gaf fundar-
stjóri sjálfum sér orðið, en fól for-
seta þingsins, Sigurjóni Á. Ólfas-
syni, fundarstjórn, og rnælti á móti
tillögunni, áður en aðalflutnings-
manni hennar, er beðið liafði um
orðið, gæfist tækifæri til að mæla
nxeð henni. Er aðaltillögumaður
hóf síðan að mæla íyrir henni, úr-
skurðaði Finnur, er þá tók viö
fundarstjórn aftur, að þar eð að-
eins einn þingmanna hefði mælt
á móti tillögunni, fengju eigi fleiri
en einn að mæla með henni. Var
því þajrna augljóslega reynt að
beita brögðum, til þess að drepa
tillöguna. Að lokinni ræðu aðaltil-
lögumanns var borin upp og sam-
stundis leitað atkvæða um svo-
hljóðandi dagskrártillögu, er átti
að vera frávísunartillaga á hina:
„Dagskrártillaga.
Þar sem Alþýðusamband íslands
hefur nú þegar afgreitt að fullu
lög fyrir Sambandið, þar sem m. a.
er kveðið svo á, að stjórn Sam-
bandsins skuli kosin til tveggja
ára, og þar sem þingið er skipað
fulltrúum frá yfirgnæfandi meiri-
hluta verklýðsfélaga í landinu, sér
það eigi ástæðu til að fara þá leið,
er tillaga Ól. H. Einarssonar og
tveggja annara fulltrúa gerir ráð
fyrir og tekur fyrir næsta mál á
dagskrá.
Sigurður Ólafsson.
Guðmundur Helgason.“
Tillaga þessi var samþykkt með
47 atkvæðum gegn 7, án þess að
um hana fengist rætt. Taldist hin
tillagan þarmieð úr sögunni.
Um þessa dagskrártillögu er
það að segja, að aö sjálfsögðu gat
þingið þrátt fyrir nýsamþykkt
lög, samþykkt þingfrest og kosið
Fi’h. á 2. síðu.
Róleg nótt
í London.
Einkaskeyti frá U. P.
London í morgun.
Síðastliðin nótt í London var
ein hin rólegasta um langan
tíma, enda þótt tvisvar væri
gefin aðvörunarmerki, og all-
langur tími liði, þangað til til-
kynt væri að öll Væri óhætt.
í fyrri skiftið var gefið aðvöi’-
unarmerki snemma í gæi’ltveldi.
Heyrðist þá i fáeinum flugvél-
um, sem þó voru ekki í hóp.
Var allhörð skothríð á þær, en
siðan var lengi kyrð, þangað til
merki var gefið um það rétt eft-
ir miðnætti, að hættan væri lið-
in hjá.
Síðari aðvörunin ver gefin
alllöngu seinna. Fór þá á sömu
leið, að þegar flugvélarnar voru
farnar aftur, leið nokkur stund,
Um 4000 Bandamanna-hei’-
menn fóru yfir fransk-sviss-
neskii landamærin í sumar,
þegar Þjóðverjar óðu óstöðv-
andi yfir Frakkland og lxai’-
áttan þar var orðin vonlaus.
Voru þegar í stað í-eistar séi’-
staðar fangabiiðir fyrir þessa
menn og þar hafa þeir vei'ið
geymdir síðan. Myndin er af
Frökkum og Pólverjum, sem
,ru að sækja matarskamtinn
sinn.
ms