Vísir - 29.11.1940, Blaðsíða 1

Ritstjári:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri S línur
Afgreiðsla
277. tbl.
Rúmeníu
ekki.
Þrettán, og þar með búinn.
Merkin á stéli þessarar þýsku flugvélar tákna að flugmaður-
inn hafi skotið niður 13 breskar flugvélar. En „13“ hefir vafa-
laust verið óhappatala hans, þvi að þá skutu Bertar hana niður.
Á myndinni er breskur flugmaður að virða „lierfangið“ fyrir sér.
Viðireign Breta og Itala
á Miðjarðarhafi.
Orustan átti sér stad á ¥estur-
Miðjarðarhafi og urðu Italir fyrir
miklu tjóni.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgön.
Það er nú kunnugt, að sjóorustan, sem frá var sagt í gær, átti
sér stað á vesturhluta Miðjarðarhafs. Bresk herskip höfðu verið
þar á eftirlitsferðalagi og sáu þá til ferða ítalskrar flotadeildar.
Fyrsta tilkynningin um viðureignina var birt í London. Var hún
þess efnis, afj flotadeild ítala hefði verið 2 orustuskip, mörg
beitiskip og tundurspillar, og hefði flotadeildin þegar lagt á
flótta til bækistöðvar sinnar, en bresku herskipin hafið skothríð
á löngu færi. Nánari tilkynningar hafa nú verið birtar frá báðum
aðilum. I bresku tilkynningunni, sem birt var í nótt, er lögð
áhersla á, að viðureignin hafi átt sér stað í þeim hluta Miðjarðar-
arhafs, þar sem ítalir þykjast öllu ráðandi. Samt hafi þeir lagt
á flótta. Breska flotadeildin var undan Sardiníuströndum, er
hún varð vör við ítölsku herskipin 75 mílur til norðvesturs. Var
þegar lagt af stað með fullum hraða til þess að reyna að koma
í veg fyrir, að ítölsku skipin kæmist undan. Þetta var í fyrradag
kl. 10. Og kl. 12.31 hófu bresku herskipin skothríðina.
Meðal br'esku herskipanna var
orustuskipið Renown, flaggskip
Summerville aðmíráls. Eltinga-
leiknum var lialdið áfram til kí.
1.10, en þá höfðu herskip ítala,
sem sum höfðu i fyrslu svarað
skothríðinni, hulið sig reyk-
skýjum og dreift sér. Breskar
flugvélar'fóru í flugferðir síðar,
til þess að komast að raun um,
hver árangur hefði orðið. Hafði
kviknað í einu beitiskipi, einn
tundurspillir liafði skemst mik-
ið og virtist að þvi kominn að
söklcva, en annar hallaðist nokk-
uð. Meðal bresku herskipanna
. var flugvélastöðvarskipið Ark
Royal. Flugvélar af þvi gerðu
árásir á herskipin og hæfðu or-
ustuskip af Littoriogérð með
tundurskeyti. Nokkru siðár
hæfðu þær eitt beitiskip af 3.
Einnig var gerð árás á tundur-
spilladeild. — Italskar flugvél-
ar gerðu harða hríð að Ark
Roj'al, en skipið slapp óskadd-
'að. Var um hríð skotið af öll-
um loftvarnahyssum þess.
Herlög gengin í
gildi um alt land
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Blóðbaðinu í Rúmeníu linnir ekki. Um 70—80
þjóðkunnir menn hafa verið teknir af lífi. í
gær var einn af bestu og kunnustu mönnum
Rúmena, Jorgas prófessor, fyrrverandi forsætisráð-
herra, numinn á brott. Var farið með hann á afvikinn
stað og þar fanst lík hans nokkuru síðar. Hafði verið
skotið á hann mörgum riffilskotum. Einn af leiðtogum
Bændaflokksins fanst myrtur í gær. Strangur vörður
er haf ður við heimili dr. Maniu, en hann er aðalleiðtogi
Bændaflokksins.
Horfurnar í landinu eru hinar ískyggilegustu. Járn-
varðliðið, eða „hefndarflokkar“ þess, eins og þeir eru
kallaðir í Þýskalandi, virðast fara sínu fram. í Bret-
landi er gefið í skyn, að Þjóðverjar hafi látið það við-
gangast, að járnvarðliðsmenn byrjuðu ofsóknir gegn
pólitískum andstæðingum, í því augnamiði, að alt kæm-
ist í slíkt uppnám, að Þjóðverjar fengi átyllu til að taka
alla stjórn í sínar hendur og hernema landið að fullu.
Ríkisstjórnin hefir þó gripið til ýmissa ráðstafana og
fyrirskipað, að herlög skuli ganga í gildi um alt land.
Hún hefir og kvatt herlið til Búkarest.
í BÚLGARÍU ERU HORFURNAR BETRI.
1 Búlgaríu eru horfurnar betri. Rússar hafa, að því er virðist
ákveðið, að styðja Búlgara til þess að fylgja hlutleysisstefnunni,
og sendiherra Rússa í Sofia, hefir látið orð falla í þá átt. Kvað
hann hvorki Rússa né Búlgara vilja styrjöld og myndi Rússar
veita Búlgörum stuðning. En verði það ofan á kemur sá stuðn-
ingur Tyrkjum einnig að haldi, því að verði Búlgaría hlutlaus
dregur mjög mikið úr þeirri hættu, sem Tyrkir eru í.
Herskipið „Berwick“ (breskt)
varð fyrir 2 sprengjum og biðu
7 menn bana og 9 særðust. —-
ítölsku flugvélarnar gerðu tví-
vegis harða hrið að herskipum
Breta, fyrst 10 flugvélar, svo
15, og er lalið, að minstu hafi
munað, að Ark Royal yrði fyrir
sprengjum, en það slapp ó-
skaddað eins og fyrr segir. Tvær
italskar flugvélar voru skotnar
niður og 1 bresk.
I Bretlandi er litið svo á, að
ítalski flotinn hafi orðið fyrir
nýju og miklu áfalli. ítalir segj-
ast liafa valdið skemdum á 2
beitiskiþum í orustunni og á
öðrum tveimur í sprengjuárás
flugvélanna.
í tilkynningu breska flota-
málaráðuneytisins er talið, að
hreski Miðjarðarhafsflotinn og
flugvélar hans hafi valdið mild-
um skcmdum á ítölsku herskip-
unum, segir i öðrú skeyti frá
United Press, áður en þeim
tókst að flýja til strandar. Éina
hreska herskipið, sem varð fyrir
Antonescu fer ekki frá. —
Varúðarráðstafanir stjórnar-
innar enn í gildi.
London i morgun.
Einn af æðstu embættis-
mönnum Rúmeníu sagði við
fréttaritara United Press í gær,
að Antonescu hefði nú fult vald
á öllu, og hefði hann lofað að
vera áfram við völd. Varúðar-
ráðstafanir þær, sem fyrirskip-
aðar voru í fyrradag, eru enn í
gildi. Það eí’U nú engar likur til,
að stjórnin fari frá.
Ungverjar bera fram kröfur
við Antonescu.
Fregn frá Budapest hermir,
að ungverska stjórnin hafi bor-
ið fram kröfur um það við
Ántonescu í gær, að hann lofaði
á ný, að Ungverjar í Rúmeníu
skyldi njóta fullrar verndar og
eignir þeirra í engu skertar. Ef
skert yrði liár á höfði Ungverja
í Rúmeníu yrði gripið til gagn-
aðgerða.
skemdum, er BERWICK, sem
varð fyrir tveimur skotum, en
skemdist aðeins lítils háttar. -—
Það voru flugvélar sem „Sverð-
fiskar“ nefnast, sem gerðu árás-
irnar á ítölsku herskipin. Eins
og fyrr var að vikið, liæfðu þær
herskip af Littoriogerð mcð
tundurskeyti. Annar flokkur
„Sverðfiska“ réðist á 3 beiliskip.
Það er talið h. u. b. áreiðanlegt,
að beitiskip af Bolzanogerð hafi
orðið fyrir skemdum. — Skua-
flugvélai* gerðu steypiárásir á
3 beitiskip og varð eitt fyrir
skemdum í vélarúmi. Brésku
flugvélarnar urðu fyrir hörðum
árásum ítalskra flugvéla að
þessúm viðureignum loknum.
— Stefani-fréttastofan ítalska
segir, að ítalskar flugvélar hafi
ráðist á hresk herskip við Malta.
I 101!!
08 Ó SjÓ.
Félagsbundnip verkamenn,
biisettip 1 Reykjavík, veröa
framvegis látnii* sitja fyrir
viö útblutun atvinnu,
N •
Ríkisstjórnin tók til greina óskir
Dagsbrúnar í þessu efni.
Stjórn Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar hefir alt frá því
Bretavinnan hófst reynt að fá
ýmsar leiðréttingar hjá bresku
setuliðsstjórninni um aðbúnað
og öryggi verkamanna. Einnig
hefir stjórn Dagsbrúnar farið
fram á það, að Reykvíkingar,
sem félagsbundnir eru í stéttar-
félögum yrðu látnir sitja fyrir
vinnu.
Þeir foringjar, sem stjórna
vinnunni af hálfu Breta, liafa
vísað þessum málúm frá sér,
Fara Þjóðverjar yfir Júgóslavíu
ítölum til hjálpar?
Czaky greifi, utanríkisráð-
herra Ungverjalands, flutti
ræðu í gær, sem Bretum þólti
grunsamleg. Fjölyrti hann mjög
um, að Ungverjar vildi að Jugo-
slavar væri sem sterkastir fyrir.
Var þetla skilið af ýmsum sem
Czaky væri að reka erindi Þjóð-
verja, — sem vildu nú þreifa
fyrir sér, hvort Jugoslavar
myndi verða einhuga, ef Þjóð-
verjar’ beitti sér gegn þeim.
Til nokkurrar ókyrðar hefir
komið í Króatíu, milli þjóðern-
issinnaðra stúdenta og andstæð-
inga nazista. Hefir háskólanum
verið lokað um stundarsakir. —
Fraitt að þessu hefir verið talið,
að Jugoslávar allir myndi
standa saman gégn utanaðkom-
andi hættum.
London í morgun.
I seinustu tilkynningum
breska flotamálaráðuneýtisins
er skýrt frá því, að herskipið
Berwiclc hafi ekki orðið fyrir
meiri skemdum en svo, að það
þurfi ekki að fara til liafnar til
viðgerðar.
Þá hefir breska flotamála-
stjórnin tilkynt, að flugvélár
flotans hafi gert árás á flota-
og flugstöð ítala á eyjuna Leros,
sem er ein af Dodecanese-eyjum
eða Tólfeyjum. Miklar skemdir
urðu þar og kom sprengja niður
á hebskip þar í höfninni.
Herskip voru nálæg er árásin
var gerð. Á sama tíma og þessi
árás var gerð gerðu flotaflug-
vélar árás á Tripoli, í Norður-
Afríku, en þar hafa ítalir einnig
flugstöð og flotastöð. Miklír
eldar komu þar Upp og sáust úr
60 enskra mílna f jarlægð.
Það er nú talið, að Bretar séu
nú farnir að framkvæma það,
sem boða'S var fyrir skömmu, að
liér eftir yrði ekki hlífst við að
gera árásir á bækistöðvar Itala
hvenær sem færi gæfist.
Bre§ki flugrhei'-
iiin i §»kn á
niegfiulauilinu.
London í morgun.
Breskar sprengjuflugvélar
gerðu árásir síðastliðna nótt á
fjÖlda rnaí-ga staði, alt frá
Eystrasalti suður fyrir Bret-
agneskaga. Hörð árás var gerð
t STUTTU MÁLI
Landbúnaðarráðherra Bret-
lands hefir tillcynt, að eftirlit
muni verða haft með verðlagi
á matvælum í landinu til striðs-
loka og fyrsta árið eftir stríðið.
•
í fyrradag var það haldið há-
tíðlegt í New York, að þá voru
liðin 157 ár síðan breskt herlið
fór á brott úr borginni, er
Bandaríkin höfðu sigrað í frels-
isstríðinu. Aðalræðumaðurinn
við þetta tækifæri var fyrrver-
andi formaður verslunarráðs
New York-ríkis. Snerist ræða
hans um sambúð Bandarílcj-
anna og Bretlands nú. í lok
ræðu sinnar sagði liann: „Ef
Georg Washington væri á lifi
nú, myndi liann segja: Hjálpið
Bretum, áður en það er of
seint.“
Georg Bretakonungur var i
fvrradag gerður heiðursmeð-
limur Verkalýðssambandsins
breska.
•
Rydmans, landstjóri í Belg-
iska Iíongo, sagði í ræðu í fyrra-
dag, að Belgíumenn teldi sig nú
eiga í stríði við ítali.
á eina Eystrasaltshöfn Þjóð-
verja. Kom þar upp eldur mikill
og .sprengingar urðu við liöfn-
ina. M. a. voru gerðar árósir á
ýmsar innrásarbækistöðvar s. 1.
nótt, svo og á nolckra staði aðra
í hernumdu löndunum, og
Þýskalandi. Harðasta árásin þar
var á Mannheim.
með því að það skifti þá engu,
hverjir ynnu lijá þeim, og væri
það eðlilegast, að vinnumiðlun-
arskrifstofan, sem ræður menn
í Bretavinnuna, sæi um það, að
ekki ynnu þar aðrir en félags-
bundnir verkamenn héðan úr
bænum.
Stjórn Dagsbrúnar sneri sér
til ríkisstjórnariímar, og bar
fram við hana ýmsar kvartanir
varðandi aðbúnað verkamanna
við framkvæmd vinnunnar, og
því næst skrifaði stjórn Dags-
hrúnar atvinnumálaráðherra
sérslaklega viðvíkjandi þessu,
og bar fram eindregin tilmæli
um stuðing lians við að hrinda
leiðréttingum þessum í fram-
kvæmd.
I bréfi til Dagsbrúnar dags.
19. þ. m. svarar ráðhérrann fé-
laginu, og getur þess, að liann
hafi borið upp málið við sendi-
herra Breta, og eins og málum
sé komið, megi ekki treysta því,
að breska setuliðsstjórnin taki
kröfur félagsins til greina. Seg-
ir því næst í bréfinu:
„Ráðuneytið hefir því athug-
að aðrar leiðir, til þess að full-
nægja liöfuðatriði málsins, og
komisí að þeirri niðurstöðu, að
besta úrræðið muni vera það, að
ríkisstjórnin leggi fyrir Vinnu-
miðlunái’skrifstofuna, að ráða
enga til vinnu lijá Bretum aðra
en þá, sem eru i Dagsbrún eða
Sjómannafélaginu, eða tafar-
laust sækjá um inngöngu í fé-
lagið.
Mun ráðuneytið bera fram
tillögur á fundi ríkisstjórnar-
innar um að Vinnumiðlunar-
skrifstofan fái slík fyrirmæli
og telur víst, að hún sæti ekki
mótstoðu.“
Stjórn Dagsbrúnar fór því
næst enn á fund ríkisstjórnar-
innar hinn 26. þ. m. og upplýst-
ist í því viðtali, að atvinnumála-
ráðherra hafði þegar borið fram
tillögur sínar inann ríkisstjórn-
arinnar og fengið þar góðar
undirtektir. En þar sem Vinnu-
miðlunarskfeifstofan lýtur
stjórn félagsmálaráðherra, lcall-
aði hann stjórn Dagsbrúnar á
fund sinn, ásamt báðum stai’fs-
mönnum félagsins, og þar var
mættur forstjóri Vinnumiðlun-
arskrifstofunnar, Kristinus Arn-
dal. Var þarna enn rætt um
málið, en hinn 27. þ. m. skrif-
aði ráðuneytið Vinnumiðlunar-
skrifstofunni og lagði fyrir
hana:
1) að láta husetta menn i
Reykjavík sitja fyrir við útlilut-
un í Bretavinnunni,
2) að láta þá menn sitja fyrir
iSÖmu vinnu, sem eru félags-
bundnir í Verkamannafélaginu
Dagsbrún eða Sjómannafélagi
Reykjavikur, eða undir sérstök-
um ástæðum, þá sem félags-
bundnir eru í öðrum verkalýðs-
félögum í Reykjavik."
Er þannig þessi þáttur máls-
ins leystur á viðunandi hátt, og
mun ríkisstjórnin aðstoða
stjórn Dagsbrúnar að öðru leyti,
eftir þvi sem frekast er unt, til
þesss að ná endanlegri lausn
þeirra mála, sem stjórn félags-
ins hefir beðið um leiðréttingu
á. —