Vísir - 27.12.1940, Blaðsíða 3

VlSIR
Árbók Ferðafélagsins
komin út.
Árbók Ferðafélagsins 1940 er
nýkomin út. Fjallar liún að
þessu sinni um Veiðivötn á
Landmannaafrétti og ritar
Guðmundur Árnason í Múla að-
alritgerðina. En auk lians skrifa
í Árbókina, Pálmi Hannesson,
reklor, um leiðina upp í Botna-
ver og Steinþór Sigurðsson,
skólastjóri, um leiðina frá
Veiðivötnum upp í Illugaver. Þá
er í Árbókinni skrrá yfir öll
sæluhús á Islandi, er þeir hafa
tekið saman Geir G. Zoéga vega-
málastjóri og' Steinþór Sigurðs-
son, skólastjóri. Loks birtist þar
hið árlega yH'irlit, starfsskýrslur
og reikningar Ferðafélagsins.
Árbókin er prýdd fjölda ágætra
mynda og vönduð að frágangi.
Eru félagsmenn beðnir að vitja
liennar upp úr nýárinu lil
Kristjáns Ó.- Skagfjörðs lieild-
sala, Túngötu 5.
Nýársklúbburinn
heldur ekki dansleik á gamlaárs-
kvöld að þessu sinni.
Morgunn.
Síöara hefti XXI. árg'. (1940)
er nú komiö út fyrir nokkuru, fjöl-
breytt aö efni. Fyrst er getiö and-
láts sir Oliver Lodge, hins fræga
brpska vísindamanns. Hann and-
aðist í ágústmánuði s.l., 89 ára að
aldri. Þá er „Kristsmynd, gjörð af
Berthu Valerius í Stockhólmi, und-
ir andaleiðsögn" og fylgir greinar-
stúfur, eftir J. A. —■ Næst kemur:
„Hefir Einar H. Kvaran gert til-
raun til aö sanna sig eftir andlát-
ið?“ (Jón Auðuns). Þá er „Sálrn-
ur“ (Jakob Jóh. Smári þýddi laus-
lega úr ensku). Síðan hvað af
öðru: „Palladia. Vaka framliðnir
vinir yfir oss?“ — „Hún var búin
til brúðkaups" (J. A. þýddi). —
,Reimleikar“ (Jón Auðuns). —
„Spiritisminn þekking“ (Kr. Dani-
elsson). —■ „Hún' sagðist hafa séð
hann“ (Kvæði eftir Hardy. Sn. J.
þýddi). —-1 „Æfintýrið um Daníel
D. Home“ (Jón Auðuns). —
„Merkilegt safn.“ — „Reynsla
mín“, (Guðm. J. Einarsson). —
„Leyndarmálið, sent miðillinn
íeiddi fram í dagsljósið“ (A. J.).
■—■ „Sálfarir milli íslands og Ame-
ríku“ (Jakob Jónsson). — „Frú
Lára Ágústsdóttir“ (sira Kr. D.).
— „Á víð og dreif“ (Ritstjórinn).
Næturlæknir.
Bergsveinn Ólafsson, Ránargötu
29, sími 4985. Næturvörður i Lyf ja-
búðinni Iðunni og Reykjavíkur apó-
teki.
Hjónaefni.
Á jóladag opinberuðu trúlofun
sína ungfrú María Jóhannesdóttir,
Lokastíg 20 og Bjarnleifur Bjarn-
leifsson, Kárastig 9.
Peningagjafir til Vetrarhj.
H. Ólafsson & Bernhöft 100 kr.
Guido Bernhöft 15 kr. Starfsfólk
á skrifstofu borgarstjóra 79 kr.
Daníel Þorsteinsson & Co. 100 kr.
Starfsfólk hjá Trolle & Rothe 25
kr. Ragnar Sigurðsson 5 kr. Starfs-
menn hjá Skipasmiðastöð Magnús-
ar Guðmundssonar 50 kr. Ónefnd-
ur 400 kr. S.G.G. 40 kr. Mb. Jón
Þorláksson 150 kr. Hf. „Eldey“ 150
kr. Gamalt áheit 10 kr. Starfsmenn
hjá Trésmiðju Magnúsar Jónssonar
100 kr. Guðm. Þorsteinsson, Bjarn.
12 50 kr. G.B. 10 kr. N.N. ió kr.
N.N. 300 kr. Áheit 5 kr. Starfsfólk
hjá H. Ben. & Co. 66 kr. Frá
Burstagerðinni 7 kr. Trésmiðafél.
Rvikur 100 kr. Ól. GíslaSon & Co.
150 kr. X 10 kr. I. Brynjólfsson &
Ivvaran 150 kr. Ónefndur 5 kr. Vig-
dís & Rannveig 20 kr. B.S. 5 kr.
K.S.Ó. 50 kr. Hólmfr. Árnadóttir
10 kr. Ásgarður h.f. 100 kr. P.H.H.
5 kr. „K“ 10 kr. Hf. Hamar 150
kr. Vélsmiðjan Héðinn 150 kr.
Starfsfókið hjá Álafoss, Rvík kr.
45.50. Einar Guðmundsson 5 kr.
Starfsmenn hjá Versl. Áfram 10 kr.
B.J. 10 kr. Petra Teitsdóttir 5 kr.
Starfsfólk hjá Andersen & Lauth
23 kr. Halldór Guðmundsson 10 kr.
N.N. 5 kr. K.K. 5 kr. M.K. 5 kr.
Ivona 5 kr. Gólftíglagerðin, Hverf-
isg. 74 10 kr. Safnað í Landsbank-
anum 41 kr. Ónefndur 50 kr. XxY
20 kr. S.A. 5 kr. Hl.H. 30 kr. G.S.
10 kr. N.N. 5 kr. Fundnir pening-
ar 5 kr. Starfsfólkið hjá Gefjun 20
kr. Kornerup-Hansen 50 kr. Þór-
unn Thorsteinsson 30 kr. Hugull 5
kr. N.N. 10 kr. Þrjú systkini 20 kr.
N.N. 20 kr. Guðmundur litli 10 kr.
V.Kr. 10 kr. Hf. Kveldúlfur 1000
kr. og 10 tonn kol. Örnólfur 20 kr.
»Lyga-Mörðuru
Lítið um loítárás-
ir jóladagana.
Samkvæmt dagskrá Ríkisút-
varpsins, prentaðri í Útvarps-
tíðindum og munnlegri tilkynn-
ingu sömu stofnunar, hefir ver-
ið ákveðið að útvarpa þaðan
leikriti, innan skamms, að nafni
„Lyga-Mörður“, sem það eign-
ar Jóhanni Sigurjónssyni, enda
þótt vitað sé, að sá höfundur
hefir ekkert rit samið með þvi
nafni. Hér er því um óheppilegt
tiltæki að ræða gagnvart látnurn
höfundi, sem ekki er til and-
svara,
En livers vegna Ikalliar Út-
varpið sjónleikinn Lyga-Mörð?
Jóhann Sigurjónsson, höfundur
leikritsins „Lögneren”, var ekki
einungis gott skáld, heldur einn-
ig' kurteis og sanngjarn dreng-
skaparmaður, sem aldrei lét sig
henda, að höggva í annara kné-
runn, síst að ósekju. Hann taldi
sig þvi ekki hafa nokkum rétt
til að uppnefna nokkra persónu
fyrirmvnda sinna i Brennu-
Njálssögg, sem hann bar liina
dýpstu lotning fyrir sem ódauð-
legu listaverki. Eins og öllum
fullveðja Islendingum er kunn-
ugt, þá er Mörður Valgarðsson
einn af frægustu sögushetjum
Njálu, en Lyga-Mörður er liann
þar hvergi nefndur; til þess var
höfundur Brennu-Njálssögu of
smekkvis listamaður.
Lyga-Mörður er engu viturri
nafngift en Lyga-Njáll, en öll
slík mannanöfn eru ill og eng-
um lil sóma.
Það var ekki lýgi Marðar Val-
garðssonar persónulega, og ekki
heldur íslensk þjóðlýgi, út af
fyrir sig, er fyrir Jóhanni vakti,
þá hann samdi leikrit sitt eftir
fyrirmyndum Njálu. — Það var
alþjóðalýgin, heimslýgin mikla,
er steypir ekki einungis einstak-
lingum og þjóðflpkkum, heldur
einnig lieilum heimsálfum út i
þann vitfirringslega surtareld
og djöfladans, er vér þekkjum
svo vel undir nafninu stvrjaldir.
Lygarinn, Njáluleikrit Jóhanns
Sigurjónssonar, er því eitthvert
sannasta, heilsteyptasta og stór-
kostlegasta listaverk, sem
nokkrum manni hefir nokkurn
tíma auðnast að semja. Þetta
mun framtíðin sanna.
Þegar eg, vorið 1923, heim-
sólti frú Ingeborg, ekkju Jó-
lianns heitins Sigurjónssonar,
og sýndi henni handrit að
„Lögneren“ í islenskri þýðingu,
brast hún í grát, er hún sá hið
islenska nafn sjónleiksins, — en
það var: „Lyga-Mörður“! —
Eg var miklu heimskari þá en
nú, og féll í stafi af undrun, þvi
að eg hugði, að konan væri al-
varlega hiluð á sönsum. En
hrátt skildist mér að svo var
ekki, heldur þvert á móti; hún
var óvenjulega andlega heil-
hrigð og heilsteypt, dómgreind
hennar ótviræð og glöggskygn-
in fráhær. En eg spurði liana
hverju þetta sætti með nafnið,
sem mér fanst verulega snjalt,
en hún taldi gjörsamlega óþol-
andi. Benti eg lienni þá á nöfn
annara leikrita sama höfundar:
„Fjalla-Eyvindur“, „Gaklra-
Loftur“! Og því þá elcki „Lyga-
Mörður“?---------Ilún horfði á
mig rannsakandi augum nokkra
stund, og í því augnaráði var
hyldýpi sorgar og þjáninga. En
hrátt mildaðist hún bg varð
hljúg og angurhlíð, en augun
flóðu í tárum: „Það voru síð-
ustu orð Jóhanns“, sagði hún,
„að hann hað mig að' gæta þess,
jafn lengi og mín nyti við, að
ef „Lögneren“ vrði gefinn út á
íslensku eða öðrum málum, að
skíra hann elcki Lyga-Mörð eða
öðru persónulegu nafni.“ Og
lnin nefndi ástæður og rök fyrir
þessari siðustu bæn Jóhanns,
hinar sömu og hér að framan
greinir. Eg lærði meira i þessum
„stutta“ tíma hjá frú Ingeborg
en eg hafði áður lært á allri æf-
inni, og verð í þakkarskuld við
hana meðan eg lifi.
Þegar eg nokkru siðar keypti
af henni þýðingar- og útgáfu-
rétt að Lygaranum, þá var það
um efui fram, þótt ekki væri
um stórfé að ræða. En þótt hún
væri sárfátæk og mjög þurfandi
fyrir gjaldið, því þessi góða og
mikilhæfa kona liafði þann
vanda, að eyða meir en hún afl-
aði, þá neitaði hún að taka við
íu eiðslunni fyr en eg hefði unn-
ið henni eið að því, að sjónleik-
urinn skyldi ekki gefinn út und-
ir nafninu Lyga-Mörður.
„Lögneren" kom svo loks út
í ísl. húningi árið 1939, 150 tölu-
sett eint., handskrifuð i fjölriti,
og hlaut í skírninni nafnið Lyg-
arinn, ópersónubundið nafn og
alþjóðlegt, eins og heinast var
og sannast. Var þýðingin þá
orðin 20 ára vinna, ekki þrot-
laus þó, en ávalt vakandi og á
verði. Ekki tókst að fá verkið
prentað á þvi timabili, með þvi
hestu útgefendur treystu ekki
kaupgetu fólks í þeim sökum.
Þeir, sem nefna sjónleik
þenna Lyga-Mörð, gera það á
eigin ábyrgð. Það er alveg gagn-
stætt vilja liöfundarins. sjálfs
og himinhrópandi ranglæti
gegn öllum aðiljum.
Sjálfum finst mér heilög
skylda, eins og nú standa sakir,
að gera þetta „leyndarmál“ op-
inhert.
Á jólunum 1940.
Jochum M. Eggertsson.
London í morgun.
Það virðist hafa orðið þegj-
andi samkomulag ófriðaraðila,
að halda ekki áfram loftárásum
í stórum stíl um jólin. Bresku
árásarflugvélarnar fóru ekki i
neina árásarleiðangra til her-
stöðvanna á meginlandinu jóla-
dagana og frá því á mánudag
s.l. þar til í gærkveldi voru
engar loftárásir gerðar á Bret-
land. Þó voru þýskar flugvélar
á sveimi yfir Skotlandi og Orkn.
eyjum í gær, en ekki getið um,
að neinum sprengjum hafi ver-
ið varpjað, en þýsk sprengju-
flugvél var neydd til að lenda á
Orkneyjum, og komust 4 af 5
flugmannanna lífs af.
Brelar ræða talsvert um það
i blöðum sínum, að Þjóðverjar
reyni að koma Bandaríkja-
mönnum á þá skoðun, að það
megi þakka göfuglyndi nazista-
leiðtoganna, að lítið sem ekkert
var um loftárásir um jólin, eu
þetta liafi litil álirif haft og telji
Bandarikjamenn þá engu dygð-
ugri, þótt þeir liéldi ekki uppi
loftárásum á borgir Bretlands
meðan jólin gengu i garð, held-
ur dæmi þá eftir vanalegri
framkomu þeirra i garð annara
þjóða „364 daga ársins“. — I
sumum hlöðum er litið svo á,
að Þjóðverjar séu enn að þreifa
fyrir sér um frið, — Hitler vilji
i rauninni gjarnan ná sam-
komulagi um frið meðan að-
staða hans er sú, að hann hefir
her manns í mörgum löndum
. álfunnar.
í gær var varpað sprengjum
á eyju i Thamesármynni, en
manntjón varð ekki og eigna-
tjón lítið. Engar aðvaranir um
loftárásir hafa verið gefnar í
London frá því á mánudags-
kvöld.
Tilkynning.
Hér með er vakin atliygli á
þvf, að þeir, sem enn hafa ekki
greitt tekju- og eignarskatt
sinn og lífeyrissjóðsgjald,
verða aö greida gjöld þessi í
síðasta lagi þriðjudaginn 31.
þ. m., ef að þau eiga að verða
dregin frá skattskyldum tekj-
um þeirra, þegar gjöld þessi
verða ákveðin á næsta ári.
Tollstjóraskrifstofan,
Hafnarstræti 5, opirv kl. 10—12 og 1—4,
á laugardögum 10—12.
tilkyimir:
Ónefndur 20 kr. P.M.,E.B.G.,G.Þ.
ioo kr. Ónefndur 50 kr. F.Kr. 2 kr.
P.G.Ö. 30 kr. Kristján Siggeirsson
100 kr. Jón Magnússon 20 kr. Gísli
Magnússon, Berg. 65, 20 kr. Starfs-
fólk hjá Landssíma íslands 127 kr.
S.B. 25 kr. Sig. Guðjónsson 5 kr.
Hjálmar Stefánsson 10 kr. Frá
Núma kr. 33.54. Þorst. Einarsson
5 kr. Á.Þ.Kr. 200 kr. S.Kr. 3 kr.
— Kærar þakkir. — F.h. Vetrar-
hjálparinnar, Stefán A. Pálsson.
Sjötta og sjöunda útgáfubókin í ár er komin út.
Þessar bækur eruMannslíkaminn og störf hans eftir
Jóhann Sæmundsson og Uppreisnin í eyðimörkinni
eftir Arabiu Lawrence.
Áskrifendur í Reykjavík vitji bókanna i anddyri
Landsbókasafnsins og í Hafnarfirði í Verslun Valdi-
mars Long.
Vanur kyndari
getur fengrið aiviiinu
sí LAGARFIDSSI nu
þegrar.
Upplýsingar um borð hjá fyrsta vélstjóra.
Bláu kápuefnin
margeftirspurðu nýkomin.
Uénslun lngibjorgar Johnson
Hótel Borg
NÝÁRSFAGNAÐUR 31. DES. 1940.
Pantaðir aðgöngumiðar óskast sóttir í síðasta
lagi í dag. — Annars seldir öðrum.
Skrilstofur okkar
verða lolcadar
1 dag, föstudag, og
laugardag.
S|úkrasanilag Rejikjavíliiir.
með eftirfarandi skemtiatriðum,
heldur félagið að heimili sínu fyrir
meðlimi og gesti þeirra, á morgun
(laugardag) kl. 9 stundvíslega. -
Skemtiatriði verða þessi:
1. Séra Bjarni Jónsson, dómkirkjuprestur, erindi:
„Jólahugleiðing“.
2. Hr. Guðbrandur Jónsson, prófessor, erindi: „Rabb
um jól og jólasiði“.
3. Karla-kvartett (bestu söngmenn úr Karlakórnum
Kátir félagar).
4. Einsöngur: Ilr. Kristján Kristjánsson, tenór.
5. Tvísöngur: Hr. Agúst Bjarnason og Jakob Hafstein
svngja „Friðþjófur og Björn“.
Við bljóðfærið hr. Bjarni Þórðarson.
Þess utan verða sungnir jólasálmar og ættjarðarljóð.
— Salarkynnin verða skreytt fögrum hátíðabúningi.
Aðgöngumiðar að skemtnninni verða afhentir á
skrifstofu félagsins í dag og á morgun.
Ennfremur heldur félagið jólatrésskemtun fyrir
börn félagsmánna dagana 2., 3. og 4. janúar- Aðgöngu-
miðar að jólatrésskemtuninni verða afhentir í skrif-
stofu félagsins frá í dag.
SKEMTINEFNDIN.
Jarðarför
frá Elísabetar Gunnarsson
fer fram frá dómkirkjunni laugardaginn 28. þ. m. og liefst
með húskveðju frá lieimili hennar, Öldugötu 10, kl. 10 f. li.
Vandamenn.
I