Alþýðublaðið - 07.08.1928, Síða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Skritinn sparnaður.
Borgarstjóri og raeiri hluti fjárhagsnefndar
vilja leigja i húsi Schevings lyfsala, fyrir skrifstof
ur bæjarins, fyrir nærri 11 þúsund krónur á ári.
Húsnæöismálíð er mesta vanda-
mál bæjarins. Húsaleigan er úr
öllu hófi há, og veröa því fátæk-
iángar og cfnalítið fólk að sætta
sig við íbúðir, sem eru mjög fjarri
því a'ð geta talist mannabústaðir..
Húsaleiguokrið gerir tvent í senn,
það viðhel-dur óeðlilegri dýrtíð og
stórspillir heilsu fátækari hluta
bæjarbúa. Nú er loks svo kom-
ið, að byrjað er að rannsaka til
hlýtar húsnæðisástandið, og verð-
ur pað væntanlega til þess, að
ráðstafanir verða gerðar til að
bæta úr ástandinu.
Allir þeir, sem einhver eíni edga,
hafa reynt að komast hjá húsa-
feiguokrinu með því að byggja
yfir sig og sína. Er þó synd að
seigja, að hið opinbera eða bank-
arnir hafi mikið gert tii þess að
létta þessa sjálfsbjargarviðleitni
eánstaklinganna yíirleitt.
SjáJft bæjarfélagið \drðist, að
dómi borgarstjóra og rneiri Muta
bæjarstjórnar, ekki vera þess
megnugt að koma upp húsi yfir
skrifstofur sínar. Kemur það ekki
vel heim við fullyrðingar borgar-
stjóra um ágætan fjárhag bæjar-
ins og fyrirmyndar fjárstjóm.
Höfniin og rafmagnsveitan hafa
undanfarán ár greitt um 900 króin-
ur á mánuði í húsaJeigu fyrir
skrifstofur sínar, eða nærfelt 11
þúsund krónur á ári. Ha/a ýmsir
íhaldsbæjarfulltrúar margoft við-
urkent, að þetta væri hið mesta
sléyfarlag, og þégar meiri hluti
bæjarstjórnar, ijlu heiili, samþykti
að seJja hafnarlóð-irnar, lét borg-
arstjóri og fylgifiskar hans í veðW
vaka, að þetta væri gert til þess
fyrst og fremst að fá fé tii að
byggja fyrir yfir skrifstofur hafn-
arinnar og rafmagnsveitunnar, svo
að eigi þyrfti lengur að greiða
upp undir 1000 krónur á mánuði í
húsaleigu. Kölluðu þeir þetta
„fasteignaskifti" og voru hróðugir
mjög af fármálaviti sínu.
Á skammri stund skipast veður
í lofti. Nú er farið að selja af
hafnarlóöunum, fleygja skilýrðis-
laust úr eigu bæjarins dýrmæt-
ustu lóðunum fyrir lítið verð. Nú
liggur ekk ilengur á að byggja,
„fastei.gnaskiftin“ voru að eins yf-
irvarpsástæða, notuð til að reyna
að fegra illan málstað og óvitur-
legar ráðstafanir. Nú, þegar búið
er að samþykkja að láta einstaka
menn fá lóðirnar, 'bæði hafnar-
Jóðirnar og byggingalóðir bæjar-
Jns, og alla verðhækkun þeirra,
er óþarft að skreyta s.ig lengur.
Tffijkmárkinu cr náð, Lóðaspekú-
lantarnir hafa fengið ósk sina
uppfylta.
Nú 'vill fjárhagsnefnd, með
borgarstjóra í broddi fylkingar, að
hætt sé að hugsa. um byggingu, en
leggur í þess stað til að leigt
verði fyrir skrifstofur bæjarins
einar samím, ekki skrifstofur raf-
magnsveitunnar og hafnarininar, í
húsi Þorst. Scheviings Thorstelns-
sonar, fyrir 900 króna mánaðar-
leigu, eða tæp 11000 krónur á
ári, og samið um ekki skemri
leigutíma en 5 ár.
Þetta eru býsna snögg veðra-
brigði. Hingað til hefir ekki svo
mjög verið kvartað undan hús-
næði þvi, sem bæjarskrifstofurn-
ar hafa haft. Mönnum hefir, sem
vonlegt er, blöskrað að greiða alt
að 1000 krónum á mánuði í
húsaleigu fyrir skrifstofiur hafh-
arixmar og rafmagnsveitunnar ein-
ör saman og talið ráðlegra að
hyggja fyrir þær.
Skrítin s pa rna öarráð s t öf un er
þessi leigusamningur. Þótt skrif-
stofur rafmagnsveitunnar verði
fJuttar í húsnæði það, sem bæjar-
skrifstofumar n-ú hafa, sparast við
það að eins 6000 krónur á ári,
en húsnæðið hjá Scheving kositar
nærri 11000 krónur. Hafnarskrif-
stofurnar myndu eftir sem áður
verða að greiða sína húsaleigu
öbreytta. Húsaleigan yrði þá nær-
felt 16000 krónur á ári, eðá 5
þúsund krónum meira en nú er
greitt.
En vera má, að það sé rétt hjá
borgarstjóra, að húsnæðið i
slökkvistöðinni sé órtógt fyrir
bæjarskrifstofurnar, þótt því ekki
hafi verið hreyft fyrr. En ef svo
er, þá er einmitt því fremur á-
stæða til að byggja. Viðbára borg-
arstjóra, sú, að bærinn eigi hafi
handbært fé til að byggja fyrir,
er fyrirsláttur einn. Bæjarsjóði og
hafnarsjóði er auðvelt að fá fé
til byggingarinnar, og enn. er
gnægð góðra lóða I eigu hafnar-
sjóðs. ■
Borgarstjóri var mjög hróðugur
.yfir því, hve hagfelt leigutilboð-
Schevings væri, sagði, að þótt
upphæðin, 11000 kr„ væri gróf-
lega há, þá væri leigan lág, því
að hún væri ekki nema(!) 30 krón-
ur á ári fyrir fennetra hvern í
gölffleti.
Skulu nú þessi kostakjör at-
huguð nokkuð nánar.
Sé gert ráð fyrir 3ja metra loít-
hæð svara 3 teningsmetrar í hús-
næðinu til 1 fermeters gó-lfllatar.
Nú er talið, að byggingarkostnað-
ur nýrra liúsa mjög vandaðra sé
40—45 krónur á h.vern tenings-
meter. Reikni maður hvern tan-
ingsmeter í húsi Schevings 40
krónur, húsið er ekki hýtt, svarar
, það til 120 króna fyrir hvern fer-
meter í gólffleti. 30 króna leiga
af fermetra er því 25% — tuttugu
og fimm af hundraði —.
Hér cr ekki tekið til-lit til lóða-
verðsins, en samt mun fáum öðr-
um en borgarstjóra geta virst
þetta lág leiga.
Tökum annað dæmi:
Þær 16000 krónur, sem ætlast
er til að bærinn greiði í húsaljeiiigu,
nægja fylliJega til að st-anda
straum af húsi, sem kostar 160
þúsund krónur. Höfnin á enn ó-
notaðar lóðir á ágætum stað. Fyr-
ir 160 þús. kr. má byggja hús,
sem er að rúmmáli 3556—4000
teningsmetrar, eða, ef miðað er
við 3ja metra lofthæð, 1185—1330
fermetrar að gólfflatarmáli. Er
það meira en þrefalt á við það,
sem bæjarskrifstofunum er' ætl-
að í húsi Schevings fyrir 11000
krónur á ári.
ið að Játa rannsaka tiidrögin til
þess að Menja sökk. Hefir HalJ-
dóri Júiíussyni sýslumaruni ver-
ið falið að framkvæma rannsólm-
inia. Með Goðafossi á sunnudaginn
kom yélstjórinn, sem vflr á Menju,
Jön Hjálmarsson. Var hann og
einn a-f kynduruníum fyrir rétti í
gær. Stóð yfirheyrslan liðlega 8
stundtr. Að henni lokinini var vél-
stjórinn settur í gæsluvarðhald.
Menja sökk, eins og merrn,
Axel Thorsteinsson:
í leikslok.
Axei Thorsteinsson hefir gefið
talsvert út af verkum sínum og
hlotið vinsældir fyrix.
Árið 1916 komú út efnr ha-nn
„Ljóð og sögur“, 1917 „Nýir tím-
ar“ og „Sex sögur“, 1918 „Börn
dalanna", 1922 „Útlagaljóð" og
1923 „Æfintýri lsl-endings“.
Ritverk Axels bera það öll með
sér, áð han-n hefir næmt auga
fyrir veilunum í þjóðféiaginu, að
hann þekkir kjör smælingjaninfl,
skilur þa-u og hefir djúpa sam-
úðartilfinningu með öllum þeim,
er Lægst sta-nda í mannféla-gs-
stiganum að auði og metorðnm.
öann hefir og unun af því að
lý.sa óbrotnum alþýðumönn-um,
löngunum þeirra, sorgum þeirra
og baráttu. Einna skýrast kemur
þetta fram í hinni nýútkomniu
bók hans „1 leikslok“.
í bókinni eru 11 smásögur, og
gerast þær allar á stríð'sárunum
í herbúðum Bandarikjamainna.
Axel vaf í hemum þeim. Segja
þær áliar frá hörmungum þeim,
er alls- staðar 'mættu hermönm-
unum á leiðum þeirra, en i-nn í
þær er fléttað frásögnum uiy
smávægilega atburði, er skap-a
söguþráðinn og varpa ljósi yfir
sálarlíf þessara manna, sem send-
ir eru á vígstöðvarnar til að
fremja bræðramþrð.
Þótt, því miður, alt of margif
bæjarbúa séu svo ilia staddir
efnalega, að þeir geti ekki komið
upp húsi yfir sig og sína og
verði því að sætta sig við þau
leigukjör, sem húsaeigendúra
þóknast að ákveða, þá er þessu
ekki til að dreifa um bæjarié-
lagið. Og þótt • einstakir me»n
kaupi margfalt meira af húsura
og fastéignum en þeir sjálfir þúrfa
að nota, er engin ástæða til þess,
að bæjarfélagið hætti víð að
byggja yfir skrifstofur sínar til
þess eins að hjálpa þessum mönn-
um til að gera eignimar arðber-
andi. Fé bæjarins er sameign
bæjarmanna allra.
norður á Haila. Ákafur leki koro
skyndiJega að skipinu, svo ákaf-
ur, að ekki varð við ráðið. Hefir
við þetta slegið megnum óhug
á aJla þá, sem ekki láta sér á
saraa standa um líf og öryggi
sjómannanna. Menn spyrja: Vatr
skipið, svona ónýtt, þrátt fyrir ný-
afstaðna skoðun? Er engin trygg-
ing í skoðun eftirlitsmannsins ?
Eða var skipið traust ? Og hvers
vegna sökk það þá? .
Svona spyrja menn.
Vonandi gefur rannsóknin full-
nægjandi svör við þessu.
Allar eru sögurnar, sem vonlegt
er, dökkar. Þær eru allar barma-
sögur, en þó bregður fyrir í sum-
um þeirra birtu af nýjum, degi,
gleði hermannanna, kærleikra?
þeirra til ástvinanna, þráin eftir
heimilunum. Friðarþráin er sterk-
ust. Sögur þær, er segja frá böm-
um, er urðu fyrir skelfingum ó-
friðari-ns, eru harmiegasfar, og
Axel er líka lagið að setja þær í
þann búning að tilfinningar les-
a-ndans komist við.
Eins og áður ,er sagt, gerasí
sögumar allar á stríð-sárunum, í
Kanada, Bretlandi, Belgíu, Frakk-
landi og Þýzkalandi. Eru þær ali-
ar mjög eftirtektarv-erðar, og sýna
þær okkur, er ekki vorum ná»
lægir þeim hilda.rleik, er þá var
báðtrr, að ekki hefir það vexib
eigin-n vilji, er réði gerðum her-
mannanna, heldur miskunnarJaus-
ar skipanir tilfinnin-gálausra valds-
manna.
ALl.ir hafa gott af að lesa þessar
sögur AxeJs og vonandi ná þær
mikilli útbreiðslu. — Þar er ekki,
áhersla lögð á sérkennilegan stíl
•eða málskrúð. Umbúðirnar cru
aukaatriði, efnið aöalatri'ðið. At-
hugun sálarlífs striðsmannanna,
ekki hermannamna einna, heldur
allra þei'rra, sem stríða við mein-
leg örlög, er öhagkvæmt þjóð-
skipuiag hefir skapað.
Frásögnin er ölJ létt, lipur og
alþýðleg.
1/. S. V..
Réttarrannsókn út afHenlnmálinn
Dómsmálairáðherra hefir ákveö-
muna, í bliðviðri og sléttum sjó