Vísir - 01.07.1943, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
tjtgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson„
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Útsvörin
tsvarsskráin kemur út í
dag og er ekki að efa að
hún rennur út nú sem fyr. Nið-
ur liefir verið jafnað tuttugu og
einni milljón og eitt hundrað
þúsund krónum og er það níu
milljónum, liærra en í fyrra.
Ekki er að undra þótt mörgum
vaxi upphæðin í augum, enda
er hún liærri en rikistekjurnar
samanlagðar fyrir strið, en kvað
þó aðeins nægja fyrir nauðsyn-
legustu útgjöldum hæjarins.
En er menn ræða um útsvörin
mega þeir ekki gleyma því að
þau eru í rauninni spegilmynd
af ástandinu í landinu. Verð-
þenzlan krefst fórna og þær
fórnir verða menn að færa,
meðal annars með hækkaðri út-
svarsgreiðslu. Það verk, sem
unnið var fyrir stríð fyrir lítið
gjald kostar nú offjár, launa-
greiðslur allar liafa hækkað
stórkostlega, og sama er að
segja um alla aðra kostnaðar-
liði i rekstri bæjarins.
Reykja\dk er engin undan-
tekning í þvi efni að krefjast
hárra útsvarsgreiðslna af borg-
urum sínum. Svo er það um öll
bæjarfélög hér á landi, og mun
þó ísafjörður væntanlega geta
talist methafinn í því efni. Sjálf-
stæðismenn þar lögðu til að
útsvörin vrðu lækkuð, vegna
góðrar afkomu bæjarins, en
fengu því ekki framgengt. Al-
þýðuflokkurinn er þar öllu ráð-
andi og hann heimtar stöðugt
meira fé í sína hít, sem hverf-
ur í sandinn, þannig að þess
sjást lítil merki, hve skattborg-
arnir liafa verið píndir. Þrátt
fyrir þetta tönnlast AJþýðublað-
ið á þvi ár eftir ár hve útsvörin
séu há hér i bænum, og hve litlu
fé sé fórnað til ýmsra menn-
ingarmála, en þó er það mála
sannast að Reykjavík er fyrir-
mynd annarra bæja í ýmsum
merkilegum framkvæmdum,
og er það fyrst og fremst að
þakka hyggilegri stjórn sjálf-
stæðismanna í bæjarmálefnun-
um. Hitt er svo annað mál að
enn er margt ógert, en stöðugt
er unnið að umbótum, og munu
þess sjást merki er hitaveitunni
er lokið.
Þótt mönnum vaxi útsvars-
upphæðin í augum er hitt víst
að útsvörin hafa ekki hækkað
á almenningi í hlutfalli við
tekjuaukningu alls þorra
manna. Er óhæt að fullyrða að
verkamenn, iðnaðarmenn og
ýmsar aðrar stéttir hafa haft
miklu hærri laun á siðasta ári,
en þær hafa haft nokkru sinni
fyrr, en af þvi leiðir aftur að
þessir menn verða að bera
þyngri byrðar, sem þó svara
á engan liátt til tekjuaukans.
Æskilegast væri að bæði út-
svör og skattar yrði lækkað til
stórra muna, þannig að al-
menningi gæfist kostur á nokk-
urri eignasöfnun, sem yrði und-
irstaða þjóðarauðs. Eins og
sakir standa telja menn að það
borgi sig ekki að hafa háar
tekjur, einfaldlega af því að
þær eru allar teknar í skatta
umfram visst hámark. Slikt er
með öllu óeðilegt og getur jafn-
vel dregið úr vinnu manna og
vinnuafköstum, og sér hver
Prestastefnan.
p RESTASTEFNAN 1943 hófst á sunnudag að venjulegum
hætti með guðsþjónustu í dómkirkjunni. Var Gunnar
Gíslason cand. theol. við það tækifæri vígður prestur til Glaum-
bæjarprestakalls í Skagafirði. Síra Þorsteinn Jóhannesson pró-
fastur lýsti vígslu, en altarisþjcnustu önnuðust vígslubiskup-
inn dr. Bjarni Jónsson og síra Friðrik Rafnar. Guðsþjónustunni
var útvarpað og var hún hin hátíðlegasta.
Kl. 4 fór fram í Háskólakap-
ellunmi áhrifamikil minning-
arathöfn um þá presta, sem
látizt liafa síðan á prestastefnu
1942, sumir með mjög óvænt-
um og sviplegum hætti.
Að athöfn þessari lokinni
var gengið til fundarstaðar í
Háskólanum. Flutti Sigurgeir
biskup þar l'undarmönnum á-
varp sitt, setti prestastefnuna
og skýrði frá störfum kirkj-
unnar og kirkjulegum við-
hurðum á liðnu synodusári.
Vakti liann í ávarpi sínu at-
hygli á margliáttuðum afleið-
ingum og áhrifum styrjaldar-
innar á þjóðlífið, og öllum
þeim stórfeldu breytingum
skoðana og hugsunarháttar,
sem orðið hafa með íslenzku
þjóðinni á síðustu tímum.
Hann taldi kirkjuna eiga mik-
ilvægt verk að vinna, andlegu
og siðferðilegu lífi þjóðarinn-
ar og íslenzku þjóðerni til
varnar. Það verk gæti hún að-
eins unnið, ef hún hlitti leið-
sögn og forustu Jesú Krists.
Undir lians forustu ætti hún
að geta unnið stórvirki. Hann
mælti m. a.:
„Prestar landsins hafa leynt
;óg ljóst unnið að þessu og
reynt að hafa áhrif í umhverfi
sínu. Og max-gir aðrir ágæt-
ustu menn þjóðarinnar í ýms-
um stéttum hafa lagt sig fram,
sérstaklega, um að varðveita
þjóðerni vort og islenzka
tungu. I því máli er eitt, sem
meira er um vert að skilja en
allt annað, það, að það er lifs-
skoðun þjóðarinnar ein, trú
hennar og siðgæðisvitund, sem
getur komið i veg fyrir að illa
fari. Þess vegna erum vér þá
fyrst við kjarna málsins, er
vér dveljum við liið innra upp
eldi þjóðarinnar, og hin rétta
leið til uppeldis þessarar þjóð-
ar eða annarra þjóða verður
aldrei fundin fijrr en forystu-
men þeirra koma auga á trúar-
leiðina."
Að loknu ávarpi sínu skýrði
biskup frá starfi kirkjunnar
og helztu atburðum, er gerzt
hafa innan hennar á synodus-
árinu. Hann minntist ævi og
starfs liðinna presta, þeirra
Gísla Sfkúlasonar prócfasts,
Stefáns Björnssonar prófastá,
sr. Sigurðar Z. Gíslasonar, sr.
Jóns Jakobssonar og sr. Þor-
steins Kristj ánssoarir. Fórust
lionum hlýlega og innilega orð
um alla þessa látnu starfs-
bræður. Vottuðu synodusprest-
ar minningu þeirra virðingu og
þökk með þvi að rísa úr sæt-
um.
Þá minntist biskup látinna
prestsekkna og tók prestastefn-
an undir orð hans.
Næst skýrði biskup frá breyt-
ingum innan stéttarinnar, þar
á meðal því, að á synodusárinu
hafa kirkjunni bætzt fimm ný-
ir, vígðir restar.
Sem stendur eru 19 presta-
köll óveitt. En von er um að
prestum geti brátt fjölgað
nokkuð, því að tala þeirra, sem
feftt :

heilvita maður, að þá er stefnt
í öfuga átt við það, sem vera
á. Ef unt yrði að lækka hin op-
inberu gjöld er ekki vafi á þvi
að hið opinbera myndi síður
en svo skaðast á slikri ráðstöf-
un er frá liði. Tekjumar myndu
berast frá nýjum atvinnufyrir-
tækjum, sem fengju starfsskil-
yrði, sem ekki eru fyrir hendi
vegna hinna óbærilegu skatta.
guðfræðinám stunda, hefir
aukizt á síðutsu árum.
Unnið er nú að undirbúningi
byggingar nýrra kirkna í land-
inu, og er ætlunin, að fram-
kvæmdir hefjist þegar er ástæð-
ur leyfa. Gat biskup þess áhuga,
sem víða kemur í ljós í þessum
málum, t. d. í Reykjavík, þar
sem unnið er ósleitilega að því,
að koma upp kirkjum í hinum
nýju prestaköllum.
Þá ræddi biskup um prest-
setrin, og horfur um hyggingu
prestseturshúsa á þeim stöð-
um, þar sem slíkar fram-
kvæmdir þola enga bið. Þá
skýrði hann og frá þvi, sem á-
unnizt hefir um bætur á launa-
kjörum presta.
Kirkjuráð hefir verið kosið
á synodusárinu. Skipa það auk
biskups þeir Ásm. Guðmunds-
son prófessor og Þorsteinn
Briem prófastur af liálfu presta
og Gisli Sveinsson sýslumaður
og Matthias Þórðarson þjóð-
minujavö(rður af hálfu leik-
manna. Biskup gat og um störf
söngmálastjóra þjóðkirkjunn-
ar ,sem nýtur mikillar vinsæld-
ar. —
Þá minntist biskup aldar-
fjórðungsafmælis Prestafélags
íslands, og þakkaði því bless-
unarrík störf í þágu prestastétt-
arinnar og þjóðarinnar allrar.
Minntist hann jafnframt þeirra
góðu og farsælu forystu, sem
félagið hafi notið frá upphafi.
Lengst hefir félagið notið for-
ustu Sigurðar P. Sivertsen pró-
fessors og núveandi formanns
síns, Ásmundar Guðmundsson-
ar prófessors.
Þá sagði biskup frá kristileg-
um mótum, sem fram hafa far-
ið, útkomu bóka og rita um
kristileg og kirkjuleg málefni,
og fleiru, sem hér er ekki kost-
ur að greina nánar.
Að loknu hinu ítarlega erindi
biskups var fundi prestasefn-
unnar frestað til mánudags 28.
þ. m.
Um kvöldið kl. 8,30 flutti sr.
Sveinn Víkingur opinbert er-
indi í Dómkirkjunni um Við-
horfið til kirkjunnar fyrr og
nú. Erindinu var útvarpað.
Mánudaginn 28. júní kl. 9 árd.
var fundur settur á ný. Þor-
steinn Briem prófastur annað-
ist morgunbænir og lagði út af
Jes. 50, 4—8.10.
Þá fóru fram umræður um
ýmsar kirkjulegar skýrslur og
reikningsskil Prestsekkna-
sjóðs. Las biskup i upphafi
skýrslur presta um messur og
altarisgöngur. Samkv. skýrsl-
unum hefir messufjöldi aukizt
mjög mikið og sömuleiðis tala
altarisgesta, frá því sem var
árið áður. Um Prestsekknasjóð-
inn urðu nokkrar umræður, og
kom í Ijós áliugi presta fyrir
því, að sjóðurinn mætti eflast
sem mest og sem fyrst.
Þá var Valdimar Björnsson
sjóliðsforingi frá Vesturheimi
kominn á fundinn og tók til
máls. Brá hann upp í fróðlegri
og skemmtilegri ræðu myndum
úr islenzku kirkjulífi vestan
Iiafs. Var ger góður rómur að
máli hans.
Kl. 9,30flutti Ásmundur Guð-
mundsson prófessor erindi í
Dómkirkjunni: Prestafélag ís-
lands 25 ára. Var erindinu út-
varpað.
Hafnarfjöröur:
Haukar knattspyrnu-
meistarar.
Haukar unnu nafnbótina
„bezta knattspyrnufélag- Hafn-
arfjarðar“ í vormótunum, sem
nú er nýlokið.
Þeir unnu leikina i öllum
flokkum, en keppt var í tveim
umferðum. í 3. fl. unnu þeir
með 2:0 og 4:0, í 2. fl. með 4:0
og 2:1 og í 1. fl. með 2:1 og
4:2.
Undanfarin ár hefir Fim-
leikafélag Hafnarfjarðar jafnan
sigrað, þangað til i fyrra, er
Haukar fóru að sækja sig. Mun-
aði þá einu marki, að Haukar
sigruðu.
Bæjap
frétfír
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.25 Hljómplötur: Danslög.
19.40 Lesin dagskrá næstu viku.
20.20 Útvarpshljómsveitin (Þórar-
inn Guðmundsson stjórnar) : a)
Lagaflokkur úr óperettunni „Betli-
stúdentinn“ eftir Millöcker. b) For-
leikur að óperunni „Orfeus“ eftir
Offenbach. c) Flugmanna-marz
eftir Blankeburg. 20.50 MinnisverS
tíðindi (Axel Thorsteinson). 21.10
Hljómplötur: íslenzkir söngvarar.
21.30 „Landið okkar“. Spurningar
og svör. (Steinþór Sigurðsson mag-
ister).
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sina ungfrú Aldís Ólafsdóttir, Ás-
vallagötu 61, og Magnús Kristjáns-
son, rafvirki, Ránargötu 13.
Sakadómari
kvað nýlega upp dóm yfir Stein-
þóri Guðmundssyni, fulltrúa kom-
múnista í húsaleigunefnd, fyrir brot
á húsaleigulöggjöfinni. Steinþór
var dæmdur í 300 króna sekt.
Næturakstur.
Hekla, sími 1515.
Aðalsafnaðarfundur
Hallgrímsprestakalls, sem frestað
var fyrir viku, verður í kvöld .kl.
8y2 í húsi K.F.U.M. við Amt-
mannsstíg.
Scrutator:
TlaAAbi aJlmejwwQS
Útsvarsskráin.
Eftir því sem skattar og útsvör
hækka, hækkar einnig verðið á út-
svarsskránni. Það var 5 kr. í hitteð-
fyrra, 10 kr. í fyrra og 20 kr. í
ár. Ef verðið heldur áfram að tvö-
faldast svona á hverju ári, rekur
brátt að því, að sjálfhætt verði við
útgáfuna, enda er þetta eins dæmi
í bókaútgáfu og þekkist hvergi á
byggðu bóli, annarsstaðar en i
Reykjavík. Állsstaðar annarsstað-
ar þykir það sjálfsagt, að efnahag-
ur og afkoma manna séu skoðuð
sem algert einkamál milli einstak-
linga og skattyfirvalda.
Einfaldari skattheimta.
Á síðasta Alþingi dagaði uppi
frumvarp um innheimtustofnun rík-
isins, sem ætlað var að annast inn-
heimtu útsvara og allra skatta,
beinna og óbeinna. Þetta framfara-
mál fær væntanlega afgreiðslu á
haustþinginu. Það væri til hagræðis
fyrir alla aðilja, ef allar slíkar inn-
heimtur færu fram á einum stað.
En í sambandi við þetta vaknar sú
spurning, hvort ekki sé hægt að hafa
cinfaldari skatta. Það sýnist furðu-
legt, að leggja á einn og sama skatt-
þegn eftirtalda skatta: Tekjuskatt,
eignaskatt, útsvar, lífeyrissjóðs-
gjald, kirkjugarðsgjald, námsbóka-
gjald, verðlækkunarkatt, stríðs-
gróðaskatt. Allir eru þessir skatt-
ar lagðir á sama höfuðstól og sömu
tekjur, og virðist koma í sama stað
niður, þótt upphæðin væri lögð á
í einu lagi, úr þvi að meiningin er
að innheimta hana í einu lagi.
f nónkaffinu.
„Uss, hafðu ekki hátt“, sagði ísak
ísax og leit flóttalega í kringum
sig, eins og verklýðsforingi í lúxus-
bíl. „Hvað er að?“ surði eg og fór
úr skóhlífunum. „Mamma ætlaði að
leggja sig,“ svaraði ísax. „Er kon-
an ekki heima?“ — „Nei, hún fór
að láta leggja sig.“
t
Fimmtugur:
Kristján Einarsson
framkvæmdarstjóri.
Allir útgerðannenn á íslandi
kannast við Kristján Einarsson.
Margir þeirra liafa kynnzt hon-
um persónulega og munu flest-
ir bera honum vel söguna.
Kristján er Barðstrendingur að
ætt og uppruna, einn af þessum
vösku og karlmannlegu Vest-
firðingum, sem svo mjög hafa
látið til sín taka í framkvæmd-
um landsmanna síðasta manns-
aldurinn. Hann ólst upp við
hverskonar störf á sjó og landi
og þótti snemma liðtækur.
Framhaldsnám stundaði hann
fyrst við alþýðuskóla Sigurðar
heitins Þórólfssonar á Hvítár-
bakka, en gekk síðan í Mennta-
skólann. Einhversstaðar liefi eg
séð þess getið að Jíristján hafi
lokið stúdentsprófi með „lélegri
einkunn“. Sannleikurinn er sá,
að Kristján tók aldrei stúdents-
próf. Hann varð veikur skömmu
fyrir prófið og sneri síðan hug-
anum að öðrum viðfangsefn-
um.
Kristján var skrifstofumaður
„gömlu“ útflutningsnefndar-
innar, sem starfaði frá 1918 til
1921. Síðan liafa starfskraftar
hans mjög verið helgaðir út-
flutningsverzluninni. Hann
varð framkvæmdarstjóri fisk-
kaupafirmans Bookless Bros.
hér á landi og gegndi þvi starfi
allt þar til er hlutafélagið Alli-
ance stofnaði útflutningsdeild
sína árið 1936. Hafði hann þær
framkvæmdir með höndum.
Sumarið 1932 var Sölusam-
band íslenzkra fiskframleið-
enda stofnað. Fiskframleiðend-
ur höfðu til þess tíma staðið
mjög dreifðir um málefni sín
og valt á ýmsu um sölur og
markaði frá ári til árs. En með
stofnun Sölusambandsins skipti
mjög um til hins betra. Þá fyrst
náðu íslendingar fullum tökum
á saltfisksverzluninni. Aðal-
framkvæmdirnar voru lagðar í
liendur þriggja manna, sem
allir voru gagnkunnugir fisk-
verzluninni, þeirra Kristjáns
Einarssonar, Ólafs Proppé og
Richards Thors. En meðstjórn-
endur voru þeir bankastjórarn-
ir Helgi Guðmundsson og Magn-
ús Sigurðsson. Stóð svo fyrstu
3 árin.
Síðan var skipulaginu breytt.
En framkvæmdarstjórar voru
þeir sömu, að öðru en því, að
Thor Thors tók við starfi af
Richard bróður sínum og var
framkvæmdarstjóri S. I. F.
þangað til hann réðist í utan-
rikisþjónustu árið 1940. Siðan
liaiá þeir Ólafur Proppé og
Kristján verið einir fram-
k væmdars t jórar.
Þótt mjög hafi dregið úr
starfsemi S. í. F. vegna styrj-
aldarinnar, leikur ækki á tveim
tungum, að stofnun þess var
hið mesta þjóðþrifaverk. Þótt
sjávarútvegurinn ætti örðugt
uppdráttar á þessum árum, var
það ekki vegna þess að slælega
væri unnið að saltfiskssölunni.
Jafnframt þvi sem nýrra mark-
aða var leitað, varð Suður-
landa-markaðurinn jafnari og
öruggari en verið hafði. Krist-
ján Einarsson og samstarfs-
menn hans inntu þar af hendi
mikið og gott verk.
Árið 1938 var niðursuðuverk-
smiðja S. f. F. stofnuð. Krist-
ján átti mikinn þátt í þeirri at-
vinnunýjung og hefir jafnan
borið hag niðursuðuverksmiðj-
unnar mjög fyrir brjósti.
En þótt aðalstörf Kristjáns
hafi undanfarinn áratug verið
helguð Sölusambandinu, hefir
liann komið víða við sögu Má
ekki sizt benda á það, að hann
átti góðan þátt i stofnun síldar-
verksmiðjunnar á Djúpavík.
Auk þess var hann meðstofn-
andi Dósaverksmiðjunnar 1936
og hraðfrystihússins Fjölnis í
fyrra. Árið 1933 stofnaði hann
verzlun og útgerð á Drangsnesi.
Rekur liann það fyrirtæki á-
samt Ólafi Jónssyni fram-
kvæmdarstjóra í Alliance. Loks
var Kristján einn af kaupend-
um Sænska frystihússins i
fyrra, en kaupin gengu til baka
svo, sem kunnugt er, eftir að
meirihluti bæjarstjórnar
Reykjavikur krafðist forkaups-
réttar. Undirréttardómur er ný-
lega fallinn í máli, sem borgar-
stjóri hóf út af þessu, og féll
málið á bæinn.
Þótt aðeins liafi verið stiklað
á stóru, nægir það sem hér hef-
ir verið talið, til að sýna, að
Kristján er framkvæmdamaður
mikill. En í dag verður þess
ekki síður minnzt, að hann er
drengskaparmaður mesti. Hann
nýtur mikilla vinsælda meðal
þeirra, sem við hann eiga
skipti. Og hann er manna ást-
sælastur af þeim, sem með
honum hafa starfað. Kristján er
yfirlætislaus maður, glaðlynd-
ur og bjartsýnn, lijálpfús og
raungóður. Honum hefir geng-
ið vel, en velgengnin hefir ekki
stigið lionum til höfuðs.
Árni Jónsson.
vantar ibúð strax.
Jón Þorsteinsson
skósmiður, Lækjargötu 6.
Vil kaupa
vörubíl)
Ford model ’31. — Uppl. í
Ingólfsstræti 21 B, milli 6—8
í kvöld.
5 manna
fólksbill
til sölu. — Verð kr. 4500. —
Uppl. i sima 1132 kl. 1—5 og
eftir kl. 5 á Kjartansgötu 10.
vantar út á land. Gott kaup.
Uppl. eftir kl. 7 i kvöld og
annað kvöld, á Lindargötu
37, uppi.
Stúlkn
vantar við létta vinnu.
GUFUPRESSAN
STJARNAN,
Kirkjustræti 10.