Alþýðublaðið - 14.08.1928, Page 2
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
„Tmnaðarmálin“
Stefnuskrá Íhaídsflokksins í landbúnaðar-
málum.
Hversvegna er hún „trúnaðarmál“?
Svoaðkaupstaðaflokksmennirnirfái ekkertum hana
að vita og komi ekki með óþægilegar spurningar.
í sinu hinna alræmdu „einka-
bréfa“, sem miðstjórn íhaldsfl.
hefir samið o-g útbýtt til „trún-
aðarmanna" sinna, er rituð, auð-
vitaðsem algert »trúnaðarmál%
stefniuskrá flokksins, svokölluð, í
landbúnaðarmálum. Miðstjórnm
hefir verið ein um að semja hana
og hefir sjálf gefið henni nafnið:
Stefnuskrá íhaldsflokksins. Hún
hefir sem sé aldrei verið undir
flokksmennina borin; þeir e:ga
bara að segja já og amen við
þessum samsetirngi. eins og öðr-
um, sem miðstjórmn sýður saim-
an, Ekki er heldur ætlast til að
hún verði undir þá borin, því að
hún er, eins og áður segir, „trún-
aðarmál“ þagmæískustu' „trúnað-
armannanna“. óneitanlega er þetta
dálítið einkennileg aðferð við að
semja stefnuskrá fyrir stjórnmála-
flokk, sem læzt vera fylgjandi
þingræði og aðhyllast venjulegar
lýðræðisrejplur.
En miðstjórnin og íhaldið um
það.
Fyrsta grein þessa „trúnaðar-
máls“ hljóðar svo:
»Að tryggja bændum rekturs-
fé«
Greinin er stutt og virðist, fljótt
á litið, sæmilega laggóð. Og
margir munu eftir fljóían yfir-
lestur spyrja: Hvers vegna fer
miðstjórnin svona dult með þetta?
Hvers vegna á þetta að vera
»trúnaðarmál«, en ekki opinbert
mál? Eng'nn islenzkur stjórn-
málatlokkur mælir gegn þvi, að
mínsta kosti ekki opinberlega, að
pörf sé á að tryggja bændum
rekstursfé. Fram'óknarflokkurmri
segist vilja gera þetta; Alþýðu-
flokkurinn hefir sýnt, að hann vill
gera þetta.
Hvernig stendur þá á því, að
togáraeigenduinir Jón Ólafsson og
Ólafur Thprs, stórkaupmaðurinn
Jón •Þorláksson og Shell-félags-
formaðurihn Magnús Guðmunds-
#
son fara svona leynt með þetta,
rára með þessa „landbúnaðar-
stefnuskrá" sina éíns og manns-
morð væri? öneitanl: ga ætti þetta
að vera íagur vottur um óeigin-
tfixm peirra og hjartagæzku, að
þeir skuli fyrst og frem.st hugsa
um að sjá látækum bændum fyrir
rekstursfé, en láta stórúígerðar-
mennina og stórkaupmenmra bíða
og sitja á hakanum. Það heíir <k i
tíl þessa tíðkast hjá íhaldinu, að
gera ósérplægni sinna manna og
umhyggju fyrir annara þörfum að
leyndarmáli, „trúnaðarmáli“ fárra
manna. Þegar ólafur Thors hér
um árið bauðst til að ,beia byrð-
ar“ fátæku bændanna, hældu í-
haldsblöðin honum upp í hástert,
sem vonlegt var. Síðan hafa þau
nú reyndar lítiö um þenna „byröa-
burð“ hans talað, er það mjög að
vonum — líka, Það yrði kannske
erfitt að benda á byrðarnar, sem
hann og han:s líkar hafa borið
fyrir rekstursfjárlausu bændurna.
En sé stefnuskrárgreimn athug-
uð nokkru nánar, kemur ástæðain í
ljós, ástæðan til þess að hún
er eigi birt opinberlega í blöðum
flokksins, svo að flokksmönnum
aknent og andstæðingum íhalds-
flokksins gafist kostur á að gera
við bana athugasemdir sínar.
Greinin segir nefnilega ekki
nokkurn skapaðan hlut. Hún er
innantórnt vígorð, annað ekki.
Þáð fyrsta, sem athuguli les-
aindl spyr um, er hann les grein-
ina, er þetta: Hvaðan ætlar I-
haldsflokkurinn að taka „reksturs-
féð“, sem hann vill „tryggja"
bændum ? Hvað mikið ætlast hann
til' að þeir fái og með hverjum
kjörum ?
ÆtlaT Ihaldsflokkurinn að taka
þetta fé frá öðrum atvinnuvegum
landsmanna? Og þá hverjum?
Ætlar stjórn hans að taka það frá
smáútgerðarmönnum ? Ætlar hún
að taka það frá verzluniinni, frá
kaupmönnum, smáum og stór-
um? Eða ætlar hún að taika það
frá stórútgerðiinni, togaraeigend-
urn? Um þetta segir miðstjórnin
ekkert í bréfi símu.
Ætlar hún að búa tiil peninga,
'gefa út nýtt seðlaflóð, eins og
Jón Þorláksson gerði 1925, er
hann stöðvaði genigishækkun
krónunnar, og eiins og Islands-
banki gerði, er hann olii lækkuin
hennar? — Urn þetta segir ekkert
í „einkabréfinu“.
Ætlar m'iðstjórnm að taka Ján
erlendiiíS ? Magnús Gúðmundsson
heíir gert það áður. Hann tók
„Enska lánið“, versta lán, sem ís-
lenzka þjóð'n helir tekið. Ætlar
hún að útvega „rekstursféð“ með
því að taka lán með 20o/o afföll-
um, 7 °/o vöxtuni og 100 þús. króna
m'Xigöngumannsþóknun ? — Um
þetta stendur ekkert í „trúnaðar-
málinu".
Þetta e;r öfur skiljanlegí.
Hvað mundu smáútgerðarmenn
segja, ef enn ætti að draga úr
hinum litiu lánum til þeirra, til
þess að „tryggja" bændum. rekst-
ursie ?
Hvað myndu kaupmenn, smáir
og stórir, segja. ef bönkunum
væri skipað að hætta að veita
þeím skyndilán gegn 71/20/0 yöxt-
um, svo áð hægt væri að lána
bændum til margra ára gegn 4
til 5°/o vöxtum?
Og hvað myndu togaraútgerðar-
rnenn segja, ef þeim væri skipað
að greiða upp víxla sína, svo að
hægt væri að „tryggja“ bændum
rekstursfé?,
Hætt er við, að það yrðu ekki
eintóm blessunarorð um íhaldið.
Þetta veit og skilur miðstjórn-
"in. Þess vegna sendir hún bænd-
um þessi skilaboð í „eínkabréf-
um“. Þess vegna viM hún að þetta
sé „trúnaðarmár, sem kaupmenn,
og útgerðarmenn, srnáix og stórir,
fái ekkert um að vita. Þess vegna
leynir hún því jafnvel fyrir
flokksmönnum sínum.
Ekki vantar heilindm!
En trúa nú bændur þessum
leyni/oforðum miðstjómaTinnar,
þessu trúnaðárhljóðskrafi, sem
enginn, nema fáeinir ’útvaldir í-
haldsþjónar, mega ' fá vitneskju
um ?
Varla.
Bændur líta til reynshi fyrri
ára og spyrja: Hvað hefir Ihalds-
flokkurinn gert til að „tryggja"
okkur „rekstursfé“, meðan hann
fór með völd i landinu?
Reynslan er ólygnust. Hún er
áreiðanlega ólýgnari en einka-
bréfa-trúnaðarmál miÓstjó:narinn-
ar.
Veltufé bankanna beggja mun
nú vera um 80 millj. króna. 4
undanfarin ár, 1924—1927, fór I-
haldsflokkurinn með völd í land-
inu. Hvað mikíð af þessum 80
milljónum hafa bændur fengið?
AuðvitaÖ hefir umhyggja íhalds-
ins fyrir bændum, skilningur þess
á rekstursfjárþörf peirra, lýst sér
í því, að drjúgur hluti af þessum
80 mililjónum hefir verið lánaður
'þeim. Sjálfsagt hefir „Enska lán-
íð“, sem Magnús Guðmundsson
tók, alt runnið til þeirra.
Hvað segir' reynslan?
Hún segir nei.
Enska lánið fór að langmestu
leýti til að hjáipa íslandsbanka.
Og af 80 milijónunum er að eins
örlítið brot, hve lítið veit enginn
nákvæmlega, sem hefir verið lán-
að til landbúnaðarframkvæ'mda.
Meginhluti veltufjárins er, eftir 4
ára íhaldsstjórn, í höndum stór-
útgerðarmanna pg aliliskonar „for-
retningsmanna'.
Þessi hefir verið „stefna" I-
haldsflokksins í landbúnaðlar- og
fjár-málum •— á borði, þessi er
hún enn — á borði, hver svo sem
hún er —- í orði, í „einkabréf-
um“, „trúnaðarmálum“ og „við-
r.æðum“.
Hver váí' stefnq Ihaldsflokks-
ins á þinginu í vetur, þegar hann
ekki lengur fór með völd?
Jú, þá fyrst fór hann dálítið’
að rumska, þá virðist hann fyrst
hafa fengið eitt-hvert hugboð um,
að bændur þyrftu kann ske á
rekstursfé að halda. Þeir eru líka
kjósendur.
Nú átti að taka lán eriendis, 5
milljónir króna; nú átti.ekki að
láta íslandsbanka fá það, heldur
bændur, ekki þó landbændur
eina, heldur bændur, bæði til
sjávar og sveita. Þeir áttu að fá
upphæðina aMa(!), 1/20—1/16 af
veltufé landsins, svo að hinir
gætu setið rólegir að hinum 19/20
hlutunum. Þetta íánsfé áttu svo
bændur að borga upp fyrir hver
áramót. — Ef árferði yrði ilt,
svo að bændur gætu ekki borgað
upp, — hvað þá? — Um það
stóð ekkert. — Jú — samábyrgð-
in.
Það er engin furða, þótt mið-
stjórnin kjósi helzt, að stefnu-
skráin sé „trúnaðarmál“, sem lít-
ið sé talað um, helzt ekkert nema
í „viðræðum". Hún veit, að ef
stefnuskráin er borin saman við
raunverulega „starfskrá“ flokks-
ins. þá trúir henni enginn onaður,
sízt þegar heilindin eru ekki svö
mikil ,að hún sé birt O'pinberlega
og lögð undir dóm aimennings.
Miðstjórnin veit líka, að ef hún
er spurð að því, hvernig og með
hverjum kjörum hún ætli að út-
vega rekstursféð, þá blýtur henni
að verða svarafátt og allir að
skilja, að enginn hugur fylgir
„trúnaðarmálum" hennar.
„Trúnaðarmálin" eru örþrifa-úr-
ræði vonsvikinna smámenna, sem
hafa. flúið af hólmi, sem hafa
glatað trúnni á málstað sinn. —
trúnni á sjálfa sig — trúnni á,
að „stefna" þeirra geti sigrað á
réttum vettvangi í drengilegri bar-
áttu. Umhyggja þeirra fyrir fátæk-
um bændum er nákvæmlega sama
eðlis og umhyggja þeirra iýnir
verkalýðnum, sem selur vinnu
sína, til sjávar og sveita:
Engin.
KveHJsu
„Við skutum hrópa húrra og
biðja Harald um að koma sem
fyrst aftur,“ sagði Sigfús Ein-
arsson á kveðjuhljómleik Haralds
í fyrra, og undir það var tekið af
öllum viðstöddum, eftir að Har-
aldur hafði verið marg kallaður
fram.
Bíóstjórinn var orðinn þungbú-
inn, því Bíó-tími var kominn, en
áfram var haldið að klappa, þar
til engin von var tif að Haraldur
kæmi oftar fram það kvöldið.
Nú er Haraldur kominn aftur.
Frúin og hánn hafa látið að eins
einu sinni tjl ,sín heyra síðan, og
svo eiga Reykvikingar aftur kost
á að heyra til þeirra í kvöld kl.
71/2. Svo fara þau utan á morg-
un.
Gaman væri, að ekkert sæti.
væri autt í Gamla Bíó í kvöld,
ánægjulegt að sýna snillingnum
þá viðurkenningu fyrir að koma
heim. En mest verður gamanið
það, að fá að njóta gleðinnar af
að blusta á íslenzhan sniljhig
knýja úr hljóðfærinu töfratóna.
Ei'gum við ekki að reyna að
nota svo sjaldgæft tækifæri til