Vísir - 07.03.1945, Blaðsíða 2

2
V 1 S I ,i
Miðvikudaginn 7, marx 1945.
•n n" V
Ffisti lOiiiL
Það liafa spunnizt þjó'ðsög-
i:r um \\ illiam lialsey (Bola)
flotaforingja. Fáir menn a
vorum dögum liafa iirifið
undirmenn sína eiiis og hann
á þeim þremnr árum, sen'
hann hefir.harizt á Kvrrahafi.
Menn iians dá hann, sumir
með ofstæki, en aSrir nauð-
ugir viljUgir, þvi að hanh er
líardagamaSur og er eins og
heir i lali og hátíuni. Haun
virðist finna á s ’r, hvar liann
muni geta fumlið Japani og
það síafar af reynslu hans, en
líka af halri hans á Japönum.
kkip lians virtusl til dæjnis
verar á réttum stað síðla dags
þcss 1(). okt., þegar amerísk
njösnaflugvél kbm auga á
fioíadeild japanskra l)citi-
rkipa og lundurspilla, sem
stefndi með miklum lnjaða úr
norðaustri í áttina til ame-
riska flotans, scm beið komu
hahs rétt fvrir neðan sjón-
deildarhringinn.
„Alltaf cr eg jafn heppinn,“
sagði flugmaðurinn. „Ef eg
nota loftskey tatækin, þá
verða þeir okkar varir, en eí
cg flýg alla Icið lil flugstöðv-
arskipsins, ])á verður orðið of
framorðið lil þess að hægt sé
að gera árás í kvcld.
G- tein sú, sem hér hefst, fjállarl um sjóorastuna miklu
við Filippsej'jar síðara hluta októbermánaðar s:5ast liðins,
þe^ar japanski flotínn reyndi að hinr]ra innrásina á Leyte. Grein-
in er tekin úr ameríska tímaritinu Coliier’S og er rituð af fjór-
um niö'nnum vcgna þess hvað íier var um stórkosllega viður-
eign að ræða; sem ógernfngur var fyrir nokkurn einstakling að
fá heddar-ýn yfir. Höfundarnir eru George Jones, fréttaoitari UP
á f aegskipi Mitechers flotaforingja, iialph Teatsorth, fréttaritari
UP á íiaggsk’pi Kinkaids flctaforingja, Quentin Revnolds, frétia-
ritari Coliier’s við aðalstöðvar Kyrrahafsflotans, og Frank Morr-
is, fríívriíari Collier’s í Washingíon.
William Halsey
Ilotaforingi.
Þegar Halsev barst njósna
un fioladeildina, fannst hon-
iin hann hafa verið bæn-
íevrður. Safna var uni Marc
Víitscher flofaforiiigja að
;egja. Flotadeild hans, sem í
,-oru flugstöðvarskipm Ess-
jx, Lexington, Hornel, Wasp
:ig Enterprise, haíði vcrið á
iveiini við Filipseyjar í tvo
mánuði. Flugvélar hans
iiöfðu ráðizt á um það hil tyo
íundruð japanska flugvelli
>g eyðilagt enn fleiri flugvcl-
Búizt til
árásar.
Mönnuni Mitscliers var
skipað að búast ti! árásar og
vera tilbúhir, er söl kæuii
upp. Fyrst vo.ru njósnaflug-
véíar sendar af sláð og rétt á
eftir þeim hundruð fhigvcla
af ýmsum gerðum. — En þá
Iirást heppnin. Jaiianir toku
eftir hjóshaflugvélunum ug
forðuðu sér iiið
„Boli“ varð fyrir
um, en .hugsaði Japönum
j;egjahdi þörfinð hæst. er þeír
fvndust. Ilann liafði Iivað
efíir'annað reynt að fá þá til
að berjast, árángurslaust, en
Iiann vissi ráð til j'ess að þa
þá til að skríða úr bælinu.
Hann settist niður við
kortaborð silt mcð foringja
sína umliverfis sig og ef til
vili er ekki of djupl tekið )
árinni að recia. að með bv
liafi verið hafin önnur orusl-
an uhi Filipþscýjar; sem háð
var tii úrslita viku síðar.
| Næsla skrefið i sókn Banda-
| ríkjamanna á Kvrrahafi hafði
átt að vera innras á V áp-évic
í Karolinaklasanum. En Ilals-
! ey bo'.a datt betra ráð í lmg.
Hvcrnig væri að lara fram-
hjá 'i ;u:, sagði liami, hagnýta
í sér liinn mikla usla. sem
! fluglier Mitschers hafði gert
I á Filipjiseyjúm síðusíu sex
vikurnar? Því ekki að flvija
allar áætlanir fram og ráðasl
kegar á land á Filippseyjum?
Uppástungan var seuci til æðri
slaóa. MacArlhur var til í að
reyna'þettá og gat verið Til-
búiím í tæka ííð, nicð því að
fiýta ser öskaplega. Nimitz
féllsl á ])etta fyrjr sitt leyti
og unrálil Kyrrahafið færðist
fjör í allar aðgcrðir Banda-
rikjamanna.
Gengið á land.
Td Fiíippseyja teljasí sam-
tals 7000 eyjar og hólmar,
sem þekja íiæstum 200,000
ferkilómctra hnaltarins. Eyj-
arnar mynda varnavegg
Suður-Kinahafs að austa’n og
þenna varnavegg yrðu Japan-
ir að verja. Að morgni ]>css
20. október var lálið lil skarar
skríða. Tvær deildir ameríska
flotans sigldu upp að land-
steinum á Leyte og létu skot-
in dvnja á vörnum Japana í
{samvinnu við flugher Mae-
Arthurs. meðan flugvéiar frá
flota Halseys réðust á eyjarn-
' ar fyrir norðan. Jafnframt
réðust hcrsyeitir MacArlhurs
i á land á Leyte.
Þetta yar hámark sóknar-
innar á Kyrrahafi og gerði
það að verkum, að nú gátu
fjandmennirnir ekki fvamav
komizt hjá mestu sjóoruslu
vorra tíma, orustunni, sem
þeir höfðu verið að forðast.
Ilerinn var kominn á land og
íiú var þáð hlutverk flola
Nimitz aðsjá svo um,að hann
fengi n'ægar birgðir á land
og nvti naégs stuðnings i lofti.
En Iivar var japanski flot-
inn? Menn MaeArthurs hrut-
ust up’) á land i tvo daga, án
])ess að nolvkurt orð lieyrðist
frá flpta Japana. Hvar var
hann niðiir kominn?
Ur.aumúr kaf-
bátsmannsins.
nett iyrir aögun mánudag-
inn 23.- október var einn. af
kafbátum oklear á ferð ofan-
sjávar á Suður-kinahafj, lil
að hlaða rafhlöður sínar. Þá
kom allt í eÍLiu voldugur floti
i augsýn. Kafbálsforiþgimi
vissi að hér gai ekki vcrið um
amerisk skip að ræða. Þeíía
hlulu að vera Japanir. Annar
amerískur kafbálur, er var á
sömu slóðum, sá* einnig til
herskipalina, sem virtúsl vera
á leið frá Singapore.
Halsey var þegar sent loft-
tkcvli um ferðir Japana og
því lauk með þcssum orðum;
„Við leggjum til atlögu“. Nú
vissi Halsev, að Japanir voru
að hyrja mótleik simi. .Þetla
vár upphafið.
Þarna Iiaféi draumur kaf-
hátsínannsins rælzt. Ame-
risku kafbáisfonngjarnir
skutu hrjú heitiskip fjórum
tundurskeytum hvert og þau
liælbu ou mark. ryikingar
flolans riðluðust, en beiti-
skipin liægðu ferðiifa, sund-
urtælt, brennandi. Tvö vorti
þannig leikih, að sýnt var, að
þau mundu ekki geta tekið
þátt í orustunni, sem fram-
undan var, en hið þriðja
reyndi aðstaulast með fiotan-
um. Svo var skipun komið á

vonbrigð-
Flugstöðvarskip úr þriðja ameríska flotanum sigKr skammt
frá orustuskipi af Missouri-l'lokki. Halsey stjórnar þriðja
flotanum á Kyrrahafi..
fylkingarnar aftur — skipin
höldu söniu stefnu og áður
og nú var engum blöðuin inn
það að fletta, að þeim var
ætlað að fará; til Leyte. Þau
áttu að eyðilcggja flutninga-
skipin, slökkva herskipun’tim
á brótt og kæía með því inn-
rás MacArthurs í fæðinguhni.
Síðla dags þann 23. okt. fór
að berast út um flotann ame-
ríska, að Japanir ætluðu að
léggja til orustu. Æ fleiri
fregnir bárust um ferðir
þeirra og þegar nátta tók, var
síðasta hönd lögð á undirbún-
ing viðtakanna.
Þriðji flotinn vav búinn að
vera lengi í hafi og liafði
fengið allar birgðir sínar og
nanðsvniar í rúmsjó. Ménn-
ina var farið að langa í-land-
gönguleyfi, en þeim var Ijóst,
að úr því að Ilalsey boli
hefði tækifæri til að lemja á
Japönum, þá mundi -hann
ekki hugsa sig um tvisvar.
Hann mundi ekki taka tiiiil
lil neins annars. .
Tvær leiðir.
En nú varð Halsey að s.iá
fvrir, hvaða leið Japánir
mundu velja lil að kornast tií
Leyte/ Um tvær var að ræða.
Si’i syðri iá fyrir norðan
Mindanao og gegnum Suri-
gao-sund, seni er milli Leyie
og Mindanao. I.andgangan
var á austurströnd Leyte. Hin
leiðin var að vísu lengri, cn
trvggari. Þá yrðu Japanir að
fara um Sibuyan-sjó, sem er
norðvestur af Leyte, það-
an gegnum San Bernardino-
sund, suður með Samar fvrir
austan hana og til Leyte-flóa.
Lika gat það átt sér stað, að
Japanir skiptu liðiiiu og færi
annar hlutinn að sunnan en
hinn að norðan. Með því móti
gerðu beir tangarsókn gegn
Leyte-flóa.
Seinna um daginn, þann
23. okt., varð það ljóst, að
.Tapanir höfðu tekið síðasta
köstinn, að skijita liði sínu;
Amerískur kafl)átur varð var
þeirrar flotadeildar, sem átti
að fara nyrðri leiðina, þegar
hún var stödd fyrir sunnan
Mindóro-eyju. Kom kafbátur-
inn tundurskeyti á heitiskip,
sem laskaðisl mjög, svo að
Japanir neyddust til að láta
draga það inn á ManillaTlóa.
Nú mátti segja, að búið
yæri að raða mönnum á skáiv-
borðið. Það var auðvitað ekki
hægt að segja alla leiki fyrir
með vissu og menn gerðu
auðvitað skelckjur, en mynd-
in skiptist eðlilega í þrjá hluta
— þetta var þreföld sjóór-
usta. Skipting liðsins var á
þessa leið:
Skipting Iiðsins.
Syðsti orustuvöllurinn;
Japanski suðurflolinn *frá
Singapore iiafði skipt sér i
tvennt og orustuskipin Fuso
og Yamasliiro, sem voru i
fyigd með tveim léttum l)eili-
skipum, tveim þungum beiti-
skipum og átta eða tíu tund-
urspillum, Sigldu sem lirað-
ast yfir Mindanao-sjó til hins
mjóa Surigao-sunds, en ætl-
unin var að skjótast í gegnum
það og ráðast á landgöngu-
svæðið við Leyte-flóa úr
suðri. Sjöundi ameriski flot-
inn sem var undir stjcrn Kin-
kaids flotaforingja, liafði
lekið sér stöðu í sundinu, sem
var aðeins tíu mílur (16 km.)
á In-eidd og bcið þar átekta.
Mið-orustuvöllur: Ilinn
nvrði og stærri hluti spð-
urflöians japanska stefndi
í norðausturátt í gegnuni
Sibuyan-sjó í áttina til
San Bernardino-sunds, en
er hann væri kominn i gegn-
um það var ætlunin áð hann
réðist á landgöngusvæjðið á
Leyte úr norðurátt. í þessum
flota voru fimm orustliskip
- Yainatö og Musashi, sem
voru hraðskreið og hin eldri
Nagato; Kongo og Haruna —
en auk ])ess sjö þúng beiti-
skip, eilt iétl og um fimmtán
tundurspillar.
Nyrzti orustuvöllur: Þ'riðji
ameríski flotinn, sem var
undir stjórn Halseys og í voru
liæði orustuskip og flugstöðv-
arskip, beið átekta fyrir norð-
an Leyte-flóa eftir flota þeim,
Framh. á 6. síðu.