Vísir - 30.07.1945, Page 4

4
V 1 S I R
Mánudaginn 30. júlí 1945
........... a ■ .....
VÍSIR
DAGBLAÐ
tTtgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN YlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 16 6 0 (fimm línur).
Yerð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Umferð í bænum.
CJtéttarfélög bifreiðastjóra hafa sent dóms-
málaráðherra og bæjarráði tillögur til úr-
bófa í umferðamálum, sem um margt eru at-
hygliverðar. Beinast tillögurnar yfirleitt að
því, að götur verði lagfærðar á ýmsan veg,
girðingar á hornum lækkaðar þannig, að um-
ferð á krossgötum verði hættuminni, steypt-
ur verði að minnsta kosti 25 metra kaí'li á
gatnamótum, lýsing gatna verði aukin og lag-
færð, bifreiðar stöðvist vinstra megin á ein-
stefnuakstursgötum, í stað hægra megin, svo
sem nú tíðkast, -að reynt verði að koma í veg
fvrir ísingu á vegamótum í miðbænum, gang-
stéttir verði breikkaðar og götur einnig, þar
sem umferð er mikil og margt fleira er þar
einnig tekið til athugunar. Hins vegar gera
félögin lillögur um, að skipaður verði sérstak-
ur dómstóll, sem mál þessi hafi með höndum,
og sést ekki, að það sé út af fyrir sig nokkur
nauðsyn. Meðferð þessara mála hefur ekki ver-
ið ábótavant á nokkurn hátt, enda málin yfir-
leitt auðveld viðfangs.
Orsakir til umferðarslysa eru ýmsar, sumar
óviðráðanlegar, en aðrar ekki. Almennt má
segja, að ekki sé gætt fullrar varúðar, hvorki
af liálfu bifreiðastjóra né annarra vegfarenda.
Hér eiga Iiifreiðastjórar ekki óskipta sök. Oft-
ast eru það byrjendur í faginu, sem brjóta
frekl'egast í bága við umferðareglur. Þannig
er altítt, að brotið er gcrsamlega í bága við
ákvæði um hámarkshraða innanbæjar, sjái
bifreiðastjórar sér færi á og lögreglan sé ekki
á næstu grösum. Er þannig athyglivert að
fylgjast með umferðinni suður Sóleyjargötu
og Hringbraut, þar sem látið cr spretta úr
spori, alveg án tillits til að þar eru víða hættu-
íeg gatnamót. Til slíkra akstursgapá er ekki
unnt að ná, nema því aðeins að almenningur
aðstoði lögregluna við það, og þá mcð því að
kæra brotlega bifreiðastjóra, sem aka svo sem
þeir cigi allan rétt, en aði’ir vegfarendur eng-
an. Slys eins og það, scm varð nú nýlega á
gatnamótum Fríkirkjuvegar og'Skotbúsvegar,
endurtckur sig vonandi ekki, en þar er auð-
sætt að um óhæfilegan akstur hefur verið að
ræða.
Eftirlit með bifreiðum þarf að auka, og
skoða þær fyrirvaralaust, livenær sem vera
vill. Kunnugt er, að rétt fyrir bifreiðaskoð-
unina láta menn viðgerð fara fram á bifreið-
nm sínum, en eftir að skoðun hefur farið
fram, er ckki sinnt frekar um viðhald bif-
reiða en nauðsyn ker til, þannig að þær geti
«ckið. Slíkt er vitanlega algerlega ábyrgðar-
laust og óverjandi trassaskapur af hálfu bif-
rreiðaeigenda, sem' ekki verður komið í veg
:fyrir með öðru móti, en fyrirvaralausri skoð-
un og hæfilegum viðurlögum, cf út af ber.
I ndanfarið hefur ríkið selt mikið af setuliðs-
bií’reiðum. Ymsar þessara bifreiða virðast vcra
:í lélegu stand, og svo virðist sem sumir eig-
<mdur þeirra gæti ekki l’ullrar varúðar við
akstur. Bendir það í þá átt, að hér sé um byrj-
<endur að ræða, með því að bifreiðastjórar,
sem unnið hafa að akstri nokkuð að ráði,
þekkja vel þá ábyrgð, sem á þeim hvílir, og
gæta þá jafnframt fullrar varúðar, Þess er
að vænta, að'allur almenningur öðlist skilning
a að úrbóta er þörf í þessum efnum, en þegar
sá skilningur er fyrir hendi, er lausninni náð.
Þó að mér fyndist Ingunn
á Kornsá eiga bágt með að
meta Yatnsdalinn að verð-
leikumt— vegna þess Ijóma,
sem lék í minningu bennar
um Ilrútafjörðinn og æsku-
heimilið á Melum, — er jafn-
skjdt að játa, að liún varð
þar mesta sveitarprýði. Og
samt var það alls ekkiheigl-
um lient að bera hátt innan
um gömlu húsfreyjurnar í
Vatnsdalnum, því að eg lief
sífellt orðið sannfærðari um
það með aldrinum, að meðal
þeirra hafi verið furðulegt
mannval. En Ingunn bar
þangað í sjóði mikið og
margt, sem þær liöfðu ekki
átt svipaða kosti að afla sér.
Og þótt henni jjætti þar held-
ur mikið fásinni, einkum
meðan lnin var í Grims-
tungu, og þröngt um sig að
ýmsu leyti, þá lagaði hún sig
vel að umhverfinu og lagaði
það eftir sér, svo að hún og
hennar heimur höfðu á sér
sérstakan og minnisstæðan
hrag — í senn eitthvað fjar-
lægt og framandi fyrir ó-
kunnuga og eitthvað óveuju-
lega hlýlegt og auðugt fyrir
þá, sem kynnlust henni bet-
ur.
Frú Ingunn var ekki að-
eins um langt skeið liús-
frcvja á stórbýli og merkis-
heimili í héraði, kona Björns
Sigfússonar% sem var ltíngi
alþingismaður og mikilsmet-
inn fyrir þjóðmálastarf sitt
innan sýslu og utan, heldur
varð hún á efri árum þjóð-
kunn fyrir Bókina mína sem
kom út 1926,og^Minningar,
sem hún gaf út 1937, þegar
hún hafði tvo um útlrætt.
Þær bækur og formálinn,
sem Guðrún dóttir hennar
lét fylgja hinni síðari, lýsa
henni svo vel, að aðrir bæta
ekki um það. Þessar línur
eiga ekki að vera annað en
kveðja lil hennar á níræðis-
afmæli hennar í dag frá
gömlúm nágranna og vini.
Það er skemmtilegt gð hugsa
til þess, hversu vel hún ber
þennan báa aldur, að hún
skuli liafa fengið að njóta
svo lengi ástar barna sinna
og barnabarna, sem henni
liefir hlotnazt í þeim mæli,
að lengra verður varla til
jgfnað, og henni skuli enn
vera sú auðna léð að gleðj-
ast jafnt við gamlar minn-
íngar og liðandi stund og
gleðja yngstu vi’nina ekki
siðúr en liina eldri.
S. N.
IBaldvSn Björnsson I
gullsmiður I
Ilann andaðist á heimili
sínu liér í hænum liinn 24.
þ. m. og er jarðsunginn í
dag.
Baldvin fæddist á’ Lauga-
vegi 12 hér í- Reykjavík 1.
maí 1879 og varð því rúm-
lega 66 ára. Ifann fluttist
nokkurra vikna gamall með
foreldrum sínum til ísa-
fjarðar og ólst þar upp. En
foreldrar hans • voru þau
hjónin Sigríður María Þor-
láksdóttir og Búörn Árnason
gpllsmiður.
A unga aldri gerðist Bald-
vin matsveinn á fiskiskipum,
eins og þá var tílt. Hann bar
til þcss gæfu að vera alltaf
sjóhraustur og þoldi því volk-
ið framar mörgum öðrum á
hans aldri. Þelta sat i lionum
æ síðan og þó að annað yrði
hlutskipti hans, hikaði hann
ekki við að leggja út i harð-
ræði í sjóferðum, ef svo bar
undir. Annars nam hann
gullsmíði hjá föður sínum
og sigldi 19 ára gamall *—
sem háseti, ])ví efnin voru
ekki mikil — til Kaupmanna-
hafnar, til þess að fullkomna
sig í iðninni. Þar var Iiann á
þriðjd ár, en fór þá til Þýzka-
lands. Hafði hann frá ýmsu
að segja af basli og braski
fyrsta kaslið þar, en svo vel
vann hann sér álit, að liaiín
varð verkstjóri sinnar deild-
ar í stóru gullsmiðáfýrirtæki
í Berlin og var það ekki allra
útlendinga að komast að
slíku á þeim límum í Þýzka-
landi. Þar var liann í 13 ár,
1902—1915, en er ófriðurinn
fyrri brauzt út, flosnaði fyr-
irtæki það, sem hann v.ann
við, fljótlega upp og livarf
liann þá heim til íslands.
Hér setur hann upp gull-
smíðavinnustofu og verzlun,
með þeim hætti, sem hann
þekkli . frá Berlín. Harni
gengúr að því með oddi og
egg. En bráðlega verður h’ann
fyrir því tjóni að vinnuslof-
an brennur og er það svo
mikið áfall, að hann verður
að draga allt saman.
Nokkuru síðar flyzt hann
til Veslmannaeyja og er þar
í 12 ár. Þá ffyzt hann aflur
hingað til bæjarins og er liér
til dauðadags.
Siðasla verk Baldvins var
að skrifa skipunarbréf for-
Framh. á 6. síðu
— Uugdettur Uímalda —
í síðustu hugdettum hefi eg verið að
hjala um bókina Mannþekking eftir dr.
Símon Jóh. Ágústsson, og enn get eg ekki
slitið mig alveg frá henni, svo að þetta
er næstum orðið eins og „skii^ulögð aug-
lýsingastarfsemi“, en ég vona, að enginn
trúi þvi í alvöru, að eg láti hal’a mig til
þess að stúrida útbreiðlustarfsemi fyrir
svellþykka sálarfræði (enda þótt hún sé
,,hagnýt“!) um hásumar i glaða sólskini!
Bókin er lika svo þung í vöfunum, að
eg get ómögulega fengið mig til að mæla
með þvi, að menn taki liána með sér
í sumarfríið; bækur til þeirra liluta þurfa
helzt að vera litlar og léttar, fara vel í
vasa og þola þvæling, en því miður eru
allt of fáar íslenzkar bækur þann veg
gerðar. Rit, sem lesið ,er í svefnpoka, á
skipi, í bil, á berangri, úti ú túni eða
undir vegg, fer oft illa í meðförunum,
verður fyrir bnjaski í tösku, bakpoka eða
vasa, en belur en svo verður að fara með
bækur eins og Mannþekking er!
Það var út af gamalli vísu, sem mér
varð enn hvarflað huganum til þcssarar
bókar. Höfuudur kveður hana til giftrar
konu, sem hann kallar mjóva og brúna-
fagra, og segir, að sér lítist maður henn-
ar „sem fánýtur fljóti ferjubátur með
skerjum“, en þegar hann sér hana sjálfa
„strangvaxna fram ganga, er sem skraut-
leg skríði skeið jrfir mávaheiði"!
Það er nú ef lil vill ekki rétt, að taka
mjög hátiðlega dóma karlmanns um eig-
inmann konu, hverja liónum lízt vel á,
en hvað sem menn vilja um það hugsa
,eða segja, þá er það víst, að fá efni hafa
verið mönnum jafnhugleikin eins og sam-
bandið milli karls og konú, afstaðá þeirra
hvors til annars. I kaflanúm „Karl og
kona“ í Mannþekking, er sagt frá kenn-
ingú heimspekings nokkurs, er'Weining-
er hét, uril það, „að konur skiptist í tvær
ólíkar sálgerðir: Móðnrina, sem þykir
vænna um barn sitt en manninn, sem
hefir getið það við henni, og ástmeyna,
scm elskar mann sinn meira en afkvæmi
sín. Móðurlegar konur eru brjóstgóðar
og fornfúsar, ávallt reiðubúnar til þess
aó líkna og lijálpa öðrum. Þær eru ekki
ástleitnar, meginumhyggja þeirra, liugs-
un og ást beinist að börnum hennar,
maðurinn verður henni einungis tæki til
þess að verða móðir, en baimið ar mark-
mið lífs liennar. Sambúð liennar við börn-
in er henni mikilvægari en sambúð lienn-
ar við mánri sirin. Ástmærin er í flestu
andstæða móðurinnar. Ifún gerir sér allt
far um að vera sem glæsilegust. Sam-
búð hennar við mann sinn er henni mikil-
vægari en samlíf hennar við börniri. Húri
er munaðarsjúk og eigingjörn. Ifún leit-
ast við að njóta lifsins á sem fyllstan bátt,
í ástarævintýrum og kynnautn. Barn
hennar er óvelkominn gestur, og fórnar
hún þvi, ef svo ber undir, fyrir ást sina
til karlmanns. Hún er tiðum marglynd
og lauslát. Vændiskonur eru af þessari
tegund kvenna. Siðferði bennar á kyn-
ferðissviðinu svij)ar meir til karlmanns-
ins en til hinnar móðurlegu konu. Marg-
ar frægustu konur beimsins eru af þess-
ari tegund kvenna, að því er Weiniiíger
telur, og er griska skáldkonan Saffo og
egypzka drotningin Kleopatra þess l'ræg
dæmi.“
Það cr eins með þessa kenningu og aðr-
ar, að einhver sannleikur gelur verið í
henni fólginn, en engin ástæða lil að laka
hána bókstaflega sem beilagan sannleika!
Kenningar eru oft hæltulegar, af því að
fólk tiléinkar sér þær án umhugsunar,
dómgreindarlaust, og oft eru það þcir,
er minnst hafa Imgsað iim málin, sem af
mestum ákafa verja þau og eru ótrauð-
astir til að afla þeim fylgis. Þess vegna
er sannmenntaður almenningur örugg-
asta vörnin gegn öllum öfgum og sjúk-
legu fylgi við kenningar. íslendingar hafa
löngum hampað því, að meðal þeirra sé
alþýðumenntun á háu stigi, hér séu allir
læsir og skrifandi og er vonandi, að sú
fullyrðing geti talizt rétt. En það er ekki
nóg að kunna að lesa og skrifa, eiga bæk-
ur í góðu bandi í hillum. Þessa íindir-
stöðumenntun þarf að nýta á þann hátt,
að liún skapi frjótt og sívakandi hugs-
unarlif, löngun til meiri menntunar, kraf t
til að kynnast nýjum leiðum og virinu-
brögðum, og dórúgfeind til að skera úr
um, hvað er bezt fyrir eiristaklinginn og
þjóðina.