Vísir - 30.07.1945, Blaðsíða 7

Mánudaginn 30. júlí 1945
V I S I R
7
vikum á'ður, liefði Sarpedon stungið reiðiefni
sinu undir stól; en nú voru timarnir aðrir. Ekk-
ert var lengur.á þvi að græða að eiga hylli
íhaldsdurganna. Meira að segja voru allar að-
stæður þannig, að hyggilegra var að slíta öll
tengsl við önnur eins dauðyfli og hætta ekki á
að sökkva með þeim. Hinn ungi Kalígúla hafði
enga samhyggð með gömlu stjórnmálaskrögg-
unum, sem trúðu á þjóðarsparnað og litu illu
auga óhófsevðslú hans og sóun. Það var orðið
opinbert leyndarmál, að Stígvéladrísill ætlaði
sér að hrjóta á bak aftur alla mótspyrnu úr
þeirri ált við fyrsta tækifæri.
Sarpedon þekkti Kvintus, en hafði ekki átt
tal við hann síðan hann varð einn af þessum
stóru við hirðina. Til allrar hamingju fyrir
sjálfan sig hafði Túskus gamli dáið um vorið
og Sarpedon, sem stundað hafði þennan gamla
stjórnmálamann og skáld í veikindum hans,
hafði ekkert tækifæri boðizt til að endurnýja
kunningsskapinn við fjölskylduna. Iiann vissi
ekki, hvort liann yrði látinn vera heimilslækn-
ir áfram nú, þegar gamli maðurinn var dáinn.
Vafalaust yrði það mjög til að styrkja aðstöðu
hans, ef hann gæti sýnt Kvintusi, hvorum meg-
in liann stæði í haráttu Stígvéladrísils við öld-
ungaráðið.
Þótl ákafamaður væri að eðlisfari og skap-
hráður mjög, var Sarpedon samt of skynsamur
til þess að x-yðjast inn til hins vix-ðulega Kvint-
usar og ronisa upp úr sér þvi, sem hann vissi
um Galliófjölskylduna. Hann fór i öllu að eins
og tignarmanni sómdi og bað um áheyrn og
varð að biða eirðarlaus í þrjá daga, unz hin-
um göfuga og volduga Kvintusi gæfist tími til
að lilýða á mál hans. Þessi bið vax-ð samt lil
þess, að Sarpedon gat aukið eun við sögu sína,
Jxví á meðan lxafði einkaþjónn hans komizt að
því hjá Desímusi, að senatoi-inn og Marsellus
hefðu farið með afturbabta Grilckjann í ein-
hverja leyniför.
Er Sarpedon liafði ruðzt gegnum iðukasl
mannfjöldans og vár kominn að sjálfri keisara-
höllinni allur úfinn og rennsveittur, var liann
látinn standa upp á endann, því livergi var hægt
að tylla sér í hinum geysistóra gull-, marmara-
og filabeins-forsal, Jxar sem úði og grúði af að-
vífandi pótentátum, sem biðu eftir að röðin
kæmi að sér. Þótt enn væri eigi alllangt liðið
á daginn íxiátti sjá þar öll hugsanleg stig af
ölvun, frá rustalegum fíflahætti og allt upp í
Iiávært og óhugnanlegt ölæði.
Að lokum var lækninunx veitt stutt viðtal við
Kvintus, sem hafði fullan hug á að afgi-eiða
hann í skyndi, þar til hann sagði honum, að
hann vissi unx griska Jxrælinn lxans Gallió,
Demetríus. Þá fór Kvintus að leggja við hlust-
jrnar. Kristinn Gyðingur hafði verið sóttur heinx
til Galliófjölskyldunnar til að viðhafa einhverj-
ar særingar yfir Grikkjanum, sem særzt hafði
litilsháttar. Max’sellus herfoi-ingi, sem var langt
frá Jxví að vera daxiður, hafði komið með Jxenn-
an kristna skottulækni í húsið og liefði ekki
dregið á það ncina dul, að liann hefði fulla sam-
úð með Jxessuixi kristnu uppreistarseggjum.
Senatoi-inn og Marsellus liefðu komið Grikkjan-
xxm út úr lxúsixxú með leynd og haldið af stað
xxxeð hann vafalaust í því skyni að fela hann
einhvers staðar.
Kvintus hlustaði á með mikilli athygli, en all-
ar þakkirnar, sem Sarpedon fékk voru skamin-
if og formælingar fyrir að biða svo lengi nxeð
að láta hann vita um Jxetta.
„Þú ert og verður álltaf bölvaður asni, Sai-
pedon!“ öskraði Kvintus. „Ef Jxú værir ekki
sonur skynsams föður Jxíns, Jxá myndi enginn
Ireysta þér til að ná ormunx úr hundkvikindi!“
Sarpedon var nú ljóst, liver hann var i aug-
xun gæðings keisarans og gekk út í daunillan
forsalinn. Maður vissi varla Jxessa dagana,
hveniig koma skyldi fram til að eiga voix á
nokkurri hýlli frá liendi keisarans. Eitt var víst:
heimsveldið vár á hraðri leið til glötunar. En
löngu áðtir en Kaligúla færist, hefði liann til
fullnustu séð um, að sérhver sú rödd væri þögn-
uð, sexxx nokkur skynsemi byggi á balc við.
Kvintus lét Stígvéladrísil ekki vita strax xnxx
Jxað, sem Sarpedon hafði sagt lionuni. Honum
fannst hyggilegra að taka fyx’st dónann til
fanga. Kannske gæ.ti hann komizt að einhverjú,
sem keisaranuxn geðjaðist að. Marsellus væri
á Iifi. Vafalaust vissi hann, hvar Díana var nið-
xir koxnin.
Smáflokkur Jxjálfaðra hallarvarðnxanna var
setlur til að gefa nánar gætur að liúsi Gallíó
og láta vita um allt, sem Jxar gerðist nýtt.
Daginn eftir skýrðu Jxeir frá Jxví, að senator-
inn væri kominn einn síns liðs í vagni sínum.
En slik var óreiðan á öllxx i höllinni, að Ivvint-
us varð að bíða eftir hentugai'a tækifæri til að
taka til óspilltra málanna. Gleðskapurinn við
hirðina var kominn á hæsta stig, svo að ógern-
ingur var að koma nokkuru öðru að. Mál sena-
torsins yrði að bíða. En vörðunum sagði hann,
að þeir skyldu á meðan bíða og halda áfram
að liafa sti-angar gætur á húsinu. Ef Marsellus
herforingi kæmi ,skyldu Jxeir taka hann liönd-
u m.
Þetta ætti vafalaust eftir að konxa flatt upp
á hrokagikkinn liann Túllus, áður en langt liði.
En, — Kvintus ypþti öxlum, — hvort Túllus
mætti ekki hugsa Jxað, sem honxmx sýndist.
Hann þarfnaðist Túllusar engu frekar en Mai'-
sellusar. Hann skemmti sér nú við Jxá Jiugsun,
að hann liafði boðið Túllusi Jxað skítvei'k, að
koma liinum kristnu út úr katakombunum.
Ivvintus hló með sjálfxmx sér. Það væri þó sann-
arlega fyndið, ef Túllus fengi unx það skipun
einn góðan veðurdag að taka fastaix æskuvin
sinn og mág að auki! Agætt, hann mætti fá að
kenna á Jxví!“
Seint um kvöld á þriðja degi Rómaleikanna
fekk Kvintus þau boð, að Diana væri nýkomin
heim til nxóður sinnar i fylgd með Marsellusí.
Stígvéladrisill hafði drukkið fast allan dag-
inn og var í ógurlegu skapi. Hann formælli og
löðrxxngaði þjóna sína, er þeir reyndu að koma
honum í rúmið.
Undir venjuíegum kringúmstáeðum var liægt
að konxa liaixs hátign i háttinn þegjandi og
hljóðalaust eftir svall dagsins, en nú var slik-
ur hávaði á götunni fyrir utan og um alla hÖll-
ina, að keisarinn var glaðvakandi og höfuðið
ætlaði að klofna.
Jafnvel Ivvintus fekk sinn skerf af skömnx-
umim. Hann væri ábýrgur fyrir háreysti veizlu-
gesta og hinni svívirðilegu óreiðu, sem höllin
væri í. Auk þess, sagði hinn loðmælti keisari,
hefðu hátíðahöldin í dag á Júlíanusartorgi ver-
ið til skámmar og hverjum var J:að að kenna,
ef ekki Kvintusi? Aldrei hafði liann heyrt neitt
jafnþreýtandi og þeixnan endalausa Óð til Júpí-
ters og aldrei neitt jafnbragðdauft og þennan
dæmalausa jarðai-fai-asöng!
„Já, en yðar hátign. Vorum við ekki tilneydd-
ir að fara eftir hinum gömlu helgisiðum?“ hafði
Ivyintus spurt isnxeygiíega. Þegar í stað sá hann
eftir að liafa reynt að bera hönd fyrir liöfuð
sér. Nú var ekki réttur tími til að svara Stig-
véladrísli íxxeð „já — en“, hvei'su réttmæt sem
afsökunin var. Hans hátign varð öskrandi vond-
ur! Hann vissi það vel, að hann liafði eintóma
asna í kring um sig. Thxxi til konxinn, sæi hann,
að gefa einhvei'jum öðrum færi á að gera hon-
um til liæfis. Kvintus hefði í engu — í engu,
reynst hæfur sem ráðgjafi!
Á þessu stigi málsins sá Kvintus sér ekki ann-
að fært en að bæta úr fyrir sér við keisai'ann.
Hann benti öllum að fara út úr svefnsal keisar-
ans.
„Eg er húinn að finna dóttur Gallusar, yðar
hátign,“ tilkynnti hann.
„Ha!“ hrópaði stígvéladrisill. „Svo að þið
hafið þá loksins náð henni, sníglarnir ykkar,
ha? Og hvar funduð lxið djásnið atai'na?“
„Heinxa hjá henni, herra. Hún kom þangað
fyrir klukkustund síðan.“
„Kom vinur þinn, Grikkinn með henni?“
„Nei, yðar hátign. Senator Gallíó hefir falið
liann. Dxana kom í fylgd með Marsellusi her-
foringja, sem menn liéldu, að hefði drekkt sér.“
„Nú, já! Svo að liann konx fram í dagsljósið,
biðillinn hennar! Og hyað hefir liann hafzt að,
siðan ménn liéldi; hann liafa drekkt sér?“
„Einhvers staðar í leyni, yðar liátign. Hann
er talinn kristinn.“
„Hvað?“ hrópaði SUgvéladrisill upp yfir sig.
„Kristinn! Hvernig getur herfoxingi verið inn-
an um annan eins ruslaralýð? ímyndar hánn
sér, asninn sá, að liann geti gei-zt forj'stumaður
uppreisnar? Látlu taka hann fastan fyrir föð-
urlándssvik! Konxdu með hann liingað! Strax!“
Frá mönnum og merknm atbnrSmn;
Hvað gerðist í Pioesti?
Eftir Henry F. Pringle.
Block, eign Þjóðvei'ja, og Uxxirea Sperantza, eign.
Breta, sexxx framleiddi 69.000 smálestir mánaðarlega.
Astro Roixxana, Romano Anxericana, Concordia
Vega og Steaua Romana voru mikilvægar vegna
mikillar framleiðslu, en einnig vegna Jxess, að Jxar
voru vélar til þess að framleiða flugvélabenzín.
1 upphafi varð þegar að gera sér grein fyrii', hvort
unnt yrði að gera olíuvinnslustöðvarnar í Ploesti:
og gi'ennd óvirkar, án Jxess að leggja of nxikið í
sölurnai'. Það varð að gera sem áreiðanlegasta á-
ætlun um, hve mörgum flugmönnuni og flugvélum
yrði að fórna. Sérfræðingarnir gerðu ítarlega grein
fyrir, hverjir erfiðleikarnir væru, sem við yrði að-
stríða. Meðal annars varð að athuga, að í Ploesti
voru fleiri olíuvinnslustöðvar en unnt var að nota,.
sumpart vegna Jxess, að olíubrunnar höfðu Jxornað,
og vegna þess, að ekki var búið að gera gangskör
að Jxví að taka til framleiðslu ný svæði, Jxar senx
ölía var í jörð. Flugmennirnir nxáttu því ekki varpa
sprengjunx sínum á vinnsluskála, Jxar sem engin véll
var í notkun. Slíkar árásir svöruðu ekki kostnaði.
Þegar árásirnar voru að hefjast, voru næstu flug-
stöðvar Bandaríkjamanna í grennd við Bengasi eða-
Tobruk í Norður-Afrílui. Fljúga varð yfir Miðjarð-
arháf og Albaníu og Júgóslavíu, áður en sveigt var
til austui's inn yfir Rúmeníu, og mátti víða á leið-
inni búast við skotlxríð úr loftvarnabyssum.
Flugleiðin var unx 3800 kílómetrar til Ploesti og
heim aftur.
Hættur voru hvarvetna yfirvofandi á þessari löngxt
flugleið.
Samt sannaði 15. Bandai'íkjaflugherinn 1. ágúst
1943, að kleift var að fi'amkvæma áformin um árás-
irnar. Yfirxxxaður flugsveitanna var Uzal G. Ent hers-
höfðingi. Það var niunda sprengjuflugvélasveitin úr
15. Bandai’íkjaflughernum, senx árásirnar gerði. .
Eins og flestir háttsettir yfirnxenn í Bandaríkja-
flughernum gera, þegar mikið liggur við, tók hamv
sjálfur Jxátt í leiðangrinum.
162 B-24 sprengjuflugvélar (Liberator) tóku þátt
í árásinni. Þær nutu engrar verndar orustuflugvéla.
Flogið var lágt inn yfir árásarsvæðið — rétt yfir-
hæstu tré — og varpað niður 172 smálestum af'
sprengjum.
Bandai'íkjamenn íxiisslu 54 sprengjuflugvélar. Á
þeim voru 540 flugmenn. Árásin var talin hafa
hepnazt vel, þrátt fyrir þetta mikla tjón. Áður en
Jxessi úrskurður var upp kveðinn, voru fjöldamarg-
ar ljósmynidr teknar af árásarsvæðinu úr lofti, at-
hugaðar af sérfræðingum flughers og landhers og;
olíumálasérfræðíngum.
En Jxeim árangri varð Jxó ekki náð í árásinni, sem
til var ætlazt. Flugvél Ents hershöfðingja var ætl-
að að hæfa Romano Americana olíuvinnslustöðina.
Það tókst ékki, Jxví að stýrimaður flugvélarinnar
beið bana rétt í því, er flogið var inn yfir stöðina.
En allt annað, sem ráð var fyrir gert að sprengj-
um væxi varpað á, var illa útleikið eftir árásina.
Ent bcrshöfðingi segir, að flugvélai’nar hafi veiúð'
hálfa klukkustund yfir árásarsvæðinu, og Jxað hafi
verið „fremur heitt“ Jxessa hálfu klukkustund.
Skýrslur Sambands rúnxenska olíuiðnaðarins sýna^
ásamt öðrum gögnum, nákvæmlega hverju tjóni
flugvélar Bandaríkjamanna voru valdar að á Ploesti-
olíulindasvæðinu þennan ágúst-sunnudag.
I júlínxánuði 1943 fi'anxleiddu allar Ploesti-oliu-
stöðvarnar 407.000 smálestir af olíu. I ágúst nanx,
framleiðslan aðeins 269.000 smálestum, Jx. e. í næsta
nxánuði eftir að árásin var gerð. Tvær stöðvar,
Ci'editul Minier og Columbia Aquila, sem samtals-
framleiddu 70.000 smálestir í júlí, urðu fyrir svO'
miklum skemmdum, að Jxær framleiddu næstum
enga olíu eftir að árásin var gerð. Þjóðverjar endur-
byggðu Columbia Aquila að nokkru leyti og gerðxx
sér miklar vonir, eri nokkur hluti stöðvarinnar var
tekinn í notkun 9. júlí 1944. En 15. flughei'inn kom
til árásar síðdegis þann dag og stöðin varð fyrir
sprcngjum, og Jxar með hrundu þessar vonir Þjóð-
verja.í rúst.
Þjóðverjar sáu, að eitthvað varð til bragðs að"
taka og hröðtíðú frámkýæmd nýrra endurreisnar-
áforma sem nxest mátti verða og var Jxeim lokið^