Vísir - 06.11.1945, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Þriðjndaginn fí. nóvember 1945
JFWí E'étttEB'h&lduBtum 1//1V
tþuisiineg:
var un
Rúmleysi í blaðinu og fleiri orsakir hafa valdið þeim
drætti, sem orðið hefir á því, að birt væri framhald
greinaflokksins um réttarhöldin yfir Quisling eftir Svein
Ásgeirsson. Þótt Quisling sé nú‘kominn undir græna
torfu, munu samt margir hafa gaman af að lesa um
þessi sögulegu réttarhöld frá sjónarmiði þess, sem var
viðstaddur þau.
Þeir sem verið hafa í Nor-
egi um þessar mundir, hafa
átt kost á því, að kvnnast
af eigin reynd einhverju
dvpsta orr almennasta hatri,
sem alið hefir verið af
þjóð lil eins manns, svo sög-
ur fara af. Hatur norsku
þjóðarinnar til Vidkuns
Quislinps er takmarkalaust.
En bíóðin er róleg, það er
enginn æsingur, ekkert
hanadpat eða hróp, því hún
meinar svo einlæglega það,
sem hún segir. Hún hefir lært
að halda tilfinningum sínum
í skefjum, og henni lærðist
það einmitt í stjórnartíð hins
liataðá.
Þegar eitthvað er sagt með
allt annari áherzlu- cn búast
ma*tti við og vanalegt er, á
það til að vekja hlátur og
vera tekið "sem Þmdni. Rak-
arinn, sem rakaði mig fyrstu
daginn sem eg var í Oslo,
sagði blíðlega um leið og
hann skóf burtu hýjunginn
kringum barkakýli mitt, með
* hárbeittum, blikandi hnífn-
um, að hann væri ekki í vala
um það, hvað hann ætti að
gera, væri það Quisling, sem
sæti í stólnum. Hann sagði
þetta svo innilega, að eg
var ekki í nokkrum vafa um
það, að þetta kæmi beint frá
hiartanu. O^ hann var ekki
einu sinni kíminn á svipinn,
hvað bá meira, svo að eg
hætti við að brosa' en bað
hann aftur á móti að faia
ekki að gera neinar æfingar
á mér. Þá brosti hann og
sagði, að það þýddi víst
heldur ekki neitt. því að það
væru ekki mildar horfur a
því. að honurn myndi veitast
sú ánægja að „raka“ þana
mann úr jiessu. Síðan varð
hann aftur alvarlegur og
sagði, að ef Quisling yrði
ekki liflátinn af hinu opin-
bera myndu þeir gera það
s;álfir. Ekki myndi standa
á sér! Þetta síðasta sagði
hann næstum því elskulega,
og ekki efaðist eg um að
hann meinli það. Eg spurði
haivn, hvort hann hefði venð
í fangelsi hjá Þjþðverjum
eða quislingum. ..Eg var 2
ár á Grini“, svaraði hann.
Og þetta sagði hann á lát-
lausari hátt en reykvískur
rakari myndi segjast hafa
verið 2 daga í taldi í Þing-
vallahrauni í sumarleyfi
sínu, og segi eg þetta án þess
að meina það að reykvíski*
rakarar aorti nokkuð.
Og þessi norski rakari var
ekkert einsdæmi, þvert á
móti, það átti eg eftir að vita
betur og betur því lengur
sem eg dvaldi í Noregi. öll
norska þjóðin er róleg éða
ákveðin. Aúgljóst dæmi' um
þetta er, hvernig uppgjöfin
og handtaka norskra quisl-
inga./fór slysalaúsf fram í
mótsétningu vlð fumið og
fátið í Danmörku.
7 SAKIR QUISLINGS
Hatur er útaf fyrir sig
engin sönnun fyrir sekt
manns. En það gefur auga
leið, að þegar heil þjóð hat-
ar manu eins og norska
þjóðin hatar Quisling, þá
hlýtur hann að hafa framið
stórfelda glæpa gagnvart
henni. Sakir hans falla bffeði
Jundir hernaðarleg og almenn
Iborgaraleg refsilög. Hann er
ákærður fyrir stríðssvik,
landráð,' þjófnað, misnotkun
á eígum ríkisins, meðsekt í
morðum o. s. frv. En öll
afbrotin eru afleiðingar einn-
ar höfuðsyndar: Hann fékk
Hitler til að hertaka Noreg.
Sannanir um þetta fengust
eftir hrun Þýzkalands. Vitn-
isburðir Rósenbergs, Görings,
Ribbentrops, Kéitels og JoíÍÍs-,
sem hafa verið yfirheyrðii*,
leiða þetta ótvírætt í ljós.
Sérstaklega er það dagbók
Rósenbergs, sem Quisling er
ójiægileg, vegna þess, hve
glögglega þar er skýrt frá
sambandi hans við Hitler og
aðra nazistaleiðtoga fyrir 9.
apríl .1940. Mun eg nú mönn-
um til l'róðleiks birta nokkra
kafla úr henni.
11. desember 1939.
Foringjanum hefir verið
tilkynnt heimsókn frá Skand-
inavíu. X. segir, að fjand-
skapurinn gegn Þjóðverjum
aukist stöðugt í Noregi (rúss-
nesk-finnska stríðið). Eng-
jlandsflokkurinn verði sterk-
jari og sterkari. Gyðingurinn
Ilambro heldur áfram að
vinna á móti okkur. I Svíþjóð
hafi spurningin um brezkar
flotabækistöðvar verið rædd.
Atriði, sem aftur gæti endur-
tekið sig í Tyrklandi.
Hann lagði enn einu sinni
fram raunhæfa tillögu um að
undirbúa þýzka landgöngií
eftir beiðni nýrrar ríkis-
stjórnar, sem hefði tekið
völdin í sínar hendur. Q.
(leiðrétt og X. sett i staðinn)
fór til Raeders. Foringinn
gat auðvitað ekki tekið á
móti X,, en vildi þó athuga
möguleikana.
Í4. desember 1939.
Hinn 12. kallaði Foringinn
mig aftur til sín til að ræða
um tillögu Quislings. Hann
var ekki fús til að taka á
móti Quisling, en vildi jió
vita, hvernig Quisling hefði
hugsað sér árás sína. Nolckr-
ar spurningar í viðbót: Af-
staðan til norska hersins varð
að vera skýr. Eg átti því
næst að kvöldi hins/2. langt
viðtal við Quisling. Árangur-
inn af viðræðunum var skrif-
aður niður og það síðan sent
til Raeders. Um kvöldið á-
kváðum við Raeder, að halda
nýjan fund heima hjá mér.
Hann kom líka hingað, og
við vorum sammála bæði um
dirfskuna og um nauðsynina
til þessarar árásar. Raeder
verður að fylgja Q. til For-
ingjans til þess að hanrt' geti
beint kynnzt persónuleika
hans.
19. desember 1939.
Fyrsta stig áætlunárinnar
um árásina á Noreg ákveðið.
Hinn 15. tók Foringinn á
móti Quisling, sem var í
fylgd með Hagelin og fylkis-
stjóra mínum, Scheidt. Um
kvöldið heimsóttu þeir mig
— mjög ánægðir. Foringinn
hafði fyrst talað í 20 mín-
útur: Hann vildi auðvitað
helzt, að Skandinavía væri
hlutlaus, en hann mundi ald-
rei geta þolað, að Englend-
ingar tækju t. d. Narvik. Því
næst las hann upp úr athuga-
semdum Quislings: Nauðsyn-
in á stórgermönsku sam-
bandi. Quisling lýsti síðan
jieirri lögleysu, sem mundi
eiga sér stað í Noregi frá 10.
janúar 1940, er völdin hefðu
verið fengin í hendur marx-
istum og hinum gyðinglegu
demókrötum. Björgun Nor-
egs mundi einnig vera mikil-
væg fyrir Þýzkaland í úr-
jslitabaráttu íiess við Eng-
land. Quisling kom mjög á-
|nægður til baka. — Hinn 17.
kallaði Foringinn mennina
enn einu sinni á sinn fund
og ræddi í klukkutíma um
afstöðuna í held. Hann lagði
áherzlu á það, að ósk hans
væri, að Noregur yrði hlut-
laus áfram.
Hann spurði því næst:
Herra ráðherra Quisling, þeg-
ar þér biðjið mig um aðstoð,
vitið þér ])á, að England mun
segja yður strið á hendur?
Quisling: Já, ég veit það,
og geri ráð fyrir því, að
verzlunarviðskipti Noregs
miuii liggjá niðri nokkurn
tíma.
í lok viðtalsins spurði Quis-
ling: Herra ríkiskanzlari, hef
eg skilið yður rétt, að þér
viljið hjálpa okkur?
Foringinn: Já, eg vil það.
20. desember 1939.
Quisling og Hagelin voru
hér einmitt núna til að
kveðja. Hann ræddi um öll
helztu atriðin i sambandi við |
stjórnmálalegan undirbúning
undir árásina í D. (Deutsch-
land, Þj'zkalandi) og í N.:
Nauðsynina á því, að öllu
væri haldið stranglega
leyndu, að menn ferðist liing-
að einn og einn í einu til
þjálfunai’j um afstöðuna til
konungsins,um það, hvernig
ætti að hertaka viðkomandi
stjórnarmiðstöðvar o. s. frv.
Eg ætlá að skrifa niður stutta
greinargerð um málið.
Quisling þakkaði mér mjög
innilega fyrir aðstoð mína.
Við þrýstum hönd hyor ann-
ars og sjáumst sennilega
Ifyrst aftur, þegar árásin á
jNoreg hcfir tekizt og forsæt-
isráðherra Noregs heitir
Quisling.
19. febrúar 1940.
Hagelin kom nýlega til
baka frá Oslo með fullt af
aðvörunum: Þrált fyrir hlut-
leysisyfirlýsingar Noregs til
þýzku stjómarinnar byggi
núverandi ríkisstjórn Nor-
egs sig undir það að taka
þátt í styrjöldinni, að fengnu
tilefni, við hlið Englands. Á
sömu lund skrifar Scheidt
frá Oslo. Foringjanum var
tilkynnt um þetta í síðustu
viku. Svo kom tilkynningin
um árás Breta á Altmark á
laugardáginn. Sérstaklega
heimskulegt tiltæki af
Churchill. Það stvður skoð-
un Quislings og aðvaranir.
. .. Viðleitni Foringjans til
jjess að varðveita lilutleysi
Noregs og vera aðeins við-
búinn, ef hið versta skyldi
ske, er farin út um þúfur.
6. apríl 1940.
í gær kom Hagefin frá Oslo
með ' sannanir fyrir því, að
Bretar og Frakkar séu að
undirbúa árás á Noreg. Eg
læt undfr eins skrifa þetta
niður og sendi til Foringjans.
9. apríl 1940.
Þetta er stór dagur í sögu
Þýzkalands: Danmörk og
Noregur eru hernumin. Eg
óskaði Foringjanum til ham-
ingju mcð þetta verk, sem
einnig var undirbúið af mér.
Hann brosti svo hann Ijóm-
aði allur. Nú getur Quisling
mjmdað ríkisstjórn.
Já, sú var tíðin, að Quis-
ling gat nTyndað stjórn! En
sú stjórn varð ekki langlíf.
Hún varð að hrökklast frá
„völdum“ ieftir örfáa daga,
vegna þess að hún var Þjóð-
verjum algerlega gagnslaus
og verri en engin vegna fylg-
islcysis. Varð Quisling fyrir
mjög miklum vonbrigðum út
af þcssu og klagaði fyrir
Hitler, en Ribbentrop revndi
að hugga hann. 1. febrúar
1942 fékk Quisling svo að
mynda stjórn á nýjan leik,
er sat að völdum þangáð til
hún var sett í járn eftir frels-
un Noregs. -
Dagbók Rosenbergs var
eitt af því markverðasta, sém
fram kom í réttarhöldunum
yfir Quisling og vakti geysi-
lega athygli. Menn höfðu al-
mennt ekki trúað því, að
Quisling hefði hvatt Þjóð-
verja til að hernema Noreg,
heldur einungis gengið í
þjónustu þeirra við hernám-
ið, og þótti nóg. -Það jók því
ekki á „vinsældir“ Quislings,
að þetta skyldi koma í ljós.
Réttarhöldin áttu að fara
fram fyrr í sumar, en þeim
var frestað, meðan leitað yrði
að frekari sonnunargqgnum
í Þýzkalandi, og það verður
ekki annað sagt en að sú leit
til þess, að ákæruskjölin
illa komið fyrir. Varð þetta
liafi borið árangur, óhugnan-
legan árangur fyrir mann-
orð Quislings, og var það þó
ai’ þau voru íögð fram í rétt-
urðu enn fjölbreyttari, þeg-
arhöldunum í haust. Voru
þau 140 vélritaðar síður!
Ferill Hagelins.
Hagelin sá, sem um er rætt
í dagbókinni, er- norskur
maður, sem hafði búið í 25
ár í Þýzkalandi, þegar saga
þessi gerðist. Virðist þetla
hafa verið mesti dugnaðar-
maður, enda hefir hann
margskonar störf á samvizlo
unni. Hann var milliliður
Þjóðverja og Quislings, og
kom á sambandi milli hans
og Rosenbergs, sem fannst
mikið til um ráðagerðir Quis-
lings og vakti athygli Hitlers
á þeim. Hann var einnig full-
trúi fyrir Krupps-verksmiðj-
urnar og reyndi að selja
])ýzkar loftvarnabyssur í
Noregi rétt fyrir innrásina!
Hann var staddur í sama
hóteli og Quisling 9. apríl
1940, og gerði Quisling hann
að verzlunarmálaráðherra
þennan mikla dag!! Hagelin
fluttist alfarinn til Noregs
fyrstu dagana í apríl(!), en
var þó alltaf á stöðugu ferða-
lagi milli Þýzkalánds og Nor-
egs. Bar hann það fyrir rétt-
iiium, að hann hcfði flutzt
frá Þýzkalandi vegna þcss,
að hann vildi ekki vera þar
annað stríð, þar eð hann
hefði fengið nóg af því í
fyrra stríðinu. Ekki var hon-
um stríðið þó ókærara cn svo,
að hann vildi hafa ])að með
sér til Noregs, þcgar hann
flutti þangað! Hann hefir
borið sig mjög illa fyrir rétt-
inum, svo að hreinasta
hryggðarmynd hefir vcrið
að sjá hann. Minni hans hef-
ir mjög hrakað eftir að hann
var tekinn höndum. Kemur
véikin þannig fram, að hann
man sumt ágætlega, sérstalc-
lega ýmis smáatriði, sem
enga þýðingu hafa, en þegar
kemur að hinum mikilvæg-
ari atriðum, á minnið til að
bregðast honum gersamlega.
Hristir hann þá bara höfuð-
ið á aðdáanlega heimskuleg-
an hátt, setur upp svip, sem
er ímynd sljóleikans og
kveðst alls ekki geta munað
þetta, hann hafi svo slæmt
minni ó. s. frv. Er þá oft
hresst upp á minni hans með
því að lesa upp fyrir honum
ýmis sönnunargögn, en þá
kveðst hann ómögulega geta
skilið, að hitt eða þetta geti
verið satt. Ekki lízt Hagelin
betur á feril sjálfs sín en
þetta!
Þessar tvær kempur, Hagc-
lin og Quisling, eiga mörg af-
rekin sameiginlfcg, og eru
nöfn þeirra sennilega skráð
á sömu blaðsíðunni hjá
Sankti Pétri. Nafn Hagelins
er órjúfanlega tengt höfuð-
synd Quislings, og þótti mér
því rétt að geta mánnsins
nánar.
QUISLING SVARAR TIL
SAKA.
Þegar er hinn opinberi á-
kærandi hafði lokið ræðu
sinni á fyrsta degi réttar-
haldanna, tók dómsforseti að
spyrja Quisling ýmsra spurn-
inga viðvíkjandi því mikil-
vægasta, sem fram kom í
ræðu ákæránda, og byrjaði
hann á því að spyrja um sam-
band háns við Þjóðverja
fyrir 9. apríl 1940, Quisling
var mjög málgéfinn í réttar-
höldunum, en hann vildi
helzt halda ræður, ekki svara
spurningum, það var lians
veikasta hlið. Átti bann þá
til að” fara út í málalenging-
ar og skeytti þá stundum
lílið um efni spurninganna.
Dómsforseti spurði Quis-
ling fyrst, hvort hann væri
fús til að gera grein fyrir
máli sínu.
Quisling reis upp og sagði,
að til þess að réttinum gæti
orðið málið fyllilega ljóst,
yrði* hann óhjákvæmilega að
fara langtum lengra aftur i
tímann. Hann yrði að ræða
í heild sinni um störf sín scm
foringi National Samling i
15 ár, og byrjáði hann síðan
með lágri röddu að ræða um
þetta efni.
Dómsforseti greip þá fram
í fyrir honum og sagði:
-— Við skulum fara nánar
Framh. á 6. síðu