Vísir - 07.01.1946, Side 4
4
n
VISIR
DAGBLAÐ
Dtgefandi:
BLAÐAUTGÁBAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Mánudaginn 7. janúar 1946
Enginn veit hvað átt heíur -
%Jorrænum mönnum hefur frá upphafi vega
™ verið i blóð borið, að þola illa yfirgang
og ikúgun. Þeir vilja bafa leyfi til að tala,
hugsa og stárfa eins og frjálsir menn, og vera ^ _
íiðnjótandi þess persónulega öryggis, sem er u^u ai!!. hans alierh.
meginstoðin undir þjóðfélagssldpan bins oWbeiWomlurTöTSÍ’
vestræna kynstofns. Skapgerð Islendinga er - ...
álóiastjóri
Við kynntumst fyrst í
Menntaskólanum og urðum
góðvinir, þótt skoðanir okkar
féllu ekki allskostar saman.
Þá gengum við stundum liér
um götur bæjarins eða út
um mela og móa og ræddum
um menn og málefni og yfir-
leitt allt milli bimins og j.arð-
ar. Við vorurn síður en svo
sammála, en mér fannst eg
auðgast ávallt af viðræðum
við Knút. Andagift bans var
jjá jregar mikil, lífsreynslan
máske ekki að sama skapi, en
góðar gáfur og góð sál mót-
Ilann
gramur út af engu að min-
um dómi, en átti alltaf eitt-
bvað golt til mála að lcggja
fynndist bonum liallað á rétt-
an málstað í bverju etni,
sem var. Hann var j)a jíegar
of víðsýnn til að ala óvild í
brjósti, en elskaði allt og alla.
Þeim mun meiri urðu 'von-
munu að lik-1 brigöi bans er út i lífið kom,
'eins og annarra goðra manna.
I Nokkur ár liðu. Knútur
þarin veg farið, að ])cim veitist erfiðara en
ílestum öðrum þjóðum, að sætta sig við
persónulegt ófrelsi. Einstaklingshyggjan og
sjálfstæðisþráin eru svo sterkir þættir í eðli
þcirra, að j)eir mundu aldrei geta lifað sem
i'uglar í búri.
Bæjarstjórnarkosningarnar, sem nú standa
íjæir dyrum hér í Reykjavíl
indum marka tímamót i íslenzkum stjórn-
málum. Nú verður úr skorið, hvort sú stefnajvar U11) jrag ],;] ag útskrifast
sem vill innleiða hcr austræna kúgun, befur úr guðfræðadeild báskólans,
hér nokkurt gengi í framtíðinni. Ef kosn-|Þá hittumst
ingarnar sýna alþjóð það scm flestum er
orðið ljóst, að fylgi kommúnista er að hrynja
i höfuðstaðnum, þá eru dagar þeirra taldir
og þcir verða áður en langt um líður gersam
Iega áhrifálausir í íslenzkum
Því meira sem tap j>eirra verður við kosn-
ingarnar, því fyrr bverfa áhrif Jieirra, sem
legið bafa cins og mara á íslenzkum stjórn-
málum síðan 1942. Skapádægur kommúnista
hefur Jægar runnið upp. Það vita þeir sjálfir,! manninn i öllu dagfari. Et
•en gengisleysi jjeirra verður fyrst opinberað 1)1 rann j)að J)á tyrsl upp
við Jjessar kosningar.
Það má næsta furðulegt beita að nokkur
lslendingur skuli bafa greitt atkvæði Jjeim1 reyndi&t honum siðar oft og
mönnum, scm vilja útrýma persónulegu frelsi j eiuatt erfitt viðfangs, þótt
hvers cinstaklings í landinu, með því að liaun aJ<lrei ])að’ scm,
.svipta landsmenn prentfrelsi, malfrelsi og|brj(-)stfoMenn skildu slundum
atbafnafrelsi. Þeir vilja koma bér á soviet-j 0]-j-j svo viðkvæma sál í með-
skipulagi, Jjar sem einn flokkur ræður öllu, I læti og mótlæti, ljóðin befir
J)ar sem enginn má gagnrýna valdbafana, Ibíinn tekið með sér í gröfina.
þar scm andstæðingar stjórnarinnar eru
geymdir í fangelsi, þar sem enginn getnr
látið í Ijós skoðanir sínar og J)ar sem öryggi
•oinstaklingsins er ekki til. Það cr ekki ólíklegt
cað Islendingum mundi finnast vera orðið
þröngt fyrir dyrum þegar nokkur bundruð
kommúnistar væri komnir í öll embætti lands-
við eitt sinn
förnum vegi, tókum tal sam-
an og sátum vakandi eina
vornótt. F.f lil vill kynnlist eg
bonum j)á bezt. Fyrst deild-
um við fast um margvísleg
stjórnmálum. Imál. Síðar barst viðræðan að
' listum og sér í lagi skáld-
skap. Þá lét Knútur mig
beyra nokkur ljóð, sem liann
bafði ort, og voru þrungin
j)éim eldmóði, sem einkenndu
fyrir mér, að Knútur var
öllu öðru l'rekar skáld af guðs
náð og skáldið í lionum
Skólaárin Iiurfu á bak og
biirt. Knútur gerðist prestur
og gegndi j)ví starfi um
nokkur ár. Hann felldi sig
ekki við J)að starf og fannst
hann ])aj* bundinn í báða skó.
Líf bans var of ljóðrænt, út-
| Jjráin of sterk til J)css að
bann felaði troðnar slóðir
ins og farnir að framkvæma austræna lýð- Upp í prédikunarstólinn. Því
ræðið og j)á „breinsun“ innan J)jóðfélagsins, I lét Iiann af prestskap og
sem því er jafnan samfara.
Aðeins einum flokki, kommúnistaflokknum,
yrði leyft að starfa í landinu,, og ef farið
væri að eins og gert b'efur verið í Austur-
Evrópu, sem ckki Jjarf að efast um, J)á verða
•öll andstæðingablöð bönnuð. Aðalforgöngu-
menn borgarlegu stéttanna mundu settir í
:fangabúðir, svo að borgarana skorli alla for-
ustu. Allur landslýður yrði að varnarlausum,
•ófrjálsum cinstaklingum í höndum pólitískrar
yfirstéttar, sem réði yfir lögregluvaldi lands-
:ins, dómsvaldi, lagasetningu, öllum vinnu-
kratti J)jóðarinnar og auðuppsprcttum. Þegar
flokkurinn a ])cnna bátt befði komið ár sinni
dyrir borð, J)á bugsaði bann um J)að eitt að
halda valdi sinu með Jiví að mola miskunnar-
laust alla mótstöðu um Icið og bún gcrir
jvart við sig.
Einstaklingurinn getur aldrei orðið annað
<en þræll rikisvaldsins Jiar sém svo er búið
íið bonum. Slíku valdi vilja Islendingar aldrei
vcrða ofurscldir. Enginn veit byað átt befiu’
fyrr en missjfc beftir
Tl
fluttist liingað til Reykjavík
ur í óvissuna, J)ótt Iiann væri
kvæntúr maðiir og ætti eina
dóttur barna. Kona bans,
Ingibjörg Jónsdóttir, var
skjól bans og skjöldur í bá-
skólanum og allt upp frá Jiví.
Dóltir þeirra Hildur er nú
15 ára að aldri og var auga-
steinn lians.
Á skókiárummi ruddi
Knútur sér brautina sjálfur.
Hann vann fyrir sér með
kennslu, en las jöfnum
höndúm, enda átti bann
aldrei átta stunda vinnudag.
Fengi bann fárra stunda
svefn var bonum Jiað nóg.
Allt bans erfiði mótaði lífs-
viðborfið. Ilann trúði á mátl
sinn og megin, en ekki hjálp-
arsnautt bjartarúm arinara.
Blásnauður að fé bjóst.bann
ásamt konu sinni, til utan-
farar. Hann átti Jiess éngan
köst að kaupa sér far með
l'l.ú.tningalestum, erlendis, jcn
liið pgr^óinilega frclsi..!bafði rbéðiajól uricðferðis^og
Góðviðri. Lundúnabúar bjuggust til að fara á
skauta, þegar Rcykvíkingar gengu um
létlklæddlr í vorblíðu! Það er sannarlega saga
til næsta bæjar. Hér er sífelld blíða og varla
gerir frost að næturlagi — hvað þá á degi —
vikuin saman, um sama leyti sem við lesum
um kulda annarsstaðar, í langtum suðlægari
löndum, sem ættu að hafa hlýjuna okkar, mcð-
an við byggjum við kuldann þeirra, til þess
að 'öllum núttúruiögmálum væri fullnægt. Það
er óhætt að segja, að margt er skritiö í Har-
móniu og margt öðru vísi en maður liugsar
sér ]iað.
Koiaskortur Eg er svo sem ekki að kvarta yfir
og klæðleysi. hvað hér lilið hefir verið um
kulda og nepju, eða óska þess, að
umskipU verði á þessu. Nei, fjarri fer því. En
mér varð allt i einu hugsað til fólksins á megin-
landi Evrópu, sem verður að lieyja baráttu við
hungur og kulda, — á varja spjör utan á sig
, . , , „ , | eða kolablað> lil að orna sér við, ef það þá á
!^e!ml"™/e.rfyndlf ,hann bak yfir höfuðið. Veslings litlu börnin, sem
lagi sv o | yerða að liafast við í rústum, ofurseld sjúkdóm-
[Um-og skorti, sem þáu híða aldrei bætur. Það
! er hryllileg hugsun'. Mann langar til að bægja
henni á hrott, en það er erfitt, þegar hún er
| einu sinni búin að gera vart við sig. Hún geng-
ur alltaf aftur.
lél bjólin snúast mn Dan-
niörku, Þýzkaland o.g Aust-
urríki fyrir eigin fötafli. Um
])að skrifaði bann bók er
var ritfær í bezta
sem bann sýndi -enn betur
síðar. Kerðaðist bann á sania
bált um Bretlandseyjar og
írland. Á þessum árum bafði
Ivnfútur belgað sig kennslu,
svo sem bann bafði gert að
nokkru leyli á báskólaárum
sínum. Féll Iiún honum bet-
ur í geð, en önnur störf, sem
lionum buðust, enda var
liann áslsæll af nemendum
og vcl metinn af kennurum.
Líf o'g fjör mótaði kennslu-
stundir Iians eins og allt dag-
far.
Viðkvæmnin varð Ivnúti á-
vijlt fótakefli, einkum er í
móti blés og bann varð fyrir
ómaklegum árásum. Slikt
Jioldi liann illa, taldi bann
vera um ósanngirni að ræða
eða skynsemiskort, en nóg er
um bvorttveggja og engin
annars bróðir í lcik. Hann
var lireinn í lmid og kunni
illa undirferli og bakmælgi.
Hann gaf sig nokkuð að
stjórnmálum um skeið, cn
var of góður maður til að
vinna ])ar verulega fremd,
með ])ví að skríða í duftinu
og kaupa sér bylli misvitrá
og marglyndra forystu-
nianna. Ilann kaus Jiví beldur
að belga sig ritstörfum og lét
Jar mikið eftir sig lig'gia og
var einbver vinsælasti út-
varpsfyrirlesari. Jafnframt
gegndi bann kennslustörfum
og var skipaður skólastjóri
við Gagnfræðaskóla Reykvík-
inga, er prófessor dr. Ágúst
H. Bjarnason lét þar aI' störf-
Þrettándinn. Nú eru jólin búin. Það var þrett-
ándinn í gær. Nú fara menn að
leggja niður allar viðhafnarkveðjur. Það var
liringt oft til mín, þegar eg var að tala um „rest-
ina“, milli jóla og nýárs. Sumir voru argir út
í þá málleysu, aðrir héldu, að það væri kann-
ske of mikið gert úr þvi, hvað margir töluðu
svona, en voru mér sammála i því, að rélt væri
að reyna að kveða hana niður. Voru menn yfir-
leitt á einu máli um að réttast væri að segja
„gleðilega hátið", þótt margir vildu heldur láta
segja „gleðileg jól“ áfram.
*
Engin Eg saknaði einnar skemmlunar, sem
brenna. maður hefir oftast fengið á þrettánd-
anum undanfarin ár. Það var enginn
álfadans og, engin hrenna. Mér finnst vanla mik-
ið á, að jólunum hafi verið lokið sömasamlega,
þcgar átl'arnir hafa ekki dansað og.sungið suð-
ur á velli umhverfis háan og gildan hálköst.
íþróttafélögin hafa oft haft forgöngu i þcssu
máli, en nú virðast þau ekki hafa verið „inte-
resseruð“, eins og það hcitir á reykvísku. Það
cr vonandi, að áhuginn vcrði meiri næstu árin.
*
Ballið Nú má segja, að ballið sé byrjað fyrir
byrjað. alvöru — eða kosningaslagurinn, eins
og réttara mun áð kalla það. í gær
var mönnum gefinn kostur á að fara að kjósa
fyrirfram, ef þeir eru utan kjörstaðar síns eða
sjá fram á, að þeir verði það, þegar hinn stóri
dagur rennur upp. Þá verða að líkindum nokk-
ur luindruð húin að kjósa hjá borgarfógetan-
um í skrifstofunni, sem komið hefir vcrið upp
til þess i Hótel Iiekhi. Það má segja, að það
hús hafi verið til margs notað, siðan það hætti
að vera hótel.
um. Áður bafði liann undir-1 *
buið sig starfann við erlenda ^ Ráðhúsrabb. „Gellir“ liefir sent mér smápistil
haskola. Orkaði Jiað ekki tví- út af ráðhúsrahhi í hlöðum og á
mælis meðal nemenda og öðrum
kennara, að í skólastjóra
starfinu var
Knútur
maður á réttum slað.
rctlur
Lífið er slundum styltra,
en'gert liefir verið ráð fvrir,
en dauðinn er velkominn
gestur allra góðra manna.
Hann kemur þeim aldrei á
crivirl. En ckki skil eg Jiað,
Knútur, vinur minn, 'að fjör
Jiitt og kraftur Iijaðni út og
verði að engu:
„Sízt vil eg tala um svefn
við þig.
Þrcyttum anda er Jiægt að
blunda
og þannig bíða satlli funda.
Það keniur ekki mál við mig.
Flýt J)ér, vinur, í fegri bcim.
Krjúptu að fótum friðar-
bpðans
og fljúgðu á vængjum
morgunroðans
meira að starfa guðs um
geimf
vetlvangi.
ti
rili
Pistiliinn er dálítið gam-
ansamur, ,og ætla eg að hirta hann, þótt liann
sé jafnframt dálítið pólitiskur, — eg hafði nefni-
lega Imgsað niéi’ að skipta mér ekki af pólitík-
inni 'fyrir kosningarnar, því að spámcnnirnir
eru jafnan á liverri hiindaþúfu á slíkum tím-
um. En hér kemur „Gellir“: „Vesalings krata-
broddarnir okkar.sjá ekkert nema ráðhús, hvert
sem þeir lita um þessar mundir, einlóm ráðliús
— jafnvel suður í Hafnarfirði. Þar fannst þeim
það slíkt þjóðráð að hyggja hióhús, að þeir
breyttu nafninu óðara í ráðhús.
Brauð Þeir sáu það, kratarnir, að þeir höfðu
og Ieikir. ekki veið svo vitlausir, gömht róm-
versku keisararni.r til forna, þegar
þcir huðu lýgnum .ijpp, á hrajuð og leiki, til þess
að leiða athygli diáns-frá vamlamálum dagsins.
Og'þeir — kratarnir — þöttúst hafa fundið ráð-
ið .til að vinna hyili manua, eins og keisar-
arnir —hara hyggja ráðhús (ies: bíó), þá værí
allt í lagi. Og língur krati, tilvonandi flokks-
foingi, var fenginn til að semja hrandára: Eng-
in náðliús, þara ráðhús!- En iiann athugaði bara
ekki, að þáð er svo stutt í hraunið í Ilafnai-
firði.’ Við Reykvíkingar ’höfum ekkert hraun, og
fyrir bragðið eignumst vrð bæði ráðhús>p,g. jiáþ-