Vísir - 16.01.1946, Blaðsíða 4

'á
V I S 1 H
Miðvikudaginn 16. janúar 1945
VESIR
D A G B L A Ð
Utgefandi:
BLAÐAUTGAFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Sírnar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kaupíélagsmálin.
dhriitian i3iörnœí
iimaver
lóti
Ijon.
MINNINGARDRÐ -
Allt frá því er þetta land; þegn sem raun hefir borið
byggðist hafa liftaugar tengt
það við Noreg. Þaðan komu
fyrstu landnámsntennirnir,
yfir Noreg sótlu landsmenn
öldum saman áhrif flest frá
umheiminum. Frá Noregi
bárust til okkar ýmsar mik-
ilvægar félagslegar öldur og
hugsjónir, má þar telja trúar-
stefnur okkar, Góðtemplara-
regluna, Ungmenmfélags-
skapinn o. fl. o. fl. I verkleg-
um efnum sóttum við þang-
að vegagerðaraðferðir okkar
og símalagningár, fiskverk-
unina, síldveiðar- og verkun
1/onimúnistum hefur þótt annað betur gefið
““ en fjármálavit og hófsemi í slíku starfi.
Leggja þeir þar yfirleitt meira upp úr að sýn-
ast en að vera, og hirða þá ekki um „bölv-;
aðar staðreyndirnár“ frekar en verkast vill.jog margt flejra Mætti þann-
Er braut þeirra í'athafna- og fjárhagslífi all-jjg lengi telja. En þaf.an bár-
ævintýraleg, en sá er þó Iiængur á, að yfirleitt ust olckur og okkar þjóð
gefst mönnum ckki kostur á að kynnast starf- fjölda margir einstaklingar,
• , • i .... , . , . .v'bæði karlar og konur, sem
semi þeirra, nema ur liofi keyn, þanmg að c , . , ’
... . ’ , , .v ... . i . L , festu hcr rætur og gerðust
„þeir komist a kant við login og ian ut af góSir Isiendingár, og unnu
línu almenns^velsæmis. | íandi og þjóð lengri og
Á síðastliðnum vetri urðu átök mikil innan skemmri tíma af ævi sinni.
Kaiípfélags Siglfirðinga, sem lyktaði með því Einn af þessum einstakl-
að Kommúnistar tóku sér 'þar einræðisvald,1 ni£lun’ , hingað ia a
en voru hraktir ur sessi með fogetavahh. Er hópi þeirm góðlh þcirra
það mál óútkljáð í hæstarétti, enda er ekki hczlu, var Christian Björnæs.
<Ióms í því að vænta fyrr en eftir bæjar- Þegar Ilannes Hafstein og
Hvað er Fjöldi manns hefir Kpurt eitthvað a
tíðinda? bessa leið: „Hvernig fara blöðin að
því að hafa nóg fréttaefni, eftir að
stríðið er búið?“ Eg lie'fi venjulega leitazt við
að svara þessu þannig, að fréttirnar breytist að
sjálfsögðu eftir dægurniáluni í heiminum yfir-
leitt. T. d. þykir það frétt nú, ef einn maður
úr hernámsliði bandamanna í Þýzkalandi er
drepinn og erlend htöð og ú'tvarp gefa á því
alískoriar lýsingar, til þess að gefa myndinni
lit, eins og sagt er á erleridu máli, — enda þykja
nú engar myridir fínar, neriia þær sé í litum.
vitni.
Björnæs fæddist 11. fe-
brúar 1861 á sanmcfndum
bæ (Bjarnarnesi) í Eiríksdai
i Nessckn (eg hygg að þaö sé
inrarlega í Sognfirði). A
unglingsárum gerðist liann
sjómaður og barst þannig
lengst norður í land. Þar var
hann svo jöfnum höndum Hlægilegt. Fyrir nokkurum mánliðum hefði eng-
iri fréttastofa, blað né útvarp dirfzt
að birta slíka fregn. Hún hefði þótt hlægileg,
blátt áfram. í þann tima hefði fréttin ekki að-
eins' þurft að þúsundfaldast, héldur margþús-
undfaldast, ti'l þess að teljast birtandi. Ekki var
skógárhöggsmaður (norður í
Finnmörk); Ienti út frá því í
simalagningum á þeim slóð-
um og varð brátt verkstjóri
við það. Þarna hófst ramstarf
og kunningsskapur þeirra það í frásögur færandi fyrir ári, þótt þúsund
...... menn væru drepnir, en nú þykir það tíðind-
um sæta, ef einn hermaður ef drepinn, hvað
þá tveir eða þrir eða ef til vill fleiri. — Þánn-
ið breytist viðhorf almennings til frétla, og
fflenzkar
stjórnarkosningar, að því er hermt er, og
cr ekkert við slíku að segja, en málið gengur * _ _ _
eðlilegan gang fyrir dómstólunum. Hinsvegar væri .ta81')U1 sæsímL og mcc
Jiefur endurskoðun a fjarrciðum felagsms far- ræna Bitsímafélagið var á-
landsmálaflokkur lians, drcif
það í gégn að hingað til lands
Forbergs, sem varð til jicss
að Björnæs barst bingað til
Islands.
Ilér starfaði hann svo úr ,
því j, nærri því 40 ár. Ilann fréttirnar-þá urn leið.
gekk um landið nærri þvi *
allt og margar leiðirnar
fram og aftur mörgum sinn-1
um. Vei't eg ekki til að hann
ætti eftir ógengið af landinu
nema norðvestur skagann
fyrir norðan ísafjarðardjúp1
og eandaspölinn frá Núps-1
vötnum austur að Jök-ulsá á t
Breiðamerkursandi í Skafta- i
fellssýslu. Flann var aldrei
verklaus fyrir símann á litéð- |
an heilsan leyfði og váiin
alltaf trúlega og traust. Hann |
dró aldrei af sér né lilífði og Meira af
Að einu leyti hefir viðhorf til frélla
ekki breytzt — það er til irinlendra
frétta. Það verðúr naumast sagt, að
viðhorfið til þeirra liafi tekið neinuni breyt-
ingum, að ráði, og ef það hefir breýtzt að
einhverju leyti, þá er það helzt i þá áttina,
að kröfur eru gerðar til aukinna innlendra
frétta. Þetla kemur meðal annars af þvi, að
menn fá ekki cins inörg umtalsefni erlendis
frá nú, eins og þegar bardagar stóðu sem liæst
og ríki Hitlers var að hverfa í reyk og eld.
ið frám, og hefur cndurskoðandi Sambands- j kveðið að Ieggja' hann lil ætlaðist til þess sarpa af öðr- innlendu. blöðin Jmfa„húsnæði“ fyri
ins innt það verk af hcndi. Skýrir Alþýðu-' Seyðisfjarðar, og simalínu
’ ’ til
íilaðið í gær nokkuð frá niðurstöðum endur- þaðan norðan um land til
■sko&ndans og f ullyríir „8 reikningM f elngs- ™ jSanns
nis fym anð 1044 hefðu att að svna tekju- sjmamálanna j Nóregi, þar
halla, sem næmi kr. 66.551,56, en sýndu i þess stím aðstaða öll liér og lands-
stað tekjuafgang, sem talið er að nemi kr.1 lag var talið líkt og í Norður-
12.724,91. Við þetta cr þó það að athuga, að Noregi. Þannig atvikaðist
ief reiknaSir væru til sjaldá vextir af sjóSom; jórf Véfit'' MtigaíTtU
telagsins, hefði tckjuhalhnn t rettu lagi att að unciirbúa lagningu sima-
»3 nema kr. 76.751,01. Tekjuafgangim, fengu linanna og stjó|na þeim tnlmennsku . V.Sur og M mitti lil tta* ekkl ský™ fri
kommumstar meS jm að kekka afsknitir vara, verkum °«ans 0g OugnaSi, og n» hann I „íarfari, nenn ei alveg sérstak-
frá þvi, sem áður hefur tíðkast við „ppgjör ^S'gSSi alltef mestkr kröfttr til
Þarna kemur þa'ð lika til greina, að
r
um. Stundum liætti lionum | innl'endu fréttirnar, þvi að nú eru
þvi til, meðan hans eigið ckki, fregnirnar af vígstöðvunUm til að bolá
jn-ek var óbilað, að krefjast þeim út. Svo er að ýmsu leyti meira í frétlum
kannskc fullmikils af sumum iiinarilands en áður. Á heraáinsárunum var það
verkamönnum síriúm, sém til dæmi's svo, cins og fjölmiirgum er kunnúgt
þá ekki gátu fullnægt kröfun- og að líkindum öllum, sem fylgdust éitthvað
xxxxi af einhverjum ástæðum. riieð, að ekki var unnt að skýra frá ýmsum
Iiöfðu því sumir liorn í síðu fréttum, sem þó hefði verið slægur í. Ýmfe-
]xans —• á tímabili — fvrir legt kom'og fyrir hjá seíuliðinu, sem ekki var
vinnuliörku. En hver sá, er 'unnt að segja frá á prenti, þótt það siaðist
kynntist honurri betur, varð smám saman út á meðal aliriennings.
jiess vís, að vinnukröfur hans | *
komu aðeins af trúmennsku , Veður og
hjá félaginu, þannig að afskriftir nema 8,7% j þ^^Jfþeinnínú’var B^ör-
lægri hundraðshluta, cn leyfilegt cr samkvæmt næs sjmaverkstjóri. Og hann
starfsreglum félagsins og Sambands islenzkra varð einn af þeim fáu úr þess-
samvinnufélaga.
I um stóra verkamannahópi,
Hinn ímyndaði hagur nægði að sjálfsögðu Jenl jjentisl tier °-H Sjörðist
,.M.; i-i „íc/un ♦ -év >.v i' |Islendingur. (Aí þeim er nu
ckki til arðsuthlutunar, en goð rað voru dyr ' ðeins.eiMn eftir lifandi: Paul
með því að sennilegt mátti telja að félags- Smith, verkfræðingur).
menn mundu hafa sitt hvað við það að at- Fyrslu spor Björnæsar hér
hugá; að arðsgreiðsla færi ekki fram, ef mið- á landi voru þó ekki svo lélt
að væri við rekstur annarra samvinnufélagaJ ne in '%nJ'’ l)al scnl lann
x-A, 'ff- f f • • , ., , .J? ívarð að fara gangandi með
Felagið atli stofnsjoðsinneign hja verksmiðju- liðsmenn sina frá Húsavík
sjoði Sambands íslenzkra samvinnufélaga á upp að Reykjahlið við Mý-
Akureyri, er nam kr. 19.759,75, en yfir fé vatn, í hryssingsveðri, og
þessu hafði stjórn kaupfélagsins ekki ráðstöf- va'ða krapaelg mikinn hluta
unarrétt, enda sjóðurinn geymdur í annarra *cJJar'niiar'.v*);l. lll’Öu þeh’ °g
vor/Ium. Eigr að sxður samþykkti stjorn fe- uslu verkfæri (nálægt 20 kg.
iagsins að verja þessu fé, ásamt hagnaðinum, j á mann) auk virinufata o.
til arðsgreiðslna til félagsmanna. Þetta töldu
kommúnistar að mundi nægja'til að tryggja
þeim meiri hluta innan félagsins og áfram-
haldandi stjórn.
Iiinu höfðu kommúnistarnir ckki gert ráð töluverður snjóavetúr, nokk
fyrir, að íslenzk lög kynnu að ná yfir þá, og'uð liarður yfirleitt, en í full-
]icim mun síður að mönnum mundi gefast
kostur á að skyggnast í bókhald þeirra, cn
þar eru ýrhsar \mdarlegar misl'ellur, sem of-
•langt er að rckja. Þetta er ein af gamansög—
Tinum af fjármálaafrekum kommúnistískra
ráðamanna, en lnin hefur einnig sínar rriyrku
Iiliðar. Hörmulegt er til þess að vita, hversu
fl., sem óumflýjanlegt var að
hafa mcð sér lií þess að geta
byrjað að virina, Og þá var
ekki fyrsti veturinn hans liér,
1906—’07, vinhlýrri. Það var
lega stóð á eða þá löngu eftir að
sjálf sín. Ilann hugsaði víst þær fréttir, sem stóðu i sambandi við veðrið,
sjaldan eða aldrei úrn það,' voru nýjar af nálinni. Þá mátti heldur ekki
livað hann kyrini sjálfur að 'segja frá slysum eða tjóni af völdum. veðurs.
bera Úr býtum fyrir störf sin, Sama gilti um ferðir skipa landa á milli og
og lengst af mun hann hafa sitthvað fleira. Þá var það og oft erfiðleikum
átt við heldur þröngan kost þundið að skýra frá slysum eða afbrolum i
áð búa. En aldrei livikaði ár-
vekni hans, starfsvilji og
um háiri á eftirlitssvæði
Björnæsar, hæsta og berasta
fjállgarðinum, stíiri síminn
liggur enn yfir: milli Vopna-
fjarðar óg Grímsstaða á
FjÖIÍum. Þann vetur liafði
Björnæs vetursetu á Gríms-
stöðum og línueftirlit á báða
• | vegu á móti öðrum. Ög fyrsta
margir heiðarlegir menn hafa lahð anctjast af I linulagniilg hans var á Mý-
orðafroðu kommúnista, en líklegt er að þessir J vatnsöræfum.
menn hverfi frá flokknum, er þeim verður
Ijóst, hvers kyris vandræðabörn eiga hlut að
jnáli. Bókhaldið hjá Kaupfélagi Siglufjarðar
íetti að geta opnað augu kjósendanna.
sambandi við setuliðið, en allt þetta.sem eg
hefi nú talið upp, er sjálfsagður hlutur nú —
ræði fyrir landssiman. Um | ómissaftdi réttir á því horði, sém blöð og út-
hann mátti segja — eins og varp reyna nú að húa neytendum sinum.
Forberg heitinn, — að það | *
var sem að síminn væri hluti óvenjuleg Enda þótt almeningur eða einhver
af honum sjálfum, og ef ein-' tíðindi. hlúti hans' kúnni að hafa saknað
hvers staðar bilaði eitthvað.j upp á siðkastið stórtíðindi þeirra,
sem hann með einhverjum sein áður fyrr gerðust úti um heim, má þó
ráðum gæti náð til að gera ' segja, að ýmislegt hafi borið víð i okkar eig-
við, þá var hann ekki í rónni* ln ]andi, sem tíðindmn hefi þótt sæta. Má þar
fyrr en það var komið i lag. til nefná mannsinorð, óvenjuleg slys, altskon-
Eg kynntist honum fyrst1 al. loftsjónir og haúgeldar, sém enginn mann-
legur skilningur hefir getað ráðið fram úr éða
ferigið botn í lil þessa, skriðulilaup, vatnavex.l-
ir og fl., O'g jafnvel eldsumbrot. Svo að ekki
sé nú minnzt á gæftir og gæftaleysi, sem-þó
hljóta á hverju ári að hafa mikil áhrif á hag
landsmanna ogígkattskýrslur, sem er viðkvæm-
asta mál og mesfa áhyggjuefni borgaranna i jan-
úarmánuði ár hvert.
Þrátt fyrir þessar köldu
kveðjur landsins og þann
berangur, sem hann fyrst
lenti á, festi hann hér yndi
og ræfur ,og gerðisí -sá-góði
sumarið 1909. Og aftur vann
eg með honum suniarið 1911.
Siðán skildust leiðir þar lil >
j'anúar 1918. I þeim heljar-
kulda, seni'' þá var, hófst
samstarf okkar aftur og
rofnaði aldrei síðan. Upp úr
jrsrí fór eg að skilja liann og
me'a til fulls. IFef eg ekki
kynnst trúrri verkamanni né
tryggaii manni, þar scm
hann tók Iryggð. Og svo, orð-
var var hann um aðra, að
aldiei hcvrði eg liann liall-
mæ’a nokkrum. En liann
lofaði ekki Iieldur nema full
ástæða væri til.
Nú er hann horfínn héðan
„til æðri starfa guðs um
geim“. Eftir lifa góðar minn-
ingar hjá öllum þeim, er
þekktu hann. Guð blessi þeim
þessar minningar.
------Framtu-á.4».. wðu
Vatnavextir. Eilt þeirra umræðuefpa, — fyrir
utan kosningarnar, — sem nú
her llvað oftast á góma, ier hinn óvenjulegi
vöxtur í Súlu, sem eru næsta óeðlilegir um
þetta leyti árs, þegar jökulvötn eru yfirleitt
lítil. Það er ekki gott að gera sér grein fyrir,
hyað veldur vexlinum í Súlu. Sumir halda því
fram, að samband sé milli hans og cklsjóna
þeirra, sem sézt hafa austur í Skaftafellssýsl.u
ag skýrt hefir verið frá í Visi. Fleiri cru þó
þeir — og meðal þeirra jarðfræðingar flestir,
— scm telja, að ekkert samband sé þar í milli
og enginn cldur í Vatnajökli. Er sennilegast,
að óhætt sé að trúa þeim, en skemmtilegast
1 Xgací-þó að .vita. um .at'sakir .Ijósngangsius.,