Vísir - 31.01.1946, Page 2
V I S I K
Fimmtudaginn 31. janúar 1946
Gim
Af öllum hinum mörgo
ánægjulegu boðum, sem hin-
ir gestrisnu NorSmenn bu'ðu
erlendum blaðamönrium við
Quislingsréttarhöldin, var
]>oðið um að skoða Gimli,
]>ið fvrra setur Qnislings,
þegið með einna mestri
ánægjú og eftirvæntingu.
Hvernig hefir Quisling
quislinganna. búið siðustu ár
sin, meðan landar hans þjáð-
ust og liötuðu liann ? Það
hafði Quisling sjálfur sagt, að
þar hafi honum liðið vel.
JSagan segir, að þegar hann
fór frá Girnli til þess að gefa
sig fram viö lögregluyfir-
völdin, i m.ai eftir' uppgjöf
Þjóðverja í Noregi, hafi hann
beðið . fólkið um að lialda
liúsinu vel til á meðan hann
væri í burtu, þvi að á Gimli
hafi JiohUm liðið vel og þar
vildí bann l)úa. Þó sagði
hann fyrir réttinum, að þessi
5 siðústu ár hefðu verið
])ieinasta nvartröð fyrir sig,
og hann sæi ef'ljr því að hafa
tckið að sér þetta vandræða
einbætti, sem hann hafi
gegnt. „Já,“ sagði dósmfor-
setinn, „það var víst enginn,
. sem bað yður um það lield-
xir.“ „Það hcfði verið betra
fvrir mig að taka það ekki
að mér,“ sagði Quisling. „Já,
það er víst áreiðanlegt,“ svar-
aði dónisforsetinn. „Fyrir
mig en eldvi norsku þjóðina,“
sagði þá Quisling. En 'hvað
tim það, 5 milljónir varð
norska jijóðin, sem ekkert
vildi með hann hafa, að
greiða í viðgerðar- og skreyt-
ingarkostnað fyrir Gimli, svo
að Quisling gæti haft sóina-
samlegan bústað. Og eina
milljón í laun, svo að hann
þyrfti ekki að vera hlankur.
En Quisling sagði réttilega
fyrir réttinum, að hann liefði
ekki fengið nema helming á
við kónginn. Þó má aetla, að
hann hafi vel getað lifað af
þessu, en áður en Quisling
varð quislingur, var hann
mjög sparsamur, lifði á litlu
og sóttist ekki eftir pening-
um. En það var nú þá.
Hvernig Quisling hefir lið-
ið, er út af fyrir sig ekki gott
að segja. Hann hefir vafalaust
haft miklar áliyggjur stöð-
ugt og alltaf meiri og meiri,
en reynt að ímynda sér liiit
og jietta sér til afsökunar o"
]>jartsýni og tekizt það'
sæmilega eftir öllum hkum
að dæma. Hann hefir haft vel
í sig á stjórnartíð sinni, og
er jvið meira en flestir land-
ar lians hafa haft á sama
tima. Einnig hefir hann búið
i ágætum liúsakynrtum, og
skulum við nú athuga þau.
m *
Saga Gimlis.
Fyrir 30 árum var heims-
styrjöld I upp á.sill bezta.
Þá var Lindvig úlgerðar-
maður í Noregi lika upp á
sitt bezta, og lét hann reisa
sér hús eitt mikið og voldugt,
jþannig að ekki ]>juggu aðrir
helur, enda var j>að vist ekki
ætlunin. Var hann j>á
manna rikastur, j>ví að vel.
hafði veiðzt. Lindvig útgerð-
armaður hélt áfram að gera
út eflir að hann var komhin
í efni, sem hann hefði sín
vegna átt að láta ógert. Það
er nefnilega svo, að fjTrr liefir
fiskur brugðizt en síldin í
sumar, og Lindvig útgerðar-
maður varð ^jaldjirota.
Hann varð að láta húsið af
liendi, en bankinn tók við.
Svo fór, a'ð enginn vildi búa|sprengja á loft upp lriula af
þarna, sennilega vegna þess bvggingunni.
að fáir hafa haft svo stórar
fjölskyldur, að slíkt bákn
j:yrfli vfir þær og fáir haft
áhuga og efni á þvi.
Þess vegna hrörnaðt
mannláúst húsið friðarárin,
én svo kom nýtt strið, og
stríðið kom '-'til Noregs.
Quisling’ gerðist quislingur,
°g fylgismönnum lians jjótti
hlýða, að slíkur maður sem
hann hefði sómasamlegan
bústað. Fóru þeir nú á stúf-
ana og fundu húsbákn eitt
mikið á góðum stað. Það var
að vísu allhrörlegt, en það
mátti gera úr því ágætis bú-
stað, ef nþgu inikið væri í
það lagt og ekki bæri að
Einnig fórtim við fram hjá
Hotel Continental, þar sem
Quishng dvaldist nóttina,
sem innrásin var gerð og þar
sem liann myndaði „sljórn“
sina morguninn eftir. Þegar
út úr sjálfri aðalborginni var
komið og við liéldum út á
nesið, tóku við götur með
stæðilegum trjám til beggja
handa,- skemmtilegum vill-
um og-húsagörðum. Við vor-
um að sjálfsögðu ekkert
hrædd við j>essi sakleysislegu
tré, en Quisliug leit alltaf
hálftortrýggilega á j>au, gat
átt von á því, að leyniskytt-
ur væru eilhvað að pukrast
á bak við þau. Lftir að
f skera við nögl sér, j>egav | skvttur úr nörsku frelsis-
önpur eins tign ætli í lilut og , lireyfingunni liöfðu senl
Quisling „forsætisráðlierra
Varð j>að úr að tekið var lil
óspilltra málanna við við-
gerðir og endurbætíir, og
| inran ekki mjög langs tima
| gat Quisling flutt inn í- síð-
1 ustu ibúð sina. Honum fannst
til hlýða að skíra liúsið og
! fann ekkert betra nafn en
Gimli, sem var bústaður goð-
| anna í hinni fornu Ásatrú.
j Þetta var á j>vi hcrrans ári
1941.
Þarna bjó Quisling j>angað
til i maí 1945, en þá gáfúst
Þjóðverjar upp í Noregi.
Hafði j>að j>ær breytingar i
för með sér á lnisákosti
Quislirigs, að nú var honum
fenginn lítill kl’efi til búsetu
j i Möllergatan 19, hinu þekkta
| fangelsi frá stjórnartíð hans.
Svo völt er gæfa j>eirra, sem
|búa á Gimli. Bæði Quisling
og útgerðarmaðurinn voru
j neyddir lil j>ess að fara það-
■ an, annar eftir gjaldþrot en
i hinn eftir valdj>rot. Auk j>ess
Martinsen, lögreglustjóra
Quislings, inn í eilífðina, lét
Quisling j>vi nema nokkur
af j>essum trjám í hurlu. —
Kringum Gimli er allstórt,
afgirt svæði, og eru íbúðar-
hús á 3 vegu en sjór á einn
veg. Hliðið inn á J>etta svæði
er í niiðjum liálfhring af
varðhúsum, sem voru vel
mönnuð á hernámsárunum
af l>irðmÖnnum Quislings,
sem héldu vörð um foringja
sinn dag og nótt. Nú halda
aflur á móti aðrir vörð uin
j>á varðmenn, og er þeirra
gætt dag og nólt af eiiis mik-
illi kostgæfni og J>eir gæííii
Quislings áður. En varðhúsin
eru þó ekki látin standa auð
núna. Halda nú brezkir her-
merin vörð um Gimli, j>ví að
þá'r býr riú Sem slendur yfir-
j>að hvítt með rauðum þök-
um. Fyrir nokkuru höfðum
við verið á lystiferð um
Oslófjörð, og var okkur þá
bent á Gimli úr mikilli fjar-
lægð. Sást J>að j>á furðu
greinilega og líkist helzt
fornum kastala. Bar j>að tigu-
lega af öllum húsum i ná-
grenninu, og í þeirri fjralægð
virtist það öllu glæsilegra en
Skaugum, hús Olafs ríkis-
arfa, en það liafði Terhoven,
yfirmaður og óvinur Quis-
lings, tekið til eigin afnota
siðuslu fimiri árin, sem hann
dró lífsanda. Skaugum fékk
]>ví lítið hetra hlutverk en
Gimli, J>. e. að veila þeim
manni húsaskjól, sem Ham-
sun sjálfur sagði um í við-
tali við Hitler, að hann eyði-
legði meira í Noregi cn.Hitl-
cr gæli hyggt upp! —
Við gengum mjög hugs-
a'ndi inn í Gimli. Forstofan
yar stór og liefi eg aldrei séð
aðra slíka. Lr það sennilega
vegna þess, að*eg er tuttúg-
ustu aldar maður. Það var
lágt undir hvitkalkað loft,
sem var allt í bogum og
hvelfingum. Fornlegir bryn-
riddarar stóðu á nokkurum
stöðum þar og héldu gaml-
an vörð með gömlu spjóti.
Fornir stólar slóðu þarna
við forn horð, sem liöfðu
sina fornofmi dúka. Fg gekk
að bogadregnum dyrum og
leit inn. Þar var j>á veizlu-
salur forn og langur með
langhorð eitt mikið og önd-
vegi. Þar hélt Quisling hirð-
mönnum sínum veizlur og
mun hafa verið drukkið úr
manna í Noregi, brezki hers-
höfðinginn Thorne, en j>að
var einmitt hann, sem hafði
boðið okkur að skoða bústað-
liélt annar æru sinni og varð inn. Þegar við komum að
níaður alls herafla banda- • hornum. Mér var ómögulegt
ekki frægur, en hinn missti
hana líka og varð heims-
frægur.
Ferðin að Gimli.
Heimsókn okkar að Gimli
bar upp á höfuðdaginn 29.
ágúst. Tveir stórir bílar
fluttii gestina áleiðis að
Bygdö. sem er nes við Oslo-
borg.'A þessu nesi, sem eftir
nafninu-að dæma hefir ein-
hvern tíma verið eyja, stend-
ur Gimli. Frá þeim býlum á
nesinu, sem eiga land að
sjó, er mjög fagurl útsýni
inn yfir Oslofjörð, enda
hafa margir efnamenn met-
ið j>að lil fjár. Hafa þeir lát-
ið reisa fjögur baðhús við
ströndina og bryggjur fyrir
lystisnekkjur. Ibúðarliúsin
eru og flest mjög glæsileg.
En jiólt ríkmannlegast sé
við ströndina, þá eru einnig
mörg falleg hús með snotr-
um trjágörðum annars stað-
ar á nesinu.
Bilarnir óku okkur sömu
leið og Quisling hafi ekið
daglega á stjórnartíð sinni.
Fórum við ffam hjá Viktoria
Terrasse, þar sem mestu
pyntingarnar fóru fram ó
hernámsárunum. Einu sinni
gerðu Englendingar loftárás
á jiessa pyntingarmiðstöð, en
svo illa tókst til, að í stað
þess að hæfa hana hæfðu
þeir siporvagn, sem var á ferð
rétt hjá, J>ar sem Þjóðverjar
höfðu ekki gefið neitt loft-
varnamerki. Var sporvagn-
inn fullur af fólki og fóruál
allir, sem í voru, um 60
manns. Seinna tókst þó að
hliðinu, vorum við j>ví stöðv
aðir að varðmanna sið. Sýndi
]>á fylgdarmaður olcþar úr
utanríkisráðuneytinu varð-
mönnunum ásjónu sína, en
þá stóðu okkur öll hlið opin.
Ilélt fyrri bíllinn inn um
hliðið, og aftari bíllin,' sem
eg var í meðal annara, fylgdi
í kjölfarið. En ékki tókst j>ó
betur til en J>að, að. hann
stóð fastur í miðju liliðinu
og komst hvorki fram né
aftur. Var það grár leikur
hjá Quisling að hafa hliðið
ekki stærra; hefir hann senni-
lega ekki búizt við j>ví að fá
gesti í svona stórum bílum.
V.arð jætta til Jæss, að við
urðum að fara út úr bilnum
og ganga stíginn upp að hús-
inu, en j>að er meira en
Quisling getur nokkurn tíma
hafa lagt í. En j>ar sem við
vissuní ekki af neinum í ná-
grenninu, sem langaði til að
skjóta okkur, fórum við
þett.a alls ósmeykur, sein er
meira en Quisling hefði mátt
vera.
Meðan við vorum að ganga
upp stíginn, virtum við vand-
lega fvrir okkur bústað eins
frægasta landráðamanns,
sem uppi hefir verið í jiess-
.að liugsa um J>essar veizlur
öðruvísi en svo, að Quisling'
sæfi í öndvegi klæddur og
vopnaður að forniiTri sið eins
og Oddur sterki af Skagan-
um (skegglaus jx>) og frú
Quisling, kvánfang hans frá
Garðariki, gengi sjálf um
heina. Hirðmennina sá eg í
anda gera sér dælt við am-
báttirnar og f.ara með dráp-
ur.
En ]>á fór einn blaðamað-
ur fram fyrir mig og inn í
salinn. Tók hann sér sæti í
öndvegi og leit í kringum
sig. eins og fábjáni, en mér
varð svo mikið um þelta
smekkleysi, að eg sneri J>eg-
ar burt.
Leiðin lá nú upp á aðra
hæð. Gengum við upp breiða
stiga, sem lágðir voru dýr-
indis teppum. Fórum við J>ar
inn i aðalsalinn, J>ar sem
Thorne, hershöfðingi tók á
móti mönnum. Heilsaði
hann öllum með handabandi
og bauð okkur velkomin.
•Þarna voru einnig margir
liðsforingjar, sem leiðbeindu
okkur og fylgdu okkur um
húsið. Þjónar gengu um með
veitingar, sem flestir j>iggja
og lílið var til af í Noregi
um þessar muiidir.
Við skoðuðum fyrst Jxmiu-
an aðalsal. Var hann mjög
snotur. Dýrindis malverk,
iivaðan sem ]>au vor i fengin
um táradal. Höfðum við hvernig, héngu á veggj-
mikinn áhuga á þvi að siá ' ununi. Skeirimtilegur arinn
bústaðinn, þar sem við höfð-1'ar þarna og hjá honum
um ekki gert neitt annað í ! borð og stólar úr bcz'a viði.
rúma viku en að lilusta á
Quisling sjálfan eða aðra
rekja æfiferil hans og hafði
þá Gimli oft komið við sögu.
Giriih'.
(■lerplata vai á horöi.m og
undii Iienni litað, stórl kort
af N'oregi. Þama hefir Quis-
ling selið margai st.mdir,
horft í glæðiirnar og lmgsað
hilt og þetta, en nú eru bein
hans knlhaðar 'glæður: Lifið
Giníli er stórt, sérkennilegt éi- 4:vorfirlt
hús með háuni turnum-. Er I Við heldum áfram inn í
fleiri sali. I næsta sal var t.d.
liíið borð _n i borðá l.ötunni
var mynd af Napoleon, eftir-
læti og fyrirmynd Quislings,
Iiafði {>að komið fram í rétt-
arhöldunum, að Quisling
hefði alla tíð dáð Nai>oleon
injög; veittum við því borð-
inu litla allmikla athygli, en
auk þess voru ]>arna ágæt
húsgögn, þægilegir hæginda-
stólar, sérkennilegar komm-
óður og skápar, allt úr dýr-
asta viði, stólar og borð.
Einnig var þav það, sem var
i hverju einasta lierbergi,
nema ' baðherbergjunum,
þrenningin: arinn, málverk
og gömul standklukka.
' Næst komum við í stofu,
þar sem voru öðruvísi borð
og stólar. Var hún öll ljósari,
þar sem öll áldæði voru ljós.
Auk þess hafði hún sóran
flygel fram yfir- síðustu
stofu.
Feiknastór matsalur var
næstur í röðinni. Var eitl
langt borð fyrir mi'ðju sals-
ins, en j>ar fyrir utan nokk-
ur smærri annars staðar í
salnum. Stólarnir voru stór-
ir, bakháir og útskornir.
Einnig voru þarna miklir,
fornlegir skápar, þar sem
silf urborðhúnaðurinn var
geymdur meðal annars.
Inn af þessum sal var svo
eldhúsið. Þar dvöldum við
blaðamennirnir nokkura
stund, en j>ó blaðakonurnar
lengst.
A næstu hæð voru smærri
herbergi. Þó var allstaðar
málverk, arinn rig gömul
klukka,- Flestar stóðu klukk-
urnar núna, en j>ó fann eg
eina, sem gekk og var eg
lengi að virða fyrir mér
j>ann tímamæli. Kom þá
Thorne hershöfðingi til mín,
en hann leiðbeirtdi okkur á-
samt öðrum, og eagði, að það
væri undarlegt, hvað hér
væri mikið af gömlum
klukkum. Eg sagði. að það
liti út fyrir, að Quisling hafi
viljað fylgjast með limanum,
en ekki hafi j>ó tímarnir
farið að vilja hans, þrátt fyr-
ir allar þessar klukkur. Nei,
sem betur fer dugðu J>ær
ekki til. Ekki vissi hann
hvar Quisling liefði getað
krækt í allar J>essar klukk-
ur, en margar voru fengnar
langt að.
Talsverða athygli vakti það
einnig, livað mikið var af
baðherbergjum í húsinu, j>.
e. á 2. og 3. hæð. Virtist eins
og annað hvert herbergi J>ar
væri baðherbergi. Voru j>au
öll mjög góð, en þó var bað-
herbergi Quislings langhezt.
Var það inn af svefnher-
bergi Quislingshjónanna,
sem engum ætli að vera vor-
kunn að sofa vel í. Gestir
Thorne hershöfðingja hafa
sumir gist í rúmi j>eirra, en
sjálfur sefur hersliöfðinginn
í mjög einkennilegu her-
bergi, sem er inn af
svefnherberginu. Er J>ar ekk-
ert málað eða pólerað, en allt
úr ágætasta viði. Herhergið
er lítið en sérslaklega
skemmtilegt.
Ekki hefir Quisling búizt
við miklum gestagangi, j>vi
að það voru aðeins tvö gesta-
herbergi í öllu húsinu! Hef-
ir J>etta verið alveg rétt at-
hugað hjá Quisling, j>ví áð
jæssara herbergja reyndist
sjaldan þörf.
A þriðju hæð voru meðal
annars herbergi þjónustu-
fólks. I turnunum voru
einnig smáherbergi, öll mjög
þokkaleg. Gekk eg unri einn
turninn og varð heldur ei>
ekki hissa á j>ví, að koma þar
Franih. á 6. síðn