Vísir


Vísir - 31.01.1946, Qupperneq 2

Vísir - 31.01.1946, Qupperneq 2
V I S I K Fimmtudaginn 31. janúar 1946 Gim Af öllum hinum mörgo ánægjulegu boðum, sem hin- ir gestrisnu NorSmenn bu'ðu erlendum blaðamönrium við Quislingsréttarhöldin, var ]>oðið um að skoða Gimli, ]>ið fvrra setur Qnislings, þegið með einna mestri ánægjú og eftirvæntingu. Hvernig hefir Quisling quislinganna. búið siðustu ár sin, meðan landar hans þjáð- ust og liötuðu liann ? Það hafði Quisling sjálfur sagt, að þar hafi honum liðið vel. JSagan segir, að þegar hann fór frá Girnli til þess að gefa sig fram viö lögregluyfir- völdin, i m.ai eftir' uppgjöf Þjóðverja í Noregi, hafi hann beðið . fólkið um að lialda liúsinu vel til á meðan hann væri í burtu, þvi að á Gimli hafi JiohUm liðið vel og þar vildí bann l)úa. Þó sagði hann fyrir réttinum, að þessi 5 siðústu ár hefðu verið ])ieinasta nvartröð fyrir sig, og hann sæi ef'ljr því að hafa tckið að sér þetta vandræða einbætti, sem hann hafi gegnt. „Já,“ sagði dósmfor- setinn, „það var víst enginn, . sem bað yður um það lield- xir.“ „Það hcfði verið betra fvrir mig að taka það ekki að mér,“ sagði Quisling. „Já, það er víst áreiðanlegt,“ svar- aði dónisforsetinn. „Fyrir mig en eldvi norsku þjóðina,“ sagði þá Quisling. En 'hvað tim það, 5 milljónir varð norska jijóðin, sem ekkert vildi með hann hafa, að greiða í viðgerðar- og skreyt- ingarkostnað fyrir Gimli, svo að Quisling gæti haft sóina- samlegan bústað. Og eina milljón í laun, svo að hann þyrfti ekki að vera hlankur. En Quisling sagði réttilega fyrir réttinum, að hann liefði ekki fengið nema helming á við kónginn. Þó má aetla, að hann hafi vel getað lifað af þessu, en áður en Quisling varð quislingur, var hann mjög sparsamur, lifði á litlu og sóttist ekki eftir pening- um. En það var nú þá. Hvernig Quisling hefir lið- ið, er út af fyrir sig ekki gott að segja. Hann hefir vafalaust haft miklar áliyggjur stöð- ugt og alltaf meiri og meiri, en reynt að ímynda sér liiit og jietta sér til afsökunar o" ]>jartsýni og tekizt það' sæmilega eftir öllum hkum að dæma. Hann hefir haft vel í sig á stjórnartíð sinni, og er jvið meira en flestir land- ar lians hafa haft á sama tima. Einnig hefir hann búið i ágætum liúsakynrtum, og skulum við nú athuga þau. m * Saga Gimlis. Fyrir 30 árum var heims- styrjöld I upp á.sill bezta. Þá var Lindvig úlgerðar- maður í Noregi lika upp á sitt bezta, og lét hann reisa sér hús eitt mikið og voldugt, jþannig að ekki ]>juggu aðrir helur, enda var j>að vist ekki ætlunin. Var hann j>á manna rikastur, j>ví að vel. hafði veiðzt. Lindvig útgerð- armaður hélt áfram að gera út eflir að hann var komhin í efni, sem hann hefði sín vegna átt að láta ógert. Það er nefnilega svo, að fjTrr liefir fiskur brugðizt en síldin í sumar, og Lindvig útgerðar- maður varð ^jaldjirota. Hann varð að láta húsið af liendi, en bankinn tók við. Svo fór, a'ð enginn vildi búa|sprengja á loft upp lriula af þarna, sennilega vegna þess bvggingunni. að fáir hafa haft svo stórar fjölskyldur, að slíkt bákn j:yrfli vfir þær og fáir haft áhuga og efni á þvi. Þess vegna hrörnaðt mannláúst húsið friðarárin, én svo kom nýtt strið, og stríðið kom '-'til Noregs. Quisling’ gerðist quislingur, °g fylgismönnum lians jjótti hlýða, að slíkur maður sem hann hefði sómasamlegan bústað. Fóru þeir nú á stúf- ana og fundu húsbákn eitt mikið á góðum stað. Það var að vísu allhrörlegt, en það mátti gera úr því ágætis bú- stað, ef nþgu inikið væri í það lagt og ekki bæri að Einnig fórtim við fram hjá Hotel Continental, þar sem Quishng dvaldist nóttina, sem innrásin var gerð og þar sem liann myndaði „sljórn“ sina morguninn eftir. Þegar út úr sjálfri aðalborginni var komið og við liéldum út á nesið, tóku við götur með stæðilegum trjám til beggja handa,- skemmtilegum vill- um og-húsagörðum. Við vor- um að sjálfsögðu ekkert hrædd við j>essi sakleysislegu tré, en Quisliug leit alltaf hálftortrýggilega á j>au, gat átt von á því, að leyniskytt- ur væru eilhvað að pukrast á bak við þau. Lftir að f skera við nögl sér, j>egav | skvttur úr nörsku frelsis- önpur eins tign ætli í lilut og , lireyfingunni liöfðu senl Quisling „forsætisráðlierra Varð j>að úr að tekið var lil óspilltra málanna við við- gerðir og endurbætíir, og | inran ekki mjög langs tima | gat Quisling flutt inn í- síð- 1 ustu ibúð sina. Honum fannst til hlýða að skíra liúsið og ! fann ekkert betra nafn en Gimli, sem var bústaður goð- | anna í hinni fornu Ásatrú. j Þetta var á j>vi hcrrans ári 1941. Þarna bjó Quisling j>angað til i maí 1945, en þá gáfúst Þjóðverjar upp í Noregi. Hafði j>að j>ær breytingar i för með sér á lnisákosti Quislirigs, að nú var honum fenginn lítill kl’efi til búsetu j i Möllergatan 19, hinu þekkta | fangelsi frá stjórnartíð hans. Svo völt er gæfa j>eirra, sem |búa á Gimli. Bæði Quisling og útgerðarmaðurinn voru j neyddir lil j>ess að fara það- ■ an, annar eftir gjaldþrot en i hinn eftir valdj>rot. Auk j>ess Martinsen, lögreglustjóra Quislings, inn í eilífðina, lét Quisling j>vi nema nokkur af j>essum trjám í hurlu. — Kringum Gimli er allstórt, afgirt svæði, og eru íbúðar- hús á 3 vegu en sjór á einn veg. Hliðið inn á J>etta svæði er í niiðjum liálfhring af varðhúsum, sem voru vel mönnuð á hernámsárunum af l>irðmÖnnum Quislings, sem héldu vörð um foringja sinn dag og nótt. Nú halda aflur á móti aðrir vörð uin j>á varðmenn, og er þeirra gætt dag og nólt af eiiis mik- illi kostgæfni og J>eir gæííii Quislings áður. En varðhúsin eru þó ekki látin standa auð núna. Halda nú brezkir her- merin vörð um Gimli, j>ví að þá'r býr riú Sem slendur yfir- j>að hvítt með rauðum þök- um. Fyrir nokkuru höfðum við verið á lystiferð um Oslófjörð, og var okkur þá bent á Gimli úr mikilli fjar- lægð. Sást J>að j>á furðu greinilega og líkist helzt fornum kastala. Bar j>að tigu- lega af öllum húsum i ná- grenninu, og í þeirri fjralægð virtist það öllu glæsilegra en Skaugum, hús Olafs ríkis- arfa, en það liafði Terhoven, yfirmaður og óvinur Quis- lings, tekið til eigin afnota siðuslu fimiri árin, sem hann dró lífsanda. Skaugum fékk ]>ví lítið hetra hlutverk en Gimli, J>. e. að veila þeim manni húsaskjól, sem Ham- sun sjálfur sagði um í við- tali við Hitler, að hann eyði- legði meira í Noregi cn.Hitl- cr gæli hyggt upp! — Við gengum mjög hugs- a'ndi inn í Gimli. Forstofan yar stór og liefi eg aldrei séð aðra slíka. Lr það sennilega vegna þess, að*eg er tuttúg- ustu aldar maður. Það var lágt undir hvitkalkað loft, sem var allt í bogum og hvelfingum. Fornlegir bryn- riddarar stóðu á nokkurum stöðum þar og héldu gaml- an vörð með gömlu spjóti. Fornir stólar slóðu þarna við forn horð, sem liöfðu sina fornofmi dúka. Fg gekk að bogadregnum dyrum og leit inn. Þar var j>á veizlu- salur forn og langur með langhorð eitt mikið og önd- vegi. Þar hélt Quisling hirð- mönnum sínum veizlur og mun hafa verið drukkið úr manna í Noregi, brezki hers- höfðinginn Thorne, en j>að var einmitt hann, sem hafði boðið okkur að skoða bústað- liélt annar æru sinni og varð inn. Þegar við komum að níaður alls herafla banda- • hornum. Mér var ómögulegt ekki frægur, en hinn missti hana líka og varð heims- frægur. Ferðin að Gimli. Heimsókn okkar að Gimli bar upp á höfuðdaginn 29. ágúst. Tveir stórir bílar fluttii gestina áleiðis að Bygdö. sem er nes við Oslo- borg.'A þessu nesi, sem eftir nafninu-að dæma hefir ein- hvern tíma verið eyja, stend- ur Gimli. Frá þeim býlum á nesinu, sem eiga land að sjó, er mjög fagurl útsýni inn yfir Oslofjörð, enda hafa margir efnamenn met- ið j>að lil fjár. Hafa þeir lát- ið reisa fjögur baðhús við ströndina og bryggjur fyrir lystisnekkjur. Ibúðarliúsin eru og flest mjög glæsileg. En jiólt ríkmannlegast sé við ströndina, þá eru einnig mörg falleg hús með snotr- um trjágörðum annars stað- ar á nesinu. Bilarnir óku okkur sömu leið og Quisling hafi ekið daglega á stjórnartíð sinni. Fórum við ffam hjá Viktoria Terrasse, þar sem mestu pyntingarnar fóru fram ó hernámsárunum. Einu sinni gerðu Englendingar loftárás á jiessa pyntingarmiðstöð, en svo illa tókst til, að í stað þess að hæfa hana hæfðu þeir siporvagn, sem var á ferð rétt hjá, J>ar sem Þjóðverjar höfðu ekki gefið neitt loft- varnamerki. Var sporvagn- inn fullur af fólki og fóruál allir, sem í voru, um 60 manns. Seinna tókst þó að hliðinu, vorum við j>ví stöðv aðir að varðmanna sið. Sýndi ]>á fylgdarmaður olcþar úr utanríkisráðuneytinu varð- mönnunum ásjónu sína, en þá stóðu okkur öll hlið opin. Ilélt fyrri bíllinn inn um hliðið, og aftari bíllin,' sem eg var í meðal annara, fylgdi í kjölfarið. En ékki tókst j>ó betur til en J>að, að. hann stóð fastur í miðju liliðinu og komst hvorki fram né aftur. Var það grár leikur hjá Quisling að hafa hliðið ekki stærra; hefir hann senni- lega ekki búizt við j>ví að fá gesti í svona stórum bílum. V.arð jætta til Jæss, að við urðum að fara út úr bilnum og ganga stíginn upp að hús- inu, en j>að er meira en Quisling getur nokkurn tíma hafa lagt í. En j>ar sem við vissuní ekki af neinum í ná- grenninu, sem langaði til að skjóta okkur, fórum við þett.a alls ósmeykur, sein er meira en Quisling hefði mátt vera. Meðan við vorum að ganga upp stíginn, virtum við vand- lega fvrir okkur bústað eins frægasta landráðamanns, sem uppi hefir verið í jiess- .að liugsa um J>essar veizlur öðruvísi en svo, að Quisling' sæfi í öndvegi klæddur og vopnaður að forniiTri sið eins og Oddur sterki af Skagan- um (skegglaus jx>) og frú Quisling, kvánfang hans frá Garðariki, gengi sjálf um heina. Hirðmennina sá eg í anda gera sér dælt við am- báttirnar og f.ara með dráp- ur. En ]>á fór einn blaðamað- ur fram fyrir mig og inn í salinn. Tók hann sér sæti í öndvegi og leit í kringum sig. eins og fábjáni, en mér varð svo mikið um þelta smekkleysi, að eg sneri J>eg- ar burt. Leiðin lá nú upp á aðra hæð. Gengum við upp breiða stiga, sem lágðir voru dýr- indis teppum. Fórum við J>ar inn i aðalsalinn, J>ar sem Thorne, hershöfðingi tók á móti mönnum. Heilsaði hann öllum með handabandi og bauð okkur velkomin. •Þarna voru einnig margir liðsforingjar, sem leiðbeindu okkur og fylgdu okkur um húsið. Þjónar gengu um með veitingar, sem flestir j>iggja og lílið var til af í Noregi um þessar muiidir. Við skoðuðum fyrst Jxmiu- an aðalsal. Var hann mjög snotur. Dýrindis malverk, iivaðan sem ]>au vor i fengin um táradal. Höfðum við hvernig, héngu á veggj- mikinn áhuga á þvi að siá ' ununi. Skeirimtilegur arinn bústaðinn, þar sem við höfð-1'ar þarna og hjá honum um ekki gert neitt annað í ! borð og stólar úr bcz'a viði. rúma viku en að lilusta á Quisling sjálfan eða aðra rekja æfiferil hans og hafði þá Gimli oft komið við sögu. Giriih'. (■lerplata vai á horöi.m og undii Iienni litað, stórl kort af N'oregi. Þama hefir Quis- ling selið margai st.mdir, horft í glæðiirnar og lmgsað hilt og þetta, en nú eru bein hans knlhaðar 'glæður: Lifið Giníli er stórt, sérkennilegt éi- 4:vorfirlt hús með háuni turnum-. Er I Við heldum áfram inn í fleiri sali. I næsta sal var t.d. liíið borð _n i borðá l.ötunni var mynd af Napoleon, eftir- læti og fyrirmynd Quislings, Iiafði {>að komið fram í rétt- arhöldunum, að Quisling hefði alla tíð dáð Nai>oleon injög; veittum við því borð- inu litla allmikla athygli, en auk þess voru ]>arna ágæt húsgögn, þægilegir hæginda- stólar, sérkennilegar komm- óður og skápar, allt úr dýr- asta viði, stólar og borð. Einnig var þav það, sem var i hverju einasta lierbergi, nema ' baðherbergjunum, þrenningin: arinn, málverk og gömul standklukka. ' Næst komum við í stofu, þar sem voru öðruvísi borð og stólar. Var hún öll ljósari, þar sem öll áldæði voru ljós. Auk þess hafði hún sóran flygel fram yfir- síðustu stofu. Feiknastór matsalur var næstur í röðinni. Var eitl langt borð fyrir mi'ðju sals- ins, en j>ar fyrir utan nokk- ur smærri annars staðar í salnum. Stólarnir voru stór- ir, bakháir og útskornir. Einnig voru þarna miklir, fornlegir skápar, þar sem silf urborðhúnaðurinn var geymdur meðal annars. Inn af þessum sal var svo eldhúsið. Þar dvöldum við blaðamennirnir nokkura stund, en j>ó blaðakonurnar lengst. A næstu hæð voru smærri herbergi. Þó var allstaðar málverk, arinn rig gömul klukka,- Flestar stóðu klukk- urnar núna, en j>ó fann eg eina, sem gekk og var eg lengi að virða fyrir mér j>ann tímamæli. Kom þá Thorne hershöfðingi til mín, en hann leiðbeirtdi okkur á- samt öðrum, og eagði, að það væri undarlegt, hvað hér væri mikið af gömlum klukkum. Eg sagði. að það liti út fyrir, að Quisling hafi viljað fylgjast með limanum, en ekki hafi j>ó tímarnir farið að vilja hans, þrátt fyr- ir allar þessar klukkur. Nei, sem betur fer dugðu J>ær ekki til. Ekki vissi hann hvar Quisling liefði getað krækt í allar J>essar klukk- ur, en margar voru fengnar langt að. Talsverða athygli vakti það einnig, livað mikið var af baðherbergjum í húsinu, j>. e. á 2. og 3. hæð. Virtist eins og annað hvert herbergi J>ar væri baðherbergi. Voru j>au öll mjög góð, en þó var bað- herbergi Quislings langhezt. Var það inn af svefnher- bergi Quislingshjónanna, sem engum ætli að vera vor- kunn að sofa vel í. Gestir Thorne hershöfðingja hafa sumir gist í rúmi j>eirra, en sjálfur sefur hersliöfðinginn í mjög einkennilegu her- bergi, sem er inn af svefnherberginu. Er J>ar ekk- ert málað eða pólerað, en allt úr ágætasta viði. Herhergið er lítið en sérslaklega skemmtilegt. Ekki hefir Quisling búizt við miklum gestagangi, j>vi að það voru aðeins tvö gesta- herbergi í öllu húsinu! Hef- ir J>etta verið alveg rétt at- hugað hjá Quisling, j>ví áð jæssara herbergja reyndist sjaldan þörf. A þriðju hæð voru meðal annars herbergi þjónustu- fólks. I turnunum voru einnig smáherbergi, öll mjög þokkaleg. Gekk eg unri einn turninn og varð heldur ei> ekki hissa á j>ví, að koma þar Franih. á 6. síðn

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.