Vísir - 11.02.1946, Blaðsíða 4

V I.S.I.R
Mánudaginn 11. febrúar 1946
VISIR
DAG BLAÐ
Utgéfandi:
BLAÐACTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð lfr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hver er að tala nm stríð?
TJerforingjaráðin við Ingólfsstræti og Hvcrf-
isgötu ættu eiristaka sinnum að leggja
bað á sig að hugsa, segir Þjóðviljinn, en þar
ó blaðið við ritstjóra Vísis og Al])ýðut)]aðsins,
og hugleiðingar þeirra blaða um fúnd saín-
einuðu þjóðanna í London. Þjóðviljirin beldur
áfram og segir: „Eugum vitibornum stjórn-
málamanni dettur í hug héimsstyrjöld, ckki
næstu áratugina að minnsta kosti.“
Þjóðviljinn hefur að undanförnu birt fréttir
af fundum Öryggisráðsins í London og frá
eigin brjósti hcrforingjaráðs Þjóðviljans hafa
birzt huglciðingar um að Bretar tefldu hcims-
i'riðinum í hættu,’og uni það hafður viðeig-
andi og venjulegur orðaforði kommúnista.
Nú segir blaðið, að engum „Vitibornum stjórn-
málamanni“ detti í hug hcimsstyrjöld. Rússar
eiga fuíltrúa á öryggisráðstéfnunni og
Lkraina eínnig. Vafalaust eru þetta „viti-
bornir vísindamenn“ úr hópi kommúnista.
Annar þeirra telur, að Bretar tefli hcims-
friðinum i liættu irieð dvöl setuliðsins brezka
í Grikklandi, cn hinn að þeír tefli friðinum
í enn meiri háska með framferði sínu i Indo-
nesíu. En úr því að Þjóðviljinn segir að
«engum „vitihornUm stjórnmálamanni" detti
1 hug heimsstyrjöld, hlýtur að felast í því
þungur dómur um fidltrúa Ráðstjórnarríkj-
•anna á fundi sameinnðu þjóðanna. Virðist
rétt að vekja athygli á, að íslenzk hegningar-
Jög leggja refsirigar við meiðandi ummælum
um fulllrúa vinsamlcgi'a þjóða, og vitanlega
á Island ekki i rieinum útistöðum við Soviet-
ríkin. Þjóðviljinn fullyrðir, að erindrekar
Rússa í örýggisnefndinni scu ckki „vitibornir
stjórnmálmcnn“ og ber að víta þunglega
slíliar móðganir.
Eitthvað eru þeir nú illa haldnir, mennirnir
í innsta hring Þjóðviljans, cr þeir vita ekki,
þólt þeir skrifi um það daglcga, hvérjir tala
um stríð, og blaðið sér ekki sína menn, svo
það ber þá líka. Þetta er raunar ekki verra
eri vant cr, séu greinarstúfar blaðsins mældir
á mælikvarða borgaralegrar skyriseini.
Flaustussvefk; og kunnáttuleysi,
)eningagræðgi stríðsáranna hefur griþið svo
um sig, að þjóðafskömm er að. Virðíst
óhjákvæiriilegt, 'að löggjáfinn láti' sigmálið
skipta, þótt koiria megi l'fam1 skaðabóláábyrgð
á hendur verktökúm samkvæmt riúgildandi
Jög'úm. Almenningur leg'gur! ckki út í slíkt.
Opinbert cftirlit virðist þurfa að koma til í
siriáu og stóru, til þess áð kenna einstaklingum
aiokkra sjálfsvirðingu. Vandavcrkum er
flaustrað af, oft af kunnáttuleysi gerfimanna.
Almenningur kastar túgum og húndrúðúm
Jnisunda í einskisnýt verk. Einstök dæmi
skúlu hér ekki ncfnd, með þvirað flestir eru
undír sömú sök seldir. Slíkt framfcrði hcfnir
sin átakanlega og verður ckki bætt andlcga
aié veraldlega nema á löngúm tírria. Kunn-
óttulcysinu hefur vcrið hampað itm of af því
opinbera. Ur þessu vcrður að gera strangar
kröfur lil allra þcirra, sem trúað er fyrir
framkvæmdum, hvort sem ,eru sittáar cða
stórar. Ríki og bæjarfélög eiga að ganga á
undan í þessu efni, en tryggja það'jafnfrámt,
að réttur einstaklinga vcrði ckki fyrir liorð
Jiorinn. ‘
¥rú Hei
- MINNINGARDRÐ
Hún er til moldar borin í
dag, en andaðist 4. þ. m. eft-
ir stutta legu. Hún hafði
undanfarið verið mjög ern
og mátt heita heilsugóð, þrátt
fyrir liáan aldúr, röskra 86
ára.
Ilelga var fædd að Stóra-
Armóti í Arnessýslu 8. nóv.
1859,'og vóru foreldrar henn-
ar Jóil Eiríksspn bóndi þar
og kona hans, Hólmfríður
Arnadóttir. Var Jón af binni
nafnkunnu Bolholtsætl, sem
fjölmargir gegndarmenn uin
Súðurlarid og víðar lieyra til.
En Hóhrifríður var dóttir
Árna Magnússoriar frá Þor-
lákshöfn, og vórú þcir bræö-
ur (hánn, Gísli Magnússon
skólakcnnari og Sigurður á
Skúmsstöðum) allir stór-
brotnir mcnn og mikilhæfir.
En kona Árna og móðir
fíölirifríðar var Helga, dóttir
Jóns umboðsmanns á Árrrióti
Jónssonar. Að Hclgu Jóns-
dóttur liinni yngri stóðu því
hiriar styrkustu ættir, og hef-
ur þáð fólk orðið öllum
minnisstætt, sem það hai'a
þekkt. Bræður Helgu og syn-
ir Jóns á -Ármóti eru þ'eir
Kristján, er læknir var vin-
sæll í Véstrirheimi, séra Hall-
dór á Réynivöllum í Kjós og
Sígurjón verzlunarstjóri í
Reykjavík, allt nal'ntogaðir
ágætismcnn.
Ilclga ólst upp í föðúrhús-
um (móðir hennar lézt 1887,
en faðir hennar árið 1900,
8 árum cftir að hún flultist
til Reykjavíkur), og var upp-
eldi þeirra barna allra vand-
að eftir beztu föngum. Mun
óhætt að fullvrða, að hún
hefur lilotið hið bezta vega-
nesti úr fóður- og móður-
garði, auk þeirrar menning-
ar, sém hún einnig háfði öðl-
azt að öðrum þfæði, 'cn heim-
ilið að Stóra-Ármótí var orð-
lagt merkisheimili.
En árið 1892 gcrðist liinn
örlagaríkasti alburður í líí'i
Helgu. Hún gfftist (þ. 22.
fébr.) Geir Zoéga kaupmarini
í Rcykjavik, þá rosknum, og
varð síðari kona hans/ Hai'ði
hann áður átt Guðrúnu
Sveinsdóttur, er andaðist
1889, og var þeirra dóttir
Kristjana, cr gekk að eigá
Th. Thorsteirisson k'aup-
mann, sem átti vefzlunina
„Lívérpool“ í Reykjavik.. Frú
Helga Zoega lífðí nú síðan
með Geif manni sínum í cink-
ar farsælu lijónabandi, þótt
aldursmunur þeirrá væri eigi
lítill, og athafnasömu í ald-
arl'jórðung, þar lil hann and-
aðist árið 1917, uni 87 ára,
svo að áldur þcirra HjÖria
varð að lokum nærri hiiin
sami. Var hcimili þéijra á-
vallt til fyrirmyndár úitt
háttprýði og aðfar dyggðir,
er auka máttí sóma hirina
ágætu húsráðenda og um Icið
vcg íslcnzkrar hcimilismcnn
mgar.
Börii frú Iielgu og Gcirs
Zoega, cr á lcgg köniust, cru
þessi: Hólmfríður, sem gift
er ffænda sínuni, Géir Zocga
vegamálástjóra (syni Géirs
T. Zocga rektors, er var fóst-
ur- og Jjróðursonur Ge'irs
kaupmanris); Kristjana, gift-
ist Jóhn Fenger stórkatip-
manni, sem cr látirin; Geir
útgerðarmaður i Háfnaífirði
(kona lians cr Hálldórá, dótt-
ir Ólafs' lumpm. ÓléigsSOriar
í Kéflavík); Griðrún, gift
Magriúsi Joclirimssyni póst-
málafulltrúa í Rcykjavik, cr
búið hafa ávallt í Gcirshús-
inu á VcsturgÖtu 7, og hjá
þeim dvaldi frú Helga til
hiriztu sturidar — á sínu
gamla hcimili.
Það fór cðlilcgá ‘é'kki lijá
því, að írii Helga kæfni, ef
ekki beinlínis þá' öbéinlíriis,
cigí Iítið við sögu islénzks
þjóðlífs og athafriálífs, eink-
um í liöfuðstað landsins, sem
eiginkona og' liúsriióðir á
heimili Gcirs Zocga, „gamla
Gcirs“, sem haíiri að íýk’túm
var néfndur af almenningi
sem clztur af nafnkúiiriri
Gcira-fjölskyldu. Hafði Geir
órðið éirihver mesti ln’aut-
ryðjandi í atháfriasémi liér,
svo scin þilslvipaútveg, sem
var úppllaf nútíma sjósókn-
ar Isléndinga, og margar
fleiri háfði hann fram-
kvæmdir happasælar, svo
1 sem verzlún og búfekstur,
lciðsögu crféhdra fefðamanna
o. II, og er þctta allt nú
])jóðkunnugt ofðið og óþárft
. að rckja frekar a þéssum
stað. Ilin eiginlega Zocga-ætt
var frá Útlöndúm körriiri i
! öndvcrðu, fyrst til Nofður-
i Janda ’ súririan af Italíu (og
raunar ]iar aðalsætt forri),
og héfur þánnig tíinn liður
liennar staðfestst hér.
Öll'aðstáðá liinna umfangs-
niiklu athafna' Geirs, riiániis
Helgu, hlaut að koma riijög
til greina við heimilislíf
])éirra, sém þó aldrei varð
áririán veg en að hvoru-
tveggja vál’ til heilía. Var
það á allra vitorði, áð lijón-
in vóru hvort öðrú til styrkt-
ar á’alla vcgu, 'og liúsfreyj-
Ffamh. á 6. síðu.
Nýtt - Loksins rak að því, að forráSaiiíenn
gistihús. bæjarins og . ríkisins sáu hvé hráð
nauðsyn var á því, a'ð reist yrði í
hofuo'staðnum stórt gistihús. Reykjavíkurbær
hefir, að kálla nfá, veri'ð gistihúslaus bær og
jafnast að engu leyti við bæi og kauptún út uni
land. Á Ákureyri hafa t. d. ávallt verið fleiri
gistihús heldur en í sjálfuní höfuðstaðnum, og
er hún þó margfalt mannfærri bær, eins og all-
ij- vita. Heyrzt hefir, að fulltrúar frá rikisstjórn-
inni, Reykjavíkurbæ og Eknskipafélagi íslands
liafi úndanfarið rætt um nauðsyn þess, að reisa
stört' og'véglegt gistihús hér i bænum. Það riiun
Jiafa orðið að ráði, að þessir þrír aðilar sam-
éiriist um að byggja gístihús þetta og ér kostn-
aðurinn áætlaður um 15 milljónir, er það verð-
ur tilbúið.
Er eitt Þessir þrir aðilar munu, hver um sig,
nægileg't? leggja fimm milljönir' til g'istihús-
hygglngarinnar. Á næskuini verður
lagl fyrir Alþingi frumvárp til laga, um lieim--
ild til þess að veita fé til þessa nauðsynjamáls
og verður væntanlega ékkert því til fyrirstöðu,
að það fáist undireins. Það er öllum bæjarbú-
um gleðiefni, að nú skuli vpra Iniið að taka þetta
mál föstum tökum og eins það, að eftir kostriað-
aráætluninni að dæma, er- ætluiiin að býggja
fáílkoriiið gistihús, er geti annað eftirspurninni
um nokkurn tjma. Hins vegar er ]jað álitamál
hve lengi þetta eina gistihús nægir til þess, að
taka við öllum þeim er til bæjarins konia og
þurfa á gistingu að halda. Það hefir’ sýnt sig
hingað til, a‘ð flestar þær byggingar, er hyggðar
eru fyrir almenning, reynast fremur oí þröngar
licldur en liitl. „
HrafTa verð- Það hefir verið rætt um það áður í
ur málínu. Bergmáli, að mikil þörf væri á full-
komnu veitinga- og gistihúsi í
Reykjavík. Það hefir venjulega verið gert í sam-
baudi viö kvartanir utanbæjarmánna, er komið
hafá !il bæjái’ins ’og hafa Iivergi átt höfði sínu
að hallá, méðan þeir sianda við í bænunj. Ýmsar
I rpaugilogar sögur hafa einnig verið sagðar um
hvernig fólk hafi farið að því að bjarga sér,
sem ekki hefir átt néina ættingja eða aðra að,
hér í bærium, til þess að skríða Tnn til þann
' tíma, cr það hefir staðið við í höfuðborginni.
‘ Meðal áririara er sögð sú saga, að komið riafi
1 fyrir að menn hafi leitað á náðir lögreglunnar
um giptingu i „kjallaranuin“ við Pósthússtræti,
heldur en að þitffa að liggja úti næturlangt.
4 Þetta dænii, sem ljölmörg önnur, nægju til þess
að sýna, að málið þölir éngá bið. •
Ferðamanna- í 'sambandi við byggingu nýs
stiáumurinn. gistilnis, iiiá og mihria á aö nú
eru fastar flugferðir hafnar um
ísland, og má því gera ráð fyrir, að straumur
ferðafólks til landsins aulcist að miklum mun
og þá er það sómi landsins, að til sé nægilegur
kostur góðra gistihúsa til þess að taka á móti
honum. Eins má og gera ráð fyrir þvi, að bráð-
lega fari ferðamannaskip að venja komur sínar
hingað, 'eins og tíðkaðist íyrir stríð og er þá sania
'uppi á tcningnum. Það er því sannarlega ekki
vanþörf á því, að hé'r risi’ ripp' ýeglegt éða vcg-
leg gistihús, er ' géti ánnað 'éftirspurninni rim
liúsask'jól. Heyrzt h'efir éinnig' að éinstáldirigar
'hér í i;æ hafi fullaii hug á þvi að réisa gistihús
í ljænum,-cn þar staridi aðeins á samþykkt hæj-
arýfirvalda, að hafizt verði handa um. fram-
kvæmdir.
Kvcn- Evikmyndahúsgestur skrifar Berg-
Jvattárnir. iriáli og kvartar undan því, að erfitt
sé, að sitja fyrir aftan kvenmann
með stóran hatt, í kvikinýridahúsi og segir rétti-
lega, að oft byrgi hattarnir allt útsýni. Hann
segir: „Kvenhatlarnir í kvikmyndahúsununx
hafa oft verið á dagskrá, en án nokkurs árang-
urs fyrir þá, sem á bak við þá sitja. Virðist þó
ein leið vera auðsæ út úr þeim vandræðum — og
hún er su, að kvenfólkið s'ýni þá fórnáiiund, að
taka liattana ofan rétt á meðan á sýningu sténd-
ur.“ ÞaS má vel taka uri'dir þ'etta irieð „kvik-
íiiyndahúsgesti“, þvi/i ráuriinni eru kvenhatt-
ál’riir fyrir ])á, cr sitja fyrir aftan þá, til'm’esta
óliagræðis og hefir þess verið g'étið áður. l’teýnd-
ar orsakasl þetta alveg eins vegna' þess, að sæt-
uin er þannig komið fyrir i kvikmyndaluisum
okkar. ,