Vísir - 08.03.1946, Blaðsíða 4
4
VI S I R
Föstudaginn 8. marz 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Otgefandi:
BLAÐAOTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni,
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Vezzlunarfielsið.
|H|orgúnblaðið ræðir verzlunarmálin nú í gær
og kemst að þcirri niðurstöðu að „það, sem
háð hefur islenzkri verzlun og háir henni
enn í dag, cr ekki of mikið frelsi, heldur hitt
iið verzlunin er í fjötrun.“ Blaðið kemst svo
að þeirri skynsamlegu niðurstöðu, að mein-
semdin verði ekki læknuð'mcð nýjum fjötrum
og ríkiseinkasölu, og varar við áframhaldandi
ofsóknum á hendur verzlunarstéttinni. Líkir
blaðið ofsóknum þessum við Gyðingaofsóknir
í Þýzkalandi, sem einn af kommúnistum
hafi fordæmt í útvarþsfyrirlestri nýlega.
Verður því ekki annað séð,,en að blaðið sé
ckki fylgjandi aðgerðiim núverandi ríkis-
*tjórnar, að svo miklu leyti, sem þær beinast
^egn verzlunarstéttinni. Er leitt til þéss að
yita, að slíkra áhrifa skuli ekki gæta frekar
en raun er á orðin í innsta hringnum, með þvi
að svo að segjá daglega þrengir ríkisstjómin
og meiri hluti Viðskiptará^s kosti verzlunar-
manna, þótt slíkar ráðstafanir ætti ekki að
þurfa ’til, með því að kostur þeirra þrengist
af sjálfu sér vegna lamaðs viðskiptalífs um
heim. allan. Þær þjóðir, sem áður gátu birgt
landið upp gcta það ekld lengur, vegna ýöru-
þurrðar og aukinnar eftirspurnar frá þeim
löndum, scm losnað hafa pr hernámi og slcort-
ir í rauninni allt til alls. Að sama skapi aukast
•erfiðleikarnir við að afla nauðsynja hingað
til lands.
Vinstri flokkarnir, en þó einkum komm-
únistar, hafa aldrei farið dult með með fjand-
skap sinn í garð íslenzkrar verzlunarstéttar,
«n þó eínkum heildsalanna. Má scm dæmi
nefna, að í síðasta Dagsbrúnarverkfalli beind-
ust kröfurnar að því, að kaupfélögum skyldi
úthlutað í innflutningsleyfum heint en ekki
S. 1. S. svo sem verið hefur. Með þessum hætti
hyggjast kommúnistar lama sambandið. —
Yafalaust krefjast þeir svo einnig að smá-
salar sniðgangi heildsalana á sama hátt, alveg
ári tillits til heppilegra og hagkvæmra inn-
kaupa fyrir þjóðarbúið í heild. Jafnl'ramt hef-
ur álagning verið lækkuð stórlega* til þess
að „vinna gegn dýrtíðinni", sem svo er kallað,
en sýnt hcfur vcrið fram á hér í blaðinu, að
meðalálagning í heildsölu mun nema um 10%'.
Þótt þessi álagning væri lækkuð um helming,
myndi það ekki lækka dýrtíðina um meira en
óVa stig. Ef ekkert þyrfti að greiða fyrir allt
það starf, sem unnið er vegna innflutningsins,
myndi lækkunin nema um 11 stigum. Hins-
vegar hefur vísitalan hækkað um 14 stig frá
því er kommúnistar settust í ríkisstjórn, og
raunar miklu mcir, cf allt væri með felldu,
en kommúnistar hugsa sér að hengja bakara
:fyrir smið og licfur orðið vel ágengt undir
handjaðri meðráðherra sinna. Uppvöðslusemi
kommúnista fer ekki fram á ábyrgð þeirra
•einna. Samstarfsmenn þeirra bera sinn þátt
sif áljyrgðinni og geta ekki skorazt undan
þyí. Þá staðreynd ber að viðurkenna, og
•einkum verður liver kjósandi að géra sér
þess Ijósa grein, að skipa sér í flokk með eða
xnóti starfsemi kommúnista og „meðbræðra“
þeirra er þar að kemur. Fyrir „meðbræðurna“
þýðir ekki að mæla fagurt, cn hyggja flátt
og sýna það í atliöfnum. Raunin er ólýgnust,
bæði að því er varðar vérzluriarfrelsi og aðra
þætti athafnalífsins. Gælurnar við kommún-
ista geta orðið dýrkeipt gaman.
Sjálístæðisflokkurinn kemur kommúnista
í bankaráð Landsbankans.
Skörin færist npp í bekkinn,
Landsbankanefndin liélt fund i gærdag og kaus tvo
menn í bankaráðið. Nefndin er þannig skipuð, að Sjálf-
stæðisflokkurinn liefir 6 menn, Framsóknarflokkurinn
4, Alþýðuflokkurinn 3 og kommúnistar 2. Úr barika-
ráðinu áttu að ganga 2 menn, sjálfstæðismaður og AI-
þýðuflokksmaður. Sjálfstæðisflokkurinn gat komið sínum
manni inn í ráðið með éigin atkvæðum, án þess að fá
styrk frá öðrum flokkum. Hiriir flokkarnir gátu aðeins
komið að manni með þvi að sameinast tveir eða þrír
um kosninguna.
í bapkaráðið voru kosnir:
Kómtniínistiún Jónas fíáralz og
jafnaðarmaðurinn Kjartan Ólafsson,
með því að aðeins tveir listar voru lagðir fram, sitl með
hvoru nafni, og voru því þessir menn sjálfkjörnir. Fram-
sóknarflokkurinn sat þjá við kosninguna.
Er af þessu tjóst, að Sjálfstœðisflokkurinn fíefir af-
salað sér manni í bankaráðið og beinlínis ráðstafað sæt-
inu til kommúnistans með því að hafa engan sjálfstieðis-
mann í kjöríl J)ótt honum væri innan handar áð fá hann
kosinn rneð sinum eigin atkvæðum. Það sem hér hefir
farið fram, er því raunvcrulgaa sú staðreynd, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefir kosið kommúnista í bankaráðið
í staðinn fyrir sjálfstæðismann sem þar var fyrir, og
flokkurinn hefir þar með afsalað sér meiri hluta í
bankaráðinu og gert kommúnistann að oddamanni.
Langlundargeð boxgaranna.
Sjálfslæðismenn yfirleitt munu furða sig á þessari
dáemalausu ráðstöfun, sem brýtur i bága við pólitískar
hugmyndir þeirra og flokksstefnu. Það er gágnstætt
stefnu sjálfstæðismanna að efla kommúnista og þeirrá
stefnu til valda í aðal péningastofnun þjóðarinnar, sem
kommúnistar hafa ofsótt og svivirt meira cn nolckra
aðra stofnun i landinu. — Ábyrgðin á þessari ráðstöf-
un hlýíur að hvila á miðstjórn og þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins, sem liafa samþykkt kosningu kommunistans,
því að öðruni kosli hefðu fulltrúar flokksins á banka-
nefndinni eþki getað né viljað rísa undir þeirri van-
virðu sem flokknum liefir verið gerð með þessu.
Nú fer að verða ljóst, hvers vegna Gísfa Sveinssvni
og Pélri Ottesen var vikið úr bankanefridinni fyrjr ára-
mótin og aðrir lítilsigldari setlir i þeirra stað. Hefði
þeir setið áfram i nefndinni, hefði flokknum verið hlíft
við þeirri hneisu, sem honum helir nú verið' gérð'með
kosningu kommúnistans. Flatsængin með kommúnist-
unum fer að verða dýr fyrir flokkinn og þjóðina, ef
framhald verður á slíkum flótta frá stefnu og marin-
dömi. Ennþá einu sinni mun þess vænzt, að ekki hresti
langlundargeð borgaranna, þótt þeir séu nú langþrevtt-
ir órðnir á sífelldri eftirlátssemi og þjónustu við koin-
múnisia, sem stingur einkennilega í stúf við vfirborðs-
fjandskapinn til þeirra í bæjarstjórnarkosningunum.
AthygllsverÖar fökr,
í búnaðarskýpslum Hagstofunanr, sem nýléga éru
komnar út, birtist nieðal annars vfirlit um búpenings-
eign landsmanna frá 1901 til 1944. Þar kemur fram, að
síðan rim aldamót Iiefir búpeningur aukist svo sem
hér segir:
Sauðfé ........... um 12%
Nautgripir ....... — 42%
Iíross............ — 40%
Á sama tíma (frá 1901—1944) liefir fólksfjölgunin num-
ið 65% af því, sém íbúatalan var um aldamót (78.470).
Af þcssu sést, að búpeningseign landsmanna hefir livergi
nærri fylgzt með fólksfjölguninni. Þetta er elcki óeðli-
legt að því er snertir sauðfé og hross, vegna breyttra
hátta. En það hlýtur að vera ærið öfugstreymi, að mið-
að við ibúatölu eru riautgripir (kýr) nú 23% færri en
þeir voru um aldamót. Þá voru um 10 kýr á liverja 30
Iandsbúa, en nú eru 10 kýr á hverja 40 landsbúa. Þjóð-
in hefir í dag á hvern íbúa minni mjólk, minni rjóma,
minna skyr og minna smjör en liún hafði fyrir hálfri
öld. Til þess að bæta upp þenna skorl, þyrfti tala kúa
í landinu að aukast um nálega 7000, eða um hluta
af núverandi nautpeningseign landsmanna.
Það virðist augljóst, að þjóðin þarfnast miklu meiri
mjólkurframleiðslu en nú er. Fyrir þjóðarbúið er það
óhagstætt, og fyrir fólkið er það ekki hollt, að flytja inn
iriikið af erlendum matvörum af misjöfnu riæringargildi,
sem koina í staðinn fyrir mjólkina, smjörið og skyrið,
sem ætli að v.era aðaluppistaðan í kosti landsmanna.
Smjörið. Margir kvarta nú um smjörleysi, lít-
inn smjörskammt, ekki aðeins sjálfra
sin vegna, heldur og af þeim sökum, að hætt
er við, að mikið smjör eyðileggist vegna þess,
hvað verzlunum er nú leyft að selja lítinn
skammt. Eg ætla að segja hér ’sögu, sem lnis-
frcyja nokkur í Austurbænum — við skulum
kalla hana G. G. — sagði mér um daginn.
*
Eftir Sagan hefst á því, að G. G. alhugaði
mánuð. ekki að kílóinu, sein úthlutað er á
mann, er ætlað að endast í þrjá mán-
uði en ekki einn, svo að skammturinn var fljótt
til þurrðar genginn. Þá komst hún að því, um
hvern misskilning hafði verið að ræða hjá henni
og hugsaði sér að reyna að fá einhverja úr-
lausn, þar sem svona stóð á. Fór hún nú að
leita að þeim aðila, sem hún taldi, að mundi
geta veitt sér úrlausnina, en fyrsta Ieitin bar
ekki annan árangur en þann, að henni var
vísað til skömmtunarskifstofu ríkisins.
*
Frá Heródesi En þar var enga úrlausn að fá
til Pílatusar. heldur, ekkert nema ráðleggiiogu
um að leita á náðir stjórnarráðs-
ins, sem ef til vill gæti leyst vandann. G. G.
fór að þessu ráði og. átti tal við mann þann, sem
henni var ráðið að ciga við. Ilann kvaðst engan
aukaskammt geta veitt og brást reiður við, þeg-
ar G. G. spurði í einfeldni sinni, hvernig ástatt
væri um smjörbigðir í landinu — En áður hafði
henni verið sagt, að hægt mundi að fá í Mjólk-
urstöðinni smjör án skömmtunarseðla.
*
Skemmt G. G. gafst ekki upp og bjóst nú við, að
smjör. fá einhverja úrlausn, úr því að henni
var benl á þetla. Hringdi 'hún inn í
Mjólkurstöð — á afgreiðsluna þar — og fékk
þar að vita, að visu yæri til smjör, en það
væri bara skémmt, svo að óvist væri, hvort það
gæti kallazt mannamatur. —; Þegar hér var kom-
ið gafst G. G. upp og hefðu vist margir gert
það í liennar sporum og jafnvel fyrr. En henni
— og vafalaúst öðrmn — mun þykja það bcra
meiri hýggiridnm vott að auka frekar smjör-
skammtinn til almennings en láta smjörið eyði-
leggjast. Ættu þeir, sem þessum 'niálum ráða,
að taka það til atlmgunar hið bráðasta.
*
Blíða. Hún verður ekki oflofuð veðurblíðan,
sem við höfum fengið að njóta síð-
ustu daga og vikur. StiIIur og hreinviðri hvern
dagirin af öðruni, örlítil væta i byrjun vik-
unriar fil þcss að draga úr mesta göturyk-
inu, én ánriars þurrt og jafnvel hlýindi, eins
óg'á'vöridcgi. Það er næslum ótrúlegt, að nú
skuli vera marzmánuður, sem oft reynist einna
leiðinlegastur og kenjóttastur allra mánaða árs-
ins. En „dag skal að kveldi lofa, en mey að
rnorgni". Enn getur breytt til.
*
Daginn Það nálgasl jafnt og þétt, að hér á
lengir. landi verði „nóttlaus voraldar veröld“.
Eg bæti ekki við hinum orðuin skálds-
ins — „þar sem víðsýnið skín“ — því að það
finiist mér eiga mun lengra í land. En dag-
inn lengir óðum og nóttin styttist að sama
skapi. Það cr ckki svo langt siðán hér ríkti
liálfgcrt „sýhdamyrkur“, og því miður kemur
það aftur á næsta vetri. Hjá þvi verður víst
ekki komizt, a. m. k. ekki meðan kjarnorkan
hjálpar ekki tik
*
Kjarn- Maðurinn er ekki enn búinn að taka
orkuöld. kjarnorkuna í þjónustu sina, en þeiin
mun meira er bollalagt uiú hana.
Um daginn las eg í erlendu tímariti um liug-
myndir amerísks uppfinningamanns á þessu
sviði. Hann telur sig geta smíðað „skip“ til
tunglflugs fyrir 195p>, ef liann geti fengið nægi-
legl fjármagn til framkvæmdanna. Þess var þó
ekki gelið, hvort hann væri farinn að skrá
áhöfnina!