Vísir - 16.03.1946, Page 4

4
V I S I R
Laugardaginn 16. marz 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
Dtgefandi:
BLAÐADTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Iran og olían.
Almenningur um allan heim mun ekki ræða
annað frekar, en .afstöðu Rússa og fram-
ferði í Iran. Þeir menn, sem töluðu i gær
við danska borgara þar heima fyrir, gengu
þess ekki duldir að mjög mikill ótti er ríkj-
andi þar í landi, um að ný styrjöld sé í þann
veginn að skella á. Blöð á Norðurlöndum
öllum ræða málið af mikilli. alvöru og þykir
þunglega horfa, en í lengstu tög gera menn
sér vonir um að ófriði verði afstýrt, meðal
annars af þeim sökum að þjóðirnar séu ekki
búnar undir nýja styrjöld og vilji forðast
hana. Slíkt má segja um þær sumar en ekki
allar, og þær þjóðir, sem trúa fyrst og fremst
á mátt sinn og megin og tillnðja ekki annað,
forðast heldur adrei styrjaldir. Þegar af þeirri
ástæðu einni saman gefur stxfð skollið á hve-
aiær sem vera skal, en kraftaverk væri, ef þvi
verður með nokkru móti afstýrt á næstu árum.
Styrjaldarblikan er í austri þessa stundina.
Sögúsagnir, sem gengju liér unfbæinn í gær,
hermdu að til styrjaklar væri þegar komið
milli Rússa og Persa, en hætt er við að sög-
urnar hafi verið á undan atburðunum sjálf-
nm, eins og sagt var um Göbbels heitinn.
!l Iran, sem áður nefndist Persía, eiga stór-
■jjjóðirnar allar hagsmuna að gæta. Þar mun
vera ríkustu olíustöðvar í heimi og þar eiga
Rretar eða jafnvel brezka stjórnin sjálf
mestra hagsmuna að gæta. Olíufélagið Anglo-
Iranian er eitthvert ríkasta olíufélag heims
og hcfur lagt fram geysilegt fjármagn til að
nytja olíulindirnar, bæði í stöðvum og leiðsl-
um allt til Miðjarðarhafs. Bandaríkin ciga
þarna einnig stórfelldra hagsmuna að gæta,
og á áru.num fyrir stríðið beindu amerísku
íélögin augum sínum fyrst og fremst til Iran,
með því að vegna núgildandi löggjafar í
Bandaríkjunum geta þati ekki án stórfellds
taps fengist við kostnaðarsama olíuleit vest-
an hafs.
Persum var gefið fyrirheit um að stórveld-
in skyldu öll flytja heri sína á hurt innan
ákveðins tíma eftir styrjaldarlok. Síðan var
ákveðið að herirnir skyldu á hrott fyrir 2.
mars s.l. Bandaríkin og Bretland stóðu við
loforð sitt, en misbrestur liefur orðið á þessu
mf Rússa hálfu, sem og mörgu fleira, sem
samningar hafa verið gerðir um á styrjaldar-
árunum og í stríðslokin. Hagsmunir stór-
veldanna í Iran eru svo miklir og einnig
þess eðlis að ófriður getur orðið óumflýjan-
.legur. Olían hefur alltaf verið eldfim, sem efni
‘Og engu síður óbcint í alþjóðamálum. Má
með nokkrum rétti segja að lnin hafi frá
því er véltæknin kom til sögunnar, hrundið
;af stað", beint eða óbcint, flestum styrjöldum
til þessa. Lýðræðislöndin munu ekki fara
sér óðslega, né rasa fyrir ráð fram. Komi til
vopnaviðskipta milli Bússa og Persa, og leit-
ist Rússar við að leggja undir sig höfuðborg-
ina og suðvestur-héröðin, er styrjöld óum-
flýjanleg. Shk styrjöld getur orðið örlagarík
fyrir ísland, sem liggur á skipaleið milli
Bandaríkjanna og Bretlands og verður her-
setið af þeim þjóðum, sem hafinu ráða vegna
þessarar siglingaleiðar einnar saman, þrátt
fyrir atomsprengjur og flugtækni, sem sumir
lærdómsmenn ræða nú um, að bjarga muni
Jandinu í bráð og lengd.
Ösæmileg blaðamennska.
Þjóðviljinn og Bietai.
Frá Stúdenta- Formaður Stúdentaráðs Háskóla
Bretar hafa verið vinir Islendinga í margar aldir. Þegar
Napoleons-styrjaldirnar stóðu yfir fyrir hálfri annarri öld
og Island var gersamlega einangrað frá umheiminuijn,
bjargarlaust, leyfðu Bretar siglingar hingað þótt Jteir
ættu í ófriði við Dani. Báðar undanfarnar heimsstyrjaldir
hafa Bretar á margvíslegan hátt veitt Islendingum aðstoð
og verið trúir Jteirri hefðbundnu vináttu, sem verið hefir
milli Jjjóðanna öldum saman.
Alíir sannir Islendingar horfa því með viðbjóði á fram-
ferði kommúnista gegn Bretum og þær svívirðingar, sem
þeir bera á brezku þjóðina og forustumenn hennar. Þótt
kommúnistarnir láti „nota.“ sig til þessargr rógsiðju, vek-
ur það ef til vill út af fyrir sig ekki undrun manna, En
menn undrast Jjað, að blaðið Þjóðviljinn, sem er annað
aðal-stuðningsblað ríkisstjórnarinnar, skuli leyfa sér dag
eftir dag að skrifa um vinveitta J>jóð, sem er bezti við-
skiptavinur Islands, eins og blaðið hefur gert undanfarið.
Þótt Þjóðviljinn sé fyrst og fremst málgagn hinna „góðu
kommúnista“, sem láta nota sig eftir atvikum, J)á er er-
lendis litið á hlaðið sem málgagn íslenzku ríkisstjórnar-
innar. Enginn vafi er á því, að meiri hluti rikisstjórnar-
innar hlýtur að hafa einlæga fyrirlitningu á svívirðingum
hlaðsins um Breta, en vilji ekki stjórnin að litið sé á
blaðið sem hennar málgagn, þá verður hún, þjóðarinnar
vegna, þegar í stað að taka afstöðu til blaðsins og- víta
hin fúlmannlegu skrif þess, sem varða við landslög.
ráðinu. íslands hefir tekið sér penna í
liönd og skrifað niér svar við
bréfi Geirs Stefánssoriar, seni eg birti i fyrra-
dag. Hann segir m. a.: ,,....Ef Háskóla ís-
lands liefði verið boðið að sénda fullírúa á 'há-
tíðahöld þessi, ])á mun slíkt boð hafa verið,
samkvæmt venju, sent Stúderitaráði Háskólans.
Stúdentaráð fylgir þeirri reglu að svara bréfum,
en bréfinu, sem þulurinn minntist á, gat ráðið
ekki svaráð, af þcirri einföldu ástæðu, að þvi
hefir ekki borizt neitt shkt bréf, hvort sem
það hefir nokkuru sinni vcrið sent eða ekki,
*
Þrjú Á starfstímabili þess Stúdentaráðs, sem
mót. nú situr, hefir þvi verið boðin þátttaka í
þrem stúdentamótum, tvéim í Svíþjóð og
einu í Finnlaridi. Stúdentaráðið liefir þegið öll
þcssi hoð með þökkum og hvorki sparað fé né
fyrirhöfn til þcss, að „rödd íslands“ þvrfli ekki
að vanta á neinu þeirra. Þeirri stefnu mun ráð-
ið fylgja hér eftir sem liingað til. F.li. Stúdenta-
ráðs Háskóta Islands, Guðmundur Ásmundsson.“
Hafa nú báðir aðilar liér hcima gcrt hreint
fyrir sinirin dyrum og ættu stúdentar þá vel við
að nna.
*
Þfððm sypni a! þvi seiSiSH
Tjón það, sem málgagn kommúnista vinriúr þjóðinni
með fjandskap sírium og svívirðingum í garð Brela og
Bandarikjamanna, er meira en flestir gera sér hugmynd
um. Meðan kommúnistar eru í ríkisstjórn, hafa skrif þeirra
á sér hálf-opinberan blæ, og hinar erlendu þjóðir hafa því
nokkra. ástæðu til að ætla, að Jijóðarforustan hér sé Jieim
lítið vinveitt. Slíkt getur haft hinar óheillavænlegustu af-
leiðingar fyrir úflutningsverzlun landsmanna. Brctar og|
Bandaríkjamenn eru vinir Islendinga, og þjóðin getur ekki i
þolað að nokkrir kommúnistar, sem fengið liafa skipun
um að rægja Jiessar Jjjóðir, geti haldið uppi slíku spill-
ingarstarfi og þar með stofnað allri úlflutningsframleiðslu
vorri og utánríkisverzlun í mikla hættu.
Lífið sýmshom.
I Þjóðviljanum Jiann 8. Ji. mán. er mjög áberandi
grein, er nefnrst: Hið brezka „Herrenvolk“. Grein þessi
er samtvinnaður rógur og illmælgi i garð Breta. Skal hér
sýnt lítið sýnishorn af rithættinum:
„En til er hrokafull yfirstétt, sem litið hefur á sig
sem sjálfkjörið „Herrenvolk“ (yfirþjóð). Það eru hrezku
auðdrottnarnir, er svælt háfa undir sig fjórðung mann-
kynsins og firinst þeir sjálfsagðir til að arðræna aðrar
þjóðir, sem þeir neita um frelsi, meðan þeir í heimskunnri
hræsni sinni sjálfir flíka orðunum „frclsi“ og „lýðræði“
í tíma og ótíma.“ „... þá lætur hrezka keisarastjórnin
skjóta sveltandi íolkið og drepa vini frelsisins. Byssukúl-
urnar eiga að seðja hungrið, fallhyssurnar að fullnægja
frelsisþránni.“ „Ilvar, sem litið er í heimsríkinu, þar sem
sólin gengur ei undir, stynja kúgaðar og sveltandi þjóðir
undir oki brezkra arðræningja, — og fá að svari daítð-
ann úr brezkum byssukúlum cða eyðingu þorpa sinna af
brezkum flugvélasprengjum, ef þær heimta frelsi.“ „Og í
ýmsum löndum, þar sem brezkt auövald hefur ekki kverka-
takið sent stendur, býr Jiað sig til stuðnings við versta
afturhaldið og fasismann.“
Þessi ritháttur varðar við lög, sem sett hafa verið til
að vernda stjórnir og forvígismenn vinveittra ])jóða gegn
ósæmilegum árásum. Vafalaust hefur ekki dómsmálaráð-
herránn gleymt J)essum lögum.
Menn hljóta að verða undrandi yfir þessum fúlmann-
legu aðdróttunum, sem rnega teljast einsdæmi i íslenzkri
blaðamennsku. En margir munu minnast orða hins brezka
utanríkisráðhérra, er hann sagði, að Moskva notaði komm-
únistaflokka allra landa til J)ess að svívirða brezku þjóð-
ina. „Dtbúið“ á Islandi er nú að gera „skyldu“ sína. En
Jijóðin fordæmir starf Jæssara flugumanna og ber kinn-
roða fyrir að sú hneisa skuli vera á liana lögð, að verða
að hafa þá í stjórn landsins.
Umræðuefni Hvað er -uiuræöuefni dagsins cða
dagsins. liefir verið umræðuefni dagsins
upp á síðkastið ? Eg þykist jiokk-
urn veginn sannfærður um, að ef fram væri
látin fara skoðanakönnun meðal almennings, þá
mundi veðrið vcrða lielzta umræðuefni, já, veðr-
ið, sem venjulega cr ekki gripið til nema þegar
elckert annað efni er fyrir liendi. Því að menn.
eru alveg að verða steinliissa á þvi, hvað góð-
viðrið endist lengi, því að það hefir verið al-
gengari regla um mat'zmánuð, að hann væri
einna leiðinlcgastur, þegar vor og vetur eru
að kljást um yfirráðin.
*
Rætt við Eg rakst í gærmorgun á áttræðan
öldung. mann, sem eg liefi þckkt í nokkur ár.
Það er venjari, þegar talað er ura
óvenjulega tíð á annan hvorn, veg, að nota orða-
tiltækið, að elztu menn muni ekki annað eins.
Eg spurði hann því, livort liann mundi eftir
annari eins blíðu á ævi sinni. Nei, hann var
ekki viss um það — harin liefði svo scm lifað
hæði milda góðviðris- og illviðratíma þau átta-
tíu ár, sem hann liefði verið hér á jörð, cn þó
gæti hann ekki munað' eftir öðru eins veðri á
þcssum tíma árs. Það væri nú lika einhvern
veginn svo með sig, að hann myndi betur eftir
því, þegar illviðri geisuðu en góðviðrisköflum.
*
Strætis- Nærri fjórtán daga stóð hún, strætis-
vagnar. vagnadeilan. Hún olli margvislegunt
óþægindum — eins og allar kaupdeilur
og verkföll — en þó held eg að verkfall eins
fárra manna liafi aldrei haft álirif á eins marga.
En. nú er þessu verkfalli lokið og cr þá víst
ekkcrt verkfall á landinu — sem stendur. Lækj-
arlorgið er búið að fá sinn fyrri svip, þrengsl-
in þar eru orðin liin sönni og áður, þótt mjög
hafi rýmkazt þar, síðan bílastöðvarnar þrjár
fluttu þaðan.
>(<
Litlu Fyrir viku var lcosið í annað sinn til
munaði. bæjarstjórriarinnar á Akranesi. Allir
vita, hvernig þær kosningár fóru, en
hitt hafa ef til vill ekki allir atlnigað, hversu
sáralitlu munaði á því, að A-Iistinn fcngi þrjá
fulltrúa, en B-listinn aðeins einn, en þeir hafa
nú tvo hvor. A-!istinn fékk 297 atkvæði og þriðji
maður listans hafði 99 atkvæði við útreikning-
ana. B-listinn fékk 199 atkvæði og annar mað-
ur 9914 atkvæði. Þarna mrinaði því aðeins einu
atkvæði raunverulega, þvi að ef eitt B-listaat-
kvæði hefði farið á A-Iistann, þá hefðu fulltrú-
ar listanna orðið þrír og einn.