Vísir - 01.04.1946, Blaðsíða 4

4
V 1 S I R
Mánudaginn 1. apríl 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Rltstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm Hnur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Líísstefnui.
ijalið var að í ófriði þeim, seni nú er ný-
lokið, ættust tvær lífsstefnur við. Annars-
yegar væri barizt fyrir frelsi, en hinsyegar
kúgun. Menn gerðu jafnframt ráð fyrir, að
ef frelsið bæri sigur úr býtum, myndi Fróða-
friður ríkja um heim allan, -— batinn myndi
renna upp eins og gróður jarðar í vorleys-
ángum, hörmungarnar myndu fjara út og
þjóðirnar gróa sára sinna fljótlcga. Á þeim
níu mánuðum, sem liðnir eru frá þvi er ó-
friðnum lauk, liefir lítils afturbata oi'ðið vart.
Lifsstefna kúgunar og þrældóms hefir aldrei
verið sterkari en nú, en jafnframt er revnt
að rugla hugtök almennings þannig, að kúg-
unin er lalin frelsi, en frelsi lcúgun, vestrænt
ílýðræði einskis virði, en austrænt lýðræði
allra meina bót. Óvissan í alþjóðamálum hef-
n- aldrei verið meiri en nú á þessu fyrsta
ári atomaldarinnar, enda um það rætt um
allan heim, að nýr ófriður sé í aðsigi, og að
því er virðist óumflýjanlegur. Hitt mun þó
*anni nær, að þjóðirnar reyni í lengstu lög
að forðast slík átök og að þeim muni takast
það þetta árið, þótt óvissan verði ríkjandi
enn um skeið.
Kúgunaröflin áltu rík ítök lijá þjóðunum
fyrir stríðið og höfðu komið ár sinni vel fyr-
ir borð i skjóli þjóðfélagslegra umbóta, sem
nolaðar voru sem agn fyrir auðtrúa kjós-
endur. Þegar svo er komið, að þjóðirnar bafa
verið sviptar öllu sjálfræði, þannig að Iivcr
einslaklingur verður að sýna blinda hlýðni,
hvort sem er vcgna alræðisherlaga eða cin-
valdsherra, þá má vissulega mikið gcra til
'góðs og ills. Þetta hefir engum manni dul-
izl, enda er nú svo komið, að allar þjóðir
hafa smilast meira og minna af einræðis-
bröltinu, — skipulagningu og þjóðýtingu, -—•
í-n örfá þrep liggja þar i milli og algjör ein-
ræðis. Öfgastefnurnar þróuðust í góðum jarð-
vegi, vegna neyðar þeirrar, scm sigldi í kjöl-
far fvrir lieimsstyrjaldarinnar. En verður
neyðin nokkru minni eftir þessa stju jöld og
er ekki hættan hin sama eða énn meiri, en
hún áður var? í hverju þjóðfélagi.er nú unn-
ið markvisst að því að steypa lýðræðinu af
■<íalli, en koina á í staðinn „alræði öreig-
anna“ eða einveldi í skjöli jafnaðar, sem
miðar að eyðingu frumstæðustu mannrétt-
inda lýðræðislandanna, þannig að allir ein-
.staklingar verði réttlausir gagnvart handhafa
j’íkisvaldsins og að j)ví leyti allir jafnir.
Hér í þessu fámenna þjóðfélagi er barátt-
£m háð milli lýðræðis og einræðis, sem í öll-
lun öðrum löndum. Lóð okkar verður lélt á
alþjóðavoginni og veldur þar engri byltingu,
•en það getur reynzt okkur jningbært um of.
Við getum ekki skotið okkur undan þeim
skyldum, sem alþjóðasamvinna leggur ókk-
ur á herðar, og hlutleysi i baráttunni milli
ifýðræðis og einræðis, frelsis eða kúgunar,
íijargar engri þjóð. Svigrúm þjóða og einstakl-
5nga til frjálsra athafna, er cnn ekki ])að, sem
það áður var. Er frá liður, mun nokkuð sækja
í’rjálsra alhafna, er enn ekki það, sem ])að
aður var. Er frá líður, mun nokkuð sækja
í hið fyrra far, en lieimurinn er stórbreyting-
*nn Iiáður og aldrei samur. Frelsishugsjónir
c'inslaklinga og Jijóða num þó Jjfa um allar
oldir, en hún samrýmist ekki örðu cn mann-
réttindum vestræns lýðræðis.
Gæftir stiröar, en afii góður.
02000 imsstub' af ÍB'nðfiski
íit TékBióslávMkíu*
Undanfarið hafa gæftir
hér við flóann verið stopul-
ar, en afli yfirleitt góður
þegar gefið hefir á sjó.
Réykjavík. 1 síðastliðinni
viku voru '3 landlegudagar
hjá bátunum hér. í gær voru
flestir bátar á sjó og var afli
þeirra frá 7—13 smálestir.
Í gærkv. réru nokkrir bátar,
en sumir þeirra snéru aftur
vegna slæms veðurútlits.
Keflavík. Síðastliðna viku
hafa gæftir verið stopular, en
mokafli þegar róið hefir ver-
ið. í gær voru allir bátar á
sjó og var meðalafH um 25
skippund á bát. í dag er
livassviðri i Keflavik en þó
réru allflestir hátanna, sneru
sumir við er út á mið var
komið og kom fyrsti bátur-
inn aftur að landi laust fyrir
12.
Nýlega er farið liollenskt
kæliskip frá Keflavík. Tók
það þar um 9000 kassa af
hraðfrystum fiski, er fara á
til Tékkóslóvakíu og mun
það vera fyrsta sendingin
þangað. Alls fór skipið með
12.000 kassa lianda Tékkum.
Akranes. Akranesbátarnir
liafa flestir farið 3 róðra síð-
astliðna viku. Hafa þeir
fengið ágætan afla og þá sér-
staklega í tveim síðustu
róðrum.
í gær voru allir bálar á sjó
og fengu þeir frá 20—3 slcip-
pund á bát.
í dag réru 6 bátar, þrált
fyrir slæmt veður. Eldborgin
álti að hefja fisktöku i gíér,
en af því gat ekki orðið
vegna veðurs.
Lokið Fyrir vikutíma eða svo birti cg
vantar enn. ábendingu um það frá rafvirkja,
að það væri liættulegt hirðuleysi.
að setja ekki Iok utan á ljóskerastólpann á
liorni Bræðraborgarstígs og Sólvallagötu, þvi að
börn gætu farið að rjála við rafmagnsleiðslurn-
ar og jafnvel farið sér að voða. Maður skyldi
nú a'tla, að eitthvað hefði verið gert til þess að
kippa þessu i lag, en þvi fer fjarri, því að raf-
virkinn hitti mig að máli fyrir helgina og sagði,
að enn bólaði ekkert á lokinu.
*
Hirðuleysi. Mér finnst liér vera um alhnikið
hirðuleysi að ræða, svo að ckki sé
tekið dýpra i árinni, og ætti vissulega ekki að
þurfa að benda á þetta nema einu sinni. En
kannske þykir ekki nema eðlilegt, að láta ])etta
danka svona! Þó lield eg, að það mætti renna
þarna við, þcgar verið er að leita uppi Ijósker,
þar sem skipta þarf um perur.
3]C
Fyrsti apríl. Ilefir einhver látið þig hlaupa
apríl í dag? Hljópstu upp á nef
þér? .Tæja, en reyndu þá bara að ná þér niðri
á þeim, sem lék svona á þig, með því að gera
honum enn verri grikk i staðinn. Það hafa allir
Tryggingarstofnun ríkisins 10 ára.
Eignir stofmmarinnar um 44 millj. króna.
/ dag, 1. apríl 19'iG, eru 101 (1909). Var meðlimafjöldi
úr liðin siðan alþýðutrygg- þess.nra 10 samlaga um 5 þús.
ingalögin gengu i gildi or/járið 1935. Heildarútgjöld
Tryggingastofnunin tók til samlaganna árið 1935 vortt
starfa. Túknaði setning al-
þýðntryggingarlaganna al-
gera breytingu í sögu trygg-
ingarmglanna hér ú landi.
Núverandi forstjóri Trygg-
ingarstofnunarinnar er Har-
aldur Guðmundsson alþing-
ismaður, og liefir liann gegnt
þvi starl’i síðan 1. april 1938.
jFyrsti forstjóri stofnunar-
innar var Brynjólfur Ste-
J fánsson, forstjóri Sjóvá-
I Iryggingarfélags íslands. Er
Jbann lél af slörfum í árslok
1937, var Jón Blöndal settur
I
forstjóri um 3 mánaða skeið,
I
jeða þar til núverandi for-
stjóri tók við starfinu.
Fvrir setningu alþýðu-
(i'vggingarlaganna var, að
undanskili nn i slysatrygging-
unni, um nær engar alþýðu-
Irygginagr að ræða liér á
landi. Náðu trvggingarnar
aðeins til fárra einstaklinga
!og bæturnar lillar.
Slysatryggingin hafði smá-
þróazt frá árinu 1901, að lög-
in um lífsúbyrgö sjómanna
voru sett, þar lil 1926, að lög-
in um Slysalryggingu rikis-
ins voru sett.
Alls voru greiddar 3.216.-
612 krónui' í slysahætur á ár-
unum 1901- 1935. Mesl árið
1935 326 þúsund. í árslok
1935 námu eignir Slvsalrygg-
ingar ríkisins um 1.220 þús.
kr.
Sjúkralryggingar voru nær
engar lil ársins 1936. Að visu
höfðu verið stofnuð 8 sjúkra-
sámlög samkvæmt sjúkra-
samlagslögunum frá 1911, en
áður en þau gengu í gildi,
liafði verið stofnað Sjúkra-
samlag prentara (1897) og
Sjúkrasamlag Revkjavíkur
um 329 þús., en heildartekj-
ur um 285 þús. Á sama tima
voru hreinar eignir þeirra
allra aðeins um 76 þús. kr.
Ellitryggingar voru einnig
Iitlar fram til ársins 1936. Þó
böfðu verið til cllislyrktar-
sjóðir frá 1890, er fyrstu lög-
in um þetta cfni voru sett.
Ellistyrkurinn fór smá-
batnandi og árið 1935 voru
alls greiddar um 211 þús.
krónur til 4150 einstaklinga,
cða um 50 krónur á mann.
í lok ])ess árs námu eignir
ellislvrktarsjóðanna um
1655 ])ús. krónum.
Um síðustu áramót námu
eigni r Tryggingarstofnunar-
innar um 44 millj. krónum,
en auk þess eru i liennar
vörzlu sjóðir, er sjúkrasam-
lögin eiga sjálf, en þeir eru
á 1. millj. krónur. Framlög
lil trygginga voru árið 1914
mn 25.183.000 krónur, en
1.099.000 kr. árið 1939.
Fyrir Alþingi liggur nú
mikill lagabálkur um gagn-
ge rð a en d ur sk i p ulagningu
og fullkomnun trygging-
anna. Samkvæmt frumvarp-
íjiu eru aðalbreylingarnar
]>essai-: Tekinn er upp clli-
lífeyrir fyrir alla, sem náð
hafa 67 ára aldri, án tillits
lil tekna og eigna, lekinn
verður upp barnalífeyrir
munaðai'lausra og ekkju-
bai-na. Þá eru nýmæli um
ckkju- og mæðrabætur.
Teknar verða upp almennar
sjúkrabælur, og slysabætur
skulu framvegis ná til svo
að segja allrá launþega.
í kvöld mun Tryggingai-
slofnunin minnast afmælis-
ins með hófi.
gott af þvi, að leika sér dálitið þennan dag, þeg-
ar mönnuin leyfist allt — eða að minnsfa kosti
flest — án þess að fundið sé að því að veru-
legu leyti. Þó verð að að segja fyrir mitt leyti,
að mér verður alltaf hálf-illa við, þegar eg er
látinn hlaupa apríl, þótt eg rcyni auðvitað að
leyna þvi.
*
íslenzku Blöðin okkar taka ekki þátt í þess-
bliiðin. um fyrsta-apríl-brellum. Þau eru allt
of hátiðleg og virðuleg til þess að
taka þátt í slíkum skripalátum. Er þó ekki Iaust
við að brölt sumra þeirra og gusugangur sé
ekki fjarri því að vera hálfgert april-lilaup.
Er náltúrlega ekki um það að fást, ef menn
vilja hafa þá aðferðina. Það er auðvitað livcrj-
um í sjálfsvahl sett. En lesendur mundu vafa-
laust hafa af því miklu meiri skemmtun, ef geng-
ið væri hreint lil verks einu sinni að þessu lcyti.
*
Erlend blöð. Erlend blöð taka sjálf sig hinsveg-
ar ekki alltaf svo hátí.ðlega, og í
suinuin lönduiu liefir það vcrið föst regla, að
blöðin hafa notað 1. april til að gera að gamni
sínu við lesendurna, t. d. með þvi að birta á
1. siðu cina fregn, scm cr algerlega heimatilbú-
in. Annars staðar i blaðinu cr svo skýrt frá
þvi, hvaða fregn það cr, sem tilbúin er. Hafa
bæði lescndur og blaðamenn gaman af.
Á öftustu síðji Mbl. í gær birtist greinarstúf-
ur þar sem var m. a. þessi klausa:
„í gær birtist hér í dagblaði auglýsing, sem
var svo ösvifin að orðalagi, að lcitun mun vera
á öðru eins. Þar er komizt þannig að orði, að
tilætlun auglýsenda er auðsjáanloga sú, að hafa
áhrif á fullkomna fábjána ....“
I’istill þcssi cr kallaður „Vítavert mvnda-
brask“, en hefði að réttu lagi átt að heita „í
glerhúsi" eða „Hví slær þú mig?“, því að Mbl.
birtir sjálft þessa auglýsingu á 4 siðu.
I gær kom út á vegum stúdenta blað, sem þeir
nefna „Vér mótmælum allir“. Þar er meðal
annars grein, sem nefnist „Eru skrif Vísis þjóð-
hættuleg?“ Fjallar greinin um lögfræðileg efni,
en höfundur greinarinnar er sagður læknisfræði-
nemi. Er þá þrennt til í málinu: Að um prent-
villu sé að ræða og pilturinn sé raunverulega
lögfræðinemi, að hann sé á rangri hillu, eða
þarna sé um einn ofvitann að ræða, og virðist
myndin, sém hann lætur birta af sér, lielzt
benda til þess.