Vísir - 10.04.1946, Qupperneq 4

4
V I S I R
Miðvikudaginn 10. apríl 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
____Félagsprentsmiðjan h.f._
Kosninganúmerið.
■fl'erstöðvainálið á að verða kosninganúmcr
kommúnista, þótt fyrirsjáanlega geti Jiað
hrugðist til heggja vona, eins og á málinu
ér haldið. Til ]>essa lláfa kommúnistar notað
sér málið fyrst og fremst sér til framdráttar
innan ríkisstjórnarinnar, cnda haft í heiting-
íun að slíta stjórnarsamvinnunni, en taka upp
samvinnu við Framsóknarflokkinn og vinstri
öfl Alþýðuflokksins, ef til slíkra samvinnu-
slita kynni að draga. Hinsvegar hafa þeir at-
hurðir gerzt síðustu dagana, sem gera slíka
vinstri samvinnu harla óliklega. Framsóknar-
flokkurinn hefur haldið miðstjórnarfund und-
anfarna daga, en fundur þessi er að því leyti
merkilegur, að flokkurinn hefur mótað stöðu
sína í málinu og lýst yfir því, að hann telji
hauðsyn til bera, að náin samvinna sé höfð
við engilsaxnesku þjóðirnar og samið við þær
nm hervernd, þó að erlcnt herlið verði ekki
látið hafa bækistöðvar í landinu. Er þetta eft-
ir atvikum skynsamleg afstaða og hin eina
xéttlætanléga, vilji þjóðin tryggja örj'ggi sitt
og sjálfstæði til langframa. Þessi samþykkt
hrýtur hinsvegar algerlega í bága við yfir-
lýsta stefnu kommúnista, og er þá ekki sýni-
legt að um samvinnu þessara flokka geti
orðið að ræða, meðan ])etta mál er óleyst.
Jafnframt er líklegt, að þeir stjórnmálaflokk-
ar, sem enn hafa ekki lýst afstöðu sinni til
málsins, geri l)ráðlega grein fyrir henni á op-
dnberum vettvangi, þannig að þeir villi ckki
á sér heimildir við kosningar þær, sem í hönd
fara. —
Stjórnarsamvinna sú, scm nú er við lýði,
sýnist vera ýmsum annmörkum háð, en þó
virðist afstaðan til erlendra þjóða einna erf-
iðust. Vitað cr, að tvcir stjórharflokkarnir
ieggja áherzlu á góða sambúð við erlendar
þjóðir yfirleitt, en ])ó Norðurlönd og engil-
saxnesku rikin sérstaldega. 1 skjóli stjórnar-
samvinnunnar balda kommúnistar hinsvegar
uppi látlausum áróðri gegn Bretum og Banda-
ríkjamönnum, þannig að segja má að flokks-
blað þeirra virðist eingöngu gefið út í því
skyni að sverta þessar þjóðir á allan hátt.
Dylst engum, að hér er um þjóðhættulega
starfscmi að ræða, og munu samstarfsflokk-
íir kommúnista gera sér þess einnig fulla
«rein, og á ])á almcnningur erfitt með að
skilja, hver nauður rekur til að samvinnunni
sé uppi haldið. Allt atferli kommúnistanna
<?r sú þjóðrækni, sem fyrst og fremst cr þjóð-
hættuleg, lrá hvaða sjónarmiði scm séð er.
Einkennilegri stjórnarflokkur en kommúnist-
;ir mun vart finnanlegur, cf miðað cr við af-
stöðu ])cirra út á við, með því að hún mót-
ast ckki af umhyggju fyrir þjóðinni, helöur
•'d andúð til annarra þjóða, scm Islendingar
vilja ciga vinsamleg skipti við. Slíkt fram-
ferði er ckki sigurstranglegt, cn kann miklu
frekar að hefna sín í vofkosningunum, eink-
um cf liöfð er í huga þjóðræknisbarátta
kommúnista um hcim allan, sem sannazt hef-
ur í ýmsum myndum. Kommúnistar hefðu
sí/.t af öllu átt að velja hcrstöðvamálið til
áróðúrs í kosningunum, en ekki verður feig-
um forðað. Allt þeirra framferði er andstyggð
og hymir sig sjálft.
Landhelgi íslands:
Gollnáma, sem öllnm er opin.
Varla leikur það á tveim tungum, að fiskimiðin við
strendur Islands séu cinhver hin beztu í heimi. I margar
aldir hafa fiskiskip frá ýmsum þjóðum stimdað veiðar
fast við strendur landsins og gera enn. Til þcssa dags-
hafa Islendingar verið ein fátækasta þjóð í heimi, þrátt
fyrir þau gífurlegu auðæfi, sem verið hafa og eru enn
við strendur landsins. Fiskimiðin við ströndina og inni í
flóum og fjörðum eru gullkista, scm stendur öllum heim-
inum opin, og úr henni er ausið margfalt meira al' útlend-
ingum en Islendingum sjálfum. Þessi gullnáma ætti þó
fyrst og fremst að vera eign landsmanna, sem hafa helg-
að sér l’andið og nytjar þess með þúsund ára búsetu. Ekki
verður með sanngirni né nokkrum rétti haldið lram, að
fiskimið á grunni með’ ströndum fram eða í flöum og
fjörðum, tcljist ekki til nytja landsins. Ætti það þvi að
vera skýlaus réttur þjóðarinnar, að ákveða verndarmörk
fiskimiðanna og um leið hversu nálægt ströndum lands-
ins útlendingum væri heimilt að fiska. Með hinum stór-
virku veiðitækjiim nútímans eru öll fiskimið í hættu,
hversu auðug sem þau eru. Það hlýtúr því að verða citt
af aðalkappsmáhim Islendínga næsta kjörtimabil, að fá
stækkaða landhelgina og á þann hátt vernda þau auðæfi,
sem þjóðin á við strendur landsins.
Réttm hins sterka.
Núverandi landhelgi Islands, sem er þrjár mílur, mun
bafa verið ákveðin 1901, með samningi milli Breta og
Dnna. Alits Islendinga var víst ckki leitað. Þessi landhelgi
var ákveðin vegna þess, að samið var um ])riggja milna
landhelgi fyrir Norðursjó, þótt aðstaða væri að flestu leyti
gersamlega ósambærileg. 1 nálega hálfa öld höfúm vér
nú orðið að búa við samning, sem landsmenn hafa aldrei
samþykkt og orðinn er fyrir löngu óhæfur og hættulegur
hagsmunum landsins vegna byltingar í veiðitækni, sem
orðið hefur frá síðustu aldamótum. Það er því kominn
tími lil að samningurinn frá 1901 verði endurskoðaður
og færður í horf, sem betur samrýmist hagsmunum Isifend-
fnga. Líklega eru hvergi fiskislóðir í heimi, sem sóttar
eru af útlendingum svo langt inn á grunnmið og svo
nærri byggðum ströndum, sem hér við land. Norðmenn
hafa fjögra mílna landhelgi og mun þykja ærið þröngt
fyrir dyrum. Þó cru öll þeirra beztu fiskiinið innan land-
helgi og því algerlega varin fyrir ágangi crlendra veiði-
skipa. Ekkert land, sem hefur mikilla hagsmuna að gæta
vegna fiskveiða, mun hafa jafn takmörkuð réttindi og
ísland til að vernda grunnmið sín.
Ganga má að því vísu, að nokkrir érfiðleikar verði á
að fá stækkaða landhelgina; svo voldugir aðilar hal'a þar
hgsmuna að' gæta. En ef aðeins á þar að gilda réttur hins
stei’ka, þá verða léttvæg hin mörgu orð, sem nú eru töluð
um viðurkenningu á réttindum smáþjóðanna. En sá rétt-
ur, sem vér skýlaust eiguni, lil að vernda fiskimið lands-
ins, l'æst ekki viðurkenndur nema hafizt verði lianda og
gcrðar verði skeleggar kröfur um cndurskoðun og brcyt-
ingu á landhelgissamningnum frá 1901.
I
Verndon tsienzkra hagsmona.
Framtíð þjóðarinnar næsta mannsaídúr verður undir
því kominn, hversu landsmönnum tekst að hagnýta sér
auðæfin við strendur landsins. Verði gullkista fiskimið-
anna öllum opin á sama hátt og verið liefur til ])essa, er
hætt við að lnin vcrði þurausin á skönimúm tíma með
liinum stórvirku veiðitækjum núlímans og af þeim lnindr-
uðum erlcndra skipa, sem hingað sækja til faiiga.
Við Frá „sjómanni“ liefir mér borizt bréf
höfnina. það, sem bér fer á eftir: „Mörgum
finnst að vonum þröngt i liöfninni
okkar, og þó beld eg, að engin skip eigi við
eins þröng kjör að búa, bvað plássleysi snertir,
sem vélbátaflotinn. En þó munu ýmsir fleiri
verða þess varir, að þótt til sé löng bólvirki,
er ekki atlt fengið með þeim. En þclta stenutir
þó til bóta; eins og flest annað.
Hjá Ægis- Eitt af því, sem vantar, er staður,
garði. þar sem liægt cr að renna skipum
eða bátum upp í fjöru, þegar þau
þurfa að bíða eftir plássi í slipp. I krikanum
vestan við Ægisgarðinn befir slíkur staður ver-
ið til undanfarin ár. Þar sem ekki hcfir verið
á betra völ, hafa menn farið með báta sína þang-
að, þegar svö bcfir staðið á, að það hefir þurft
að draga þá á land, cn ekki verið bægt að gera
það á stundinni, svo sem oft hcfir viljað verða,
sakir anna skipasmiðanna.
*
Færeyingur. En nti er ekki þvi að lieiISa, að
bægt sé að fara þarna i krókinn
með fleyturnar, því að þar liggur nú flak af fær-
eyskum kúlter eða einbverju öðru skipi, en fær-
eyskt mun það vera. Þarna er það búið að liggja
á bliðinni, öllum til armæðu og ama og eigend-
um sínum vafalaust til lítils gagns eða gleði
langait tíma, og llindrar með því móti, að bægt
sé að nota þetta litla skot.
*
Burt með Það þykir nú varla fram á mikið far-
liann. ið, þótt þess sé krafizt, að flakið
verði tafarlaust flutt á brott þarna.
Mér virðist engin ástæða til þess að láta það
grotna frckar niður þarria — cinmitt þar sem
iþessi kriki liefir jafnan verið notaður í þeim
tilgangi, sem eg befi minnzt á. Ef ckki á að
rcyna að gera við þetta flak og það bið bráð-
| astn, þá sé ég ekki annað en að þvi lientaði
jbetur einbver annar legustaður. Þarna er það
til trafala.“
*
Gistihúsið. Menn bafa lesið í blöðunum nýlega
viðtöl við tvo Bandarítjanienn, sem
bingað eru komnir fyrir skemmstu, vegna liinn-
ar fyrirbuguðu byggingar ferðamannagistihúss,
sem ríki, bær og Eimskipafélag íslands ætla að
ráðast i sameiginlega á næstunni. Þegar einn
starfsbróðir minn bér við blaðið sagði mér frá
þvi, livernig viðtöl þessi eru til komin, datt mér
í bug, bvort útlendingar, sem bingað koma, sé
ófrjálsir menn, sem megi ekki tala við bvern sem
er. Er bezt að scgja sögúna, eins og lnin gekk.
*
Þeir áttu Blaðamaðúr frá Visi lalaði siðdegis á
að neita. ntánudag við annan komumanna og
óskaði viðt'als við bann. Var blaða-
manninum sagt að koma til fundar við mennina
tvo, enda mnnu þeir vera því vártastir að geta
talað án leyfis. En siðan skýrðu þeir embættis-
manni þeim, sem er fulltrúi stjórnarinnar gagn-
vart þeim, frá þvi, að þeir befðu verið beðnir
um viðtalið og þeir fallizt á að veita það. Lét
embættismaðurinn þá orð falla um það’, að bann
væri ekki allsendis ánægður með þá ráðstöfun
þeirra.
*
Boðað til Er síðan boðað til blaðamannafuiular
Landsmenn verða sjálfir að leitast við að vcrnda liags-
niuni sina í ])cssum efnum, með því að bera mál þetla
fram af fullri festu og alvöru við þær ]>jóðir, sem hér
ciga hlut að máli. Hér stoðar engin hálfvelgja né feimnis-
lcg málaleitun á ráðstefnum um fiskivciðar, scm mcira
eru haldnar fyrir forms sakir en nytja. Mál þetta verður
Alþingi og rikisstjórn að undirhúa vandlega og flytja með
öllnm þeim ]>unga, sem kostur er, við ríkissljórnir þeirra
landa, sem teljast aðiljar ])essa máls. Þetta er að líkind-
um stærsta velferðarmál þjóðarinnar, að ólastaðri „ný-
fundár. i skvndi og riicð því tryggt, að sá,
sem Iiefir framtak í sér til að biðja
um viðtalið, geli ckki orðið fyrstur til að birta
það. Mun mörgum þykja það kynlbgt, að rjúka
allt í einu til að' gera þetta, þegar svona stend-
ur á, því að nægrir tími hafði verið lil blaða-
mannafundar, síðan mennirnir koinu. Virðist svo,
sem það ætti að vera bverjúm manni frjálst
að tala við þá, som honum þóknast — jafnvet
þótt bann sé eitthvað á vegum bins oþinriera, —
sköpuninni".
en sá siður á sýnilcga ekki að gilda bér.
IS5ií::
mmám