Vísir - 11.04.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Fimmtudagirín 11. apríl 194t>'
Rakettan, sem vopn frá alda öðli.
Árið 1232 fundu Kínverjar upp fyrstu rakettu-
sprengjuna, sem nokkum tíma hefir verið notuð.
1 síðustu styrjöld heyrðum við stöðugar fregnir um
allskonar leynivopn, og bar mikið á rakettusprengj-
um, rakettuflugvélum og öðrum slíkum vopnum.
1 grein þessari er rakin saga rakettunnar frá því að
Eínverjar fundu hana fyrst upp og til ’þessa dags.
Fyrir löngu, löngu siðan
Iwir hugrakkur kínverskur
verkfræðingur eM að
l>appírshólk, sem festur var
við annan endanu á langri
stöng. Það heyrðist snark i
hólkinum og fyrsta rakeitu-
sprengjan þaut inn í fyllángu
óvinanna. Við vitum ekkert
nánar um þessa sprengju,
nema það, að af henni hefir
þróazt hið ægilega vopn, —
rakettusprengja núiímans.
En þróunin frá hinu einfalda
skevti til 15 smálesta ferlíkj-
anna, sem notuð voru í um-
sátinni um Leningrad, hefir
gengið mjög hægt.
Um langan aldur hefir
mönnum verið Ijóst, að hægt
er að koma fyrir miklu af
sprengiefni í rakettu á ein-
faldan hátt. Arið 1807 var
hent á það, að sprengimagn
rakettu, sem einn maður
gæti borið og skotið af, væri
eins mikið og sprengimagn,
sem hægt væri að skjóta úr
10 þumlunga fallbyssu.
Rakettan hefir einn galla,
sem erfitt er að ráða bót á.
Það er erfitt að hæfa mark
með henni, nema á hinum
skemmstu vegalengdvun. Að
vísu hefir þegar unnizt mik-
ið á í þessu efni, en rakettan
á langt í land ennþá, til að
geta talizt eins nákvæm og
byssan.
Ónákvæmni.
Meðan öll skotvopn
voru ónákvæm, gerði þessi
galli rakettunnar ekki svo
mikið til. Byssurnar, sem
Bretar notuðu í Napoleons-
styrjöldunum voru svo ó-
kom rakettan í góðar þarfir.
Einnig var hún ágætt vopn
gegn skriðdTekum, þar sem
venjulega er skotið af
skömmu færi á þá.
Fjrrstu sagnir.
Saga rakettunnar frá
fyrstu tið er ekki kunn nema
að litlu leyti. En vitað er, að
árið 1232 notuðu Kínverjar
einhvers konar púðurknúið
skeyti i orustunni við Tart-
ara við Kai Fung Foo. Lítið
er vitað um gerð þessarar
rakettu, en kínversk stríðs
Kínvei-skur hermaður við
„rakettusprengju“ sína.
raketta frá síðari tíma hefír
varðveizt á safni nokkuru
fram á þessa tíma. Sú raketta
er mjög svipuð hinum venju-
legu flugeldum.
1 Evrópu voru rakettur
notaðar sem flugeldar til
skrauts seint á miðöldum, og
ástæða er til að ætla að rak-
ettur hafi verið notaðar í
hernaði áður en byssur komu
til sögunnar.
Brezki hershöfðinginn Des-
aguliers gerði tilraunir
með rakettur árið 1750. En
þótt tilraunir hans hafi ekki
borið mildnn árangur, hjálp-
nákvæmar, að góð skytta gat | uðu þær samt William Con-
ekki hæft nema einu skoti, greve til að smíða rakettu-
af tuttugu í stórt mark í tvö
hundruð metra f jarlægð. Þar
af leiðandi var í orustu
skotið af mjög stuttu færi.
Hermennirnir gengu fylktu
liði svo að segja upp að
byssukjöftum óvinanna, og
hleyptu þá fyrst af byssum
sínum. Á þennan hátt varð
mannfallið á litlu svæði
geysimikið.
I slíkum hernaði var rak-
ettan mjög áhrifamikið vopn.
Allir herir, sem vel voru út-
húnir, höfðu rakettum á að
skipa, allt þar til að rifflarn-
ir komu til sögunnar. Með
rifflunum var hægt að hæfa
markið af lengra færi og með
meiri nákvæmi heldur en
áður hafði þekkzt, og við
það minnkaði gildi rakett-
unnar sem hættulegs vopns.
En í síðustu styrjöld, — þeg-
ar átti að eyðileggja stór
— spréngju,1
svæði með einni
skeyti, sem hægt var að
skjóta talsverða vegalengd
með nokkurri nákvæmi. —
Congreve þessi, sem siðar
var sæmdur aðalstign, byrj-
aði fyrstur manna á því að
nota málmhólk í stað
pappírshólksins, sem áður
hafði alloft verið notaður.
Tilraunir Congreves leiddu
til þess, að rakettan varð
mjög skælt hernaðarvopn.
Árið 1806 voru rakettur
notaðar gegn inrírásarflota
Napoleons, sem þá lá í höfn-
inni í Boulogne. Rakettu-
sveitir voru stofnaðar í
hrezka hernum og sjóliðar
voru æfðir sem rakettuskytt-
ur. Congreve snríðaði rakett
ur af ýmsum stærðum. Al-
gengust var 12 punda rak-
ettan, sem hægt var að skjóta
lengst 2500 metra og *með
nokkurri nákvæmi állt' að
1 fyrstu mkettuárásinni á
Boulogne náðist litill árang-
ur, aðaUega sökum óhags-
stæðs veðurs. Næsta ár var
aftur gerð rakettuárás á
Boulogne og þá með betri
árangri. Árið 1809 var kveikt
í borginni Vliessingen i Hol-
landi, sem þá var í höndum
Frakka, með rakettuárás.
Engin stórbreyting.
Þó að rakettur hefðu verið
notaðar með nokkrum á-
rangri í ýmsum styrjöldum
á fyrri hluta nítjándu aldar,
urðu þær ekki valdar að
neinum stórbreytingum í
hernaðartækni, eins og sumir
ætluðu i byrjun. Annar Eng-
lendingur, Hale að nafni,
gerði miklar endurbætur á
rakettu Congreves. Skeyti
hans var hægt að skjóta
lengra og með meiri ná-
kvæmi en áður hafði
þekkzt, og árið 1847 keypti
stjórn Bandaríkjanna 'réttinn
til að framleiða rakettu
Hales.
Bretar tóku einnig að
framleiða rakettur eftir fyr-
irsögn Ilales og notuðu þær
mikið í ýmsum styrjöldum
gegn villimönnum, þar sem
þær ollu meiri skelfingu en
beinu tjóni.
Tilraunir Svíans.
Um árið 1900 hóf foringi
í sænska hernum, Baron von
Unge, tilraunir með rakettu-
sprengju. Skeyti hans náði
geisimiklum liraða, allt að
1000 fetum á sekúndu. Árið
1909 keyptu Krupp-verk-
smiðjurnar í Þýzkalandi
einkaleyfi á uppfinningu von
Unges og notuðu hana til að
framleiða ýmsar tegundir af
handsprengjum þeim, sem
notaðar voru í heimsstyjöld-
inni 1914—1918.
Höfundur þessarar greinar j
hófust komust brátt á ki'eik
fregnir um að Rússar hefðu
tekið í notkun nýtt vopn,
sem þeir nefndu Katousha.
Mjög lítið hefir verið látið
uppi um þetta vopn, en vitað
er, að það er einhvers konar
rakettuvarpa.
Mikilsvert herfang.
Þegar bardagarnir um
Veleld Luki stóðu sem liæst
tókst Rússum að ná af Þjóð-
verjum einkennilegu vopni.
Var það rakettuvarpa, sem
varpað gat 70 punda þungu
skeyti allt að 3% mílu vega-
lengd. I öllum stórorustum
síðustu styrjaldar hafa rak-
ettur verið notaðar, aðallega
af Bússum og Þjóðverjum.
! Myndir hafa verið birtar af
þýzkri rakettu, sem er 14
þumlungar í þvermál, en
nánari gerð hennar er ekki
kunn almenningi.
Þegar Rússar tóku Storm-
ovik árásarflugvélarnar í
notkun urðu þær strax mjög
frægar, en það varð ekki
kunnugt fyrr en nokkru síð-
ar að þær voru útbúnar með
rakettubyssu til árása á
skriðdreka. Þýzki flugherinn
liafði einnig flugvéluni með
rakettubyssum á að skipa,
og álitið er að Þjóðverjar
hafi sökkt ítalska orustu-
skipinu Boma með flugvél-
um af þeirri tegund. Vitað er
að Þjóðverjar hafa notað
rakcttuskeyti til varnar gegn
lof.tárásum bandamanna og
allir kannast við raketturn-l
ar, V-2, sem notaðar voru til
árása á London og aðrar j
borgir Bretlands.
II1
Haimsókia
a£ §troki
fanganna.
Finnur Jónsson dómsmála-
ráðherra hefir fyrirskipað
rannsókn út af máli stroku-
fanganna frá Litla-Hrauni.
Við réttarhöldin í máli j
hefir ekki getað komizt á fanganna upplýstist það. að |
snoðir um að rakettur hafi [lagastúdentar úr Háskólan-j
verið notaðar til nokkura um gáfu föngunum áí'er. ,i. j
muna í heimsstyrjöldinni
191 I 1918. Þó munu flug-
menn bandamanna hafa not-
að þ;er eitthvað til að
kveikja í rannsóknarloft-
belgjum fyrir Þjóðverjum,
en að öðru leyli voru þær
ekki notaðar sem sóknar-
vopn.
Sú áfengisneyzla varð til
þess að þremenningarnir
brutust út, því þá langaði í
meira áfengi.
Með hinni fyrirskipuðu
rannsókn verður reynt að
upplýsa, hvaða stúdentar það
voru, sem gáfu föngunum á-
fengi.
Hefir sú venja lialdizt frá
1932 að laganemar við Há-
skólann færu austur að Litla-
Hrauni til þess að kynna sér
aðbúnað og j
Stofnað til rannsóknar.
Tilraunum með rakettur
var haldið áfram að styrjöld
inni lokinni og félög stofnuð í fyrírkomulag,
lij j)css i Þýzkalandi, Austur .rekstur hælisins. Hafa j>eir
riisi, Bússlandi og Banda- fengið til þessara ferða lán-
1000 níefrum.
i! li
tkjunum. I byrjun síðustu
sfyrjaldar har ekki á því, að
rakettiir hefðu náð þeirri
fullkommm, sem márgir ætl-
uðu. Að vísu notuðu Bretar
rakettur, sem drógu á eftjr
sér langa. stálþræði, til að
flækja óvinal'lugvélar í, en
þáð var ékki í stórum stíl.
En |)cgar hinar hörðu or-
| • . ■ ■iitji" ;tr-' ivý//<n <
■ustur t| ;tus111r\',igstoövunum
aðar hifreiðar frá dómsmála-
ráðuneytinu, og skýlur j>ví
nokkuð skökku við er ein-
initt þessir mepn verða vald-
ir að því að fangar brjótist
út og vinni Spjöll;
í fyrradag fóru þeir Sveinn
Samnmdssorí og Sigurður
Magnússon, : lögregluménn,
ianstur ’til ■ þessf,á<ð 'yfMléýría
!fáh’g;t ð'á1'uþvþlj‘.‘i;a 'þ'éfía t’nál.’
& 5. þús. itámsmeyjð
helir gengiS í
Kvennaskólann.
Vísi hefir nýlega borizt
skólaskýrsla Kvennaskólans
fyrir skólaárin 1940—1945,
en Kvennaskólinn er nú bú-
inn að starfa samtals í 72 ár.
Á fimmta þúsund stúlkna
liafa sótt skólann þessa sjö
tugi ára sem hann hefir starf-
að, og hafa aðeins þrjár
skólastýrur stjórnað honunr
á þessu tímabili, þær Thóra
Melsted frá 1874 lil 1906, frk.
Ingibjörg H. Bjarnason frá
1906—1942 og frk. Ragn-
heiður Jónsdóttir frá 1942.
Samkvæmt hinum nýju
lögum um skólakerfi og
fræðsluskyldu, er samþykkt
vortt nýlega á Alþingi fá
stúlkur Kvennaskólans, er
ljúka námi úr 3ja bekk
gagnfræðaréttindi. Svo og
verður skólanum séð fyrir
föstum kennurum.
Bókasafn nemenda Kvenna-
skólans á nú samtals um 650'
bindi og um 2000 krónur i
peningum. Nemendasam-
band hefir verið stofnað
meðal námsmeyja og hefir
það starfað um 7—8 ára
skeið. Á s. 1. ári álti það 150
þús. kr. í peningum, og er
það hugmynd sambandsins
að beita sér fyrir byggingu
fimleikahúss á lóð skólans.
Kvennaskólinn nýtur
styrks bæði úr ríkis- og bæj-
arsjóði. Á skólaárinu 1944—
’45 nam styrkurinn úr ríkis-
sjóði kr. 64.700.00 en úr
bæjarsjóði 20 þús. kr. Á því-
sama ári nánni skólagjöldin
kr. 50.925.00.
Pönnuköku-
gafílar,
6 í kassa, nýkomnir.
Lækkað verð.
VerzL Ingólfur
Hringbraut 38. Sími 3247. j
Ti! sölu gott einbýlishús j
á Selfossi.
i
Upplýsingar hjá Sigurði
Þorsteinssvni, Lauga- i
brekku, sími 3092, og Sig- i
urði 1. Sigurðssyni, Mjólk- j
urbúi F'lóamanna.
BEZT AÐ AUGLYSA! VISI
GÆFAN FYLGIR
hringunum frá
SIGURÞ0R
Hafnarstræti 4.