Vísir - 08.06.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Laugardaginn 8. júní 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
títgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
HúsnæðisleysiS og kosn-
ingainar.
Kommúnistar hyggjast enn sem iyrr að nota
luisnæðisleysið sér tii framdráttar. Við
hæjarstjórnarkosningarnar hétu þeir á bragga-
húana sé til stuðnings, en höfðu þó ckki ann-
að lagt til úrlausnar vandamála þeirra en að
innheimt skyldi húsaleigu fyrir þessar vistar-
' verur, í stað þess að menn gætu varið fé, sem
ieigunni svaraði, til endurhóta og viðgerða á
íbúðum þessum. öllum er ljóst, að húsnæðis-
vandræðin hér í bænum eru hið mesta böl, cn
jafnt og þétt er unnið eftir mætti að lausn
Jæssara mála, þótt seinna sækist en æskilegt
er. Þannig lýsti byggingarfulltrúi Reykjavíkur
])ví nýlega í blaðaviðtali, að um 450 hús væru
nú i smíðum, en þá myndi láta nærri, að 600
abúðir fengjust til umráða, er liúsunum væri
lokið. Myndi það ráða verulega bót á hús-
næðisvandanum, enda er að þvi stefnt, að
kjallara- og braggaíbúðunum vcrði útrýmt.
svo fljótt sem frekast er kostur.
Ýmsir erfiðleikar eru á húsabyggingum,
eins og sakir standa. Þannig er tilfinnanlegur
skortur á timbri og mannafli ekki nægur, þótt
iðnaðarmenn hafi komið hingað hópum sam-
an frá Færeyjum og Danmörku. Ekki alls fyr-
ir löngu skýrði Færeyingur einn frá því, að
ídlir fagmenn í byggingariðnaði hefðu flutzt
írá Þórshöfn liingað til lands, og þótt eit.t-
livað kunni þetta að vera ýkt, er þó ljóst, að
íillt kapp er lagt á að koma upp byggingun-
uni, þannig að allir iðnaðarmenn íslenzkir
<ru nú störfum hlaðnir, en auk þess verður
íið flytja erlendan mannafla inn í landið. Er
])að gert með fullu samþykki •iðnaðarmanna,
sem vafalaust mundu þó láta tií sm heyra,
<f gengið væri í nokkru á hlut þeirra.
Þjóðviljinn amast við, að treglega gangi úm
hinsútveganir í bönkunum þessa stundina, en
])að þarf ekki að vera óeðlilegt, mcð því að
þau lán, sem mi eru veitt til húsabygginga,
geta ekki talizt trygg, nema að vissu marki,
og bankarnir hafa aldrei farið óvarlega í slík-
ar lánvcitingar. Nú þurfa bankaroir á stór-
miklu íe að halda, vegna nýsköpunarinnar,
og þeim hefur beinlínis verið fyrirlagt, að
lcfigja ákveðna heildarupphæð til hliðar, fil
]>ess að standa undir greiðslum vegna þessa.
Er gengið svo nærri bönkunum í þessu efni,
að þcim veitist erfitt að standa undir rekstri,
scm þcir hafa stutt til þcssa, og inna jafn-
framt grciðslur af hcndi til nýsköpunarinnar
og vcita rekstrarlán einnig til hennar, að svo
miklu leyti sem þörf er á. Þarf því engan að
undra, þótt hankarnir breyti ckki um stefnu,
jið því er varðar óvarlegar lánveitingar til
húsabygginga. Þeir þurfa á miklu fé að halda
og að þeim kreppir æ mcir, sem greiðslur
jiukast vegna nýsköpunarinhar.
Fjárvelta almennings er miklu meiri ep
nokkuru sinni fyrr. Geta menn því byggt sér
vistarvcrur, þótt verðlag þeirra hljóti að
rcynast hátt og verði að afskrifa þegar í upp-
hafi að verulegu leyti, ef nokkurt vit á að
vera í til frambúðar. Byggingar hafa ekki
stöðvazt til þessa vegna fjárskorts, en hitt
kann að vera, að nokkur skortur sé á efni-
við, sem mun þó flytjast til landsins fyrr en
.varir.
1 gær var til moldar bor-
inn einn af mætustu borg-
urum þessa bæjar, Sigurður
Pétursson, l'yrrv. fangavörð-
ur. Hann var fæddur í Forna-
seli í Alftaneshreppi, Mýra-
sýslu, liinn 18. apríl 1859.
Hann lézt 31. f. m. að heim-
ili sínu Jiér í hæ rúmlcga 87
ára að aldri.
Faðir Sigurðar var Pétur
á Smiðjuhóli, sonur Þórðar í
Skildinganesi Jónssonar. Yar
Pétur hróðir pinars prentara,
og er sú ætt mjög kunn.
Móðir Sigurðar var Sigríð-
ur Jónsdóttir frá Krossnesi
í Álftaneshreppi. Þegar Sig-
urður var þó mánaðar gam-
all lluttust foreldrar hans að
Smiðjuhóli í sömu sveit, og
dvaldi liann þar (il 28 ára
aldurs. Þan var hcimili fjöl-
mennt, því að börnin voru
13, og komust 10 þeirra til
Árið 1907 gerðist Sigurður
forstöðumaður við fanga-
húsið í Réykjavík og gegndi
því starfi til ársins 1929.
Keypti hann þá Iiúsið Berg-
stáðastræTi 28 og fluttist
þangað. Bjó hann þar til
dauðadags.
Söfnun til Fyrir npkkrum dögum sagði er-
bágstaddra. lendur maður við mig, að hann
furðaði sig á hjálpsemi íslendinga.
Fyrir um tæpri viku hefði orðið hruni vestur
á ísafirði og margir misst allt sitt, strax hefði
verið stofnað til söfnunar og liún borið góðan
árangur pegar í stað, ]nisundir safnazt strax.
: Ef þetta liefði gerzt í landi lians, mundu nán-
ustu ættingjar og vinir hinna hágstöddu Iiafa
hlaupið undir bagga, einlivcr líknarfélög ef lil
vill lika, en að hjálparviðlcitnin yrði svona al-
menn, taldi maðurinn fráleitt,
Allir Eg sagði manninum, að eg teldi það
þekkjast. eina af orsökunum til þessa, að segja
má, að hver maður þekkist hér á
landi. Að ininnsta kosti eigi menn ættingja og
vini hvar á landinu sem er, svo að liver íslend-
ingur sé tengdur öðrum lilutum landsins með
talsvert sterkum böndum. Þarna liafi lika ver-
ið um óvenjulega hörmulegan atburð að ræða
og fólk, hvar sem væri i heiminum, mundi
vel geta sett sig í fótspor þeirra, sem illa liöfðu
orðið úti i hrunanum, svo að ekki væri neitt
einkennilegt, þótt vel væri undir söfnunina tekið.
fullorðins ára. Urðu þau öll
hinir mestu atgerfismenn og
lögðu gjörva hönd á flesta
iðju. Ásamt Sigurði var
þekklastur þeirra systkina
leitur, sem var dverghagur
og skipasmiðttr með afbrigð-
ttm, þótt sjálllærður væri.
ÖIl iirðu þau systkin háöldr-
uð, um og yfir 80 ára, og cr
nú ein systirin á lífi, Þórey,
husett hér í bæ, 83 ára að
aldri.
Árið 1887 fluttist Sigurður
lil Ameríku og var þar 3 ár
við trésmíðar og járnbraut-
arvinnu, cn heimþráin var
sterk, og seiddi hun hann
heim til æltjarðarinnar, og
sellist hann að hjá for-
eldrum sínum, cr þá bjuggu
á Urriðaá i Mýrasýslu. Árið
1892 kvæntist Sigurður Guð-
ríði Gilsdótlur, ágætiskonu.
E.jtiggti þau hjónin nokkur
ár að Ánabrekku og 1 ár í
Stalholti, en hingað íil hæj-
arins fluttust þau árið 1898.
Skömmu síðar gerðist Sig-
urður Iögreglu])jónn og var
við það starf í 5 ár, en laun-
in voru lag, cn heimilið
þungt, og sagði hann því
starfinu lausu. Stundaði
hann ])á trésmíðar hér í bæn-
um í tvö ár, en á sumritm
var hann íylgdarmaður er-
letidra ferðamanna, en sá
starfi féll honum vel, því aðA
hann var ágætur ferðamað-
ur, tungumálamaður góður,
°g stórfróður um , land <r<
þjóð.
Þeim hjónum varð 7 barna
auðið og eru ])au öll á lífi:
Pétur, meistari í norræn-
um fráeðum, háskóláj-itari.
Gils verzlunarmaður,
Jón vcrkfræðingur, slökkvi
liðsstjóri.
Guðrúh, gift Bergþóri
Teitssynr skipstjóra.
Sigríður og Sesselja, og
Sigurður bifvélavirki.
Ennfremur ól hann upp
sonardóttur sína, Guðríði
j 7
i Gilsdóttur.
> ce í i O >

Sigurður hafi lifað rólegu lífi
um æfina, einkum eftir að
hítnn gerðist fangavörður og
I orstöðumaður hegningar-
hússins, því að auk þess scm
liann varð að sjá'um, að sett-
um reglum væri framlylgt
gegn hverjum einttm. Var
hann heimilisfaðir fanganna
og vitrð að sjá þeim Jyrir
ölhtm nauðsvnjum, og út-
hluta hverjum sinn skammt,
þar sem þcssi stofnun var
allt í senn: langahús, betrun-1
arhús og hegningarhús. I
þelta heimkynni hinna brot-
legu voru menn færðir jafnt
nott sem dag, og mátti ])ví
næri’i gcla, að iangavcrðin-
unt hefir ekki alltaf orðið
sveínsamt, þar sem hann
hafði aldrci aðstoðarmann
'ið starfið, og hygg eg að
það hafi verið sár;ifáar næt-
ur i ])essi 22 ár, sem fanga-
vörðurinn fékk að njúta
svefnfriðar. Auk ])essara
skyldustarta. hafði Sigurður
á Iiendi ýmis trúnaðarstörf
í opinbcra þágu. Ilann var
stcfmivottur, réttarvottur,
og aðstoðarm;iður \ ið H;eshi-
rétt frá því Iiiinn var stofn-
aður 1920 og ]>ar til Sigurð-
ur lagðist í rúmið fyrir 2 ár-|
um, ])á 85 ára að aldri. Én
Sigttrður var alllaf viðbúinn, ’
glaður og rcifur, hvenær scmj
til hans þurfti að leita, að,
nóttu eða degi, enda var það,
ekki’nema fyrir vel skapi
farna menn, að sinna þessu
starfi og rækja það með því-J
líkri piýði sem hann. Þó að
hann væri strangur mcð að
framkvæma allar reglur, og
hlýða lögum og fyirmælum,
þá fundh fangarnir 'að hann
átli gott hjarta. Hann varðj
trúnaðarmaður þeirra og
hjálpaði þcim á margvísleg-’
an hátt, og leiðbeindi og á-l
stundaði að gera þá að betri*
mönnum, og munu margir
þeirra, sem fyrir þeirri ógæfu i
Frh. á 6. síðu. |
Skemmtanír Það er þegar farið að auglýsa
til ágóða. ýmiskonar skemmtanir, sem ágóð-
inn af verður látinn renna i ísa-
fjarðursöfnvuiina. Það er húið að Iialda leiksýn-
ingti i Ilafnarfirði til ágóða fyrir söfnunina, og.
hér i Reykjavík eru niénn farnir að taka upp
hið sania, og hefi eg tekið eftir ])ví, að a.m.k.
einn dansleikur er auglýstur í dag — i Tjarn-
areafé — þar sem ágóðanum er ætlað að renna
til söfnunarinnar Iianda liinu hágstadda fólki á
ísafirði.
*
Falleg Mér finnst það sjálfsagt, að.fé það, sent
hugstin. inn kemur fyrir að gefa einum hópl
manna lcost á að skemmta sér, verði
látið renna lil þess að’ reyna að draga úr bág-
indunt og sorg annarra. Það er falleg hugsun,
sem þar er á bak við. Þeir eru margir fyrir
vestan, sem hjálpar eru þurfi, og því veitir ekki
af að skjóta sem mestu fé sainan og á sem
stytztum tíma, til þess að það komi sem allra
lyrst að gagni. Það ætti að gefa ágóða fleiri
skemmtana til söfnunarinnar.
Örlát þjóð. Mér varð hugsað til þess í fyrra-
kveld, er útvarpið skýrði frá því,
;ið íslendingar hefðu gcfið liálfa fimmtándu
milljón kr. lil hjálpar Islendingum erlendis eða
erlendu fólki, að við Iilytnm að vera örlát þjóð.
Við höfum að vísu lalsverða peninga handa á
milli, en gegn þvi vegur aftur dýrtíðin, scm
er meiri hér en víðast annars staðar, svo að
féð nýtist verr en ella.
Skiptar Eg varð þess var, þegar liver erlenda
skoðanir. sölnunin rak aðra undanfarna iiián-
uði, að fólk leit mjög tvennum augum
á safnanir handa erlendu fólki. Margir söt'ðu
sem svo, að gjafir okkar væru eins og dropi i
hafinu, cn aðrir, að við ættum fyrst og fremst
að sjá til þess, að enginn væri ])urfandi hér
heima, áður en við færum að mynda okkur við
að hjálpa þjóðutn, sem vflsru svo stórar að þær
fyndu ekki molana frá 'okkur.
Sælla að gefa Auðvitað er mönntim heimilt
en þiggja. að liafa tvennar skoðanir um
])eski mál og.báðar hafa til síns
ágætis nokkuð, um það efast eg ekki. En ís-
lendingar tnunu ekki verða minni menn fyrir
að hafa rétt nauðstöddum hjálparliönd. Þeir
hefðu frekar orðið það fyrir að reyna ekki að
hjálpa af allsnægtum sinum, enda þótt ekki
hafi allir kunnað eins vel að meta gjafirnar.
En það er önnur saga, eins og Kipling sagði.