Vísir - 12.06.1946, Qupperneq 4

4
V 1 S I R
Miðvikudaginn 12. júní 194fi
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Verkefnin, sem bíða úrlausnar.
Vlðalfundur Verzlunarráðs Islánds og Lands-
** sambands ísl. útvegsmanna hefur nýlega
verið haldinn hér i bæ, en báðir eru þessir
J'undir athyglisverðir, þar scm hér eiga í hlut
þær stéttir þjóðfélagsins, sem mest mæðir á
og hagur þjóðarinnar er að verulegu leyti
kominn undir. Báðar þessar stéttir eiga við
fyrirsjáanlega erfiðleika að etja, vegna afleið-
inga ófriðarins, þar sem algjör röskun hefur
orðið á markaði á meginlandi Evrópu, en
orðið hefur að leita nýrra úrræða, eftir því
sem þótt hefur henta hverju sinni. Verzlunar-
stéttin liefur gengið ötullega fram í að afla
varnings til landsins, þannig að hér Iiei'ur fítill
vöruskortur verið, nema í sárfáum greinum,
en liinsvegar hefur hún•ekki haft aðstöðu til
. I .
að selja innlenda framleiðslu á erlehdum
markaði, scm leiðir heinlínis al' opinherum
ráðstöfunum eða samtökum stétta, sem ann-
ast sölu þessa að verulegu leyti. Bæði útvegs-
menu og verzlunarmenn eru algjörlega háðir
ríkisvaldinu, þannig að viðskipti er ekki unnt
að eiga við önnur lönd en þau, sem milliríkja-
samningar hafa verið gerðir við, þannig að
verðlag afurðanna óg greiðsla sé tryggð, cn
menn leggi ekki út í neina óvissu í þeim
<?fnum.
lJing heggja ofangreindra stétta leggja
höfuðáherzlu á að ríkisstjórn og Alþingi greiði
fyrir viðskiptum okkar og annarra þjóða með
inilliríkjasamningum, en hverjum manni er
ljóst. að sá markaður, sem við nú búum við
cr í se'im ófullnægjandi og ótryggur að því
er sölu íslenzkra afurða snertir. Lannig er
nú dæmið deginum ljósara, er íslenzku fiski-
skipin selja afla sinn í Bretlandi fyrir sama
<jg ekkert, en brezkir fiskikaigjmenn greiða
Jvrir Jiskinn sem svarar löndunarkostnáði,
jólt síðan kunni að véra unníð úr honum í
hrezkum verksmiðjum. Fiskimarkaðurinn
hrezki er svo ótryggur að ekki vcrður hyggt
•ijllu lengur á honum, en auk þess er vitað
íað hrezkir fiskimenn og útgerðarmenn munu
jgera margt til að útiloka íslenzk og yfirleitt
•crlend skip frá sölu fisks á þcim markaði.
Nu er hinsvegar vitað að matarskortur cr
mjög tilfinnanlegur á meginlandinu, enda eitt-
hvert mesta vandamál sameinuðu þjóðanna
aó ráða i'ram úr honum. Mætti ætla að fisk-
urinn gæti komið þar i góðar þarfjr, þegar
.sjjara verður alla aðra matvöru og eitthvað er
atlmgavert við, er svo cr komið að sumar
jjjóðir verða að varpa slikri fæðu í sjóinn,
meðan aðrar þjóðir eiga að stríða við heina
liungursneyð.
Clvegsmenn, verzlunarstéltin og ríkisvald-
ió verða að vinna saraan cftir því sem J'rekast
< ru föng á, og á þal’ að rikja fullur skiln-
ingur á alþjóðarþörfum. Verzlunarsléttin
.hel'ur leyst af Iiendi þýðingarmikið hlutverk,
< n vegna ófrdsis hefur hún ekki nolið sín svo
sem skyldi. Þannig er vitað, að verðlag var
hér miklu hærra fyrir stríð, en tíðkaðist í
oðrum löndum, en það stafaði ekki af óhag-
jívæmum innkaupum, heldur af óhyggilegum
■o|)inherum ráðstöfunum, innflulningshöftum
og tollalöggjöf, sem hvergi mun eiga sinn
iíka. Næstu fjögur árin verða verkefnin mörg
og erfið, en því aðeins mun greiðast fram úr
þeim að allir leggist á eitt um heppilega lausn.;
„Lygn streymir Don“.
Frjáls Möð.
I hverju lýðfrjálsu landi er skoðanafrclsi talið hvrn-
ingarsteinn þess skipulags, sem kennt er við lýðræði. Um
leið og þegnunum cr hannað að láta í Ijós skoðanir sínar
eða hegning er lögð við gagnrýni á gerðum hins opinberá,
er einræði ríkjandi með allri spillingu, sem því fylgir.
. I liverju landi eru hlöðin bezti spegill þess ástands, sem
ríkjandi er. Þar sém heilbrigt lýðræði cr ríkjandi, er blöð-
unum leyft að gagnrýna gerðir. valdhafanna, án þess að
sæta ofsóknum eða liegningu. Sú þjóð, sem á ekki l'rjáls
blöð, er eins og bandingi, sem verður að sitja, standa og
tala eins og fangavörðurinn fyrirskipar.
Fáir munu hafa veitt athygli þeirri frétt, sem kom
í útvarpinu á Hvítasunnudag, að þeim tveimur and-komm-
únistablöðum, sem eftir voru í Búlgaríu, hafi verið hann-
að að koma út og starfsliði þeirra varpað í l'angelsi. Það
er varla von, áð alrrienningur hér átti sig til fulls á því,
sem þcssi fregn lætur í ljós. Fregninni hefði því gjarnan
mátt fylgja sú skýring, að þarna liðu undir lok síðustu
leifar lýðræðisins í_ Búlgaríu. Kommunistar ráða nú öllu
í landinu undir verndarvæng rauða hersins. Þau tvö frjálsu
hlöð í landinu, sem nú hafa verið hönnuð, voru síðasta
liindruniu fyrir algeru einræði kommúnisla, og nú hefir
vcrið látið til skarar skéíða á vfenjulegan hátt. Sú aðferð
-er, að hrjóta allar prentvélar hlaðanna,' hrcnna hús þeirra
og fangelsa eða lífláta þá, sem hafa hugrekki til að for-
dæma kúgun og einræði. Sama aðferð hefir verið notuð
til að hrjóta á hak aftur skoðanafrelsi í Rúmeníu, sem
nú er algerlega á valdi kommúnista.
Allsstaðai sömn vinnubrögðin.
Það, sem nú cr að gerast í Austur-Evrópu og á Balkan-
skaga, er svo langt frá okkur, að fólki hér á landi finnst
varla ómaksins vcrt að gefa því sérstakán gaum. Almenn-
ingi hér finnst nærri broslegt, að nokkuð slíkt gæti kom-
ið fyi'ir hér á landi, eins’og það, að allir væri kúgaðir
til að hafa sömu skoðun á stjórnmálum eða hitt. að einn I
flokkur hefði einkarett á flutningi hins skrifaða cða tal-
aða orðs. Svo samgróið er cinstaklingsfrelsi og^ lýðræði i
cðh og hugsun íslenzku þjóðarinnar.
En hættan er oft stærst þar, sem fólkið heldur að öi*-
yggið sé 'mest gegil henni. Og þar, sem menn telja sér
enga hættu húna, þar eru oft varnirnar veikastar. Vinnu-
hrögð kommúnista eru hin sömu í öllum löndum, einnig
hér á Islandi, og það er af þeirri einföldu ástæðu, að har-
daga-aðferðum þeirra er stjórnað frá einni og söiuu mið-
stöð. Þess vegna eru’aðferðirnar hvarvetna eins. Sama
siðferðinu er heitt og allt lramkvæmt út frá sömu rcgi-
unni: að tilgangurinn helgi meðalið. Ef kommúnistar gætu
brotizt hér til valda, mundu þeir beita andstæðinga sína
og álla þjóðina nákvæmlega sama gerræði og skoðana-
hneður þcirra hafa gert í Austur-Evrópu. Þeir eru fyrst
og fremst kommúnistar, og grundvallarstefna kommún-
ismans er það boðorð, sem jjeir halda í heiðri framar öllu
/öðru. ()g kommúnisminn hýður.þeim að framkvæma fyrst
og fremst einræði flokksforustunnar yfir allri þjóðinni, af-
nám persónufrelsisins, bann á skoðanafrelsi og ofsóknir
gegn öllum, sem ekki falla fram hognir og huglausir.
Sitt Jtælir hverjnm.
Sumir lumna mi að segja, að óþarfi sé að taka slarf-
semi kommúnista hér á landi mjög alvarlega, vegna jjess
að hér sé ekki jarðvegur fyrir kenningar þeirra. Þetta er
að nokkru leyti rétt, cn menn verða að hafa hugfast, að
kommúnistar eru hluti af crlehdum pólitískum samtök-
um, sem nú helir á hak við sig vald, er spinnur þræði
sína víða um heiminn.
Sovét-skipulagið cr andstælt, hugsun og eðli íslcnzku
þjóðarinnar. Það skipulag getur hinsvegar hæll öðrum
jjjóðum, sem Iial'a ólíka skapgerð, cru af gerólíkum kyn-
stofni, hafa önriur andleg og stjórnarfarsleg viðhorf og
hafa jjróazl í gegnum aldirnar við annað þjóðfélagsskijni-
lag. Það er eins með þjóðirnar og jurtirnar. Þær þafuast
sérstakra skilyrða til að þroskast. Islenzka þjóðin gæti
aldrei lifað og þroskazt í jarðvegi kommúnismans. Til þess
er hann of fjarlægur eðli og skapgcrð þjóðarinnar.
Athygli manna
skal vakin á því, að þar sem
vinna í prentsmiðjum hættir kl.
12 á hád. á laugardögum í sumar,
þá þurfa auglýsingar, sem birt-
ast eiga á laugardögum, að vera
komnar eigi síðar en klukkan 7
á föstudagskvöldum.
Uödd úr „Úthverfisbúi" hefir sent mér bréf-
úthverfi. pistil þann, sem hér fer á eftir: „Það
raá með sanni segja,- að margt van-
hagi okkur um, liérna i lithverfum bæjarins,
sanianborið við þau þægindi, sem þeir njóta,
er búa nær miðbiki þessa bæjar. Auðvitað skilj-
um við, að við verðum að biða með að fá mörg
hinna nútimaþæginda, sem sem við ættum skil-
ið að búa við, eins og aðrir bæjarbúar, eins osg
t. d. heita vatnið o. m. fl„ en allt nnin þetta
nú koma með tímanum.
Engin Nú langar mig að biðja þig að vekja
lyfjnbúð. tals á máli, sem alls ekki ætti að vera
svo erfitt að koma í kring, og eg álit
að hafi verið látið liggja i láginni af einskæru
hugsunarleysi þeirra, er sjá skyldu nefndu máli
farborða. Svo er mál með vexti, að um 10 þús-
und manns munu búa i Höfðalvverfi og Klepps-
liolti, en þar niun ekki vera ein einasta lyfja-
lnið, og vanti mann eitthvað um sár o. s. lrv.,
þarf maður að fara alla leið niður i 'miðluv.
því að þar eru allar lyfjabúðirnar.
Auka- Þess vegna kosfar það alltaf að fara
kostnaður. með strætisvagni, þegar nauðsyn-
legustu lyf vantar á heimilið. Komi
eitthvað alvarlegt fyrir, kostar það mann leigu-
bifreið að ná i lyfin. Þessi aukagjöld borgar
sjúkrasamlagið ekki. Heyrt hefi eg fleiri út-
hverfabúa bæjarins tala um, að allar verzlanir
ryki upp í liverfum þeirra, svo sem matvöru-
verzlanir, liakarí, kjötbúðir, vefnaðarvöruvcrzl-
anir, skóvinnuverkstæði o. fl„ o. fl„ „en alltaf
væri það eins, þegar ná þyrfti i lyf“, þegar !■
leika, slys cða því um tíkt bæri að höndum.
*
Bæjarvöldin. Geta nú ekki bæjaryfirvöltlin séð
svo um, að við, sem úthverfin
byggjum, fáum lyfjabúðir, scm liggja lientugra
fvrir okkur, svo að við þurfum ekki framvegis
að borga 20—30 krónur aukalega fyrir iifs-
nauðsynleg tyf, sem kosta aðra einungis 2—3
krónur, vegna bílakostnaðarins, sem ekki verð-
ur komizt lijá, þegar mikið liggur 'við, vegna
þess hvað við erum utarlega i bænum.
:|!
Spurningav. Vegna svo margs, sem mig grun-
ar, að þú inegir stússa í, ætla eg
ekki að leggja of margar spurningar fyrir þig,
cn þó langar mig tit að leita upplýsinga um,
hvena>r siðasta lyfjabúðin var stofnsett hér i
bænum, hve margir bæjarijúar voru þá, saman-
Jjorið við nú. Af liverju eru ekki settar lyfja-
búðir í úthverfin, að viðbættu, að Akureyri með
5000 ílnia hefir tvö apótek, Akranes með um
15l)0 liefir eitt, og svo mætti lengi telja'? Með
kærri ]>ökk fyrir ljirtinguna.“
*
byfjabúðir Það er^já bezt að snúa sér að þvi,
og íbúatala. sem liendi er næst — spurning-
um Úthverfabúa. Eg leitaði upplýs-
inga hjá tandlækni um aldur lyfjabúðanna, og
skýrði hann mér svo frá, að Ingólfs Apótek og
I.yfjabúðin Iðunn ímindu vera jafngamlar, eða
báðir stofnaðar árið 1928. Laugayegs Apótek er
heldur eldra, stofriað 1919, en Reykjavíkur Apó-
tek er lang-elzt, stofnað fyrir nærri tveimur
öldum, eða árið 1700. Isg spurðist einriig fyrir
um íljúatöltina hér í bænum árið 1928, þegar
lyfjabúðunum fjölgaði um hehning, og fékk þau
svör’, að þeir hefðu verið 25.217.
Þróunin. Þróunin á þessum Iveinmr sviðum, —
fólksfjölguninni i bænuni og fjölgun
lyfjabúðanna,— hefir þvi ekki fylgzt að. I.yfja-
Ijúðunum hefir ekki fjölgað, þótt ibúatalan hafi
nærri tvöfaldazt. Þar við bætist einnig, að bær-
inn er nú á tiltölulega miklu stærra svæði, mið-
að við íbúafjölth/ en áður. Það hlýtur því að
koma að þvi fyrr en siðar, 'að lyfjabúðlr verði
stofnaðar í útliverfunum.