Vísir - 20.06.1946, Blaðsíða 2
2
V I S I R
Fimmtudaginn 20. júní 1940
JVokkur o#*ð
tim saimat* f|árveitíaigai* til
eflingat* íslenzkri
þíádiEieiiiiingu.
Sú var tiöin, aö ekkert
var um það liirt, þó að þeir
'lifðu við mjög aumlegar á-
stæður, sem tilhneiging
höfðu og hæfileika til að gefa
sig við einhverju öðru en
Júnum vanalegu atvinnuveg-
um, og þó því, scm ekki má
njðri liggja, ef um menning-
arlíf á að geta verið að ræða.
Fyrstu málararnir máttu víst
Feita nokkurskonar pislar-
vottar, og eins skemmlilegur
skáldsnillingur og Sigurður
Breiðfjörð, lá banaleguna í
úthýsi og við svo lítilfjörlega
nðhlynningu, að nú á döguin
mundi slikt vera talið óverj-
andi, þó að ekki ætti í hlut
jnaður lieldur skepna.
Seinna varð nú að vísu
jiokkur hreyting á þessu til
hatnaðar, en þó ekki meiri
en svo, að það var aðeins
aneð eftirgangsmunum, sem
tókst ajð fá Alþingi lii að veita
«eins Ijómandi snillingi og
Þorsteinn Erlingsson var,
ti00(!) kr. skáldalaun.
II.
Nú eru í þessum efnum
•orðin mikil umskipti. Nú get-
tir t. d. málari haft milljón-
aratekjur, og skáld verið svo
vel stæð, að þau vilji ekki líta
við 4000 lcr. heiðurslaunum
úr ríkissjóði, telji sér sinán
*en ekki lieiður að svo smá-
munalegri fjárveitingu. Að
vísu virðist nú svo, sem ein-
iliverja gáfulegri aðferð mætti
finna til að heiðra mikinn
listamann, en þá, að veita
honum einhverja lítilsháttar
fjárfúlgu, sem hann er alls
<ekki þurfandi fvrir. En þó
væri þetta sök sér, ef ekki
væri með slikum heiðurs-
launum gengið á möguleik-
ana til stuðnings við }>á sem
Leinlinis þurfa fjárins með
til að geta stundað list sína,
a. m. kosti með minni frá-
töfum. En það er einmitt
])etta sem á sér stað. T. d.
skal nefnt, að meðal þeirra
listamanna sem engan styrk
Lafa lúotið, er málarinn Evj-
úlfur Eyfells. Er þar þó um
snilling að ræða, og því óvið-
nrkvænrilegra að lionum sé
cngin viðurkenning sýnd,
sem liann mun á þessu ári
eiga afmæli slikt sem nú er
©rðinn mikill siður (og góð-
ur) að minnast með gjöfum
©g lofi. Eg ber nú að visu
©kki míkið skynbragð á mál-
aralist, en meðal þeirra sem
meira vit hafa á-sliku en eg,
munu þó vera þeir, sem hik-
laust taka undir, þegar Evj-
©lfur er nefndur snillingur,
©g jafnvel i tölu þeirra ís-
lendinga sem t. d. bezt kunna
að mála vatn.
HI.
Annar maður sem mér
1 þótti leitt að sjá ekki í tölu
þeirra sem styrk hafa hlotið,
er Borgfirðingurinn Þor-
steinn Jónsson. Væri eg heð-
inn að nefna einhvern hinna
ungu rithöfunda, sem mér
þætti betur rita íslenzku* en
Þorsleinn á |Úlfsstöðum, þá
I get eg það ekki. — Og þar er
það sem eg ætla eklci að fara
1 að segja að eg hafi ekki vit á.
Er það skað* mikill, að
þessi framúrskarandi gáfu-
maður skuli ’ekki hafa meiri
j tíma til ritstarfa og til að húa
sig undir ritstörf, en er. Þor-
steinn virðist vera í dugleg-
asta lagi við störf bóndans —
!eg varð, satl að segja, alveg
hissa, þegar eg frétti livað
hann liafði heyað j fyrrasum-
ar, án nokkurrar hjálpar
fullorðinna við heyskapinn —
en því má nærri geta, að fvr-
ir slíkan mann er lítið um
tíma afgangs, til að lesa og
skrifa. Og óhætt er að segja,
að það væri sérstaklega vel
til fallið, að maður sem getur
framleitt verðmæti er j)ýð-
ingu hefðu fyrir islenzka
þjóðmenningu á andlega
(sviðinu, væri þannig studdur,
(að stundirnar til andlegrar
iðju gætu orðið fleiri.
17. maí.
Helgi Pjeturss.
Hrikalegir fjalladalir, græn-
ir og gróðursælir, i allt að
4000 feta hæð yfir sjávarmál,
og umhverfis himingnæfandi
fjöll og tindar, beljandi ár
og fossar i lirika-gljúfrum,
þar sem hinir geysimiklu
fjallaernir halda til ....
I þessu umhverfi alast
drengirnir upp meðal lirossa-
stóðs frá barnæsku, verða
góðir reiðmenn og tamn-
ingamenn Jiegar i æsku og
læra full skil á öllu, sem að
liestum lýtur, hirðingu þeirra
og meðferð allri. Og fjöl-
|hreytt eru ævintýri þau, sem
,þeir lenda i, — en þó sérstak-
lega Ken litli, Jiessi hægláti
Jog duli, drauinlyndi snáði,
3 nýjar bækur
Goö bók.
Eg hefi nú lokið lestri bók-
arinnar „Sörli sonur Toppu“
(eftir amerísku slcáldkonuna
, Mary O. Hara, og þar sem
t mér finnst saga Jiessi vera
þess eðlis, að íslenzkir for-
leldrar ættu að veita börnum
jsínum J)á ánægju, að kýnn-
, ast sögu þessari, vil eg fara
um hana nokkurum orðum.
Sagan af Sörla gerist svo
hátt til fjalla vestur i Wvo-
ming-fylki í Klettafjöllum
Bandaríkjanna, að þar er
vetrarriki geysimikið, fann-
kingi og hríðarbyljir á vetr-
um, eins og J)egar verst gerð-
ist liér á landi fyrir áratug-
um síðan. En sumurin eru
þar áköf og ofsaheit, með
þrumum og eldingum og
stevpiflóðum.....
Þarna gengur hestastóðið
úti eins og á íslandi, en mun-
urinn er J)ó sá, að þar cr þvi
hleypt lieiin og gefið vel i
hriðum og aftökum, enda
leitar J)að J)á sjálft lieim til
bæjar! Þar er einnig hætta
inargvísleg á ferðum, úlfar,
ernir og fjallal jón (púma eða
kúgúar) og fleiri rándýr.
Þarna er landslag og náttúru-
far stórfenglegt og glæsilegt
i auðugri fjölbreytni sinni.
sem við köinnunst við úr
'sögunni um Toppu. — Nú er
hann óðum að Jiroskast og
Jverða að manni, gegnum
I margvislegar raunir og á-
j takanlega revnslu æskuár-
(anna. Enda eru þau ærið
(fjölbreytt og viðburðarík, og
ævintýri hans óteljandi.
Ævintýri Kens i Arnardal,
Jiar sem hann er að leita að
Sörla, verður fyrir árás arn-
arins og finnur alveg óvænt
Hvíting- gamla, mun verða ís-
lenzkum drengjum ógleym-
anlegl ævintýr, sem þeir
sjálfir lifa með í liuga sér!
Og Jiannig mun verða un\ öll
viðskipti Ken’s og Sörla, frá
þvi bræðurnir bera liann
heim, nýkastaðan, og hann
'sýnir Jiegar villihestskenjar
sínar og klæki. — Og sannast
'j)egar á Sörla lilla, að
snemma beygist krókur, sem
verða vill!.......
Það er afar spennandi fyr-
ir unga drengi að fylgjast
með þroskaferli Jieirra
beggja, Iíen’s og Sörla, og
viðskiptuin þeirra um
Jiriggja ára skeið, frá l>ví
Sörli fæddist, síðla sumars, í
úrhellis þruinuskúrum,
mörgum mánuðum eftir
venjulegan meðgöngutima,
gegnum J)rautir margvisleg-
ar og tamjúngu, vonir og
vonbrigði, unz Ken verður
að lokum að slcila honum
aftur fúllþroska til upphafs
sins, -—- villistóðsins efst í
Arnardölum, fjarri manna-
byggðum. — Sörli tók ekki
tamningu, svo að treystandi
væri. — Ilann var Ilvítingur
langafi sinn endurborinn...
Enda tólc hann ríki hans, eft-
ir að hafa lagt liann að velli
í ægilegri úrslitaorustu ....
Öll er saga þessi óslitið
ævintýr með lieillandi töfr-
um fyrir hvern dreng á
Jnoskaaldri, og sérstaklega
fyrir J)á, sem uppvaxnir eru
í sveit meðal dýra og gróð-
urs náttúrunnar í öllum
myndum. Þeir munu skilja
siigu þessa til lilítar. Og hún
mun verða' þeim dýrmætur
þroskagjafi, lesi þeir hana
með athjrgli og ihugun.
Bj, B.
BEZT AÐ AUGLYS AIVISI
I. LOKUÐ SUND. FcrSo-
sögur nokkurra íslendinga
frá Þýzkalandi. Dr. Matthias
Jónassón safnaði og hjó til
prentunar.
í bókinni eru átta sagnir,
og þar lýst hinum ótrúlegu
örðugleikum, er landar okkar
áttu við að stríða, er þeir
reyndu að brjótast heim að
loknuin ófriði. Fyrirsagnir
kaflanna eru Jiessar: Straum-
rót, eftir Mattli. Jónasson,
Flugsandur (Næturstaðir,
Þrír.dagar i Rostock, Veik-
indi, Sveitasæla, Flótlafólk,
Brottföi’in, Á leiðarenda) eft-
j ir Gabriele Jónasson. Brotn-
ar eru borgirnar, eftir Matth.
Jónasson. Hver er náungi
minn? (Kjallarasamkvæmi,
Einkennilegt næturlif, öng-
þveiti, Gfænir samferða-
menn, í hringiðu flóttans),
eftir Mattli. Jónasson. Á
flótta, M. J. rilaði eftir frá-
sögn R. W. Þegar Hamborg
brann, eftir Maríu Henckéll.
Kynleg brúðkaupsferð, eftir
.1. F: Ferðasaga Ingimundar
Steinssonar (Rússarnir koma,
Á prannna yfir Eystrasalt,
Landtakan, Ingimundur fer
aftur til Þýzkalands, Frá
Flensborg til Kaupmanna-
hafnar). Frásögn Jiessa ritaði
dr. Matth. Jónasson eftir
Ingimundi sjálfum.
Dr. Matth. Jónasson segir
svo frá l)vi hvernig hók Jiessi
Varð til: „Sóllieiða daga og
sunnubjartar nætur var
niiargt skrafað á Esju, á leið-
inni frá Kaupmannahöfn til
Reykjavikur, 1.—8. júlí. Vin-
ir hittust J)ar og frændur, sem
ekki liöfðu sézt mörg ár, og
liver liafði sína sögu að
segja. Með látlausum orðum
sögðu menn frá ferðalögum
og örlagaríkum viðburðum,
hættum og ólta, djörfung,
þraulseigju og liamingju-
sömum endalyktum. Og við
vorum á leið heim, í riki
hinna björtu nátta — heim
til íslands. Var okkur ekki
bezt að breiða blæju þagnar-
innar yfir allt það, sem við
höfðum orðið sjónárvottar að
á liinum skuggalegu nóttum
Mið-Evrópu? Var ekki skyn-
samlegast að grafa Jiað í gröf
regindjúprar gleymsku? ....
En björt sumarnóttin lýsti
inn í hugskot okkar, og jök-
ulsvöl tign heimskautahim-
insins seiddi frain liina trylltu
og blóðheltu andstæðu sína
frá suðrinu. Við gátum ekki
Jmrrkað burt þær myndir,
sem liöfðu grópað sig inn í
vitund okkar. Þess vegna
varð okkur skrafdrjúgt ....
Það var við að lilusta á J)ess-
ar frásagnir, að fyrst vaknaði
hjá mér sú hugmynd, að þær
ættu erindi til fleiri manna
en Jiarna heyrðu þær.“
Þessi bók inun verða mikið
lcsin. Hún er spennandi eins
og skáldsaga og lýsir J)ó- ein-
um ömurlegasta kaflanum i
ævi J)jóðar og einstaklinga.
2. LILLI í SUMARLEYFI.
eftir Þórunni Magnúsdóttur.
Lilli er tveggja ára snáði,
sem á lieima í Reykjavík.
Ihmn er hár eftir aldri,
grannur og fagurlimaður
með slétt, glóbjart Jiár, blá
augu og bústnar kinnar.
Hann bjástrar aljan daginn,
starfar og leikur sér, af J)ví
að hann er heilbrigður og
vinnuþráin er vöknuð í sál
hans .... Manuna strýkur
upp ljósa ennislokkinn, kvss-
ir bjarta, breiða ennið og
býður Lilla sínum góða nótt.
„Sofðu ljúfa sólskinsbarnið
mitt, svifðu inn á drauma-
landið J)itt“.
Mörg konan mun lesa J)essa
bók fyrir börnin sín, og bæði
móðir og barn hafa af J)vi
mikla ánægju.
. 3. LJóÐHEIMAR, eftir
Einar Markan.
Flestir íslendingar þekkja
söngvarann Einar Markan.
Hér gefst mönnum tækifæri
til að sjá liann í nýju ljósi.
Þetta er önnur Ijóðabók hans,
röskar 100 hlaðsíður að
stærð. Þeir sem safna Ijóða-
hókum, mega ekki gleyma
J)essari. Fyrri bók lians er
uppseld.
Bókaverzlun ísafoSdar
DICHL0R0ÐÍPHENYLTRICHL0R0ETHAN
sem er skammstafað
DDT
DDT er hið nýja heimsfræga skordýraeitur.
DDT drepur flugur, allskonar pöddur, lýs o. fl.
DDT er óskaðlegt og' má nota það á hænsni og önnur
húsdýr.
DDT verkar ávallt, svíkur aldrei.
Fæst í tveggja, fjögra og fimm únsu glösum.
Heildsöluhirgðir lijá:
Cjeir CCtejáníóon & Co. Lf.
Austurstræti 1, — Box 551, — Sími 5898.
2 sett af itiublum
til sölu, annaS með leðurádekki.
Hentugt fyrir skrifstofu.
Uppl. ■ síma 1440.