Vísir - 20.06.1946, Blaðsíða 4
4
V I S I R
Fimmtudaginn 20. júní 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
blaðautgáfan visir h/f
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
• a
Orlagagátan.
Tláa mun þjóðræknislijalið klæða verr en
kommúnista. Mvndar hún um þá ekki ó-
líkan lijúp og nýju föjtin keisarans. Kommún-
istar hafa valið sér liið svokallaða herstöðva-
mál að haráttumáli í alþingiskosningum þeim,
sem í hönd fara, þótt öllum sé Ijóst að enginn
Islendingur er reiðubúinn lil að ofurselja land
■sitt erlendu valdi, hvert sem það er og hvaðan
sem það beinist. Málið hefur verið afgreitt á-
greiningslaust af ríkisstjórn og þingflokkum,
en Þjóðviljinn.hefur skrifað um það grein eft-
ir grein, sem enduðu s\t) í hátíðlegri yfirlýs-
ingu, um að í öllum þessum greinum liefði
blaðið ekki sagt sannleikann, en hann skyldi
verða sagður siðar.
En rússneskir ísleridingar eru til og
af ávöxtunum slculuð þið þeklcja þá. Fyrir
liggur viðurkenning kommúnista um að þeir
Iiafa farið með ösannindi eða liálfan sannleika
i herstöðvarmálinu, cn fleiri liggja dæmin fyr-
ir deginum ljósari um þjóðrækni þeirra. Má
þar minna á að er griðasáttmáli gilíi miJli
Rússa og Þjóðverja, töldu merkustu rithþf-
undar kommúnista hér á landi það vera
sniekksatriði eitt, hvort menn stæðu með e'ða
i móti nazismanum. Snérist þá allur áróður
þeirra gegn brezka og bandaríska auðvaldinu.
Er griðasáttmálinn endaði í styrjöld milli of-
angreindra þjóða, þá var skipt um tón og nú
var nazisminn óargadýr, sem brjóta varð á
bak aftur, en brezka og ameriska auðvaldið
ágætt fyrirbrigði. Meðan griðasáttmálinn stóð
i gildí töldu kommúnistar allan stuðning við
Breta hrein landráð, og gengu svo langt i
áróðri sínum, að herinn varð að grípa i taum-
nna, til þess að forða frá áróðri þeirra innan
ssinna vébanda. Þegar styrjöldin skall á milli
Ttússa og Þjóðverja varð öll þjónkun við Breta
hér á lajidi „Iandvarnastarfsemi“ og verka-
anenn voru eindregið hvattir til að inna slík
istörf af liendi, auk þcss, sem krafizt var beins
iframlags af Iiálfu íslenzka ríkisins, sem end-
nði svo i kröfunni um styrjaldaryfirlýsingu
'gegn öxulríkjunum.
Ofangreint hátterni kommúnista ber ]>ess
vilni, að skyrlan þeirra í þjóðræknismálunum
er ekki það þykk, að liana biti ekki vopn. Mál-
flutningur þeirra ber ekki vitni um rótgróna
þjóðrækniskcnnd, heldur öllu frekar star-
blindan „húrrapatriótisma“ við erlendan mál-
stað. Slík þjóðrækni er engra launa verð, en
á hæfilegar átölur skilið. Hver maður, sem af
Iireinum Iiug berst fyrir Iiagsmunum Iands og
þjóðar, er allrar virðingar verður, en Iiinir
eru það ekki, sem berjast fyrir þeim undir
yfirskyni þjóðrækni, en meina allt annað með
]iví, en uppi er látið. Fortíð kommúnistaflokks-
ins er svo rotin, að ýldulyktin nær að upptök-
um sálarinnar. Þcir eru manna sízl þess um
komnir, að bera sákir á menn, sem bafizt bafa
■alla tið sína fyrir íslenzkum réttindum, og
staðið beinhnis á verði slyrjaldarárin öll, ef
aslenzkum hagsmunum hefir verið misboðið.
Þjóðin má engu gleyma frá fortíðinni þegar
þjóðræknismál er uni að ræða, og þá lleldur
ekki þeim árunum, sem síðust eru og sönnuðu
bezt skapfestu almennings og ættjarðarást.
En er ekki sú örlagagáta auðraðin, hvort
kommúnistar hafi verið í þeim hópi?
Tveir rithöfundar.
Ljóst cr nú orðið að kommúnistar í málcfnafátækt sinni
ætla að hafa herstöðvamálið sér til framdráttar í kosning-
unum, þólt áðrir flokkar hafi fyrir löngu lýst yfir því, að
leiga fyrir herstöðvar eða afsal á landi komi ekki til greina.
Nú síðast lýsir forsætisráðherra yfir því 17. júni að ekki
yrði lpð máls á sliku. Samt sem áður halda kommúnistar
áfram að fimbulfamba um málið, cins og þeir hafi sérstöðu
i því að vera á móli leigu eða landsafsali og allir aðrir séu
landiáðamenn. En þessi kosninga-áróður þeirra hefir fallið
fiatur lil jarðar, eins og loftbelgur sem allur „vmdurinn"
er farinn úr. Þeir hafa lckið það ráð að lálast ekki sjá að
belgurinn sé sprunginn og magna jafnframt þennan and-
yana áróður með þvi að laka „orðsins list“ i sina þjónustu.
Hafa þvi tveir af slyngustu ritliöfunduni þeirra verið
sendir út i bardagann, ef vera kynni að orðkyngi þeirra gæti
einhverju áorkað. Af þvi að liltöhdega fáir bæjarbúar lesa
Þjóðviljann, verða hcr birt nokkur gullkorn, sem margir
munu bafa gaman af að lésa. Þau voru rituð í blaðið 17.
júní.
Þórbergur þórðarson: „Þessari frétt var flcvgt út um
ullan heiminn um þær mundir, er Baiularikin byrjuðu að
knýja á ríkisstjórn íslands um vígstöðvar hér á landi. Og
það var óskiljanlegt að hún gæti haft nokkurn annan til-
gang en að hræða merarhjartað í íslendingum til að hlaupa
undir „liervernd“ Bandaríkjanna“.
Iviljan Laxness: „Mitt i þessu er talað urii að halda þjóð-
Iiátíð. Jafnvel þau blöð sem samþykkja með þögninni, að
vér skulum seld mansah, tala um að vér éigum að halda
þjóðhátíð. En eg spyr: livernig eigum við íslendingar að
halda þjóðhátíð í félagi við opinbera glæpamenn, sem vilja
selja okkur til útlanda undir kjörorðinu: það^niá ekki
minnast á herslöðvamálið.-----Það.er alveg sama hvaða
flokki við tilheyrum ef landið verður svikið undan okkur
og við sjálfir seldir mansali. Þeir sem kaupa okkur munu
ékki spyrja að þvi, bvaða skoðanir þessi auverðulegu þrælar
hafi á póliilk“.
Þelta eru Htil sýnishormaf því hvernig nota má orðsins
list í þágu vonlítillar kosningabaráftu, flokknum til fram-
dráttar og böfundunum til lofs og dýrðar.
Önnur rödd Fyrii’ viku, eða nánar tiitekið, sið-
úr úthverfi. astitiðinn miðvikudag, birti Bcrg-
mál bréf frá „Útliverfabúa“ nm
vöntun beirra, sem þar búa, á lyfjabúð. Nú hefi
cg fengið annað bréf um þetta cfni, að þessu
sinni frá „Tilvonandi úthverfabúa“: „Þólt eg
kalli mig tilvonandi úthvcrfabúa, er eg þó jafn-
framt fyrrverandi íbúi í úthverfi, svo að eg veit
mn livað eg er að tala, er eg tek undir með
bréfritara þeim, sem lét tit sin lieyra í Bergmáli
fyrir nokkurmii dögum.
*
Eitt er að. Þeir, sem búa i sjálfum bænum, hafa
það út á úthvcrfin að setja, hve
langt’ þau sé frá miðdepli viðskiþtalífsins. Það
má vel vera, að sú aðfinnsla sé rétt að ein-
hverju leyti, en hún er það ekki að öllu leyti.
Þróun bæjarins cr í þá átt, að hann dreifist
á æ stærra svæði. Það er eðlilegt og úthverfin
hafa ])á kosti, að þar er oftast mciri kyrrð eft-
ir að degi tekur að halla, en helztu hverfi aðal-
bæjarins. En eitt er að: Skorturinn á lyfjabúð-
um, sem fullnægi frumstæðustu kröfum.
*
Krafa Það er ágætt út af l'yrir sig, að vera
tímans. tryggður frá „vöggu til grafar", eins
og það licitir á nútímamáli, en mér
finnst, að það eigi ekki aðeins að tryggja menn
með lögum, ef ekki er jafnframt reynt að trvggja
menn aukalega mcð raunhæfum aðgcrðum til að
reyna að lengja lifdaga þcirra. Einhverjum kann
að finnast eg taka fulldjúpt i árinni með þvi
að segja þetta, en eg álít að það teljist til raun-
liæfra tryggingá, að mönnum sé lcyfður greið-
ur aðgangur að algengustu lyfjum, að eg minn-
isl ekki á hin lífsnauðsynlegustu.
Stækknn ilngvallarins
Atviranumáíaráðherra, Áki Jakobsson, Iiefir lá-iiö möt-
mæla þeirri fregn, að nokkur ákvörðun hafi verið tekin um
stækkun flngvallarins hér í Reykjavík. llitl er þó upplýst
og sannað að nú þegar liggi lVrir uppdrætlir, að líkindum
gerðir að fyrirskipun flugmálastjóra kommúnista, um mikla
stækkun vallarins. Virðist svo sem bollaleggingar um þetta
hafi fai'ið fram með mikilli levnd og mun ekki liafa verið
gert ráð fyrir að þelta kæmist i hámæli. En fólk það sem
býr í Skerjafirði fékk fregnir af þessum fyrirællunum og
liélt fjölmennan fund til þess að mótmæla þeim.
Eirts og kunnugt er, liafa flugmálin nú um tveggja ára
skeið verið algerlega í höndunr kommúnisla. Hvað þeir
ællasl fyiir í þeini málum e'ðtt hvaða undirhúning þeir hafa
á prjónunum, er lítið látið uppi um og rinmu fáir vita utan
kommúnislanna sem þessu ráða nú. Helzt er svo að skilja,
að fyrir þeim vaki, að Keflavik»rflugvöllurinn verði ekki
notaður í framtiðinni, þótt hann sé einn Inefur fvrir milli-
landaflug. Engar ráðstafanir hafa verið gerðar til ]>ess að
hagnýta sér völlinn þegar Bandaríkjamenn látk hann af
hendi. Enginn veit því hvort hann verður bagnýttur fram-
vegis. Þcssi óvissa hefir orsalcað það, að stærstu flugfélög
heimsins hafa hætt við að lcggja leiðir sínar um ísland og
valið sér aðra viðkoniustaði. Verður ]>að einn þátturinn í
ráðsménnsku kommúnista á flugmálunum hér. Enginn bjóst
við góðum árangri þegar þessi mál voru fengin þeim i hend-
ur. Eri líktegt er að hann verði verri en almennl var ætlað
í bvrjun.
Samtök. Eg lield nú, aö úthverfabúar geti leyst
þetta mál sjálfir, eða a.m.k. komið af
stað nokkurri hreyfingu, sem yrði til að lirinda
málinu af stað. Hvernig væri til dæmis, að íbú-
ar í hverfunum umliverfis Sundlaugarnar, — cn
þar liefir byggðin aukizt einna mest siðustu
árin, — tækju sig saman uin að aðstoða ein-
hvern ungan lyfjafræðing við að koma upp lyfj»-
verzlun þar inn frá? Ef menn byndust slikum
samtökum, þá ætti að vera hægt að sjá þessu
niálið fljótlega borgið.“
*
f
Enn um „Miðbæingur" hefir scnt mér cftirfar-
17. júní. andi pistil: „í tilefni af ummælum
Bergmáls i gær uin það, að ekki var
flaggað á Lögbergi — eins og sjálfsagt væri —
þann 17. júní, langar mig einnig til að benda
á, að margar fánastengur voru auðar í Miðbæn-
um á þjóðhátíðardaginn. Ilin fagra og smekk-
Iega skreyting fyrir framan Menntaskólann naut
sín ckki vcgna þess, að þar vantaði fána á marga
, stöng.
r . .
Liðið. Hátið sjálfs Menntaskólans var að vksu
liðin, en ckkert var á móti því að láta
skreytinguna við skólann halda sér i heild, þar
■sem hún setti svip á bæinn. Þetta hefir kannske
stafað af því, að ekki voru til nægilega margir
fánar, en það liefðu menn átt að víta fyrir-
fram, svo að þessi mistök hcfðit clcki átt að
eiga sér stað.“
í greininni uni hátiðahöld
Menntaskólans, sem birtist í
Jiláðinu í fyrrad. féllu riokkur
atriði niður og eru þeir sem
lilut eiga að máli beðnir af-
sökunar á þessum mislökum
Auk þeirra. manna sem
ságt var frá að tekið hefðu
ttil máls við skólaslitin töl-
uðu einnig þessir: Finnur
Einarsson, sem mælti af
hálfu stúdenta frá 1918 og
tilkynnti, að þeir licfðu : -
kveðið að gefa skólanum
málverk af Bessastöðum.
Sigurgeir Sigurjónssoíi, íög-
fræðingur færði skólanum
að gjöf frá 16 ára stúdentum
lundahamar og Sölvi.BIönd-
*
„Fánamál". Mér virðist það ætla að verða hálf-
gert „fánámál" úr þessum pistli
um fánaleysið á Lögbergi. Það er víst alveg rétt
hýá bréfritaranum, að ekki líafi verið fánar á
ölium stöngunum fyrir framan Menntaskólanii
17. júní, svo að hin ágæta skreyting þar naut
sin ekki sem skyldi. Að líkindum hefir skortur
á fánum valdið, því að svo margra var þörf,
al hagfræðingur slcýrði írá
að vel gat átt sér stað, að ekki hafi verið til
því, að 15 ára stúdentar
myndu síðar afhenda skól-
anum málverk að gjöf.
nægar birgðir á hinu rétta gugnabliki. En eg
lield, að það hafi ekki komið mjög að sök, þólt
hitt liefði verið skemmtilegra, að livergi hefði
verið auð stöng.