Vísir - 29.06.1946, Blaðsíða 6

6
VISIR
Laugardaginn 29. júní 1946'
Rússar kaupa pólsku kolin
einn dollar tonnið.
.M*óÍverj£nn9Bierui9 forseti
jPóiiun€Ís9 er fyrr. rúss-
neshur leynilögreylee»
tnaöur.
Grein sú, sem hér fer á eftir, er eftir Wilham van Nar-
vig og birtist í maí-hefti ameríska tímaritsins Liberty.
Höfundurmn hefir oft venð í Rússlandi og ritað mik-
ið um það og rússnesk málefm. Mun mörgum þykja
fróðleikur í að lesa um sæluna og dýrðina, sem Rússar
hafa skapað í Austur-Evrópu, samkvæmt frásögn
kommúmsta hér. Er svo sem engin furða, þótt fröken
Katrín vilji sverja af sér og flokki sínum öll sambönd
við ,,dýrð“ af þessu tagi.
Boleslav Ivi'asnodeLsk-y | viskusenii. Hann hefir ver-
liðsforingi var í keisaraherrif
um rússneska þegar eg hitli
liann fyrst árið 1915. Hann
var þá tuttugu og þriggja
ára ganiall, Iiafði gaman af
að berjast og að leika á yfir-
menn sína sem liann taldi
einskís nýta.
Við hittumst'aftur i águst
1939 í Moskva. Ilann var orð-
inn hæruskotinn og cnnþá
reiðubúinn til að beita þá
brögðum, sem yfir hann
voru settir. Um þetta leyti
kallaði hann sig Boleslav
Rutkovsky af þeirri ástæðu,
að liann var dcildarstjóri í
NKVD, leynilögreglunni
rússnesku.
Þcssa dagana var uppi fót-
ur og fit því að Ribbcntrop
var að gera samning við
Rússa og allir vissu að samri
ingurinn var dauðadómur
yfir frjálsu PóHandi. Rut-
kovsky var að skipuleggja
flokk lögreglumanna, sem
hann ætlaði að fara með lil
Austur-Póllands, til að leila
Uppi þá Pólverja og Gvðinga,
sem voru ekki alveg á bandi
Rússa. Eg komst að þvi síð-
ar, að hann framkvæmdi
þctta verk mcð stakri sam-
iíðr Rússi .síðan hann fæddist
árið 1891.
Þetta er ein af orsökun-
um fyrir því hvérnig nú er
ástatt í Póllandi, því að
Krasnodebsky, öðru nafni
Rutkovsky lieitir nú Boleslav
Bierut og er forseti Póllands.
Hann hlaut þessa stöðu að
launum fyrir velunnin störf
í þágu Sovétríkjanna. Nán-
ustu sáinstarfsmenn lians í
pólsku stjórninni eru einnig
fyrverandi Rússar og með-
limir NKVD: Radkiewicz,
öryggismálaráðherra, þ. e.
vfirmaður léynilögreglunn-
ar, Hilaryniinc, iðnaðarráð-
herra og Vladislay Gomulka,
varaforsælisráðherra og for-
maður pólska kommúnista-
flokksins, sem kallar sig
Verkamannafloklc Póllands.
Allir öfluðu sér pölskra
borgararéttinda eftir að þeir
höfðu fengið þessar stjórn-
arstöður og þeir eru allir
slaðráðnir í að stjórna land-
inu eins og Rússar vilja. .
Pólverjar clska frclsið öllu
í’remur, en þvi miður hafa
þeir oft aukið einstaklings-
fi-elsið á kostnað ríkisstjórn-
arinnar svo að luin hcfir ekki
verið eins öflug og æskilegt
hefði verið. Þar við bætist, að
beggja vegna Póllands liafa
verið riki méð mjög stcrkri
stjórn, sem hafa notað sér
aðstöðu sína lil að ganga á
rélt Pólverja og skipta land-
inu upp hvað eftir annað.
Atburðirnir 1939 gerðu
Pólland að grandalausu peði
í hinni löngu togstreytu
Rússa og Englands um yfir-
ráðin á meginlandinu. Bretar
ábyrgðust frelsi Póllands, svo
a2 þegar Þjóðverjar og Rúss-
ar réðust á landið, leilaði
pólska stjórnin hælis í Lon-
don. En Rússar vildu ekki, að
í Póllandi væri stjórn, sem
væri hið minnsta vinveitt
Bretum. Það var hin raun-
verulega orsök þcss, hversu
illa Rússar komu frain við
útlagastjórnina í London.
Eftir langa mæðu féllust
Rússar þó á, að þrír menn úr
útlagastjórninni i London
voru teknir i pólsku stjórn-
ina, en völd þeirra voru
hverfandi á við völd Moskva-
manna.
Tveir manna þessara eru
enri á lífi og þeir eru foringj-
ar bændaflokksins pólska.
(En kommúnislar vinna nú
ötullega að ])ví að uppræta
hariri). Flokkurinn reynir eft-
ir beztu getu að vinna gegn
kommúnistum og vildi m. a.
fara miklu liægár og gætileg-
ar í skiptingu stórjarða en
Moskvamennirnir. Þegar á-
kveðið var i upphafi hversu
mikið jarðnæði hver bóndi
átti að fá, taldi Bændaflokk-
urinn að óvarlega væri áætl-
að, þar sem engar skýrslur
væru til um stærð bújarð-
anna þar sem Rússar liéfðu
tckið mikil pólsk landflæmi,
sem kæmu því ekki lil skipt-
anna og þár að auki væri ekki
að vita hversu auðvelt nni.ndi
að skipta því landi, sem tek-
ið væri af Þjóðverjum. *
Enda hefir þetta farið svo,
að cnn eru ekki nema sem
svarar áltundi hluti pólskra
bænda sem.hefir fengið jarð-
meði og á hehning jarðanna
vantar öll hús og alla gripi.
Það eru Rússar, sem hafa
slegið eign sinni á megnið af
naulgripastofrii landsirts og
flult baim til Rússlands, en
auk þess hefir vei'ið skýrt frá
því opiribérlegö, að rauði her-
inri fái allan afrakstur af
600 þúsund ekrum lands. Það
hefir þyí orðíð lílil bct af
skiptingu jarðnæðisinsog það
segir sig sjálft, að Pólverjar
eru lítt hrifnir af ráðstöfun-
um sljórnarinnar, sciir er
handbendi Moskvu. Þegar
Mikolajczyk gekk í stjórnina:
var búizt við, að öll andstaða
af hálfu Bændafloklcsins.
I úel tk 5-<Eri' iUriistbbi n í skipÞ t
ingii jarðnæðisins juku hana
um ^allan-i.liekning, Fundk>
'voru haldnir þar sem látin
var i ljós andúð á þessari
rússnesku stjórn en stjórnin
greip til sinna ráða. Þann 16.
september 1915 var t. d. hald-
inn Bændaflokksfundur i
Cracow, þar sem þekktur
bændaflokksforingi, Kojder
að nafni, hvatti til þess, að
menn ynni' að ósigri stjórn-
arinnar við næstu kosningar.
Daginn eftir fundinn var
Kojder handtekinn á heimili
sínu og þrem dögum síðar
fannst hann myrtur. Margir
aðrir foringjar flokksins hafa
hlotið sömu öríög og sfjónin
opnaði hinar fyrrverandi
þýzku fangabúðir í Oswiecim
— þar sem tugþúsundir Pól-
verja voru mvrtir af Þjóð-
verjum — og sendi þangað
þúsundir andstæðinga sinna.
Þetta varð til þess, að ný
leynisamtök myriduðust og
létu þau liart mæta hörðu.
Lögreglan var ráðalaus og
leitaði að lokum á náðir
Rússa til að berja niður
„stigamennsku“. Stiga-
mennska táknar pólitiska
andstöðu.
Sama öngþveitið er i iðn-
aðinum. Rússar tóku iðnvél-
ar Pólverja svo að þúsundir
manna urðu alvinnulausir.
Sljórnin segir, að þeir hafi
aðeins tekið 30'/í - iðnvélanna
í Slésíu og kann það satl að
vera, því að meira var ekki
hreyfanlegt, hitt voru námur
og bræðsluofnar.
Pólverjar eru neyddir til
að selja Rússuni hluta
kplaframíeiðslunnar fyrir 1
dollar á smálestina, en sjálf-
ir selja þeir Balkanþjóðun-
um þessi kol fyrir tífallt
hærra verð. Það sem Pólverj-
ar fá að halda nær varla lil
reksturs verksmiðjunum og
milljónir manna höfðu ekki
kolamola til að hita hibýli sin
með.
Rússar tóku ekki allar
klæðayerksmiðjur Póllands,
en þeir eru neyddir til að
vinna úr 50 þúsund smálest-
um af bómull á ári, cða m. ö.
o. verður allur ]iessi iðnaður
að starfa eingöngu fyrir
Rússa þegar þjóðin er svo
Sœjarþéttir
Messað á morgun
i dóinkirkjiinni kl. 11 f. h.#
síra Jón Auðuns.
Hjónaband.
27. þ. m. voru gefin ,saman §
hjónaband af síra Sigurjóni Þ*
Arnasyni ungfrú Sigríður Eyj-
ólfsdóttir, Laugardal, Vest-
niannaeyjum og Pétur Þor-
hjörnsson sjómaður, Lokastíg 28,
Heykjavík.
Næturlæknir
er í -Læknavarðstofunni, siníit
5040.
Næturvörður
er i Lyfjabúðinni Iðunni.
Næturakstur
í nótt og aðra nótt annastj
Hreyfill, simi 1033.
Helgidagslæknir
er Victor Gestsson, Laufásveg
18A, simi 5344.
Útvarpið í dag.
20,30 Einsöngur: TryggvH
Tryggvason frá ísafirði. 20,45»
Upplestur: Úr sjálfsæfisögu.
Maxim Gorki (Lárus Pálssou
leikari). 21.05 Tónleikar: Lúðra-
sveit leikur. 21,25 Upplestur:
„Hvirfilvindur" eftir Josepli
Conrad (Gils Guðmundsson rit-
stjóri). 21.50 Létt lög (plötur).
22.00 Fréttir. 22.05 Danslög til
kl. 24 .
Utvarpið á morgun.
Kl. 8,30 Morgunútvarp. 11,00
Morguntónleikar (plötur). 12,15
Hádegisútvarp. 14.00 Messa í.
Fríkirkjunni (síra Árni Sigurðs-
son). 15,15 Miðdegistónleikar
(pjötur): a) Tatarasöngvar. b)
(15.40) Ballade í h-moll eftir
Liszt. e) (15.55) Sýningarþættii*
eftir Moussorgsky. 18,30 Barna-
tími (Pétur Pétursson o. fl.)*
19.25 Svita nr. 2 eftir Bachi
(plötur). 20.00 Fréttir. 20,20 Sam-
leikur á fiðlu og píanó (Þórarinir.
Guðmundsson og Fritz Veiss-
bappcl); Sónata í A-dúr eftiP
Mozart. 20,35 IvosningafréJtir og:
tónleikar. 21.00 Lög og létt lijat
(Pétur Pétursson, Jón M. Árna—
son o, fl.). 22.00 Fréttir. 22.05
Danstög (plötur) til kl. 23.
ldæðlaus, að það verður að
senda henni gönnil föl frá
Baridarikjunum.
Verzlimarvísmdi Gylfa Gíslasonar,
ar sakir á verzlunarstétlina í álieyrn al]);jóðar, fyrir það
eitt að Hún hefir þá álagningu á vörunum, sem þessi sami
maður hcfir átl þátt i að heimila. Dreifingarkostnaður
«g álagning vcrzlunarinnar er að öllu leyti ákveðin af
verðlagsráði, sem Gylfi Gíslason er einn aðalmaður í. Á-
lagningin hefir verið endurskoðuð livað eflir annað sið-
an verðlagsráðið var setl á stofn. Og nú er hún i því
lægsta sem til þessa Iiefir verið talið fært. Eg hefi aldrei
ctrðið var vTð arinað en að Gylfi teldi núverandi áhign-
ijigarheiniild að öllu leyti forsvaranlega, enda mun liá-
riiarksálagning hér í heildsölu og smásölu yjéra mikið
liegri en i nokkru af nagrannalöndum voruiri. Bendir ])að
ékkl til að ísleilzka þjóðin greiði meira fyrir þjónustu
verzlunar sinriar en aðrar þjóðir, nema síður sé. í Sví-
þjóð liefir setið jafnaðármarinastjórn að völdum í tugi
ára. Þó liefir aldrei komið til mála, þar i landi að ])jóð-
íkýla verzlunina e.ðí> að úlrýmá verzlunarstéttinni, sem
Svíar sjálfir viðurkenna að sé ein sú nýtasta i laridinu.
Ijlér kveður við annan tóri. Ilér eru fleslir stimplaðir
c|em blóðsugur,.okrarar og jafnvel glæpamenn, sem fást
Íið verzlun. Af mörgum stjórnmálaflokkum hér er slíkt
din j?óð pólitík. Til stuðnings þeirri pólitík og háttvísi
lþýðuflokksins hefir Gylfi Gíslason soðið saman liina
ólitísku ákæru sína á íiendur verzlunarstéltinni, vel. vit-
andk-jtesfr ‘að-htmn með~}m-'þjóiiaðt~mei ra fk>kk«4»H—en-
sannlcikanum.
Kr&ssffáta nt\
SKÝBINGAR:
Lárétt: 1. Bleyta,
5. lás, 8. kvoða, 9. í
götiun, 10. förfa8ir>i
11. gróður, ,12. hliitafs
14. efni, 15, pcning-
ar, 18. ’sálaðíst, 20.
í niunni (þf.), 21;
timi, 22. maðrir, 24.
hreinsa, ’ 26, hnöttuf,
28. hýlis, 29. rusl,
30. kveikur.
Lóðrétt: 1. Örlaga,
2. gras, 3. lduta, 4.
skáld, 5. hrannnar,
(i. lvæstur, 7..-veii,ru,
9. leirk 13, tölu, , l(i,
.. hlóin, 17. (íaug-.
ó)i,epnska, 19. ógæfa,,; 21. spil, 23., greinir, 25, óþverri, 27. iþrritfa-
fétag. '
RÁÐNING Á KRqSSG'ÁTU NR. 68: ' ■ "»■■■
:. kát.«ft:.,l...V.alk 4, íiiÓJlL 7-.Á<Ía,í &.0stóð, Ja.nUbifikiuö. lg«
ióvar, 13. G. E. 14. Agnar, 1G. fpijri 49,. i;úú„
20. staur, 21. en, 22. stag, 23. lcunningja.
Lóðrétt: 1. Viljaþrek, 2. aða, 3. ta, 4. fiúr, 5. rór, 6. óð, 8.
skae-.-A0,,js.va&p,H.J^unuí-ia,—12. óriáðý 13. ‘g'áfti,- 15.iiGfáíriV,!"tri.'
flagg, 18. átan, 20. Sti, 22. S.N.