Vísir - 05.07.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Föstudaginn 5. júlí 1946
YISIR
DAGBLAÐ
Dtgefandi:
BLAÐAUTGAFAN VÍSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: FélagsprentsmiðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Rithöfundaiéttui.
in skeið áttu rithöfundar um heim allan lít-
inn eða engan rétt á sér. Ai' náð tóku for-
leggjarar og aðrir listvinir þá upp á hendur
sér, og urðu þeir að nærast af molunum, sem
þar féllu af horðum. Aðrir lifðu við sult og
seiru, angur og armæðu, -unz þeir gengu fyi ir
ætternisstapa jafn snauðir að veraldargæðum
og í upphafi, en gáfu heiminum góðar gjafir
þrátt fyrir það, með verkum þeim, er þeir
Jétu eftir sig. Listamenn hafa háð harða b.ar-
áttu fyrir eignarrétti sínum á eigin frám-
teiðslu, sem öll mátti frekar teljast til and-
tega sviðsins en hins veraldlega og áþreifan-
lega, og þróunin hefur reynzt sú, að nú við-
urkennir hver menningarþjóð, að einstakling-
urinn sé cigandi að andlegri framleiðslu sinni
og afrekum, alveg án tillits lil ]jcss, hvort
verkin hafi nokkurt listrænt gildi eða ekki.
Ljósmyndarar, tærðir cða ólærðir, eiga einka-
rétt á l)irtingu mynda sinna, og liver sá, sem
í heimildarleysi birtir þær, verður að horfast
i augu við þann rétt, þó að oftast séu sakir
niður fetldar af manngæðum þeirra, sem í
tilut eiga. Lögvernd slík, sem að ofan grein-
ir, á ckki að gera sér neinn mannamun, ekki
fara eftir því, livort hlutaðeigandi er Gyðing-
nr eða grískur, danskur eða rússneskur, —
höfundur allra þjóða ættu að njóta lögvernd-
ar hér á landi.
Islenzkir hókaútgefendur hafa reynzt furðu-
lega djarftækir á erlendar bækur, til útgáfu
:í íslenzkum þýðingum. Samfara aukinni þjóð-
anenningu hafa þó allir þeir, sem metið liafa
sjálfa sig nokkip’s, leitað samþykkis erlcndra
.'höfunda til þýðingar og oftast fengið, án þess
i«ð grciðslu væri krafizt fyrir, cða ])á aðéins
grciðslu til málamynda. Einstaka höfundár
hafa J)ó viljað fá venjulega greiðslu fyfir rétt
sinn, en veg'na þröngs bókamarkaðs hefur slík
greiðsla aldrei numið verulegri fjárhæð. Þcir
-erlendir höfundár, sem tiafa l'engið verk sín
þydd á íslenzka tungu, áii ]æss að þeirra sam-
þykkis væri leitað, telja þétta að vonum nokk-
urn skort á háttvísi. Hafa þeir gert hávæi’ar
'kröfur varðandi rétt sinn nú eftir striðslokin,
«g almennt mun litið svo ií, að engin menn-
ingarþjóð hafi ráð á að vera svo aum, að
nieta ckki menningarafrek lil fjár og vilja
ekki gjalda þau nokkfii verði. Slík eymd er
íslenzkum bókaútgefendum á engan hátt sam-
hoðin, heldur ekki blöðum né tímaritum, jafn-
' el ckki útvarpinuj sem riiun þó ekki allskost-
■ r fúst íil að greiða svo sem yera skyldi fyr-
ir allan flutning, sem þar fer fram,* nema ef
til vitl ])eim, sem lesa verk skáhta og rithöf-
■unda upp í leyfislcyfi.
Þetta eymdarástand vefður að hrcytast.
L jóðin á að gcra kröfur til að hún sé svo mik-
íls mctin, að henni verði leyfð innganga í
Hernarsambandið, með ölluin réltindum og
s.kyldum, sem því fylgja. Þjóðinni ber að
.krel'jast ])cssa vcgtia sjálfsvirðingar sinnar,
réttar allra aðila, en ])ó ekki sízt íslenzkra
:;ithöfunda, sem lifað tiafa mannsæmandi lífi
' cgna ])ess, að þeim hefur oft og einatt tek-
izt að koma verkúm sínum á framfæri á cr-
lendunr vettvangi. Ef Alþingi kemur saman
ber því að taka mát þetta npp og afgreiða
það í samræmi við alþjóða siðfcrði.
Húsfreyjan á Bessastöðum
Bókaútgáfan Illaðbúð hef-
ir nýlega sent frá sér for-
kunnargóða bók, er nefnizt
„Húsfreyjan á Bessastöðum“.
Er þetta safn bréfa sem
Ingibjörg, móðir Gríms
Thomsens skrifaði bróður
sínum, Grími amtmanni
Jónssyni. Ei-.u í brél'asafni
þessu skráð örlög, tilfinning-
ar og liugsanir merkrar og
gáfaðrar konu, sem eirinig
var móðir eins af mætustu
skáldum íslendinga, Gríms
Thomsen.
Finnur Sigmundsson lands-
hókavörðrir hjó bók þessa
j undir prentun, og það var
hann sem upphaflega fánn
bréfahunka húsfreyjunnar á
Bessastöðum í skjölum
í'andshökasafusins. Það
J vakti þegar i uppháfi athygti
hans hve ritliöndin var falleg
og fösl. Fannst lionum ástæða
I ,
til að grennslast nanar um
'innihald hréfanna og sá þeg-
'ar, að þar var um stói-merkar
heimildir að ræða, auk þcss
'sem bréfin voru riluð af sér-
1 kennilegiini persónuleika og
einstakri list.
í formála að hókinni segir
' Finnur Sigmundsson;
j .„Ingibjörg húsfrevja á
Bessastöðum hcfir nú livílt í
'gröf sinni meira en átta tugí
áia. Hljótt hefir verið um
minningu hennar, og munu
þeirri kvnslóð, sem nú er
uppi, fátt um hana kunnugt
annað en það, að hún var
kona Þoi-gríms gullsmiðs á
Bessastöðum og móðir
j skáldsins Gríms Thomsens.
Þykja má líklegt, að ýmsa
fýsi að kynnast móður Grims
Thomsens/og vill þá svo vel
til, að enn eru varðveittar
'góðar heinrildir um ]>essa
'mikilhíBfu konu, scm fáum
'eru kunnar.“
Ennfremur; „Mynrium úr
daglegri lífsharáttu þeirrar
jkynslóðar, sem hún á samleið
með, bregður fyrir í hréfum
hettnar með þeim hætti, að
lesandinn verður margs vís-
ai-i, sem vera má að hann liafi
eigi áður gefið gaum. —■ —
\rið lestur þessara hréfa
mun margur öðlast skilning
á þyi tímahili og.þcim að-
slæðum sem Grimur
Thomsen ólst upp við og
hjó við framan af ævi. Auk
þess eru bréfin gagnmerk
tieimild fyrir tíðaranda þess
limahils, er hréfritarinn ólst
u]>p við, og itm sálarlif stór-
gáfaðrar konu, sem var i
ýmsu á unrian samtíð sinni,
ekki hvað sizl er laut að mál-
vöndun'og skilning á ýmsum
crfiðuslu viðfangsefnum
mannlegs lífs.
Veiði í EHiðaánum
að aukast
30 laxar veiddust í Elliða-
ánum í (jívr á Ivæv stengur.
Skýrði Alherl Ertingsson
htaðinu frá þessu í niorgun
Sagði hann, að alll að 40 lax-
ar hefðu vciðst í ánum á
einum degi undanfarið. Er
það sérstaklega mikil veiði
þegar lengd og vatnsmagn
ý'uma er borin saman við t.
d. aðrar ár.
Sem dæmi nj)j) á laxxx-
mergðina í ániun, sagði Al-
bert, að cinn daginn hefði
svo mikill lax gengið í ána,
að varla hcfði verið liægt að
stíga fæli út i neðri liluta
hfcnnarán þess að kóma við
lax.
Nú Iiafa alls 1000 laxar
verið fluttir upp fyrir sfíflu.
Milliríkjaleikurinn:
Mgöngumiðai
seldii í Iðnó
á mánndag.
Aðgöngumiðar að leiknum
milli danska og íslenzka liðs-
ins verða seldir á mánudag í
Iðnó.
Hefir sölutíminn ekki enn-
þá verið ákveðinn, en liann
verður auglýstur á morgun.
— Verð aðgöngumiðanna
verður sem hér segir á fyrsta
leikinn, ]). e. millii’ikjaleik-
inn: Stúkusæti kr. 25, stót-
sæti, sem komið verður fvr-
ir á hlaupabi’autinni 20 kr„
stæði 15 kr. Barnamiðar á
alla leikina kosta 2 kr.
Á síðai’i leikina vei’ða mið-
arnir fimm krónum ódýrari.
Að gcfnu tilefni skal það
tekið fram að þýðingarlaust
er, að hiðja meðlimi K.R.R.
eða móttökunefndarinnar uin
að útvega aðgöngumiða að
kappteiknum.
BákaMð Isaíoidar
opnar ritfangadeild.
Bókaverzlun ísafotdar opn-
ar á moj’gun sérstaka rit-
fangadeild í Bankastræti.
Er vei'zlunin til húsa i
liúsnæði vcrzlunar Jóns Þórð-
arsonar. ílefir því verið
hreyit mjög og færtí nýlizku
j hcrvf. Smiðaðir liafa verið ný-
ir sérlega smekklegir búðar-
J diskai', auk annara breytinga
er gerðar liafa verið. Þessi
jverzlnn tekur upp þá ný-
breytni, að i afgreiðslusaln-
um ei’ii fjögur ski'ifborð þar
t
sem yiðskijxtavinirjiir gela
skrifað utan á umslög á
gjafakort o. ]). li.. Yfirleitt_er
vex'zlun þessi mjög smekklcg
og haganlega frá öllu gengið.
Seldar verða allar fáanlegar
skrifstofu- og kennsluyörui’,
auk ýmissa tækifæi’isgjafa.
Vei’zlunai'stjóri er Sigurð-
ur Jensen. Hefir liann ixndan-
fai’in ár starfað hjá bóka-
veizlun Sigfúsar Eymunds-
sonar og er þaulkunjiugijr
öllu er lýtur að þessari lilið
verzlunar.
Góð- Veði’ið liefir sannarlega leikið við okk-
viðrið. ur síðustu dagana, sól og hiti en stund-
x unx dálítið hvasst, líklega til þess að
niönnum hitnaði ekki allt of mikið. Reykvikingar
hafa ekki þurft að kvarta sólarleysinu það, sem
'af er þessu sumri, þótt leiðinlegri kaflar lxafi
komið inn á milli, eins og gengur. En þegar
Bretinn var hér á dögunum að kvarta yfir því,
að 'Við hefðum „napfiað" góðyiðrinu frá honum,
þá var eiginlega ekkert sérstaklega gott veður
hér. ekki nema i meðallagi.
* '
Hita- Xú þiirfa Bretar líklega ekki áð kvarta
bylgja. framaj’ yfir því, að- þeir hafi vonda
veðrið okkai’, þvi að einhvers staðar
hefi eg séð eða lxeyrt, að þeir hafi fengið hita-
bylgju — minna mátti það nú ekki vera —
íil þess að hxeta npp góða veðrið, sem stakk
af norður.í höf. Svo að þeir erti líklega harð-
ánægðir núna og tala ekki um neinn ruglin§.
Ekki held eg, að nein hitabylgja hafi fylgt sól-
skininu okkai’, að minnsta kosti lxefir vinxlur-
inn séð um að kæla oklcur jafnóðum. En hlýtt
hcfir vei’ið sanxt.
*
Útivinna. Eg geri ráð fyrir því, að þeir seni
liafa innivinnu — skrifstofufólk,
ýmsir iðnaðarmenn og aðrir — öfundi þá, sem
vinna undir þerum liimni, þegar veðrið er eins
yndislegt og það hefir verið upp á síðkastið.
Og eg geri líka ráð fyrir- því, að þeir sem geta
verið úti við allan daginn, lielzt utanbæjar, vor-
kenni vesalingunum, sem verða að liúka inni.
Þeir verða Jíka hraustlegir í litliti, svo að það
má alveg greina þá úr, þegar maður sér þá i
sparifötunum sínum á götum bæjarins.
Indíánar. Eg fór í gær upp að Elliðaám, ef
ske kynni, að eg sæi einn lax — eða
fleiri — vera að leika sér þar við fossinn, eða
uridir brúnni.-Eg fór líka ofar, til að forvitnast
um hvað gengi með að grafa fyrir nýju vatnsæð-
inni. Á leiðinni sá eg marga unga menn bera
niður að niitti við vinnu sína. Þeir voru með
liaka eða skóflu, Iiraustlegir og myndurlegir.
Sumir voru orðnir eirrauðir á skrokkinn af að
hafa unnið lengi úti og verið berir, svo að mað-
ur gat luigsað sér að þeir væru Indíánar, en
þeir voi’u miklu laglegri en þcir Indíánar, sem
maður fær venjulega að sjá i kvikmyndum
bióanna.
«í«
«
Mjólkin. En ekki verður á allt kosið, segir
mál,tækið. Það á við um liitana líka
og býst eg við, að liúsmæðurnar geti sagt manni
sitt af liverju um það. Að minnsta kosti hringdi
til mín i gær húsfreyja ein tiér í bænuin og
skýrði mér frá þvi, að aldrei hefði hún fengið
verri mjólk cn í fyrradag ( á þriðjudag), þvi
að þá hefðu þeir þrír og liálfur lítri, sem lnin
keypti, verið súrir.
Keypt Það var svo sem ekki af þvi, að mjóllc-
súr. in hcfði staðið í liita hjá líenni, öðrii
nær, því að hún hafði ætlað að nota
hana uni leið og lriin kom með hana heim úr
mjólkurbúðinni og ])á var hún svo súr, að hún
var ekki drekkandi. SönnLsögu sagði liún af
annari konu, senx skipti við sömu mjólkurhúð.
IIiin fékk þar tíu 'iítra og kom rakleiðis með
líana áftur í búðina, því að hún var gallsúr og
únóthæf.
*
Endur- Húsfreyjan, sem til mín liringdi,
greiðtila. kvjiðst þegar hafa talað við skrif-
stofu Mjólkiirsgmsölunnar og spurzt
fyrir um, livort hún fengi mjólkina ekki cndur-
greidda. Þar fékk hún þau svör, að það fengist
ekki. Mun mörgum fleiri en henni þykja ])að
kynlegur viðskiplaháttur, að selja fvrst svikna
vöru — «8.5 öllum likindtim vísvitandi — og
neíta" svó að greiða bætiu' fyrir hana. Það
inundi eklci þykjtt .gott hjá einkafyrirtæki.
«