Vísir - 09.08.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Föstudaginn 9. ágúst 194(5
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Fiskverðíð lækkar.
Samkvæmt skeytum, sem útgerðarmönnum
liai'a borizt, hefur verðlækkun á fiski verið
ákveðin á brezka markaðinum. Þannig lækk-
ar hausaður þorskur miðað við 10. þ. m. úr
<54/2 í 54/6, miðað við sumarverð, sem ákveð-
ið var 13. apríl s. 1. Upsi lækkar úr 43/4 í
37/6, en allt miðast verð þetta við „kit“, sem
er sama og 63 kg. Verð á óhausuðum þorski
verður sennilega óbreytt, eða 45 slúllingar,
en til þessa hel'ur það haft litla þýðingu fyrir
okkur, með því að fiskur hefur verið fluttur
hausaður á brezka markaðinn. Verði breytt
til og fiskunnn fluttur óliausaður, má gera
ráð fyrir að flutningamagnið minki um 20—
25 af hundraði og hefur það mjög verulega
.þýðingu fyrir afkomu stórútgerðarinnar.
Fyrir stríð var hámarksmagn ákveðið, sem
hvert skijj mátti flytja í ferð. Urðu stærstu
skipin þannig að sigla með ca. 1500 kit, þótt
þau rúmuðu um eða yfir 2000 eða 3000 kit.
Á styrjaldarárunum breyttist þetta þahnig, að
skipin hafa verið hlaðin af hausuðum fiski,
svo sem frekast hefur reynzt kostur á, eða
leyft héfur verið eftir að hleðslumcrkin komjp
til sögunnar, og. hefur hið aukna flutninga-
magn í hverri ferð, algjörlega ráðið úrslitum
mn afkomuna, og skapað til skamms tíma
verulegan hagnað af stórútgerðinni. I sumar
Iiefur verðið verið syo lágt að útgerðin hel'ur
tæpast borið sig. Auk þcss hefur markaðurinn
verið svo ótryggur, að incnn hafa rennt .al-
gjörlega blint í sjóinn um sölur og getað
átt von á öllu. Þá hafa kröfur stóraukizt um
íiskgæðin, þannig að hafi skip flutt lélegan
fisk, hefur mátt ganga út frá því, sem gefnu
sið verðið hefur verið langt undir hámarks-
verði. Þannig eru þess dæmi að eitt skipið
sem flutt hefur góða vöru, héfur selt á há-
marksverði, en ánnað, sem haft hefur lélegan
fisk innanborðs hefur ekki seli fyrir meira
verð, en sem svarar löndunarkostnaði.
Sennilegt er að stóraukin litgerð Breta eigi
ríkin þátt í hve ótryggur markaðurinn hefur
xeynzt, en þó einlcum veiðileiðangfar til
Bjarnareyjar nú yfir vor og sumarmánuðina,
Kr haustar áð, koma slíkir leiðarigrar ekki
til greina, en þá iná gera ráð í'yrir að verðið
reynist' öruggara, að því cr óskemmda vöru
varðar, og að fislcurinn seljist yfirleitt á há-
anarksverði. Þrátt fyrir það eru lítil líkindi
til að skip selji fyrir. meira i ferð, en 5 6
þúsund pund, á móti 9—11 þúsund pundnin
á síðastliðnum vetri. Gelur hver maður sagt
sér sjálfur liverja þýðingu þctta bcfur fyrir
stórútgerðina, enda má gera ráð fy.rir að
sumir togaraeigendur hverfi algjörlega lrá
fvrra rekstri, en láti skip sin veiða frekar i
salt, í von um sæmilegan markað fyrir salt-
fisk. Um það skal út af fyrir sig engu spáð,
en sakirnar standa þannig, að Alþýðusam-
Iiandið hefur gripið fram fyrir heridur ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar og lýst Spán i bann.
Ekki er gerandi ráð fyrir að spekingar þeir,
sem Alþýðusanibandsstjórnina skipa, geti
skapað nýjan markað á Spáni algjörlega fyr-
irvaralaust, þótt eftir verði leitað, Jiannig að
líkindi má telja til að um sölur til Spánar
verði ekki að ræðá næsta kastið. Italíu-mark-
aður getur komið til greina, ef kaupmáttur er
iyrir hendi, en því er ekki að fagria í Mið-
jarðarhafslöndunum.
r
Skaðabætur Islands á hendur
Þjóðverjum tæpar 40 millj.
Pjóðverjar sökktu 19% af skipa-
stóli IsEands, — með þeim fórust
1,8% Bandsmanna.
Hinn 16. maí voru þeir Þórður Eyjólfsson, hæstarétt-
ardómari, Einar Arnalds, borgardómari, og Guðmundur
Guðmundsson, tryggingafræðingur, skipaðir í nefnd til að
utbúa skaðabótakröfur á hendur Þjóðverjum fyrir ófrið-
arspjöll. Hafa þeir nú lokið störfum og sent ráðuneytinu
kröfugerð ásamt fylgiskjölum.
ir í íslerizkum skipum eða
í þjónustu Islendinga á
stríðsárunum.
I kröfugerðinni eru dánar-
bætur og örorku miðaðar
við raunverulegar greiðslur
íslenzkra tryggingarstofn-
ana, og bætur fyrir tjón á
skipum, farmi og öðrum
verðmætum eru miðaðar við
raunverulegar fjárbætur,
sem íslenzkar tryggingar-
stofnanir liafa innt af hendi
vegna tjóns af styrjaldar-
völdum.
Aðal kröfuskjalið skiptist
í 2 aðalkafla, greinargerð og
kröfugerð. I greinargerðinni
cr fyrst vikið að þjóð-réttar-
stöðu íslands á styrjaldarár-
unum, þá að lirczka hernám-
inu 1940, herverndarsamn-
ingi tslands við Bandaríki
Norður-Ameríku, og að síð-
ustu að ástæðum þeim, seni
liggja til grundvallar kröfu
Islands um styrjaldarskaða-
bætur. Kemur þar m.a. fram,
að af styrjaldarástæðum
missti Isíand ca. 19% af
skipastóli sínum cins og Iiann
var í upphafi styrjaldarinnar
og tala drukknaðra manna
og örkumla af styrjaldar-
ástæðum nam 1,8% af öllum
íbúum Islands. Hinn aðal-
kaflinn er kröfugerðin sjálf.
Skiptist hann í 2 aðalflokka:
1. Dánarbælur og örorlui-
bætur .. kr. 8,248,178,56
Eins og áður er sagt eru
allar kröfur miðaðar við
greitt tryggingarfé og taka
nefndarmenn fram, að þeim
sé ljóst, að í einstökum til-
fellum mundu dómstólar
hafa dæmt hærri bætur, ef
til þeirra kasta hefði komið,
og að raunverulegt tjón við-
Icomenda og þjóðfélagsiris i
heild er að sjálfsögðu miklu
meira en dánarbætur, á-
kveðnar af dómstólum
mundu segja til. Astæða
þess að tryggingarbætur éru
lagðar til grundvallar er m.a.
sú, að aðrar þjóðir hafa haft
þann hátt i sínum kröfu-
gerðum.
Utanríkisráðuiieytinu hefir
verið sent aírit af kröfu-
gerðinni með tilmælum um
að það komi kröfunum á
framfæri á þann hátt, sem
það telur heppilegastan.
Fréttatilk. frá ríkis-
stjórninni.
Framh. af 3. síðu.
son og Arnfinn Jónsson, vel
til starfsins, og álítur skólan-
um vel borgið, bvor þeirra
sem skipaður verði í stöð-
___
Griðastaður- Einn cr sá staður hér í baenum,
sem alltaf hefir frið og ró til að
bera, hversu mikil seni háreystin cr í borginni.
Staður þesSÍ er þó í miðbainum. Hann læt-
ur lítið yfir sér, en er indæli eigi að síður.
Þctta er Hljómskálagarðurinn, eða öllu heldur
graslendið meðfrani tjörninni, sunnan Skothús-
vegar. Trjágróðri hqfir verið plantað út í garð-
imu.n og innan um trén cru bckkir fyrir menn
að tylla sér á, ef þeir vilja dvelja þar stundar-
korn. Þar eru líka myndastyttur af tveimur
merkilegum listamönnum, Jónasi Hallgrims-
syni, Ijúflingi íslenzkrar fegurðar, og inynd-
liöggvaranum Thorvaldsen, sem er atlt of lít-
ið kunnur okkur ístendingum. Og svo er það
Tjörnin, þetta grunna og víðáttulitla stöðuvatn,
sem óneitanlega gcrir Reykjavík að fallegri borg.
* y
Hafnar- Einhyer hagsýnn náungi vildi láta
skilyrði! gera Tjörnina að uppskipunarhöfn.
Hann vildi láta dýpka hana og gera
hana að öruggu skipalægi. Þcssum manni hef-
ir ef til vill ekki þótt ’ijörnin fögur sökúm
þess, að í lienni voru ekki aðrir fiskar en ál-
ar og liornsíli. Þvi fer nú ver, að margir virð-
ast liafa þennan smekk. Mörg býli úti á landi
og cins hús liér í bæ'num, eru sannnefndir písl-
arvottar smekkleysísins. Þar gefur sumstaðar
eklci annað að líta en það, sem á cinn eða
annan liátl þyngir pyngju manna. Sjálfsagt er
þetta ein afleiðing langvarandi skorts og kúg-
unar, en smekkur manna nú á siðari timum
virðist fara mjög batnandi livað umhverfis-
fegurð snertir.
*
Tjiirnin. • Tjörnin varð ekki skipalægi, lieldur
bæjarprýði, og það verður liún sjálf—
sagt á meðan Reykjavik steudur i likri-mynd
og nú. Hinsvegar þarf að sýna Tjörninni meiri
sóma en verið hefir hingað til. Okkur íslend-
inga hefir skort bagalega umgengnísmenningu
og er Tjörnin eitthvert leiðinlegasta dæmi þess.
Xúna i þurrkatíðinni hefir hún minkað að
vatnsmagni, og hafa þá margir hlutir komið
i Ijós, sem liggja á botninum og áður voru
með vatni huldir mannlegum augum. Þarna liafa
komið i ljós liinir ótrúlegustu lilutir, allt frá
járntunnum til smádósa, sem auk annars rusls,
héfir verið kastað i Tjöririna. Og eins og nú
standa sakir, eru sumir hlutar Tjarnarinnar
líkari því sem nefnist á ruddalegri íslen/.ku
,.drullupollur“ cn vinsælmn bletti í menningar-
borg.
2. Bætur vegna tjóns á skip-
um, farmi og öðrurii verð-
mætum á skipum...........
kr. 31,140,629,83
Samtals kr. 39,388,808,39
Sundurliðast það þannig;
1. á 20 skip.um fórust 181
skipverji og 13 farþegar
en 22 menn slösuðust á
sltipum og einn í landi.
Dánarbætur s.kipverja eru
samtals kr. 7,325,499.00
dánarbætur farþega
kr. 658,438,72
slysabætur kr. 184,228,00
og dagpeningar og
sjúkrahjálp kr. 80,012,84
fiamtals kr. 8,243,178,56
2. Bætur, sem greiddar hafa
verið fyrir 19 skip, sem
farizt liaíli eða skemmst
af stríðsvöldum nema
samtals kr. 17,212,491,26.
Kr. 13,928,138,57 hafa
verið greiddar í bætur
fyrir farm, sém farizt hef-
una.
Fundi slitið.
Asgéir Hjartarson,
Guðrún Guðlaugsdóttir,
Gísli Ásmundsson.
Herra Asgeir Hjartarson,
formaður skólanefndar Aust-
úrbæjarskólans, hefur farið
fram á, að Vísir birti ofan-
greindá yfirlýsingu hans. As-
geir er skynsamur maður, og
honum dylst vafalaust ekki,
að leiðrétting hans er með
öllu óþörf. Hann hefur sjálf-
ur samþykkt að mæla með
umsækendum í þeirrj röð, að
Gísli Jónasson er settur þar,
efstur á blað, og haggar gott
álit formannsins á Arnfinni
Jónssyni erigu í því efni.
Vísir liefur aldrei skorast
I►
undan að birta leiðréttingar,
þótt óþarfar séu, og vill lield-
ur ekki bregðast trausti for-
mannsins'í því efni að þessn
sinni.
Ritstj.
*
Hreinsun. Það er krafa þeirra, sem vilja njól.a
Tjarnarinhar - og Iíljómskálagarðs-
ins„ að þeim sem vilja breyta gitdi Tjarnar-
innar úr bæjarprýði i soi’pliaug, verði ineinuð
sú iðja bæði i orði og á borði. Og líka, að
Iireinsað verði ruslið, sem liomið liefir í ljós
á botni hennar, svo það augnaangur hverfi.
Það eru fleiri en manni virðist, sein konia i
Hljómskálagarðinn og gefa öndunum og óðins-
hönunum, sem synda þar og svamla, Og þang-
að kemur margur á kvöldin, eftir að erfiði
dagsins er lokið,
*
Mæður Eitt kvöldið gekk eg í Hljómskála-
, \
með börn. garðinum, asíimt öldruðum vini
íninuni. Þegar við konium suður
fyrir Tjörnina, sáum við ráðsetta andamóður
vera þar með smávöxnu en lipru börain sín.
Með þeirri blíðu, sem gamalmennum einum er
unnt að tjá, fór gamli maðurinn að tala um
ungana. Svo ságði gaiiili maðurinn niér eftir-
farandi: Það verptu andir hér í nágrenninu.
Sumar þeirra voru rændar af drengjum, og ung-
um sumra þeirra sá rottan fyrir. Eg hélt fyrst
að mér liefði misheyrzt... Að fuglar væru rænd-
ir i Heykjavík. Hitt vissi eg áður, að sá ógeð-
felldl skemmdarvargur, rottan, hefir banað
mörgum ungum við Tjörnina.