Vísir - 05.09.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Fimmtudaginn 5. september 194G
VISIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson/
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 6,00 á mánuði.
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Skólamir 09 æskan.
er
✓
•a
»eyju
«
GREIN SlJ, sem hér fer á eftir birtist í sumar í ameríska
bíaðinu Miami Herald, einu stæi*sta blaði Flcrida-
fylkis. Höfundurinn er frú Ella Kr'stjánsson, sem
hér dvaldisí um þriggja ára skeið. Verður sannar-
lega ekki annað sagt en að hún beri landi og þjóð
vel söguna. — Vísir hefir heyrt, að frúin hafi í smíð-
um bók um Island.
„Mikið þefir verið skrifað
um íslaiul* en ekki um sjálft
¥ngu kynslóðina vantar þroska, en ekki lær-
dóm, sagði Gunnar kaupmaður Ólafsson
við fréttaritara Vísis, er liann átti tal við
hánn ekki alls fyrir löngu. Sennilega cr þetta
rétt í öllum aðalatriðum, þótt cngin regla sé
án undantekningar. Fyrr á árum var fræðsla
unglinga sáralítil, en hneigðust þeir að bók-
tegu námi urðu þeir flestir að ryðja sér braut-
ina sjálfir og bjuggu yfirleitt við þröngan
kost. Þetta þroskaði þá að vissu leyti. Lífið
gaf jieim jiegar í æsku veganesti, sem reyndist
notadrjúgt leiðina á enda. Slíkur þroski gerði
jiá einnig hæfari til náms, cn reynzlan sannar
aébjieim mun minna, sem menn hafa lært af
tífinu sjálfu, Jicim mun meira jnu-fa jieir að
kera í skólunum og jieim mun erfiðar sæk-
izt jieim námið. Þrátt fyrir allt jietta bcfur
jjróunin verið mikil i skólamálunum, og cink-.;
um eiga unglingaskólarnir jiýðingarmiklu
fitutverki að gegna í sveitum landsins.
Kennari einn, sem dvalið hefur um skeið
á Norðurlandi, en cr nýlega kominn bingað ti
iiæjarins, gat þess er hingað var komið, að
stöðugt færi fækkandi í sveitunum, jiannig
að til vandræða horfði. Jafnvel ágadustu
jarðir legðust í eyði. Orsök Jiessa tahíf hann
jiá, að æskan Jiráði menntun. Foreldrarnir
vildu undirbúa lífsstarf barnanna sem frek-
•ast væri kostur, en þeir gætu ekki kostað þau
fólkið, daglegt líf þess og
hugsunárhátt. Kynni min af
íslendingunv eru þau, að eg
álít þá vera meðal skcmmti-
legustu og gestrisnuslu þjóðá
í lieimi. Landið er orðið tit
vegna eldsumbrota, áttungur
jiess er undir jölcii og mið-
hlutinn'óbyggilegur. Ibúarn-
ir cru alls um 135 þúsundir
og búa um 50 þúsund þeirra
i liöfuðborginni, Reykjavík.
í dag er liægt að fara frá
New York' til Islands á 12—
14 klukkustundum í flugvél,
en meðan á stríðinu stóð,
til októbertoka. Vikingarnir
hjuggu allan skóginn i land-
inu til eldiviðar og er jiað á-
stæðan fvrir því, að mjög lít-
ið er af trjágróðri í landinu.
Það er rétt að segja sem
ininnst utn gistihúsið, en
hjálpfýsi og lipurð starfs-
fólksins bættu upp alla galla
jiess.
Eftir skamma dvöl á ís-
landi komsl eg að ramr um,
að Islendingar eru vingjarn-
legir, lireinskilnir og gaman-
samir, rétt eins og svo margir
Bandarikjamenn.
Fyrsta kvöldið, sem eg
dvaldi í Reykjavík var mér
boðið upp á rjúkandi súkku-
laði og rjómakökur, en þær
eru uppáhaldskökur íslend-
inga. Ung og blómleg stúlka
gekk um beina. Ilún lalaði
ensku engu betur cn eg ís-
lenzkuna.
En seinna komst eg að
raun um, að stútka þcssi
var hrein undantekning.
Næstum 90r/í af íbúum lands-
ins talar og skilur ensku á-
gætlega.
Fyrsta daginn skoðaði eg
mig um í borginni. Eg skoð-
aði Þjóðminjasafnið, cn í þvi
er Landsbókasafnið einnig lit
til æðra náms, nema því aðeins að sjá fyrir
peim með vinnu sinni, og flyttust þessvegna1 fara sjóleiðina og tók sú ferð
iil' kaupslaðanna, en þangað væri námið að |,S -2| da<at
s ekja. Er þelta vafalaust ástæðaiy ýmsum til-1 Rg steig . skipsfjöl j New
húsa. Byggingarstillinn er
urðu óbreytlir borgarar að faírur (,g einfaldur. Við hlið-
ina á söfnum þessum siendur
Þjóðleikbúsið. Er jtað mikil
bygging, sem enn cr ekki
fetlunvcr roskin bjón bregða búi og flytjas! | Y()rk j dcs 1942.' Var j,að fullgerð. Reykviskir leikarar
• \ mAlinn íf I í ia , . ■,, .. Y 1. ...... L. 1 ' . . .
á rnölina, og ol't mun svo vera, að er börnin
flvtjast að heiman treystast menn elcki lil að
taka upp öryrkjubúskap, en hverfa lieldur
fvrir fullt og alll frá þeirri atvinnugrein.
\ irðisl því sú stefna vera rétt, að efla ung-
lingaskólana í sveitum, svo sem verða má,
<>g gefa jáfnframt unglingum, scm J,ar haí'a
notið fræðslu kost á að ganga inn í æðri
skola, með ]>ví að unglingarnir myndu gera
þetta hvort sem er, en fara aðeins fyrr úr
sveitinni, ættu j)au ekki Jiar kost á frekiri
nppfræðslu, en barnalærdóxninum einum.
Ýmsir hafa ýmigust á æðri menntun og
telja langskólagcngna menn óhæfari til sjálf-
bjargar, en flesta aðra. Þetta er alrangt.
Reynzlan sannar, að um námstímann stunda
þessir menn alla algengtt vinnu og reynast
jvir engir liðléttingar. Engin ástæða er fit að
-f tla að stúdents eða kandidatspróf dragi svo
úr Jicim merginn, að j,cir rcynist ekki vinnu-
færir, enda mun sá ofmetnaður liorfinn fyrir
löngu, að námsmenn þykist of fínir til að
(lífa hendi í kallt vatn. Hitt er höfuðskömm
að æðri menntastofnanir hafa að miklu leyli
verið tokaðar æskunni, og víst er að margt
mannsefnið bíður Jicss ekki bætur síðar, að
hafa ekki átt kost á í^æsku að svttla fróð-
íeiksfýsni sinni, Jiótt hendingin réði prófs-
einkunnum. Lokun æðri skólanna er skræl-
ingjabragur og miðaldaheimska, sem miðar
að J,ví að skapa efnamönnum forréttindi,
rneð J,vi að J,eir geta öðrum fremur „keypt
vitið“ i börn sín og látið J,au njóta nauðsyn-
legrar uppfr eðsl 1.
hið litla skip Goðafoss, sem
1 flutli mig til íslands. I dag
liggur J,að á mararbolni, eftir
að bafa orðið fyrir tundur-
skeyti á leiðinni lil Islands
nteð fjölda íslendinga innan-
l,orðs.
Á átjánda degi sáutn við
snæviþakta tinda íslands rísa
úr sæ og um leið kom hern-
aðaiflugvél á móti okkur og
flaug hún nokkra liringi yf-
ir skipinu. Skömmu síðar
skreið J,að inn á hina stóru
og nýtizku höfn i Reykjavík.
Þegar innflutningsum-
stanginu var loks tokið, gekk
eg niður ísaða Jandgöngu-
brúna og steig upp i leigu-
bifreið.
Mér var ekið til fullkomn-
asta gistihússins, fimtn hæða
húss. Það stendur spölkorn
frá höfninni og rétt hjá þvi
er fögur dömkirkja og vjð
hJið liennar hið lilla en
virðulega, Alþiugisltús.
Fallegur garður er fyrir
framan gistibúsið, en engin
tré eru í honum. Seinna
koinst eg að raun um, að
mikiðaf litauðugum blöinum
eru rækluð r garðinum, og
voi'u i skrúða frá júnibvrjun
verða cnnþá að notast við
minna leikbús, sem stendur
við tjörnina í bænum. Það
bús er ekki nærri nógu slórl
og sælin voru liörð, en hinir
frábæru teikáirahæfileikar
landsmanna l'á menn til J,ess
að gleyma öllum stíkum ó-
Jjægindunj.
Eitt var það, sem mér lik-
afíi sérstaklega vel og var
],að, að á milli þátta er liægt
að, spjalla saman og fá sér
hressingu í sérstökum sal,
sem cr’upp á loft í húsimi.
Tjörnin frýs á veturna og
skemmlir æskúlýður borgai'-
innar sér j,á á skautum. A-llan
ársins bring fá bæjarbúar
Iieitt vatn frá hverum, sem
eru utan við borgina. Má
seg.ja að hvert tiús í bænum
sé hitað upp með Jiessu hvera-
vatni.
. Margir Bandaríkjamenn
lialda að á íslandi sé mjög
kalt. Er það liin mesta firra.
Yeturnir eru kaldir, en ekki
kaldari en í norðlægari fvlkj
um Bandaríkjanna. Hinsveg-
ar eru licit siiniur ój,ekkt
fy ri rbrigði. Suma rveðrá t ta n
á íslandi er mjög Jjægilég, J,ví
F.'h. á 6. siðu.
Umferðarfáð Reykjavíkur.
Nú er búið að stofna umferðarráð fyrir Reykja-
‘yík, o er það gott. Það verður að beita öli-
urn hugsanlegum ráðum tit þess að draga úr
slysahættunni hér í bænum, og virðist í fljótu
bragði eðlilegt, að það beri góðan árangur,
þegar marg'ir kunnugir mcnn „leggja saman*',
eins' og nú á að gera. En ráðið verður þegar
að láta hendur standa fram úr ermum, til þess
að öngþveitið í umferðarmálunum verði ekki
orðið enn meira, þegar fara á að beita iækn-
ingunum.
Fulltrúarnir í ráðinu.
Góðkunningi Bergmáis, sem hefir um fjölda
ára starfað við bílaafgreiðslu hér í bænum, bæði
leigubíla og áætlanabíla, liringdi til Bergmáls í
gær út af umferðarráðinu. Hann kvaðst sakna að
minnsta kosti þriggja aðita, sem kveða hefði átt
til þátttöku í ráðinu, þar sem þeir kærnu mjög
við siigu i umferðinni. Þessir aðilar ættu ekki
síður að hafa sína fulltrúa þarna en margir aðr-
ir, scm upp hafa verið taldir í blöðum og útvarpi.
Sérleyfishaíar og fleiri.
Aðilar þeir, sem maðurinn saknar, eru sér-
teyfishafar, strætisvagnarnir og slökkvilið bæj-
arins, og vill Bergmál taka undir það, að þeir
ættu allir að hafa þarna hönd í bagga. Það er
alls ekki hægt að reyna að skipuleggja umferð-
ina, án þess að það hafi nokkur áhrif á sarfs-
semi þessarra aðila — allra eða einhvers þeirra.
„Og,“ bætti þessi góðkunningi Bergmáls við, „úr
því að olíufélögin eiga þarna fulltrúa, þá ættu
gúmmísalarnir að fá að vera með líka.“ — Berg-
máli finnst sjálfsagt, að þessar ábendingar sé
1 teknar til greina.
Árbók FerðaféSagsins.
Frá „Ferðafélaga" hefir Bergmáli borizt eftir-
farandi bréf: „Eg mun vera einn af mörgum
meðlimum Ferðafélagsins, sem undrast mjög það
aðgerðarleysi félagsstjórnarinnar, að koma ekki
út árbók félagsins í tvö ár. Félagsgjöld hafa, að
því er eg bezt veit, ekki vaPið innheimt síðasta
j ár, vegna þess að árbókin kom ekki út. Hlýtur
þetta að vera mikið fjárhagslegt tjón fyrir fé-
lagið, þar sem félagsgjöldin munu nema 80—90
þúsundum króna árlega.
Vítaverð mistök.
En þessi mistök á stjórn félagsins, sem ástæða
er til að víta mjög alvarlega, hafa aðrar og
vexri afleiðingar en bcinlínis fjárhagslegar. Þetta
er yísasta leiðin til að koma félaginu fyrir katt-
arnef á skömmum tíma. Væri það illa .farið,
ef félag, sem á að vera og'’getur verið fjölmenn-
asta félag landsins, færi í mola í höndunum á
áhugalausum stjórnendum.“ Bergmál er ekki
i meðlimur í F. í„ svo að það er ekki þessum
málum kunnugt, en það vill að „félag allra lands-
rnanna" verði sterkt og voldugt og gefi út sem
flestar af hinum skemmtilegu árbókum sínum
á ókomnum árum.
Hrossamarkaðir.
Það er orðið æði langt síðan hross hafa ver-
ið flutt út að nokkuru ráði af Islandi. Nú er
líf að færast í þenna „bisness“ aftur, hversu
Icngi sen, það kann að standa, því að UNItRA
ætlar sér að kaupa hvorki meira né minna en
2ö0ö hross, og útvarpið birtir á hverju kveldi
tilkynningar um hrossamarkaði, s'em halda á
víða um land næstu daga. Hrossin eru allt of
mörg orðin i landinu, í hlutfalli við not þau,
sem ha'gt er að hafa af þeim, en þó þvkir mörg-
um illt, að þau skuli seld úr landi, þvf að út-
lendingar muni ekki fara tilhlýðilega vel með
„þarfasta þjóninn". En það er víst mála sann-
ast, að raargur íslenzkur hestur hefir hlotið hér
heima verri meðferð, en hann mun fá erlendis.