Vísir - 11.09.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
MiðvikudagSnn 11. september 194(5
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐACTGAFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Eristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprehtsm iðj unni.
Afgreiðsla: ■ Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 6,00 á mánuði.
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Minnimáttarkennd.
/%kkur Islendingum hættir mjög við að taka
^ allt, sem útlent er, sem góða og gilda vöru
nokkurnveginn gagnrýnislaust. Er það út af
i'yl’ir sig sameiginlegt með öllum smáþjóðum.
Blöðin keppast við að hirta lofsamleg um-
mæli, sem falla kunna á erlendum vettvangi
í garð lands og þjóðar, cn þagað cr við hinu,
«ða jafnvel þykkzt við, ef m'enn gagnrýna það,
sem misjafnt kann að vera í fari þjóðarinnar,
oða segja eins og rétt er, að landið sé blásið
og bert, þrátt fyrir aíia litfegurð og annað
j>að, sem fagurt kann að þykja. Slíkt hátt-
erni stafar af minnimáttarkennd, sem óþarft
cr að halda við ljrði, en sú minnimáttarkennd
er okkur í hlóð borin vegna marga alda kúg-
imar. Þetta ok þarf þjóðin að hrista af sér.
Við skulum gera okkur fulla grein fyrir öllu
])ví, sem misjafnt kann að vera 1 fari þjóð-
arinnar, og við skulum reyna að hafa augun
opin fyrii- því, sem gera þarf landinu til góða,
en hirða aldréi um, hvort einum útlcndingi
líkar betur eða verr. Slcrum og skjall er þjóð-
inni einskis virði, þótt það kunni að kitla eyr-
un um augnablik, en aðalatriðið er, að menn
geri sér Ijóst, að þjóðin hefur hafið'nýtt land-
nám í þess orðs fyllstu merkingu, andlega og
veraldlega. Verkefnin hlasa alstaðar við aug-
hui og þjóðin er skammt á veg komin í ver-
.aldlegum umbótum, en allt slíkt stendur til
hóta, sé viljinn og yiljastyrkurinn fyrir hendi.
Nú í dag erum við að bisa við ýms verk-
efni, sem talið er í ræðu og riti að séu erfið
yiðfangs. Sannleikurinn er þó sá, að auðvelt
væri að leysa þær raunir, ef almennihgur væri
læs og skrifandi, sem hann einnig er. Þjóð-
inni er mætavel ljóst, hvað geiva þarl', en for-
ystuna skortir. Stjórnmálaleiðtogana skortir
liUgrekki til að leiða fjöldann, en kjósa held-
iir að fjöldinn leiði þá, og misskilja algerlega
þjóðarviljdnn. Slikt kann að efla vináældir
um stund, en verður léttvægt fundið til lang-
fi'ama, og hinn dauði hefur sinn dóm með sér.
Þeir menn, sem fegurst mæla í eyru þjóð-
arinnar, skirrást ekki við að reka erindi er-
lendra afla i tíma og ótínvj. Sumpart stafar
slíkt af minnimáttarkennd gagnvart útlend-
ingunum, en aðallcga af minnimáttarkennd
inn á við. Vilji mcnn gei’a sér fulla grein fyr-
ir þessu, er ekki úr vegi að líta til kommún-
istanna. MargiV eru þeir vel gefnir og yfir-
leitt beztu menn, en þeir hafa ckki treyst til
sað standast samkeppnina í „borgaralegu“ lífi
og leggja á flótta frá lífinu sjálfu i trausti
þess, að einhvers staðar útí i óvissunni bíði
þeirra l'yrirheitna landið. Þessi flótti er höf-
uðböl og hann þarf-að stöðva. Það verður
<‘kki gert mcð öðru móti eu því, að glædd
verði trú þjóðarinnar á sjálfa sig og föður-
Jandið. Þegar menn trúa, eru allir vegir færir.
Heimurinn stendur á tímamótum bolstefnu
og lifsstefnu,- Tortímingin eða fegursta fram-
tíð blasir við aúgum. Einstaklingarnir móta
‘heildina. Velji þeir þaim veg, sem leiðir til
Jjóssins, þarf engu að kvíða. Vísi minnimátt-
strkenndin þeim á myrkraveginn, bíður þeirra
Jiölið. Þetta eru einföld sannindi, sem of sjald-
ítn eru sögð'. Fyrsta skilyrði til farsældar er
;ið menn afsali sér ekki frjálsri hugsun. Þjóð-
árnar eiga völlna og kvölina, en þjóðirnar eru
safn éinstaklinga, en á þeim veltur allt. Leggi
menn á flótta frá lífinu er leikurinn tapaður.
— Uppeldismál
Framh. af 1. síðu.
gert að skyldu að leiðbeina
í almennri umgengnismenn-
ingu, og voru aðrir þeir, er
tóku til máls, ráðherranum
samdóma.
Ef ræða á málið i þeim
lilgangi að gera eittlivað til
gagns, verður að gæla þess,
að skella ekki skuldinni á
neinn einstakan aðila alger-
lega, t. d. hvorki skólana
eina né heimilin ein. Einn
aðili gæti haft forgöngu um
endurbætui'nar og gefið
tóninn. Og ef líkur eru til,
að kennarastéltinni og for-
ráðamönnum hennar yrðf
auðið að sameina kráfta víðs
vegar með þjóðinni um að
auka umgengnismenningu
hennar, er vel þess vert að
gera eindregna tilraun til
þess.
‘Samkvæmts orðalagi tillög-
unnar álitum við um að ræða
jnál venjulegra nemenda i
barnaskólum og framhalds-
skólum, og ennfremur al-
mennt félagsmál meðal
þjóðarinnar. Við teljuní rétt
að farið að marka baráttu-
línuna þetta víðtæka, þvi að
ef eiltbvað á að ávinnast,
]>arf að gera sér ljóst, að
rætur meinsins liggja víða
og nægir þvi eklcert smá-
kukl á einum takmörkuð-
um bletti. Það er nauðsyn-
legt að gera sem flesta is-
lenzka menn meðvitandi um
það, að margir eiga sám-
eiginlega sök um þetta sem
annað, enginn einn liópur
manna beri alla ábyrgð, en
allir eru uppalendur eða
Iiafa áhrif á uppeldi og siði
þjóðarinnar á ýmsan hátt,
allir landsmenn eru álirifa-
menn í þeim efnum.
Kennarastéttin þarf að
skora á sem flesta að verða
með í leiknum: foreldra,
heimili, ýmiskonar félags-
heildir, blöðin, útvarpið.
Ekki þannig að halda eina
viku á ári í Jjessu slcyni og
steinþegja svo allar hinar.
vikurnar. Ef nógu stór hóp-
ur góðra og gegnra manna
gæti sýnt stöðuga árvekni og
ýtarlegar uniræður yrðu um
málið að staðaldri, er von
til að marka spor i fáum
árum, þannig að fram-
kvæmd fylgi einliverjum
skynsamlegum niðurstöðum.
Á skal að ósi stemma. Það
er ekki torskilin uppeldis-
fræðisetning, að því ræki-
legar sem barnakennarar
temja sér i skóla þær hátt-
etnislegu dvggðir og reglu-
semi, sem þeir eiga að verða
lærifcður í síðar,' því hærra
meta þeir hið menningar-
lega gildi þeirra, og því
meiri von er, að þeir nái
góðum árangri í skólum sín-
um, bæði með fyrirmynd
sinni og fræðslu. Ælti því
Kennaraskóli íslands í reglu-
gerð sinni, eins og allir aðr-
ir skólar —og framar öll-
um öðrum skólum að
taka þelta mál einarðlega
upp. Teljum við fulla nauð-
syn á, að fundin verði leið
til þess að gera einhver nægi-
lega mörg menningar- og
reglusemisatriði að einkunn-
argrundvelli og þá einnig að
þjáll'unar og fræðsluefni í
öllum bekkjum Kennara-
skóla íslands. Lágmarks-
einkunn sé tilskilin í öllum
millibekkjarprófum (ef
nemendur hafa verið ein-
hvern liltekinn tima í skól-
anum) og einnig til að öðl-
ast kennararéttindi.
Bíll til sölu.
3ja tonna vörubíll til sölu
og sýnis hjá Esso-bensín-
tankinum frá ld. 10—0.
Sanngjarnt verð.
STÚLKU
vantar nú þeg.nr í el<I-
bitsið á
EIli- og' hjúkrunarheimil-
inu Grund.
Uppl. gefur ráðskonan.
Stúlka óskast
til að gera hreina stiga.
Upplýsingar í
Sparta,
Garðastræti (>.
Mjög fallegar ódýrar,
enskar
KÁPUR
i ljósum litum.
9
VerzL Dísafoss,
Grettisgötu 44A.
Einhleypur maðuf óskar
cftir
HERBERGL
helzt með liúsgögnum.
Uppl. í síma 1878.
vanar kápusaum, óskast.
Einnig stúlka lil hrein-
gerninga. Upplýsingar í
síma 5501, frá kl. 5 (>.
„Borgari" skrifar Bergmáli eftirfarandi: „Eg
átti nýlega tal við danskan mann, sem hefir
atvinnu hér sem múrari. Hann kvartaði und-
an því, að hann fengi lítið ý'firfært af laun-
um sínum til Danmerkur. Hann sagðist fá 800
kr. yfirfærðar á mánuði. Eg sagði eitthvað á
þá leið, að !>að gæti nú talizt mjög sæmilegt.
En Daninn kvað það síður en svo. Hann sagð-
ist vinna 10 tíma á dag, í ákvæðisvinnu aðal-
lega, og hann fengi að meðaltali um 2000 kr.
á viku eða 8000 kr. á mánuði.
Dýrar húsbyggingar.
Eg hafði enga ástæðu til að rengja manninn.
En ef þetta er rétt, þá er ekki að furða, þótt
húsbyggingarnar séu dýrar hér í Reykjavík. Og
eg verð að taka undir það, sem Daninn sagði
við mig að skiTnáði: „Eg skil ekki fjármálin
ykkar hér, en þau koma .mér einkennilega fyrir
sjónir“.“ Eg geri ráð fvrir því að ýmsir fleiri
geti tekið undir þessi uhihiæli, að fjármálin
hér á íslandi sé ekki auðskilin hverjum dauð-
legum manni.
En meðal annarra orða. . . .
En þar sem svo vill til, að minnzt hefir verið
á Dani í bréfi borgara, þá langar Bergmál til
að rabba dálítið meira um þá og þann straum
þeirra, sem hingað hefir legið upp á siðkastið.
Mörgum hefir fundizt alveg nóg um, hversu
mörgum Dönum hefir verið hleypt hér inn, eink-
um af því, að menn grunar, að ekki sé gert
neitt að því að vinsa jir þessum hópi, — skilja
sauðina frá höfrunum.
Betra að forða sér.
Það hefir verið haft fyrir satt, að fjelmargir
Danir.hafi átt þá ósk heitasta upp á síðkastið
að komast úr landi, til þess að losna úr því
andrúmslofti, sem þar er. Ekki svo að skilja,
að allir þeir, sem þetta reyna, hafi slæma sam-
vizku frá hernámsárunum, þótt slíkir menn
kunni að vera innan um. En það, sem gera
þarf e'r einmitt að komast að því, hverjir það
eru, sem vilja komast úr landi beinlínis til
að forða sér og sjá svo um að ísland verði
ekki griðastaður fyrip slíkan lýð.
Dýr gjaldeyrir.
Þá er það og annað, sem menn velta mjög
fyrir sér í sambandi við komu þessa Dana-
fjölda hingað Það eru gjaldeyrisyfirfærslurnar.
Menn spyrja, hvort, sá gjaldeyrir, sem leyfð er
yfirfærsla á, sé ekki of dýru verði keyptur, tii
þess að honuni sé eytt fyrir vinnuafl, sem er
ef til'VÍll með öllu óarðbært. Það hafa komið
hingað ágætlega lærðir iðnaðarmenn og störf
þeirra koma í góðar þarfir, en er víst, að störf
allra Dana hér sé eins mikilvæg?
Aíinars konar gjaldeyrisíap.
Þá nota þessir menn og gjaldeyri íslendinga
á annan hátt. Það er viað, að þeir kaupa silt
af hverju í verzlunum liér — sumir mjög mikið
— ekki til eigin þarfa, því að við því mundi
ekkert vera að segja, lieldur til að senda út.
Með því er notaður gjaldeyrir okkar, án þess
að hann sé notaður okkur í liag. Mönnum verð-
ur því á að spyrja, hvort ekki sé haft eftirlit
með slíkum sendingum, sem fara í pósti, því
að vitanlega er það ekki ætlunin, að þannig sé
farið með gjaldeyri þjóðarinnar.
Minni gjaldeyrir.
Undanfarið hefir gjaldeyriseign þjóðarinnar
farið jafnt og þétt minnkandi og á ýmsum svið-
um eru horfur ekki alltof glæsilegar að því er
snertir öflun gjaldeyris. Því þarf að fara spar-
lega með það, sem til er. Vörusendingar til
útlanda eru þannig vaxnar, að gjaldeyrisyfir-
völdin hafa þar slæma aðstöðu til eftirlits. Þó
ætti að vera hægt að koma slíku eftirliti á og
það retti að athuga hið fyrsta.