Vísir - 14.09.1946, Síða 2
VlSlh
Laugardaginn 14. september 1946
Sexti
exiLicj ur:
Sigurður IMordai.
SigutÖur prcfessor Nordal
Itefir frá því fyrst er ltann
kom frant á sjónarsviðið í
opinberu lil'i þjóðarinnar,
vakið óskipta athygli hénnar
allrar. Slrax í skóla skaraði
liann frant úr við nám, en
síðar í Kaupmannahöfn var
ltann talinn einhver gáfaðasti
íslendingur, sem ]>ar dvaldi,
og naut mikils álils prófes-
sora háskólans vegna fram-
úrskarandi námshæfileika
og frjórra gáfna að öðru
leyli. Að þessu leyti hefir
prófessorinn verið saniur
við sig lífið allt, en ferill lians
hefir stöðugt leilt lil aukinn-
ar fremdar innanlands, sem
utan. Nýtur hann nú fullrar
viðurkenningar, sem mestur
vísindamaður i norrænum
fræðum, af þeim, sem nú eru
uppi og hefir verið sýndur
margvíslegur sómi af erlend-
um menntastofnunum fyrir
það starf sitt.
Sigurður prófessor Nor-
dal er fæddur að Eyjólfsstöð-
um í Vatnsdal og ólst hann
ujtp í Húnavatnssýslu, þar
til er leið ltans lá lil mennta.
Varð ltann stúdenl 1906 en
sigldi þá til Kaupmannahafn-
ar og innritaðist i háskólann
þar. Lagði liann stund á nor-
ræn fræði og útskrifaðist
sem mag. art. áiið 1912. A
næstu árum samdi hann
doktorsritgerð um sögu Ólaís
helga, sem hann varði við
Kaupmannahafnarliáskóla
árið 1914 og hlaut fyrir mjög
lofsamlega dóma. Naut liann
stvrks úr sjóði Árna Magnús-
sonar á árunum 1913—-1916
og úr sjóði Ilannesar Árna-
sonar 1915—18. Á þessum
árum lagði hann leið sína til
Berlínar og Oxford og fram-
aðist þannig með tvei.m
mestu menningarþjóðum
heims, og við frægustu há-
skóla þeirra. Var hann því
að öllu vel undir húinn er
liann tók við prófessorsem-
bætli við háskóla íslands ár-
ið 1918, í íslenzkri málfræði
og hókmenntum. Kjör pró-
fessoranna voru lengi fram
eftir árum svo aum, að lengi
mun þess minnst, en það
mun hafa leitt til að prófessor
Nordal lét scr til hugar koma
að Icita héðan af landi, þann-
ig að liann byggi við hetri
kjör í daglegu lífi og' visinda-
iðkunum. Léði hann máls á
að gerast prófessor við Osló-
ar-háskóla, en afsalaði sér
þeirri stöðu, er hann fékk
viðunandi kjarabætur hér
heima, þótt kjörin væru
livergi nærri jafngóð á ýmsan
hátt, sem hin er hann hafn-
aði.
Mun þetta m. a. hafa opn-
að augu manna fyrir óviðun-
andi aðbúnaði prófessor-
anna, og leiddi ])að til nokk-
urra kjai’ahóta siðar. Sem
hetur fór tryggði Alþingi ís-
lenzkri vísindastarfsemi
krafta pi’ófessors Nordals,
enda liefir starf lians við há-
skólann mótað starf islenzkra
vísindamanna í norrænum
fræðum, ekki einvörðungu í
nútíð, lieldur og i framtíð,
enda muh enginn pi’ófessor
hafa mótað nemendur sína
og skoðanir þeirra frekar en
hann, -- sem glöggt má greina
|á starfi þeirra síðar i lifinu.
jí fi’ium hefir prófessor Nor-
dal gegnt stöðum við erlenda
S iiáskóla og nolið þar mikillar
| hylli. Þótt aðalstai’f prófes-
jsoi’s Nordal hafi legið innan
háskólans hefir hann gefið
jút ýms rit, svo sem Orkney-
ingasögu 1913—16, 'skrá um
rit háskólakennara, íslenzk
I
^ menning, sem mun vei’a
jmjög viðamikið verk, en taf-
j isl hefir í útgáfunni, Áfanga,
sem í eru ýmsar ritgerðir og
meikilegar og loks trúarlif
síra Jóns Magnússonar o. fl.
Séð lxefir jnófessorinn um út-
'gáf.u íslenzkra fornrita og
verið útgáfustjóri þeirra, rit-
stjói’i íitsafnanna Monu-
menta Typographica Is-
landica og Studia Islandica,
en verið aidv ]>ess í ritstjórn
erlendra fræðirita um nor-
ræn efni.
Þá hefir prófessor Nordal
innt mikið starf af liendi inn-
an nokkurra vísindafélaga,
svo sem iiins islenzka hók-
menntafélags og margra fé-
laga ei’lendia, setio i stjórn
fornritadeildar hins kgl.
norræna fornfræðafélags og
stofnunar Árna Magnússon-
ar, verið formaður mennta-
málaráðs um nokkurt skeið.
Hefir hann verið sæmdur
margvíslegum heiðursmerkj-
um og nafnbótum, og er
heiðursfélagi i mörgum vís-
indafélögum á Norðurlönd-
unum öllum, ennfremur í
Bretlandi og Yesturlieimi og
heiðraðui’ hefir hann verið
með heiðurstillum af ýmsum |
háskólum, en allt þetta væri i
of langt upp að telja vegna'
takmarkaðs rúms.
Noi’dal pi'ófessor gaf (
nokkru el'tir að hann fluttisti
að námi loknu hingað lii
lands út sagnasafnið „Forn-
ar áslir“. Mun það safn hafa
að geyma sumar fegurslu
smásögur, sem hér hafa verið
samdai’, en bælt hefir hann
nokkru við í safninu Áfang-
ar. Fyrr á árum höfðu hirzl
eftir Iiann nokkur ljóð i
tímai’itum islenzkum, sein
vöktu óhlandna aðdáun og
munu hafa Iiaft rik áhrif á
ljóðskáld okkar, sem nú eru
við lýði, eða nýlega horfin af
sjónarsviðinu. Þar kvað við
nýjan tón og sérkennilegan.
Hafa þessi ljóð sum birzt i
úrvalssöfnum islenzkrar
ljóðagei’ðar og sóma sér
prýðilegá, þótt þaú séxx ekki
mikil að vö.xtunum. Nú í
fyrra sýndi Leikfélag
Revkjavikui’ leikrit eftir ó-
nafngreindan höfund og
nefndist það „Uppstigning".
Menn áttu ekki á því von, að
það væri eftir prófessor Noi’-
dal, en revndist svo að vera.
Leikritið hlaut miklu betri
dóma, en önnur íslenzk leik-
rit við frumsýningu. Var
þetta athyglisvert að þvi
levti, að hefðu menn vitað
fvi’irfram að leikritið væiá
eftir Noi’dal jxrófessor, hefði
ef til vill mátt vænta, að leik-
dómararnir hefðu lilífst við
að horfast í augu við
„autoi’itet“ islenzkra hók-
mennta og valið honum
keðjurnar frekar en raun
varð á. Móttökurnar, sem ó-
þekkti höfundurinn hlaut,
hefði nægt hverju stórskáldi,
- - jafnvel þótt sumir teldu
leikritið helzl til nýstáx’legt
og ofsýnt í lokin, er örlaga-
þræðir voru orðnir haldrei])i.
Ilvað sem þéssu liður má
fullyrða, að Nordal prófessor
skipar heklc i góðskáldahóp,
en lærdómur hans í mennt-
inni og listinni, trvggir að
Iiann lætur elcki annað en
gott fi’á sér fara, jafnvel þótt
liann kjósi að halda þar ó-
troðnar brautir.
Prófessor Noi’dal liefir
haldið mjög Iilífiskildi yfir
islenzkum skáldum og rit-
höfundum, sem lumn hefir
talið ]>ess maklega. Hefir
prófessorinn litið á verk
þeirra l’rá sjónarhól fagur-
fræðingsins, en á engan hátt
hirt um skoðanir þeiri’a eða
lifsstefnu. Mun þó liugur
hans sizl hneigjast til íhalds-
semi í þessum efnum, sem
ekki er heldur von. Til
skammst tíma var hók-
menntaakur okkar óplægður
eins og íslenzkur úthagi, ef
miðað var við erlenda upj)-
skeru að magni og gæðum.
Á siðari ái’um hefir sótt í
annað og hetra hoif, — ef
til vill ekki sízt fvrir afskipti
j)i’ófessors Nordals, sem
hvatl hefir þessa menn til
starfa í ræðu og riti eða jafn-
vel gengið á hólm fyrir þá,
ef með hcfir þurft.
Nordal prófessor er vafa-
laust frægastur islenzkra vis-J
indamanna og er vel að þeim
lieiðri kominn, með löngu og
merkilegu starfi. Hann liefir
fengið lausn frá störfum við
háskólann, lil ])ess að geta
gefið sig enn frekar að vis-
indaiðkunum og ritstörfum.
Yinnudagur lians er langirr
og engin vinnuhlé, ef þvi er
að skipta. Islenzka þjóðin
þakkar honuni unnin störf
og árnar honimi þeirra heilla,
að hann mcgi á ókomnum
árúni auðga hana af fögrum
verkum og bjargföstum á
sviði lista og visinda og að
frjósemi gáfna hans fái að
njóta sín sem hezt.
Prófessor Sigurður Nor-
dal er kvæntur Ólöfu, dóttur
Jóns Jenssonar, menntaðri
- Drykkjuskapur
Framh. af 1. síðu.
menn geti áttað sig hetur á,
hvernig þessum málum er nú
farið.
ölvunarkærur árið 1945
voru samtals 1934, þar af
voru 1673 menn sektaðir, en
mál 257 manna var fellt nið-
ur. Á árinu 1941, eða í upp-
hafi hernámsins, og þegar
mest var takmörkun á vín-
sölunni, voru ölvunarkær-
urnar 2160. þar af voru 1898
menn sektaðir, en mál 218
manna voru felld niður,
nokkrir fengu áminningu.
ölvunarkærur með meiru
voru á árinu 1945 438, en
179 á árinu 1941. ölvun við
hifreiðaakstur 69 árið 1945,
en 41 árið 1941. Ólöglegur
innflutningur áfengis 7 kær-
ur 1945, en 39 lcærur 1941.
Ólögleg áfengissala á árinu
1945 3 kærur, en 14 kærur
1941. Áfengisbruggun enginn
1945, en 6 1941. 149 þjófn-
aðarkærur 1945, en 172 1941.
9 kærur fyrir svik 1945, en
50 1941. Skjalafals 1945 2
kærur, en 3 1941. Ofbeldi og
árásir 1945 38 kærur, en 45
kærur árið 1941. Bifreiða-
lagahrot .316 á árinu 1945,
155 1941. Lögreglusamþykkt-
arfarot 1945 voru 402, cn 1941
750.
Hér hafa aðeins verið tekin
algengustu brotin og af sam-
anburðinum verður fljótt
ráðið, að ])að er alls ekki
rétt að afbrot og drykkju-
skapur hafi færzt í vöxt á
seinustu árum. Sérstaklega
skal á það bent, að á árinu
1941 var mjög takmörkuð
sala á áfengi í landinu vegra
hermannanna, en ])ó eru ölv-
unarkærur á ])ví ári fleiri
en á árinu 1945, þegar allar
flóðgáttir áfengis hafa verið
oj)naðar. Það virðist stað-
reynd, að auðveldari aðgang-
ur að víninu fyrir l'ólkið
skapar meiri hófsemi. Menn
geta alltaf fengið sér vín þeg-
ar þeir vilja og liættir því
síður við að drekka sig útúr,
heldur en þegar vín er veitt
óspart við nokkur tækifæri,
samanher afmælisveizlurcar
1941.
Það er komið mál til að
stemma stigu við því, a'ð
klifað sé sífelt á því, að
drykkjuskapur íslenzku ])jóð-
arinnar sé í örum vexti, með-
an íyrir liggja staðreyndir
um hið gagnstæða. Þegar
heyrast raddir um það, að
erlendar ])jóðir séu farnar að
fá það álit á Islendingum,
að þeir séu drykkjumenn
langt úr liófi fram.
g.
Agóðinn ai úti-
skemmtun Hringsins,
Ágóðinn af útiskemmtun
kvenfélagsins „Hringsins“,
sem lialdin var í Hljómskála-
garðinum 1. og 2. þ. m„ varð
að frádregnum öllum kostn-
aði um 48 þús. kr.
Barnaspítalasjóður Ilrings-
ins er nú orðinn um 1 mill-
jón og' 200 þús. kr. og má hú-
asl við, að ekki verði þess
langt að biða, að fram-
kvæmdir verði liafnar um
byggingu harnaspítalans.
Allmikið fé vantar samt enn
til þess að því máli sé vel
horgið, og mun því Hringur-
inn enn um liríð halda áfram
að vinna að eflingu barna-
spítalasjóðsins.
kelgifía
Vjýja Bíó
NÝJA BÍÓ sýnir nú um
helgina mynd, scm heitir
„I glyshúsum Glaumborgar“.
Efni myndarinnar gerist
nokkru fyrir síðustu aldamót
i horginni San Francisco,
sem þá var alkunn sem
glaum- og glæpahorg. Sally
Warren, sem er aðalpersóna
sögunnar og er leikin af
hinni kunnu söng- og leilc-
konu, Susanna Foster, cr
saklaus stúlka i Nýja Eng-
landi, og þangað fær hún
fregn um, að hróðir liennar
hafi verið myrtur í San
Fransisco. Fer liún þangað
og lendir í margvislegum
ævintýrum.
3;
, L"
jamarbio
og gáfaðri konu, sem einnig
er þjóðkunn fyrir störf sín í
íslenzka útvarpinu, en þar
hefir hún flutt og vakið at-
hygli á verkum ýmsra góð-
skálda og greitt þeim braut-
ina.
M.
TJARNARBÍÓ sýnir um
lielgina mvndina „Einn gegn
öllum“, sem gerð er eftir
skáldsögu Ernest Heming-
ways „To Tave and Have
Not“, en saga þessi hefir ver-
ið þýdd á íslenzku, eins og
kunnugt er. Hún gerist á
frönsku evnni Martinique í
Vestur-Indium vorið 1940,
eftir ósigur Frakklands, og
lýsir átökum milli embættis-
manna Vichy-stjórnarinnar
og frjálsra Frakka. Aðal-
hlulverkin leika Humhrey
Bogart, Walter Brennan og
ung leikkona, Lauren Bacall,
sem gat sér mikið orð fyrir
leik sinn í þessari mynd. Hún
liefir siðan leiki'ð aðalhlut-
verk í fleiri myndum og er
nú Gift Bogart. Mvndin er
gerð af Warner Bros, leik-
stjóri Howard Hawks.
Nýir kaupendur
fá blaðið ókeypis til mánaða-
móta. Gerist áskrifendur strax,
hringið í sima 1660 og pantið
biaðið.