Vísir - 14.09.1946, Qupperneq 4

4
V I S I R
Laugar&aginn 14. septeniber 1946
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 6,00 á mánuði.
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Verðþenslan.
Qllum mun nú orðiS ljóst, aS ekki þýSir
lengur aS hrekjast undan slraumi, en risa
•ekki gegn honuin, þótt þungur sé. VerS-
þenslan er nú komin á þaS stig', aS atvinnU-
lifiS er og verSur lamaS, nema því aðeins
aS hún verSi sett niSur meS einhvérjunií
ráSum. Iiitt er jafnljóst, aS viS ekkert veí’S-!
ur ráðið, néma því aðeins, að alménningur
gangi óskiptur að vcrkum og ljái málinU
sluðning sinn. Þótt stjórnmálaflokkar vilji
Jofa öllu fögru um framkvaandir, liafá þeir
slíkt ekki á valdi sinu. Við erum um of liáð-
ir erlendum markaðsskilyrðum, til þess að
ekkert verði að hafst. Atvinnulifið lrlýtur að
leggjast í dróma innan stundar, enda sjást
þess greinilég merki, ekki sízt að því 'er út-
gerSina varðar. Vélhátaútvegurinn hefir ekki
horið sig, nema með sérslökum jafna'ðarráð-
stöfunum, á undanförnum árum, og nú ligg-
ur mestur hluti flotans aðg'erðalaus í liöfn.
Eigendnr hotnvörpunganna reyna að gera sér
grein íýrir, hvort tapið verði meira af veið-
um í salt eða ís, en engum dylzt, að halli
hlýtur að verða á hvoru, sem er. Þegar svo
er komið, að útvegurinn her sig ekki leng-
ur, er öðrum atvinnugreinum liælt, enda ó-
eðlilegt, að landvinnumenn moki sanian fé,
meðan sjómenn hera lítl eða ek'ki úr hýtum.
Ljóst er, að flestar aðrar þjóðir eiga við
sama bölið að húa og við, þótt enn liafi
]>að ekki náð þeim risavexti, sem hcimaaln-
ingurinn okkar. Sumir hugga sig við, að við
verðum að halda út, þar til verðþenslan í
<jðrum löndum sé orðin svipuð og hún ger-
ist hér, en slíkt er fásinna. íslendingar verða
að flytja inn meginið af neyzluvörum sín-
um, allt til útgerðar og hygginga, og þannig
unætti lengi tclja. VerSþensla í viðskiptálönd-
unn okkar hlýtur að leiða af sér Iiækkándi
'verðlag, eða jafnvel að þaðan verði engar
vörur að fá, nieð því að þjóðirnar vilji' I)úa
sem mest að sínu og hanni útflutning. Ilvort
sem heldur verður, mun það reynast okk-
ur þungt í skauti. Verðþensla crlendis lei'ð-
ir af sér hækkandi verðlag hér, og gclur,
Iiafl miklu alvarlegri afleiðingar fyrir okk-
ur en t. d. stórþjóðii’nar. Verðhækkun í
Jlandaríkjunum getur hitnað þungt á heima-
])jóðinni, en enn þyngra bitnar hún á smá-
])jóðum um allan lveim. Hækkun crlendra
afurða hlýtúr að hækka visitöluna hér, og
])að jafnvcl svo að erfitl reynist að hafa
Jiemil á henni, þótt okkur takisl að lækka
verðlag á innlendri neyzluvöru. Þing það,
er kemur saman í lok þessa mánaðar, hlýt-
ur að fjalla um verðlagsmálin, enda verður
þeim ekki skotið á í'rest öllu lengur. Er ])á
komið að því, sem öllum hugsandi mönn-
um var ljóst, að árin fyrslu eftir styrjaldar-
lok, munu reynast okk'ur erfiðari í skauti
en styrjaldarárin sjálf. í hili virðist svo, sem
verið sé að loka okkur lil frá þeim mark-
aði, sem okkur gat að gagni komið. Vcrð-
lag á hrezka markaðinum og meginlands-
markaðinum svarar ekki íil þarfa okkar. Litl-
ar iíkur eru til að fram úr þessu rakni, en
revnist svo, er vel. Við ættum að vera við
öllu húnir, en það verðum við ekki, nema
þvi aðeins, að nauðsynlegum ráðstöfunum
gegn verðþenshmni verði ekki skotið á frest
cleginum lengur.
Stepá.
ansion.
til æskuvinar míns, Guðmundar Jónssonar skipstjóra,
bónda á Reykjum.
F. 12. júní 1890. — D. 6. sept 1946.
Stýrðu á sólina, vinur
minn. Stýrðu á sólina.' Eg
heyrði að ])ú hafðir kaslað
línunni og farið um fimm-
leytið á föstudaginn var. Þú
gekkst vel frá öllu áður en
förin hófst eins og þín var
von og vísa, þó erfitt væri að
losa. Þú kallaðir liúsfreyju
þína, hiua stov.u og-fögru og
virðuiegu icoi.it þína, og
þakkaðir allt og settir stefn-
una fyrir hina vænlegu syni
þína um að stýra alltaf hæst,
cins og ])ú hafðir gert og eins
og þeir munu alltaf gera,
sem liafa hið ríka íslenzka
hlóð í ætt sinni, sem var i
æðum þinum.
Stýrðu á sólina gamli
æskuvinur, stýrðu á sólina.
Þú þarft ncfnilega að gera
okkur greiða sem eigum eftir
að fara í þetta ferðalag, þvi
öll koimim við. Pufaðu hjá
þér, og haltu upp i vindinn
dálítinn tíma. Við, svo margir
vinir þinir, híðum lil að ná
þér, svo, ef þú getur komið
því við lnnkraðu hér í
hafinu mikla, vaggaðu á öld-
unum, svo stýrum við líka á
sólina og hittum þig. Okkur
langar svo mörgum hér, svo
fjölda mörgum, að fá pláss
hjá þér — „munstra“ uni horð
hjá þér og fára sanran i
ferðalagið, sigla lil nýrra eyja
með þér, fara í land, setjast
á þúfu og minnast vertiðar-
innar með þér og hjá þcr.
Þú ert kannskc óánægður
með okkur. Við erum lirygg
og klökk, því okkur finnst
þú liafir farið of snemma af
stað, |>ú ert víst ekki á því, að
menn sýli og gráti mikið.
En þú veizt þetta með
ferðalag, þá kveðjasl vinir
og ])á þakka vinir fvrir það
scm hefir verið......Stund-
um er of seint að þakka.
Að íslenzka þjóðin fékk að
njóta krafta þinna á endur-
reisnarárum sjávarútvegsins,
á undirhúningsámm undir
sjálfslæði silt, fær þjóðin
aldrei ncg þakkað. Að þú
fyltir öll fiskhús með aíla
þínum á fjölda stöðum á ís-
landi, svo hægt væri að hafa
eitthvað til að verzla með,
því hér þarf að verzla og
verzla, og verður aldrei nóg
þakkað......Að liafá verið
aflakonungur íslands í fjölda
mörg ár cr ekki einungis
skrauttitill heldur ei’ hak við
]>að hugvit — áræði, athvgli,
hreysli. Atorka þin. — Allt
var þetta með þér og i kring-
um þig — fæst aldrei nóg
þakkað......
j Eg vil taka dýpra í árinni.
. Lýðveldið hefði aldrei orðið
j til ef ékki liefði notið þín. Því
lýðveldi og frelsi þessarar
þjóðar er ekki afgerl með
fræðimannalcgum eðastjórn-
málalegum bollaleggingum
einum. Frelsi lýðveldisins
verður einungis tryggt með
trú og trausti á ísland, með
hugviti, drengskap og af afla-
konungum íslendinga — á
vegum andans sem atork-
unnar til sjávar og lands —
og þú varst alltaf hrautryðj-
andi, og undirstaðan.
Blómin i drifhúsunuin á
Reykjum eru nú í blóma sín-
um, vínberin að þroskast, og
þessi suðræni svipur sem þú
setlir á Island með hygging-
um drifhúsanna þar, töfraði
slórmenni heimsins, er lieirn-
sóttu þig á Réykjum. Forseta
íslands nýkosinn, Churchill
-— og konungasynir — allir
dáðu þelta undrahragð afla-
konungsins íslenzka, sem
hreytti söltum afurðum
Neptunar i ilm blóma og her
Baccusar. Ilugnæmi og unað-
ur, atorka og fínleild, allt
hlandað saman hjá þér.
1917 sérðu fyrir að hcila
vatnið scm rann um aldir
niður hrekkurnar á Rcykj-
um yrði lekið til að hita upp
hústaði Reykjavíkur, allt
sástu fvrir, alltaf á undan
-— svo sannarlega varstu allt-
af undirstaðan.
Þér líkar ekki að eg telji
það upp þetta sem þú álít-
ur sjálfságt ofurmenni
finnst allt sjálfsagt.--Svo
fullkominn var kraftur þinn
og svo mikið af honum, að
allt gott, milt og unaðslegt
hlandaðisl lionum. Og i ná-
vist þinni urðu allir sterkir,
og ])ess vegna er það, að 140
þúsunda þjóð hlýtur að
syrgja að þú stanzaðir ekki
nema 56 ár hjá henni, þvi við
eigum engan þér líkan að at-
orku, framtakssemi og
hugðnæmi, drengskap og
mildi hlandað saman.
Þess vegna, gamli æsku-
vinur, eru nú þessi leiðindi í
okkur við hurtför þína; ein-
Frh. á 8. síðu.
Veðuríarið.
Það verður vart annað sagt, en að veðurfarið
hafi leikið við okkur í sumar. Það hefir verið
dálítið öðru vísi en i fyrra sumar, þegar segja
mátti, að aldrei væri „bur þráður“ á nokkur-
um sköpuðum hlut í miklum htuta landsins.
Sunnlendingar — flestir að minnsta kosti — áttu
líka skilið fyrir bragðið að fá gott sumar að
þessu sinni, en vonandi táknar það ekki, að
næsta sumar verði aftur slæmt. Það er betra
að hafa gæðin minni og jafnari, ef svo á að vera.
Islandsveður erlendis.
En það virðast ekki allir hafa verið eins
heppnir með veðrið í sumar og við. Að minnsta
kosti er helzt að sjá á brezkum blöðum, að
íbúar Brettandseyja hafi verið „snuðaðir" um
allt góða veðrið, sem þeir télja sig eiga heimt-
ingu á þann tíma árs, sem sumar er talið á
norðurhveli jarðar. Heldur Bfetinn því fram,
að hann liafi orðið að þola Islandsveður upp
á síðkastið og þykir það ill skipti, sem von er,
því að hann kann ekki gott að meta!!
Óútreiknanlegt veður.
Að því er brezk blöð hafa eftir brezkum veð-
urfræðingum, þá fylgir það þessu Islandsveðri,
sem þeir hafa fengið þarna suður eftir, að það
er alveg óútreiknanlegt og engu hægt að spá,
svo að óhætt sé að trúa því. Þótti engum inik-
ið, því að hingað til hefir mönnum einmitt
þótt það eiga við um veðrið hér hjá okkur, og
er ekki nema eðlilegt, að Bretar fái það með,
úr því þeir fá þetta veður á annað borð. Ann-
ars væri enginn hagur fyrir okkur að ljá þeini
þáð!
Minni ís fyrir norðan.
Einhverjum kann vonandi að finnast fróðleik-
ur í því — í samhandi við þessar veðurfregnir
—að íshellan á norðurheimskautinu er sögð miklu
minni nú, en fyrir aldárfjórðungi. Segir brezka
blaðið Daily Telegraph, að vísindamenn hafi
komizt að þeirri niðurstöðu, að ís hylji nú að-
eins um helming þéss flæmis þar norður frá,
sem hann huldi árið 1920, og stafi þetta af meiri
hlýindum í veðri. Hér hefir a. m. k. verið hlýrra
síðustu árin en oft áður.
Fyrsta lífið.
Og amerískir vísindamenn segjast vita með
vissu, að líf hafi fyrst ltviknað á jörðinni á heirn-
skautunum. Hvers vegna? Af því að þar kóln-
aði jörðin fyrst svo mikið, að líf gat þróast
þar, meðan hitinn var enn svo mikill annars
staðar, að þar logaði allt og brann og ekkert
þreifst. En eftir því sem jörðin kólnaði meira,
flutti lífið sig sunnar og norðar, unz það hafði
lagt hana alla undir sig.
Handritin.
Samninganefndin danska er farin hfeimleiðis
og virðist svo, að þótt hún hafi ekki haft um-
boð til þess að semja um það málið, sem Is-
léndinagr hiifðu mestan áhuga fyrir, þá sé þó
koiuinn einhver skriður á það, eða að minnsta
kosti horfir svo nú. I Danmörku hafa samn-
inganefndarmennirnir látið blöð hafa eftir sér
vinsamleg orð í garð Islendinga í sambandi
við luöfur þeirra í þessu efni, svo að líklega
má vænta þess, að eitthvað gerist bráðlega —
og því fyrr bví betra, auðvitað.
Fonigripirnir,
En rnargir þeir, sem fylgzt hafa meö þessu
máli, og þá auðvitað einnig skrifum dönsku blað-
anna um það, hafa veitt því athygli, að ein-
ungis er talað um handritin. Hvergi er minnzt
á forngripina, sem íslendingar gera auðvitað
einnig kröfu til. Það má alls ekki eiga sér stað,
að þeini verði gleymt, því að íslendingar eiga
ekki síður rétt til þeirra en handritanna. Því
má ekki gleyma, er þessi mál verða rædd frekar.