Vísir - 27.09.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Föstudaginn 27. septembcr 1946
VI
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAIÍTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hei-steinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Ný-fascismi.
||flussolini var verkalýðsléiðtogi á Norður-
Italíu á sinni tíð og valdi sér stöðu í
róttækari armi alþýðuhreyfingarinnar, ]>ann-
ig að lítið mun hal'a á skort, að k.alla hafi
mátt hann kommúnista. Ef.tir styrjaldarlokin
1918 tók hann þjóðræknisbaráttuna upp á dag-
skrá, en ei'tir þá kúvendingu myndaðist floklc-
úr hans, — fascistaflokkurinn, sem gerðist al-
valdui’ i MiLano og víðar. Baráttuaðferðir
l'lokksins voru aðallega þær, að hleypa uþp
fundum andstæðinganna, eða berja á forystu-
mönnum þeirra, og svo var farið í skrúðgöng-
ur til áróðurs af og til, en sú er frægust, cr
fylkingin hélt inn í Róm og gerði stjórnar-
byltingu á Italíu. Því aðeins varð þessu til
vegar komið, að juáttlaus og úrræðalitil lýð-
ræðisstjórn sat að völdum. Flpkkarnir, sem
studdu hana, áttu i innbyrðis illdeilum,
ekkért varð gert Jicnia þessi ólíku öfl yrðu
Jjrædd saman, cn það tókst ekld, er mest reið
á, og því fór sem fór.
Kommúnistarnir okkar eru vel heima í sögu
íascista-hreyfingaxitmar, enda má segja, að
þeir hafi kynnt sér hana séi’staklega frá því,
«r hún hófst. Kommúnismi og fascisnxi erxi í
því einu ólíkar stefnur, að fascisininn tcflir
fram föðurLandsumhyggjunni. cn kommún-
isminn alheimsást si;nni, sem sagt er þó, að
bafi nú verið afskrifuð í RússÍaiidi og beri
ekki aö telja flokksbrotunum til tekna í öðr-
um löndum. Því er ekki að undra, þótt komm-
únistárnir hér fari að dæmi fascismans á
Italíu. Alir vifn, að ehginn elskar lbðurlandið
heitar en þeir, einkum síðustu dagana. Af ein-
fómri föðurlandsást hleyptu ]>eir upj) Varðar-
fuudinum, og af Ibðurlandsást ætluðu Jxeir
á'ð drepa eða meiða forsætisráðhcrrann og
borgarstjórann, þótt ]xað tækist ekki ,xð þcssu
Kinni. Nákvæmlega það sama gerðu l'ascist-
sn-nir á Italíu, — þeir hleyplu upp fundum
og þeir drápu t. d. mann, sem nefndist Mattc-
otti. Kommúnistarnir fordæmdu þetta þá, á
sinn máta, og gönguna til Róm, cn í sama
<nugnamiði gengu Jxeir lir bai’naskólaportinu
á sunnudaginn er var og lögðu leið sína nið-
ur i Sjálfstæðishúsið við Austurvöll. Leiðin
,var að visu elcki löng, en tilgangurinn einn
«og hinn sanú.
j Ný-fascisminn er risinn upp hér í höfuð-
Jxorginni og nýtur stuðnings Sovjetvinafélags-
ins og margi'a þaðan af æðri menningarstofn-
<ina. Þeir menn, sem afneituðu oftár en Pétur
öllu makki við kommúnisxnann, gauga nú
fram fyrir skjöldu sem ný-fascistar. Vérka-
lýðssamtökin hafa verið tekin í þjónustu ]>ess-
-ax-ar stefnu, nákvæmlcga eins og á Italíu, og
bvar sem stungið er niður, stenzt s.amanburð-
nirinn að öllu í Jæssum pólitísku hrcvfingum
tveggja eldfjallalanda Evrópu. Vel er vert að
gefa þessu fyrirlirigði galini. Að öðru leyti
<r stefnan áþekk frelsishrcyfingumii dönsku,
kvo sem þvi, að mcstu undanb.aldsmennirnir
f sjálfstæðisbax'áttunni fyiT á árum ganga nú
íram fvrir skjöMu scm sykurkassaprédikarar
<’ða undirskiiftasafnendur, en vinna meo jivi
þegnskylduvimui í þágu hi’eyfingarinnar. Þar
bafa þe.ir fundið heppilegt heimkynni og þar
bður þeim veJ, en verði ])cim og ný-fasc-
ismanum að góðu. Þjóðin þekkir sína, og einn-
ig hina, sem yoru og eru annarm.
er
I samningstilboði því, sem
Bandaríkin hafa nú lagt fyr-
ir íslendinga, mun sanngirni,
vit og sannleiki ráða úrslit-
um, þrátt fyrir ofstækisfullan
andróður.
Þegar samningar hófust i
stimar um tilboð þelta, var
svo ástatt, að stjórn Banda-
ríkjanna vildi semja um það,
að hafa hér á laiidi enn um
sinn lið hermanna og ameriskt
lögræði. En með ráði, dugn-
aði og harðfvlgi vitrustu,
lærðustu, gætnuslu og vel-
viljuðustu manna vorrar fá-
mennu þjóðar, hefir nú tek-
ist að vinna svo mikið á við
forráðamenn túgamilljón-
anna:
1. Að þeir fari burt liéðan
með alla hermcnn sína á
næsla vetri.
2. Þcir fara ekki lengur
fram. á það, að fá baiidarisk-
an lagarétt yfir nokkurri
spildn lands eða firði liér á
landi.
3. Afhenda íslcndinguni lil
fullrar eignar og yfirráða
flugvöllinn á Reykjanesi,
með föstum mannvirkjum
þar, cr þeir munu iiafti kostað
lil eigi minna en 130 milljón-
um kr., og án nokkurs annars
endurgjalds en mjög tak-
markaðra afnota fyrir nokkr-
ar flugvélar og nauðsvnlegt
starfslið (engan liermann)
um fá ár.
Það sem hér er talið í 1. og
2. tölulið, er það, sem nálega
öll þjóð vor hefir krafizt af
stjórn Bandaríkjanna, síðan
vopnahlé var sarnið. Og nú
má fullnægja þessum kröf-
um vorum með samningstil-
boðinu sem alþingi ber von-
aiidi gæfu til að samþykkja.
- Og.þá jafnframt, ef rök
finnast til Jæss, að ítarlegar
þurfi að orðfæra sanminginn.
Hvað er sainnir.gur?
Það er samkomulag milli
tveggja cða fleiri aðila, og
því aðeins cr það samning-
ur, að báðir eða allir aðilar
hliði* lil hvor fyrir öðrum,
svo að réttindi og skyldur
mætist. Ef kröfurnar og
réttindin eru að öllu á aðra
lilið, en skyídurnar á hina
Idiðina, þá er það ekki samn-
ingur heldur einræði eða ein-
okun.
Arið 1941 báðu Islending-
ar Randarikin um liervernd
í stríðinu ægilega og gerðu
þar um samning, með leyfi
til herstöðva hér á landi, og
með því skilyrði að herinn
yrði fluttur burt að stríðinu
loknu. Stríðslokin teljum við
þá ér vopnahlé var. samið á
s. I. ári. En bandamenn
þibbast við, eiga e.rfitt um
örskreið viðvik og telja að
vopum striði sínii ekki lokið,
meðan þeir eru skuldbundn-
ir til herfíútninga, m. a. í
Þýzkalandi. Þeir hafa þvi, af
skiljanlegum ástæðum, farið
fram á:það í fyrslu, að fá
hér framlengdan samning-
inn um herstöðu hér, og svo
nú —- eftir að þessu var al-
gerlega neitað hér á landi
aðeins það, að fá í þágu frið-
arins, að stytta leið. fyrir
flutninga til Þýzkalands,
með þvi að lenda slíkum
flugvélum um fá ár með
þar að lútándi óhjákvæmi-
egum skilyrðum, sem ítar-
lega vérið samið um, á
velli þeirra er þeir gefa að
öðru leyti.
Skrílslætin.
Vegna verzlunarviðskipta
og aðstoðar i alþjóða mál-
um, er Islendingum lífsnauð-
svn að hafa gotl samkomulag
og vinfengi við Bandaríkin
þessa miklii, voldugu og
frjálslyndu þjóð. Eu hvað
gera þeir, sem láta austrænar
þjóðir teyma sig, hér á landi ?
Þeir þyrla upp því moldroki
* Að hliða íil (opna leið)
er eldra mál og hetra en
hliðra lil.
Framh. á 8. síðu.
I réreniiSbekkair
tií sclu.
Arlsibié™ Jégissoií
Heildverzlun. — Laugaveg 39. — Sími 600:
/f S)
m m k
&
. Eignist gamáayísur
AHrc'fls fyrir Kcigiria.
Illviðri.
Nú í meira en viku liafa vart borizt aðrar
fregnir utan af landi en af hamförum náttúr-
unnar og stórtjóni, sem þeim hafa fylgt. Fyrst
fréttist um þao, að brim hefði verið svo stór-
kostleg eina nóttina i Bolungavík, að það hefði
stórskemmt brimbrjót þann, sem þar er í smíð-
um, og menn í þorpinu tengdu miklar vonir
við. Brimið brýtur steinhelluna ofan af brim-
brjótnum og ryður grjóti ór honum inn ó leg-
una fyrir innan og skekkir auk þess fremsta
bluta hans.. Þar hlýtur eitthvað að hafa gengið á.
Skriðuíöll.
Þá hafa ekki borizt glæsilegar fregnir frá
Eyjafirði eftir helgina. Vatnavexir með fádæm-
um og í kjölfar þeirra skriðuföll á marga bæi,
svo að ætla má, að sumir þierra leggist í auðn
upp ór þessu. Sumstaðar eru horfur svo ískyggi-
legar, þótt skriður hafi ekki fallið, að fólk tel-
ur sér ekki óhætt á þæjunum og flýr þá. Það
er eins og r.ienn sé að Iesa fornar þjóðsögur,
er þeir lesa þessar fregnir, en þær sýna þó
aðeins, að. íslenzþa veðyáttan ,er enn söm við
sig, þótt komið sé. fram að miðri tuttugustu
öldinni.
Rpsaveður.
Það verður ekki annað sagt, en að rosi hafi
verið i veðrinu undnnfarið, kuldi i lofti og nær
aldrci kyrrt, neina þá. örstutta stund í einu.
Esjan er farin að grána í kollinn fyrir löngu
og einu siiini ió við, að hón yæri grá niður und-
ir byggð. Öll fjöll í grcnnd við Reykjavík hafa
gránað upp á síðkastið og skíðagarparnir okk-
ar eru líklega farnir að hugsa sér gott til glóð-
arinnar með slíku áframhaldi. Og bændur þurfa
ekki að kvíða, því að þeir eiga flestir næg og
1 góð hey.
Mánuður eítir.
Mönnum telst svo til, að enn sé mánuður eft-
ir, þangað til vetur hefst. Almátiakið segir, að
fyrsti vetrardagur sé laugardaginn 26. október,
eða eftir tuttugu og níu daga. Þá kveðja menn
sumarið að siðustu, þótt það geti verið farið
veg allrar veraldar fyrir löngu. Nóna virðist
til dæmis allar horfur á því, að veturinn verði
genginn í garð, þótt hann eigi alls ekki að vera
kominn.
Skíðaíhrótiin.
.Iá, það segir hér að l'raman, að skiðamenn-
irnir okkar hugsi liklega gott til glóðarinnar
vegna þess, hve snemma hefir kólnað að þessu
sinni. Þeir fengu ekki svo oft tækifæri til að
stíga á skíðin í fyrra, að þeim væri of gott að
fá að lyfta sér eittlivað upp, áður eri dagsbirtan
verður að hoka enn meira fyrir nóttinni. Þeir
eru nefnilega einhverjir áhugasömustu íþrótta-
menn, sem við eigum.
Virðingarverðnr áhngi.
Hinar mörgu skíðaskálabygginagr á undan-
förnum árum bera því ágætt vitni, hve áhug-
inn er mikill fyrir skíðaíþróttinni, því að skíða-
mennirnir hafa verið allra íþróttamanna dug-
legastir við að byggja yfir sig og skapa sér
með því skilyrði til að iðka íþrótt sína. Og um
leið hafa þeir gert fjölmörgum öðrum kleift að
leita upp til fjalla og drekka þai í sig krafta
og þrek.
Lok og -brúsar.
„Snjólfnr" ski-ifar: „Fyrir nokkurá birti Berg-
mál bréf unt lokleysið á mjólkurflöskunóm, en
bréfritarinn virðist ekki hafa heyrt þá sögu,
sem gcngiS hefir um bæiim að undanfiirnu. Ilón
er á þá loiö, að samsalan hafi eitthvað fcngizt
við innflutning á brósum, sem ha.fi liagnað í
för með sér, þar sem notkun loka mundi hins-
í vega orsaka aukinn kosna'ð.‘“ Þetía getur verið
alvaríeg asökun og væri rétt, aö stjórr, sam-
F.ölunnar gerði grein fyrir viðhorfi sína til þessa
máls.