Vísir - 01.10.1946, Qupperneq 4
4
V I S I R
Þriðjudaginn 1. október 1946
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VlSlR H/F
Ritstjórar: Iíristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
_____Félagsprentsmiðjan h.f.__
Áskorun Breta.
Iftanríkisráðuncytið gaí út J)á fréttatilkynn-
” ingu í gær, að því hefði l)orist tilkynning
frá brezku ríkisstjórninni, þar sem áherzla
er lögð á, að illa muni J>að mælast fyrir í
Bretlandi, ef ríkisstjórn og Alþingi samþykki
ekki J)að samningsuppkast við Bandaríkin,
sem’ nú liggur fyrir, og hindri J)annig að
ástæðulausu mjög nauðsynlegt samband við
setulið Bandaríkjanna í Þýzkalandi.
Hér er um mjög athyglisverða og ef til vill
óvenjulega yfirlýsirigu að ræða af liálfu
brezkra stjórnarvalda, sem vert er að athúga
nokkru nánar. Ganga verður út frá því, scm
gefnu, að yfirlýsingin hefði ekki verið birt,
nema J)ví aðeins að fýrir liggi samþykki Breta
til slíkra aðgerða. Slíkt samj)ykki hlýtur aflur
að opinbera hve ríka áherzlu brezka stjórnin
Jeggur á J?að, að samningur Jæssi takist, og
vera um leið einskonar leiðbeining til islenzku
])jóðariunar í héild um afgreiðslu málsins. Þá
er Orðalag yfirlýsingarinnar svo hert, að eng-
um marini getur dulizt, að brezka ríkisstjórnin
telur ekki að íslenzka J)jóðin stofni sjálfstæði
sínu eða frelsi á nokkum hátt í voða með
þessari samningsgerð, J)ar sem svo er að orði
komizt, að liindrað verðí að ástæðulausu sam-
hand heimaþjóðarinnar við bandaríska her-
jnn í Þýzkalandi.
Kommúnistar hafa látið í það skýna, að
utanríkismálaráðherra hafi ekki kynnt sér á
nokkUriT hátt skoðanir Breta eða annarj'a
Jjjóða á samningsuppkasti J>vl, sem fyrir Al-
þingi liggur' Einhverjir kunna að hafa lagt
trúnað á |)etta, og livað sem Jæssu líður, ætfi
engum að dyljast hugur hrezku stjórnarinn-
ar til Jæssa máls, })ar sem fyrir liggja óvenju
J ung tilmæli af hennar hálfu um að samri-
ingurinn verði gerður, og J)annig afstýrt á-
stæðulausum óþægindum í alheims vandamál-
um. Skilningur brezku stjórnarinnar á ákvæð-
iim samningsins ætti jafnframt að vera ís-
lenzku J)jóðinni trygging fyrir, að frelsi og
sjálfstæði þjóðarinnar cr á engan hátt stef'nl
í voða, nema síður sé.^Ef' til vill má orða })að
svo, að samningurinn skapi okkur meira ör-
yggi, en við nytum, eí' samningurinn væri
ekki gerður. Er J)að vafalaust á ófriðartímum
og ])arf ekki skýringar við, én einnig á frið-
artímum, sem mótast af nokkrum órca, er
náin samvinn.a við engil-saxnesku J)jóðirnar,
austan hafs og vestan, íslenzku J)jóðinni líl’s-
skilyrði. Fullyrðingar kommúnista, sem ganga
í öfuga átt, hafa ekke'rt raunhæft gildi og að
svo miklu Jcyti, sem })ær leiða til æsinga og
áróðurs, cru J)ær Jjjóðinni beinlínis háskasam-
fegar og hera vitni um mciri ómenningu, en
raunverulega Jiróasl með J)jóðinni. Kommún-
istar haf'a að undánförnu pantað tnótmæla-
samþykktir frá ýmsum samtökum launastétl-
unna, gegn samningsuppkastinu um Kcflavík-
nrflugvöllinn. Þóít slíkar samjtykktir hafi ver-
ið birtar gleiðletraðar, standa tiltölulega fáir
inenn að jieim, enda er allur þorri manna and-
sbeður slíkum áróðri i viðkvæmustu utanrík-
jsmálum. Kommúnistar og hjálparkokkar
óeirra, sem sumir hverjir Jtafa kastað grím-
unni í Jætta skipta, munu engan sóma hafa
af málinu, en fullann ósóma, en jafnframt mun
heillarík framtið Jijóðarinnar verða tryggð án
þeirra atbeina.
50 ára starfsafmæli.
í dag á einn mætasti iðnað-
armaður J)essa bæjar fimm-
tíu ára starfsafmæli. Er J)að
Ágúst Eiríksson skósmiður.
Fyrir nákvæmlega 50 árum
eða 1. október 1896 réðst
Agéist sem nemandi til hins
þjóðkunna skósmiðs, Lárus-
ar G. Lúðvígssonar og hefir
hann unnið á vinnuslofu L.
G. L. alla tið síðan og mun
J)að vcra fágætl að iðnaðar-
maður hyrji nám sitt og
vinni hjá sama fyrirtækinu í
hálfa öld.
Ágúst er fæddur 30. ágúst
1878 'að Sólheimum i Ilruna-
mannahreppi í Árnessýslu.
Fluttist til Reykjaviluir er
hann hóf nám sitt sem fyrr
er sagt hjá L. G. L. 1896 og
hefir verið búsettur og starf-
að hér i bæ í 50 ár.
Skósmíðavinnustofa I.ár-
usar G. Lúðvígssonar liefir
jafnan verið ein stærsta og
J>ekktasta skósmíðavinnu-
stofa landsins. Aður fyrr, áð-
ur en véíarnar kornu lil sög-
unnar, munu hafa unnið að
jafnaði á vinnustofu L. G. L.
10—12 inenn, enda var J)að
svov að það þótti vcnjulega
bezt borgið J)eim skósmið, er
komst inn á vinnustofu L. G.
L. Þá var vinnu háttað á J>ann
veg, að á veturna var jafnan
unnið mikið að nýsmíði og
þá aðallega fvrir sjómenn-
ina, sjóstígvél. Var það erfitt
verk og ekki nema fyrir liarð-
duglega menn að vinna að
smiði sjóstigvéla.
Ágúst Eiríksson var einn
afkastamesti skósmiður í
nýsnxíði og fór mikið frægð-
arorð af vinnu lians meðal
skósmiða. I’rátt fyrir þennan
langa slarfstíma og þótt
Agúst sé nú kominn á full-
oi’ðinsár, hann varð 68 ára í
ágúsl siðastliðnum, J)á eru
starfskraftarnir J)eir sömu og
jxeir voru.
Er eg minnist Ágústs Ei-
ríkssonar og lians langa
starfstíma J)á verður mér á
að minnasl þeirra tveggja
manna, er lcngst unnu með
honum á vinnustofu I.. G. L.,
en ]>að eru })eir Magnús Þor-
steinsson skósmiður, cr var
búinn að vinna á vinnustofu
L. G. L. í yfir 40 ár er hann
hætli að vinna við skósiníði,
og Ágústs heitins Jónssonar,
er aridaðist síðastliðirin vet-
ur, en liann var þá búinn að
vinna hjá Lárusí G. Lúðvígs-
sýni i 43 ár. Þessir þrír félag-
ar, er búnir voru að sitja
saman hlið við hlið milli
40 og 50 ár «g iinnu bús-
bændum sínum af þeirri trú-
mennsku og skvldurækni,
sem þeir einir gera, sem
hafa alizt upp við það að
vinna sjálfum sér öðrum til
heilfa. Þeir voru orðnir svo
samrimdir og óaðskiljanleg-
ir við þetta fyrirtæki, sem
þeir voru búnir að vinria lijá
í um hálfa’ öld að það er al-
veg óhæti að fullyrða það,
að þeirra eigin hagur var
hagur vinnustofunnar. Á 25
ára starfsafmæii þeirra var
þeini afhent gullúr að gjöf
fvrir mikið og gott starf hjá
L. G. L. og munu það vera
einu skósmiðirnir á landinu
svo eg viti til að beri slíka
heiðursgjöf frá húsbændum
sinum fyrir slarfið.
Ágúst Eríksson er kvænt-
ur Sigriði Bjarnadóttur; er
hún ættuð frá Miðengi í
Grímsnesi og eiga þau frið-
samt og fallegt heimili að
Bergsstaðastræti 34. Frænd-
mörg eru þau lijónin, enda er
oft mannmargl á héimili
þeirra og gott er að sækja
þau heim. Þar situr íslenzk
gestrisni ávalll i fyrirrúmi.
Eg, sem þessai1 líniir rita,
minnist þeirra hjóna jafnan
með lxlýhug frá því eg var
drengur og bjó í nágrenni
við þau. Eg minnist Jxess, að
alltaf var jafn gotl að lita inn
lil þeirra -— gamansemin hjá*
húsbóndanum og hinar alúð-
legu móttökur.lijá húsfreyj-
unni.
Ágúst Eiríksson liefir
aldrei gengið lieill lil skógar,
þvi þegar liann var ungur,
þá fatlaðist liann á fæti og
hefir hann horið þess bénjar
alla tið,. en þrátt fyrir það
hefir karlmennskan verið sú
sama, vinnuþrekið, vinnu-
gleðin og glaðværðin lxefir
jafnan setið í fyrirrúmi.
Það er langur starfslími,
Framh. á 8. síðu.
geta fengið þriflcga og
lctta verksmiðjuvinnu nú
þegar. Uppl. í kvöld kt.
5 - 7. - A.v.á.
Hjón, sem gætu tekið að
sér hústjórn á búi í Borg-
arfirði óskast nú þegar.
Uppl. í kvöld og annað
kvöld kl. 7 9 á Víðimel
63 1. hæð.
Merkilegt afmæli.
Landssíminn varð fertugur á sunnudaginn,
hóf starfsemi sína þann 29. september árið
1906. Það er orðinn talsvert hár aldur, þegar
um slíka nútímastofnun er að ræða hér á landi
og verður vart annað sagt með sanngirni, en
að síminn hafi fylgzt með tímanum, þróuninni
úti um heim. Má meira að segja halda því
fram, að hann sé á undan samtiðinni í öðrum
löndum á sumum sviðum, þó að menn geri
sér þess ef til vill ekki grein í fljótu bragði.
Langur spotti.
Símalínurnar, sem liggja umhverfis landið,
fram til sjávar og upp til fjalla, eru til dæmis
orðnar all-verulegur spotti. Þær munu vera
hvorki meira né minna en 16.500 kílómetrar
eða tveir fimmtu hlutar ummáls jarðarinnar
við miðjarðarlínu. Þetta er í rauninni ekki
svo lítil vegalengd, þegar þess er gætt, að vega-
lengdir hér á landi eru ekki svo ýkja langar,
þótt þær sé seinfarnar og vaxi mönnurn því í
augum. En síminn styttir þær, eins og margt
annað.
Fyrir 40 árum.
Ætli það liefði ekki þótt talsverð og jafnvel
brosleg bjartsýni fyrir fjörutíu árum, ef ein-
hver hefði lialdið því fram, þegar siminn var
fyrst te'kinn í notkun, að hann yrði svona al-
mennur og „víðförli“, eftir aðeins fjögurra ára-
tuga starf? Það er hætt við því, enda vart við
því að búast, að menn beirra tima byggjust við
stórkostlegum stökkum í framförunum. Allt var
svo hægfara í þann tima, deyfð og drungi enn
yfir mönnum, þótt þjóðin væri að vakna.
Allt cr íertugum fært.
Eitt nýjasta orðtækði í málinu segir, að allt
sé fertugum fært. Það virðist vel mega heim-
færa upp á Landssíma íslands fertugan, því
að hann hefir eflzt svo á þessHm liðnu ára-
ugum, að honum virðist flest fært. Hann get-
ur gefið inönnum kost á að tala svo að segja
hvert um heim sem er, og þeir eru fáir, ís-
lendingarnir, sem um höfin sigla, sem geta
ekki „hringt upp“ til vina og vandamanan
eða fengið upphringingu frá þeim.
Annað afmæli.
Þeir, sem lesið hafa vestfirzku blöðin síð-
ustu dagana, munu hafa séð í þeim frásögn
af öðru merku fertugsafmæli. f septembermán-
uði 1906 var nefnilega samþykkt að stofna hér-
aðsskólá að Núpi við Dýrafjörð. Skólinn tók
til starfa i janúarmánuði árið eftir, og er hann
elzti héraðsskóli landsins. Það má víst líklega
segja um hann einnig, að hann -sé einn þekkt-
asti héraðsskóíi Iandsins og að líkindum sá,
seia rnest orð hefir af farið sem menntasetri.
Sfarfsmaður í 24 ár.
Við nafn skólans verður alltaf tengt nafn
eins s'tofnandans, síra Sigtryggs Guðlaugsson-
ar, sóknarprests að Núpi, sem gegndi, auk prest-
skaparins, skólastjórastörfum í nærri aldar-
fjórðung eða fram til Í930. Voru þarna nem-
endur lians margir, ef ekki flestir, þeirra Vest-
firðinga, sem síðar hafa orðið forvígismenn
landsfjórðungsins á ýmsum sviðum.
Fagur skrúðgarðiir. .
Sr. Sigtrýggur hefir annars getið sér orð fyr-
ir fleira en skólastjórnina á Núpi, því að þar
hefir hann gvóðursett og ræktað skrúðgarð, sem
er einhvcr fegursti garður hér á landi og vafa-
laust sá fegursti, þar sem útlærður og mennt-
aður garðyrkjumaður hefir ekki verið að verki.
Þann stað niunu vafalaust margir heimsækja
á næstu árum, þegar Vestfirðir verða komnir
í fyllkomið vegasamband við aðra landshluta
og skemmtiferðafólkið getur ferðazt bar eins
greiðlegá og til annarra fagurra héraða.