Vísir - 08.11.1946, Side 2

2
VlSIR
Föstudaginn 8. nóvember 1946
Péttir ©g
Fast þeir sóttu
s|ÓÍB?Bla
Draupnisútgáfan hefir ný-
skeð sent á markaðinn tvær
nýjar skáldsögur í ságna-
flokknum Draupnissögur.
Eru þaS sjötía og sjöunda
saga flokksins.
Önnur þessara skáldsagna
er Béítir jarðar eftir A. J.
Cronin, hinn viðkunna og
vinsæla brezka skáldsagra-
höfund, sem gat sér þjýðar-
frægð bér á landi með skáld-
sögunni Borgarvirki. „Dóttir
jarðar“ er heilsteypt og
þrautfágað listaverk, svo að
þar ber hvergi skugga á.
Söguefnið er ástir og örlög í
skozku sveitaþorpi, þar sem
ástriðubiti og heiftarliugur
liafa manneskjurnar að leik-
soppi, svo að til geigvænlegra
atburða horfir. — Saga þessi
er ekki einasta mikið lista-
verk, beldur er Iiún einnig
„spennandi“ og skemmtileg
eins og bezt verður kosið. Er
vart völ á lieppilegri bók
lianda þeim, sem lesa skáld-
sögur sér til skemmtunar, en
leggja sig þó ekki niður við
auðvirðilegustu „eldhúsreyf-
ara“.
Fast þeir sóttu sjóinn er
önnur þessara tveggja skáld-
sagna. Það er norsk sjó-
mannasaga eftir mikið lesin
og yinsælan norskan böfund,
Lars Hansen. Þykir fáum
láta jafn vel að lýsa lífi og
starfi norskra sjómanna sem
lionum. „Fast þeir sóttu sjó-
inn“ er ein hans allra fremsta
saga, viðburðarik og
skemmtileg og lýsir á ljósan
og lifandi bátt sjósókn við
Lófót og veiðiferðum i Norð-
ur-Ishafinu. Kristófer Ival-
vaag og básetar bans komast
í marga harða raun og eiga
ótrúlega marga örðugleika
við að etja, enda fer bvort-
tveggja saman: lélegur far-
kostur og lítil efni til að búa
skip og skipshöfn eins og
þörf krefur. En álílaf rætisl
betur úr en á horfir, og i
sögulokin sér Kristófer lang-
þráðan draum sinn rætast.
Saga þessi mun ótvírætt vera
vel að skapi öllum .þeim, sem
unna sjósókn og sjómanna-
lífi, Iiarðræðum og heljúdug.
Jón Ilelgason blaðamaður
liefir íslenzkað báðar þessar
sögur með miklum ágætum,
enda er hánn nú tvím^elalaust
í liópi dkíyár frenrstii þyð-
enda.
*
(&’&ámes. *Fóme§sú
!g viíjá |
Minningar og stökur. —
Bókaúlgáfan Norðri b.f.
1946.—
Bók þessi, sem er Formáii
lil bls VIII, Minningar bls.
1 104 og Stckur bls. 109-
151, er prcntuð í Prentverki
Odds -Björnssonar á Akur-
eyri. Vel prentuð bók og frá-
gangiir allur snotur, pappír
góður og prentvillur fáar.
Þegar eg var barn að aldri,
á Mælifelli i Skagafirði,
beyrði eg talað um einkenni-
leg, fornleg og sambaldssöm
heimili í Blöndublið. Fólkið
vestan Héraðsvatna, í Lýt-
ingsstaðabreppi, þar sem eg
dvaldi var frjálslegt fólk og
allmikill menningarbragur á
þvi. Eg varð litið var við bjá-
trú í þeirri sveit; né drauga-
trú, bændurnir þar voru
fleslir mestu myndarmenn,
gáfaðir og skemmtilegir og
krakkarnir á minum aldri,
sem voru að búa sig undir
ferminguna — og lífið, —
lærðu þó nokkuð mikið, voru
dável að sér í skrift, reikn-
ingi og réttritun (íslenzku)
og livergi varð eg var við
það, að ekki væri reynt að
lofa þeim að læra, eftir því
sem kostur var til. — Hús-
lestrar og hugvekjur var les-
ið og Passíusálmarnir sungn-
ir, víða, en kreddutrú var
lítil og bænaþulur og sign-
ingar i tima og óthna. Sjálf-
sagt hefir hugur margra
bvarflað til skaparans bæði í
gleði og sorg, en borðbænir
þekkti eg aldrei né heyrði, —
befi aldrei á ævi minni borð-
að þar, sem borðbæn hefir
verið lesin, — uppbátt.
Nú hefir þessi gáfaða kona,
Ólína Jónasdóttir, ritað minn-
ingar frá einu af þessum
gömlu heimilum, þar sem
fornar venjur sátu i öndvegi,
þar sem formföst kreddutrú
ríkti og forn harðneskja við
börn. — Mér finnst undai'-
legt til þess að hugsa, að þetta
skuli liafa verið þannig á
æskuárum mínum — og það
Með útkomu þessara bóka
eru Draupnissögurnar nú
orðnar sjö lajsins, eins og áð-
ur .segir. Eru þær bið mynd-
axlegásta safn góðra skáld-
sagna, sem ótvírætt eru öll-
um álménningi vcl að skapi.
Ytri frágangur bókanna er
allur hinn smekklegasti og
vandaðasti, svo sein á öðrum
bókum Draupnisútgáfunnar,
A næstunni munu bætast í
lióp Draupnissagnanna ýms-
ar úrvalsskáldsögur, sem
yaldar eru með það tvennt
fyrir augum að.þær séu góð-
ar Íiöícúlenlilir ög-i;íföðuf
skennntilestur.
i næstu sveit. Mér ofbýður
nú að bugsa til þess, livað
jiessi litla, veikbygða og
bráðgáfaða stúlka hefir orð-
ið að liða á sinum æslcuár-
um, þpgar eg bugsa til nægt-
anna, góðvildarinnar, frjáls-
lyndisins og menningarinnar
á mínu æskubeimili, binum
megin við Vötnin. Að sönnu
voru börnin, í minni sveit,
látin vinna, eftir’ því sem
kraftar stóðu til, en aldfei
varð eg þess var þar j sveit-
inni, að nokkru barni væri
ofboðið með vinnu.
Þetta er vel skrifuð bók, al-
gerlega látlaus i stíl og frá-
sagnarbætli og af velvilja í
allra garð. Það er gott og at-
hyglisvert fyrir ungt nútíma-
fólk að fá þessa frásögn um
aðbúð og uppeldi þeirra,
sumra, sem nú eru um sext-
tugt. í rauninni er Kúskerpis-
beimilið miklu eldra, allt bef-
ir þar vei’ið í sömu skorðum
og var fyrir 100 árum eða
200, á fátæku eða bjargálna
heimili bjá þjóð, sem hvað
eftir annað bafði orðið að
berjast við bungurdauðann
og þar sem þúsundir einstalc-
linga böfðu orðið að láta í
minni pokann fyrir þessum
ógurlega Dauða. Lýsing Ólínu
á fólkinu er meistaraleg, sér-
staklega. Kristrúnu húsfreyju,
sem bað guð að fyrirgefa sér,
ef henni varð það á að hlæja!
Stökur Ólínu eru margar
mjög vel kveðnar. .Auðheyrt
er, að oft befir sú kona átt
erfiðar stundir, sjálfsagt og
fagra sólskinsbletti i beiði.
En eins og svo fjölmargir
aðrir hefir hún orðið að sjá
á bak mörgum vonum:
„Sjást ber engin sólarspor,
sqngfugl hver er dapur. —
Hvenær ferðu að koma, vor?
Kuldinn er svo napur,“
segir hún.---------
Mér finnst bún nú silja í
sólskinsbletti í blíðinni sinni,
sólskinsbletti, sem stafar frá
gleði þeirra er bafa nú á-
nægju af að lesa þessa bók.
Hún skilur svo lijartanlega
hugargang þeirra Kúskerpis-
hjónanna, þennan þrönga og
miskunnarlausa barning
gegn um lífið i kolsvarla-
myrkri kreddutrúar og spar-
semi. Og vér skiljum það, að
Ólina var einmitt að bjarga
því sem bjargað varð þegar
hún vildi fá, — og fékk blý-
ant og pappir fyrir sjóvetll-
inga þá er henni voru gefnir,
en Kristrún húsfreyja sagði:
„Ekki verður þessum aum-
ingja bjargað“.
Já, Ólína Jónasdóltir bjarg-
aðist að vísu. — En-----------
bvað befði getað orðið úr
þeirri konu, ef bún befði alizt
upp við góðar ástæður og
fengið þá menntun og lær-
dóm sem henni sæmdi? —
Menningin hefir verið lienni
í blóð borin. —
Þorsteinn Jónsson.
takmark, sem gildir í þessu
lífi.
En þrátt fyrir þetta eru
yrkisefnin fjölbreytt, enginn
skortur á hugðarefnum og
öllu gerð skil á þann sér-
kennilega bált, sem einkenn-
ir alþýðuskáldið frá Ivolla-
firði.
Það sem vakir fyrst og
fremst fyrir höfundinum er
jiessi einfalda og látlausa ósk
bans:
„Óska minna yrði að vilja
árangur með þann
Þegar liarðast Iiriðar bylja
liefðu kurl þau mátl að ylja
frónskt og fátækt rann.“
Vök uBig*»áess\
Nýlega er út komin bókin
Vökunætur eftir Eyjólf Guð-
mundsson.
Margir bókalesendur munu
kannast við Eyjólf af tveim-
ur fyrri bókum bans, en þær
voru Afi og amma og Pabbi
og mamma. Náðu þær mikl-
uin vinsældum. Hin nýja bók
lians heitir Vökunætur og
segir frá tíu nóttum úr æsku
Eyjólfs, er liann vakti úti við
meðan aðrir sváfu, gælli
túnsins heima hjá sér. Er
enginn efi á því, að þcssi bók
mun verða kærkominn lest-
ur bæði ungra og gamalla —
binir eldri rif ja ef til. vill upp
samskonar minningar frá
æsku sinni, en liinir, sem
yngri eru og búa í bæjum,
kynnast nýrri hlið í lífi
sveitadrengsins.
Bókin er mjög snotur að
vtra frágangi. ptgefandi er
Heimskringla.
Tvær Ijóðabækur eru ný-
Iega komnar út á vegum ísa-
foldarprentsmiðju, en það
eru „Söngur starfsins“, eftir
Huldu og „IvuiT1, eftir-Kol-
bein i Kollafirði.
„Söngur starfsins" er síð-
asta bókin, sem bin mæta
skáldkona, Hulda (frú Unn-
ur Bjarklind) lét frá sér fara.
Er þetta allstór bók, um bálft
þriðja liundrað bls., sett með
þéttu letri og úlgáfan í hv-
vetna bin vandaðasta.
Fullyrða má að með ljóð-
um sínum hafi Hulda sungið
sig inn í bugi og lijörtu allra
Ijóðclskenda. Sum kvæði
hennar má telja með perlum
íslenzkrar ljóðagerðar og er
það engum lieiglum bent að
skapa slík verðmæti.
Þött Ilulda liafi verið kom-
in mikið á fullorðinsár, er
bún orti síðustu ljóð sín, var
liún þó enn ung í anda og
kvæði liennar þrungin lífs-
gleði og slarfsvilja, svo sem
heili bókarinnar gefur til
kynna. Táknrænt um þetta
og þá göfgi sem liggur á bak
við ljóð Huldu er þessi visa
úr fyrsta kvæði bennar, sem
er samnefnt bólcinni og lieitir
„Söngur starfsins“;
66

66
„Morgunn er ávallt — og
eilífan dag
á aflið, sem vilji þinn kýs.
Fylg guðdómi í önnum, finn
almættislög,
unz Eden á jörðunni rís.
Ei ástríðuþrældóm, en fegurð
og frið
gef framtíðarbörnum í arf.
Guð faðir gaf öllum af öllu
nóg,
ef andi manns þekkir sitt
starf.“
„Kurl“ Kolbeins í Kolla-
firði er fjórða bók lians, sem
kemur út á tiltölulega mjög
skömmum tíma.
Kolbeinn er að því leyti
ólikur flestum skáldum vor-
um, að liann lætur ekki
skáldgamminn geisa á með-
an æskublóðið er í ólgu, held-
ur bíður bann til fullorðins-
áranna og þar af leiðandi er
ekki neinn byrjandabragur á
fyrstu bók eða bókum hans.
Af þessu leiðir einnig, að
Kolbeinn er ekki draúmóra-
maður í venjulegum skijningi
orðsins. Hann veit sín tak-
mörk og veit það jafnframt,-
að veruleikinn er hið eina
raunhæfa yrkisefni, liið eina
LL
fer frá Kaupmannaböfn
þriðjudaginn 12. návember
til Reykjavíkur.
j. „Lagaríoss‘É
fermir i Gautaborg um miðj-
an nóvember.
E.s. „Anne“
fer frá Reykjavík laugardag-
inn 9. nóvember lil Kaup-
mannahafnar og Gautaborg-
ar og fermir þar síðast í
nóvember.
H.F. EIMSKIPAFÉLAG
ISLANDS.
téUmabúðm
GARÐUR
ArðasírsátifC. — Sími 7299.