Vísir - 14.11.1946, Blaðsíða 2

2
VlSIR
Fimmtudaginn 14. nóvembei' 1946
„Viöur forna sigursöngva
sofna Póilands börn
Viðtal viS ungfrú Tove Wenzelsen, sem stjórnaði pólsku
flóttamannabúSunum í Skodsborg norSan viS K.höfn.
Ungfrú Wenzelsen er dug-
og tápmikil stúlka, enda var
ekki heiglum hent að stjórna
flóttamannabúðum með 900
langþjáðum Pólverjum.
— Hvernig stóð á veru
Pólvei'janna í Danmörku?
segir tíðindamaðurinn.
— Þegar stríðinu lauk með
uppgjöf Þjóðverja voru eins
— Ekki vei’ður því neitað,
það var eins og nærri má
geta misjafn jsauður í mörgu
fé. Munurinn á Austur- og
Veátux’-Pólverjum er líka
mikill.
I hverju er sá nninur
fólginn?
— Vestur-Pólverjar standa
á miklu hærra menningar-
og kunnugt er hér um bil | stigi. Eftir næst síðustu
250.000 þýzkir flóttamenn í I heimsstyrjöld hófust miklar
Danmörku. Meðal þessa efralegar og andlegar fram-
flóttafólks, sem Þjóðverjar
fluttu til landsins síðustu
sti'íðsvikurnar, voru nokkur
þúsund Pólverja, Litháa,
Lettlendinga, Eistlendinga,
Tékka, Ungverja og Itala.
Rauði krossinn og fleiri
stofnanir, tóku að sér að
vinza þetta fólk úr og var
því til bráðabirgða komið
fyrir í þýzka skólanum í
Emdrup í Kaupmannahöfn.
Síðan var komið upp
flóttamannabúðum fyrir Pól-
vei'jana og fólkið úr Eystra-
saltslöndunum, hitt er flest
allt farið heim.
— Eru allir Pólverjarnir
enn í Danmörku?
— Nei, langt frá því, flest-
ir eru farnir heim til Pól-
lands, en þeim er i sjálfsvald
sett, hvort þeir vilja fara eða
ekki. Alþjóðlega flóttamanna-
löggjöfin mælir svo fyrir, að
fyi’stu 5 árin eftir stríðslok
megi ekki neyða neira til að
fara úr landi, sem þeir voru
í þegar stríðinu lauk.
Á svarta lista
hjá Rússum.
— Eru einnig Eystiasalls-
landabúar enn í Darimöi’ku?
— Já, þó nokkrir.
— Hversvegna fer þetta
fólk ckki heim?
— Það cr á svörtum list-
um hjá Rússum og fer senni-
lega aldrei heim aftur. Þeir
sem töldu sig eiga aftur-
kvæmt heim, eru þegar farn-
ir.
— Eru þá líkur til, að allii
sem enn eru í flóttamanna-
búðum í Danmörku setjist
þar að?
— Nei, einhverjir munu
fara til Ástralíu eða Suður-
Ameríku, þessar álfur cru
opnar flóttafólkinu. Ai’gen-
tína hefur meira að segja
hvatt það til að koma, eink-
um fólk úr bændastétt.
— Voru byggðar sérstakar
búðir handa Pólverjunum
eins og þýzku flóttamönnun-
um?
— Nei, Pólverjunum var
flestum komið fyrir í bað-
staðagistihúsum, þannig var
t. d. í Skodsborg og Vedbæk.
Misjafn sanður í mÖrgu fé.
— Var ekki erfitt að hafa
urnsjón með þessu fólki?
fai’ir í Vestur-Póllandi, en
fólkið í austur-hlutanum
stóð að mestu í stað.
Hvar eru skipti Iands-
lilutanna talin?
Austan við borgii'nar
Varsjá, Lublin og Lemberg.
Það er skálíná frá suð-austri
til norð-vesturs. I búðinni,
sem eg stjón’.nði, voru flestir
fi’á Vestur- Póllandi.
Hvaða stéttir voru fjöl-
mennastar í búðunum?
Bændur og handiðnað-
arrnenn. Það var duglegt
fólk og mjög iðið.
—■: Hvernig var unga fölk-
ið? ‘
— Alhnikill munur var á
þi'oska ungra nxanna og
kvenna. Ungu stúlkurnar
höfðu Þjóðverjar tekið úr
skólanum 13 ái’a gamlar og
setl þær í þýzkar verksmiðj-
ur eða á hændaheimili.
Stúlka, sem var mér til að-
stoðar í eldhúsinu, var tekin
úr skólanum 13 ára og lát-
in vinna í sveit. Hún varð
að fara á fætur klukkan 4
á hverjum morgni og ham-
ast eins og karlmaður úti á
akri allan daginn. Ilún fékk
aldrei mat xneð hinu fólkinu,
heldur þunna súpu og gróft
brauð að afloldnni máltíð
liúsbændanna. Vinnutíma
lauk kl. 11 á kvöldin. Föt-
in hénnar voru tekin af henni
og henni fengin garmár í
staðin. Við og við kom Gesta-
po til að líta eftir, að hús-
bændurnir færu ekki of vel
með hana.
Piltarnir voru nokkru eldri
þegar Þjóðvei’jar tóku þá, og
voru þeir oft látnir fara í
herinn og berjast gegn Rúss-
um.
— Voru þeir allir mjög
ófúsir til þess?
— Nei, sumir Pólverjar
hata Rússa nokkurnveginn
eins innilega og Þjóðverja.
Auðvitað var fjölskyldum
algerlega sundrað á þennan
hátt.
Hvernig voru svo Pól-
verjarnir í búðunum?
— Það varð að fara vel,
að þeim, en þeir voru fúsir
til að vinna. Framúi’skarandi
hreinlegir voru þeir ekki, og
það var ekki trútt um, að
sumir væru óvissir á munin-
um á mínu og þínu, einkum
stúlkurnar. Sumt fólkið var
ágætt og hafa J)ó nokkrir
verið teknir í „fóstur“ af
dönskum fjölskyldum. Þeir
sem eru orðnir fósturbörn
fara sennilega aldrei fi’á Dan-
mörku.
Þótt Pólverjarnir hafi þol-
að miklar þjáningar á sti’íðs-
árunum, eru þeir í furðu
góðu skapi, enda lifa þeir
meira fyrir líðandi stund, en
Norðurlandabúar. — Þeir
brenna af ættjarðarást og
þeii’, sem áttu aftui'kvæmt til
Póllands töluðu mikið um
endurreisn landsins. Pól-
verjar eru stoltir af landinu
sínu^ Pólska örninn höfðu
þeir bróderaðan í litla fára
eða útskorinn í tré.
Pólskir skólai’, sem voru
í búðunum höfðu á einhvern
óskiljanlegan hátt haft með
sér silkifána með erninum í.
Pólska þjóðin hefir löng-
um átt við miklaí érfiðleika
að etja. Núlifandi kynslóð
hefir ekki farið yárhluM af
örðugleikunum.
Gítarsnillinguriii
Mils Larsori.
A undanfíiruum árum hef-
ir áhugi manna á gílai'leik
farið vaxandi hér í borginni
og er j)að vel farið, þyí að
gítarinn er handhægt og
hentugt hljóðfæri, bæði í
heimahúsum og ferðalögum
um sveitir landsins og um
fjöll og firnindi, því að hægt
er fyrirhafnarlítið að hafa
hljóðfærið með sér, hvert
scm maður fer. Hljóðfærið cr
skemmtilegt og mest notað
til undirleiks með söng, þótt
það einnig sé af níörgum
notað til einleiks. Um alda-
mótin síðustu og öllu fyrr
var gítarinn algengt hljócý-j
færi hér á landi, en svo liðii
áratugir að j)ví var lítið
sinnt, þar til að fær kunm
áttumaður, Sigurður Briem,
hóf kennslu á þetta hljóð-
færi, og er nú sá hópur orð-
inn stór, sem kann að leika
á gítar og sérstakur félags-
skapur stofnaður með gítar-
og mandólínleik fyrir aug-
um, en það er Mandólín-
bljómsveit Reykjavíkur.Þessi
félagsskapur hefir fengið
þennan sænska snilling liing-
að til landsins og á vegum
hans eru hljómleikar hans
Iialdnir.
Eyrstu hljómleikaniir voru
haldnir í Tjarnarbíó í fyrra-
dag fyrir fullu húsi áheyr-
enda. Á skránni voru tón-
smíðar eftir Mozart, Baeh og
spfmshi tónskáldið Albeniz
og svo eftir aðra höfunda,
sem minna eru þekktir. Lista-
maðurinn náði áheyrendum
strax á vald sitt með fyrstu
lögunum og mest óx hrifn-
ingin, er hann lék gamla
kunningja okkar — Bell-
manslög — en gítarinn var
einmitt það hljóðfæri, sem
Bellman notaði sjálfur og
Bellmanslögin voru fyrst
spiluð á, og þá vitanlega
jafnframt sungin. Nils Lar-
son er snillingur á hljóð-
fæi’ið. Hjá honum haldast
í hendur fullkomin tækni —-
tremoli, samhljómar, hljóm-
brigði, erfið grip og hraður
leikur og ’ músíkgáfan.
Tónninn er mjúkur og l)ægi-
legur og tæknin 'er hárviss.
Hann seiðir úr gítarnum liin
fegurstu og mýkstu og einn-
ig hörðustu blæbrigði. Það
er ávallt nautri að heyi'a full-
kominn listflutning, hverju
nafni sem nefnist, hvort
heldur jiað er söngur, kór,
fiðla eða píanó eða gítar.
Nils Lai'son hefir svo þrosk-
aðan listsmekk, að gott er
á hami að hlýða.
Eg hefi minnzt á það ein-
hverntíman áður, að frægir
meistarar sönglistarinnar
hafa lagt rækt við þetta
hljóðfæri, eins og Paganini
og Berloz o. fl.
Áhéyrendur tóku lista-
manninum mjög vel og létu
óspart í Ijós hrifningu sína.
B. A.
Lyfjainnflutningur og Viðskiptaráð
Viðskiptaráð telur sér ekki
fært að svara greinargerð
minni um leyfisveitingar til
.apótekara með öðru en því
að segja að eg fari með liár-
toganir, en gerir j)ó enga til-
raun til jiess að hnekkja
jieim staðreyndum, sem eg
hefi skýrt frá.
Þvert á móli staðfestir
ráði eftirfarandi:
1. Að apótekai’ar hafi að-
eins fengið í dollaragjaldeyri
4 hlut (eða kr. 795.313.00)
af Jieim kr. 2.193.107.00 sem
veittar hafa verið á jxessu
ári til Iyfjainnflutnings.
2. Að jiað hafi ruglað
ormalyfi Rannsóknarstofu
Háskólans (Teti’aklórkol-
efni) saman við sulfalyfið
Phenothiazin. (Sjá vottorð
jiar að lútandi áður birt.).
Af Phenothiazini flutti eg
inn fyrir $3.300.00 (en ekki
kr. 40.000.00). Er jxetta sulfa-
lyf pantað 8. apríl og flutt
inn á lyfjaleyfi. Eí- j-að not-
að jöfnun höndum handa
mönnum og skepnum. Sem
dæmi má nefna, eitt af mörg-
um, að aðeins í dag hafa ver-
ið afgreiddir 40 skammtar
eftir lyfseðli handa einum
sjúklingi. Ormalyfið (Tetra-
klórkolefni) er sótt var um
'eyfi fyrir 16. apríl en synjað,
hefir ekki verið flutt inn.
Viðskiplaráð segir, að
stríðsárin hafi jiað flutt
beinlínis inn allt það peni-
cillin, sem fékkst til lands-
ins. Það er ekki rétt. — Tveir
apótekarar fluttu J)að inn.
Um sama leyti voru gerðar
ráðstafanir til áð fyrirbyggja
þennan innflutning. Var leit-
að aðstoðar stjórnarráðsins,
með tilmælum um að sér-
stökum aðila yrði einum
vcitt aðstaða til þess að flytja
inn penicillin og þar með
hindraður innflutningur apó-
tekaranna. — Þessari mála-
leitun var synjað. Viðskipta-
ráð hefir stutt þessa viðleitni,
með neitun um penicillin
leyfi, eins og áðiW- ör'geíið.
Fyrrriefndur aðili krafðist
afhendingar á öllu þvi peni-
cillini, sérri 'ánhar' ápoiéfeár-'
inn flutti inn og til þess að
komast hjá óvild, nefnds
aðila var honum afhent j)að.
Eg liefi aldrei minnzt á
það að leyfisveiting til Lyfja-
verzlunar ríkisins væri of
stór, heldur bent á hitt, að
leyfisveitingar til apótekara
væru of litlar.
Getur nú hver sem er
dæmt um heilindi Viðskipta-
ráðsins i þessu máli. Það
hefir ráðizt á mig persónu-
lega með röngum sakargift-
um, til þess að draga athygli
frá mistökum Jiess sjálfs.
Stefán Thorarensen.
I dag verða seld
skinn
(lítil) hentug framan ár
kápuermar og krakka-
kápur.
Bazarinn
Vesturgötu 21 A.
STÚLKA
óskast til eldhússtarfa.
Hátt kaup.
CAFÉ CENTRAL
Hafnarstr. 18. Sími 2200.
Í.O.G.T.
Bazarinn
verður á morgun (föstu-
dag) kl. 3 e.h. í Good-
templarahúsinu.
Gagnlegir
munir
við
góðu
verði.
Nefndin.