Alþýðublaðið - 30.08.1928, Qupperneq 2
U
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsia i Alpýðuhúsinu við
Hverösgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 síöd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
S'/j—10',/j órd. og kl. 8-9 síðd.
Simar: 988 (afgreiðslan) og 2394
(skrifstofan).
VerOlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
v mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, simi 1294).
Byltlng.
Er hún nauðsynleg ?
Kemnr hún?
Blöðstokknir eru peir ofnar,
sem ylja peim náttmyrkrin
svörtu.
Og glóuncli rauður hver
ofnihn er
og eldsneytið mcinna hjörtu.
Logar ofnanna leika
um lífsins vorgróðurstofna,
og hundrað púsunda pjóðin
vor
á púsundir slíkra ofna.
Stefán frá Hvítadal.
' ' ■ '' ’ 'j ■
; ’ •• ■ • Í \ . .
F jandmenn alþýðuhreyfingar-
innar hafa hvað eftir aninað hald-
ið pví fram, að hér á landi væri
engin fátækt til. Hér væri ekki
xétt að tala um auðvald og ör-
eiga, kúgara og kúgaða. Hér væri
enginn jarðvegur fyrir umbóta-
starf jafnaðarmanna, og barátta
þeirra fyrir bættum kjörum al-
þýðunnar gegn auðvaldinu væri
vindhögg ein og ræður jafnaðar-
manna væru orð út í bláinm töl-
uð.
Þessari röksemd auðvaldsþjón-
anna og íhaldsverkfæranna hefir
hvað eftir annað veriið hnekt með
óyggjandi rökum. — Hún hefiv;
verið hrakin að fullu, dæmd dauð
og ómerk af öllum þeim, er þreif-
að hafá á lífinu eins og pað er,
en þrátt fyrir það skýtur þessari
röksemdarnefnu upp við og viö,
kemur hún þá oftast frá þeim
mönnum, er sjálfir „hafa það
gott“, hafa „slegið sér upp“,
„komist áfram“ og gleyrnt eða
aldrei þekt baráttu fjöldans, sem
■umhverfis þá lifir.
Röksemdarnefnan hefir jafnvel
komið frá „merkum borgara“,
ihúseiganda, er bjjó í 5 herbergja f-
búð á 1. hæö, én bæði í kjall-
aranum og á Ioftinu í húsi hans
bjuggu alþýðu-f jölskyldur, er ekki
höfðu nóg til hnífs og skeiðar,
klæddust tötrum og nutu einskis
af unaði þeirn og gleði, er lífið
hefir upp á að bjóða. Borgarinn
lifði í góÖri trú um velmegun
fjöldans vegna þess, að húsaleig-
an úr kjallaranum og af loftinu
kom í pyngju hans á tilsettum
tíma. Hann vissi ekki, að krón-
umar voru sprengdar undan nögl-
xmi bláfátækra fjölskyldufeðra,
sem létu börn sín fremur vera
mjólkurlaus — og stundum ál-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Iítur út eins og fjárhúshurðar-
gerlega næringarlaus, heldur en
að standa ekki í skilum með
húsaleiguna.
Þannig er afturhaldsblimdan, í-
haldsblindan •— hún er steiin-
blinda.
Meðan fjöldinn lifir við skort
fæðis og klæða, lofar „fina fólk-
ið“ blessun ástandsins, og þegar
talað er utn umbætur og- jafn-
aðarstefnu, yptir það öxlum —
og hugsar og segir „þess þarf
ekki“,
Slíka ætti áð draga niöur í
kjallaraíbúðir höfuðstaðarims og
Upp í þakherbergim- og lofa þeirn
að lita á ;,blessunina“.
Það hefir miikið verið rætt hér
í bcenum undan farna daga um
fátækrafluininga, fátækrastyrki og
fátækralögin yfir höfuð. Menn
hafa og talað um bamsmeðlögin
og umhyggju íhaldsins í bæjar-
stjóminmi fyrir óræktarsömum
bamsfeðrum, er það knúði fram
lækkunaxtillögur sínar, sem al-’
ræmdar eru orðnar.
Kona eim, er kom inm í skrif-
stofu Alþýðublaðsins, sagðist vera
viss um, að þarfaverk væri það,
að leiða þessa íhaldsóvita í bæj-
arstjórninni inm í sumar fátækra-
íbúðimar hér í bænum og lofa
þeim að þreifa um ástandið. „Ég
trúi varla öðru en að sumir af
þeim mvndu hætta að „predika"
það, sem þeir „predika“ nú, ef
það væri gert,“ sagði konan,. Hún
hélt þá svoma góða og skynsama.
Konan sagði frá mörgum fjöl-
skyldum, er hún þekti. Sumar
þektu starfsmienn Alþýðublaðsims,
en aðrax ekki.
Af slíkum dæmum, er konan
tók, er alt of mikið í þessum
hæ. Þau eru algeng.
Einn af starfsmönnum Alþýðu-
blaðsins kom inn á eitt fátækra-
heimili þessa bæjar nýlega.' Saga
sú, er hann hefir að segja af lífs-
baráttu þessarar fjölskyldu er ó-
fögur. Þó er hún sönn mynd af
ástandinu, sem auðvald og brodd-
borgarar syngja lof og dýrð og
halda í dauðahaldi. Hún er góð
mynd af ástandinu eins og það er.
Lífi alþýðunnar, sem berst við
bág kjör án þess að kvarta.
Hér er sagam eins og blaðamað-
urinn segir hana:
Ég geng bakdyramiegin, Húsið er
hrörlegt og illa útlítamdL Glugg-
armir eru litlir. Ég veit að gamla
konan, sem ég ætla að hitta, á
heima upp unclir súð, svo að ég
geng að stdgamum, sem ldggur
þangað upp. Hann er brattur.
Stendur næstum lóðróttur.
Hann er mjög rrijór og þrepin eru
sldtim. Til beggja handa eru veggir
úr grjótd, steiiinlíirii er slett inn
á milli hnuillungamna, en sunis
staðar standa oddhvassar nibb-
urnar út úr. Ég kem inn i dirnim-
an gang — þó leggur litla gliætu ,
úr gluggaboru einhvers staðár
|upp i rjáiri inst í ganginum. Fást
vdð stigaopið er hurð, líkast til
er ekki hægt að læsa hennd, hún
ræksni, sem 'bunddn er aftur með
snærum. Gömul kona kemiur til
dyra. Hún er bogin í baki, hirör-
leg. Hrakkumar í kinnum henn-
ar eru djúpar. Ég kannast við
förin eftir fátæktarbroddana, för-
in, sem ég hefi svo oft séð áður,
jafn vel á ungum börnum.
Gamla konan er alúðleg. Við
tökrm samain. Ég sezt á lítinn
kdstil og gamla konan segir mér
frá:
„Dóttir min á tvö börn,“ segir
gamla konan. „Telpan er á 6.
ári, en litli drengurinn, sem þama
sefur, er á 1. árinu. Vd'ð fengum
áður meira með bömunum en við
fáum nú. Það er búið að lækka
það. Þeir hafa lækkað það. Við
fáum 270 krönur með telpunni,
en 215 krónur með drengnum.
Það er lítið fjrrir tvö börn aö
lifa af. Telpan hefir líka verið
mjög veik undanfarið. Það er í
nýrunum og svo eru einhverjtr
slæmir Icirtlar í maganum, en
drengurinn er frískur, held ég.
Hann fær bara sva litla mjólk.
Dóttir mín hefir haft berkla, en
aenni ©r nú batnað. Nú er hún í
vist og fær 35 krönur á mánuði.
— Ég er nú svona eins og ég er.
Ég þarf ekki að segja neitt um
mig.“
Ég litast um í herberginu. Þar
eru 3 rúm. Það er mjög fátæk-
legt í. r.úmunum; í einu rúminu
Mggur litli drengurinm. Við hliðina
á því rúmii stendur kassi. Ég sé
Sað i honum er eitthvað, sem lík-
fist sængurfötum.
Sefur einhver í kassamum þeim
arna?
„Já, drengurinm.“
Það eru rifur í þilinu, víða, og
;upp i þær hefir verið troðið bréf-
um og tuskum.
Gamla konan sér, að ég tek eftir.
rifunum. Það er eins og hún fari
hjá sér.
„Þær skjótast þarna inn stund-
um, rotturnar," segir hún. Hún
vill ekki segja það verra en það
er. —i „Við höfum troðið bréfám
íupp í riíumar, en þær naga það
strax í burtu.“
Er miikið af rottum héma?
„Þær skjótast hér um ait, það
er fjöldi af þetm á ganginum.
Einkanlega eru þær áleiiitnar á
veturna. Þá er svo kalt, þær leita
því til hlýunnar, greyin, þó að
hún sé nú ekki miiikil hér. Hér
er mjiög kalt á vetuma. Það gust-
lar í gegn um allan kofann, þó að
við reynum að troða upp í riif-
urnar, dugar það ekkert."
Lítil eldavól stendur úti í einu
horninu á herbergiinu. Víð hamn
stendur eldiviðarkassi.
Þið verðiiö að elda í þessari
vél hér inmi, segi ég.
„Já, en það er mjög vont, það
kemur svo mikil bræla af henni,
og hún er svo slæm vegna bamr
anna. Vélin er öli sprungin, og
hún er alt af í laimsessi, ösku-
skúffan vili ált af detta. — Arírir
ars höfum við mjög lítinn eldi-
við, ég er stundum að tina méw
biéf hérna í krimg.“
Hver á þetta hús?
Gamla konan sagði mér nafn
einsaf „berti borgumm“þessabæj-
ar, en ég segi ekki nafn hams hér,
ekki vegma þess, að rétt sé að
hlífa slíkum mamni, höldur vegna
gömlu konumnar og fátæku fjöl-
skyldunnar. En margir myndia
reka upp stór augu, ef nafms hans
væri getið. Hann er alþektur hér
í bæ, og er þektur sem stjórn-
málamaður, „kxistindóimisvlnur“(!)
og margt fleira.
Hver er leigan? spyr ég gömlu
konuna.
„35 krónur á mánuði, kaup dótt-
ur roinnar er nákvæmlega fyrir
leigunni.“
Ég spyr gömlu konuna, hvort
þær fái enga aðra peniinga en
meðlögin, sem eru samtals 485
ikrónur á ári, og svo kaup dótt-
urinnar, sem fer í húsaleiguma.
„Jú, svo £æ ég 20 krónur á
mánuði af mínum hreppi. Annað
fáum við > ekki. Það er lftið til
að lifa af. Það lítur enginn tll1
okkar, flestir iíafa nóg með sig.
Ég þekki fólik, sem ekki hefir
það betra en við. Það hafa allúB
svo mikið að hugsa,“ segir gamlal
konan og stynur.
Ég kveð gömlu lionuna. Þegar
ég kem niður úr stiganum stíg:
lég ofan í forarpoll. Það er svaðai-
legt við þessa hlið hússins. Ekkl
geta börnin leikið sér hér, hugsa
ég.
Þetta er sagan. Vel getur verið,.
að „fína fólkið" trúi henni ekkfc
En við því er ekkert að gera.
Blinda þess er ólæknandi.
Það er álit margra, að þjóð-
skipulag það, er skapar sllka neyð
sem hér hefir verið lýst, sé glæp-
isamlegt. Að það sé ófært með
öllu, og að sjálfsagt sé að af-
nema það, jafnvel þótt ekki verði
. iséð með vissu, hvað við tatói.
Jafnaðarmenm vflja breyta skipu-
laginu í sérstakt horf. Þeir haf®
þegar hafið ibaráttuna fyrir af-
námi þess. Þeir reyna með öllum
ráðurn að koma umbótum fram,
en róðurinn sækist seiint. Því að
þeir, semi hafa stýrt þjóðlarskút-
unni, hafa verið steinblindix —
og heyrnarlausir. Þeir hafa ekk|:
séð bleikar og fölar kinnar al-
þýðubarnannia. Þeir hafa ekki séð-
ellimörkin á umgum amdiiitUm,.
ekki séð vonleysið í svipnum.
Þéir hafa ekki heyrt kveinsftafina,
og hænirnar um brauð. — Þeir
liafa staðið sem klettar gegn um-
bötum á kjörum hins viinnandi
lýðs. Þegar fólkið hefir kvartað,
hefir, þaö verið hnept í ánauð,
svift réttimdum, smáð og- fyririát-
ið, sett á bekk með glæpamönn-
um, hundelt af þjónum skipulags-
ins.
Blóðstokknir eru ofnarniir, sem
ylja auðvaldinu. Eldsneytið, sem
það brennir, er líf og vomiir, heilsa,
máttur og hjarta alþýðunnar, og