Vísir - 20.12.1946, Blaðsíða 2

V 1 S I R
Föstudaginn 20. desember 194S
kur á jólamarkaðinum
Fomlr dansar.
Ólafur Briem sá um út-
gáfuna. Jóhann Briem
teiknaði myndirnar. —
Hlaðabúð, Reykjavík,
194G, —
Fornir dansar eru senni-
lega einhver eigulegasta bók-
in, sein lengi hefir út lcomið.
Fer þar saman hugðnæmt
efni, smekkleg slcreyting og
mjög vandaður frágangur.
Er bókin því til mikils sóma,
bæði fyrir bræðurna, sem
tekizt hafa á hendur hvor
sinn hluta verksins, og fyrir
bókaforlagið Hlaðbúð, sem
kostað iiefir útgáfuna,
Dansarnir eru horfinn
þá,ttur úr ljóðagerð íslend-
inga. Eru þeir að mörgu leyti
heillandi aflestrar og varpa
oft og tíðum skýru ljósi yfir
liugsana- og tilfinningalíf
liorfinna kynslóða. Sumir
% þeirra eru einnig snilldar-
verk, þó að aðrir séu ekki
veigamikill skáldskapur.
í þessu safni, sem að slofni
til er safn Jóns Sigurðssonar
og Grundtvigs, eru birlir
fleiri dansar en í nokkru öðru
safni, því að aukið hefir ver-
ið við dönsum úr „Danmarks
gamie Folkeviser“ og loks er
einn dans, sem ekld hefir
verið prentaður áður. Gerir
Ólafur Briem grein fyrir vali
sinu og aðferðum og ritar
einnig stutía grenargerð um
Ijóðin sjálf og tímabil þeirra.
En þótt flestir muni sam-
mála um að meistara Ólafi
hafi vel tekizt valið, þegar
liann fellir saman mismun-
andi gerðir eða velur mill
þá munu myndir Jólianns
Briems vekja meiri athygli.
Á undanförnum árum hefir
— margt verið skrafað um j
myndskréýtingar bóka. Hafa;
þar viljað stangast tvö sjón-;
armið, liið „dekóratíva“, sem ;
krefst ])ess að myndin sé að-}
alatriðið og lúti eigi öðrum ;
lögmálum en fegurðarsmekk;
listaniannsins, og svo hið
„illústratíva“, sem krefst j
grei nilegrar frásagnar i
myndinni og skýlauss sam-
» ræmis við lextann og sögu-
legar staðreyndir. Þó að því
sé ekki að neita, að alvarleg-
ar tilraunir ha-fi verið gerðar
til að skapa frumlegar mynd-
skreytingar í bókum, þá er
liitt líka jafnsatt að margt
liefir viljað á skorta, og hafa
binir óánægðu mikið til síns
máls. Ekki sæmir þó í þessu
sambandi að kasta rýrð á
aðra; þvf að myndir Jóhanns
er bægt að lofa af fullri lióf-
semi og: sanngirni, að öðr-
um myndum ólöstuðum.
Á síðusíu málverkasýn-
ingu sinni sýndi Jóhánn
nokkrar myndir, sem bentu
eindregið á þá leið, sem hann
hefir nú farið, enda þótt
mörg skref liggi þar á milli.
Þær myndir voru aðallega
gerðar með penna og vatns-
litum. Vöktu þær að vonum
mikla athygli á sýningunni,
cnda aðgengilegri til skilnings
og meir við alþýðuskap en
olíumálverkin. Þær myndir,
sem hér birtast, eru í mjög
nánu samræmi við textann
og allan tíðaranda, en jafn-
framt eru þær ákaflega dek-
óratívar og fara vel á prenti.
Þótt tæplega sé hægt að
segja, að um stælingu sé að
ræða, minna þær furðulega
mikið á lýsingarnar í göml-
um handritum, en þær mynd-
ir rnega margar enn teljast
með liinu fegursta í íslenzkri
myndlist. Af þessum ástæð-
um liefir Jóhanni tekizt að
gera myndirnar ram-þjóð-
legar, enda þótf efnið gefi
oft og tíðum ekki mikið til-
efn til þjóðlegs stíls, af því
að dansarnir ei’u flestir þýð-
ingar eða staðfæringar er-
lendra ljóða og efnið oftast
af crlendum toga.
Það verður ekki skilizt svo
við bók þessa, að ekki sé
minnzt á þátt útgáfunnar,
Hlaðbúðar. Hefir hún ekki
gefið út annað en ágætar
bækur, þótt fáar séu. Hún
lióf göngu sína með „Mann-
þekkingu“ Símonar Ágústs-
sonar í hitteðfyrra. Er liér
augsýnilega myndarlegt fyr-
irtæki á ferðinni, vandað og
ærukært, og verði áframhald-
ið eftir byrjunnni, má full-
yrða að nafn fyrirtækisins
mun sxðar meir tekið sem
trygging fyrir góðum og
vönduðum útgáfum.
Bjarni Guðmundsson.
iíefill b EngiKilíð.
Bókaútgáfan Norðri h.f.
hefir gefið út stórt og mikið
slcáldrit, sem hlaut á sinum
tíma fyrstu verðlaun í
sænski’i ' bókmenntakeppni
um beztu sveitalífssögu. Bók
þessi heitir Ketill i Engihlíð
og er eftir Sven Edvin Salje.
Konráð Vilhjámsson þýddi
hana á íslenzku.
Á þeim fjórum árum frá
því er bókin köm fyrst út
hefir hún'komið i sex úlgáf-
um í Sviþjóð, en auk þess
verið gefin út á öllum hinna
Norðurlandanna og hvar-
vetna náð miklum og verð-
skulduðum vinsældum.
Söguefni þessa milcla
skáldverks á til svipaðra róta
að rekja og ýms önnur fræg-
ustu skáldverk Norðurlanda-
höfunda, sem ski’ifa um
sveitalíf, liina rótgrónu
menningu þess og kjarnmik-
inn þrótt og festu. Það má
því spá henni mikilla vin-
sælda meðal íslenzkra les-
enda, ekki siður en meðal
frændþjóða vorra.
höfundar.
Nýtt útgáfufyrirtæki,
Bókaútgáfan Glóðafeykii-,
hefir sent frá sér smásagna-
safn eftir nokkra lieims-
fræga höfunda.
Höfundar þeir sem teknir
hafa vei’ið í safn þetta eru
Viktor Rydberg, Grazia Del-
ed<la, Slierwood Anderson,
Kathai’ine Mansfield, Edgar
Allan- Poe, Thomas Krag,
Per Hallström, John Gals-
wortliy, Anatole France,
Knut Hamsun, Guy de
Maupassant og Fedor Solo-
gub. Þýðendur eru Ágúst H.
Bjarnason, Árni Hallgi’íms-
son, Magnús Ásgeirsson,
Ki’istinn Stefánsson, Magnús
Árnason og Eiríkur Alberls-
son. Allt kunn nöfn, og eru
höfundarnir trygging fyrir
listrænu gildi sagnanna en
þýðendurnir trygging fyrir
nákvæmum þýðingum og
góðu máli.
Aftan við sögurnar eru
stuttar frásagnir um höf-
undana, um helztu sérkenni
þeirrá og talin fi’ægustu verk.
Er það til nokkurrar glöggv-
unar fyrir lesendui’.
Það mun vera ætlan þeix-ra,
sem að útgáfunni standa að
gefa út framvegis úi’vals
smásögur eftir beztu erlenda
höfunda og gefa landsmönn-
um þannig kost á að eignast
með tímanum skemmtilegt
úrval af beztu smásögum
heimsbókmenntanna. Að
þessu er menningarbi’águr og
ætti að vera okkur 'kærlcom-
ið lestrarefni. Og þó að góðar
smásögur séu oft þýddar og
birtar í blöðum og timarit-
um, er ei’fitt fyrir fólk að
halda þeim saman, en þarna
gefst því tækifæri til þess að
eignast í samstæðu ritverki
ýmislegt það bezta sem fræg-
ir erlendir höfundar liafa
ski-ifað í smásöguformi.
Er liann um 30 bls., og inynd-
skreyttur • af Barböru W.
Árnason, mjög snoturlega.
Frágángur er allur góður.
Hitt er aftur annað mál að,
mjög er vafasamt að lialda
í’ími, sem þessu að börnum,
með því að hætt er við, að
það spilli ljóðsmekk og
skemmi brageyra barnanna.
Kveðandin er að vísu ekki
röng, og sennilega hálfstuðl-
uð til að gera ljóðin einfald-
ari, en það er injög vafasöm
uppeldisaðferð fyrir ljóðelsk
börn. Efnið er að öðru leyti
ekki veigamikið, enda leik-
urinn ekki til þess gerður
og er hsepið að jafn snotur-
legar umbúðir liæfi innihald-
inu.
ISil
labbakúf,
lieitir smábæklingur, i ljóð-
um, sem ælluð eru börnum.
ÆjfáSahöh sostn tstsass ssthsgfjfíL
Fyrir jólin kemur út ljóðabókin
|
Svar-tar morgunfriír
BS
HótifeSiS'
útgtífass
8B
ertir Karl ísfeld.
Karl Isfeld er fyrir löngu orðinn þjóðkunnur
fvrir greinar sínar og ritgerðir í blöðum og tíma-
ritum, sem aflað hafa honum rnikils lesendafjölda
sökum faguus-málfars og skemmtilegs efnis. Op-
mbera viðurkenningu hefir hann hlotið fyrir rit-
störf sín með heiðursvérðlaunum þeim er honum
voru vextí í ár úr Móðurmálssjóði Björns Jóns-
sonar.
Menn munu því bíða þessarar fyrstu bókar
Karls með effirvamtingu, enda má fullyrða, að
þeir sem unna fögrum Ijóðrænum kvæðum munu
hafa ánægju af „Svörtum morgunfrúm“ og gjarn-
an vilja gefa þær í jólagjjöf, enda er bókin mjög
ovenjuieg og fögur að ýtri frágangi.
Sigurgeir Einarsson er
löngu kunnur fyrir bækur.
sinar um rannsóknarleið-
angra til hehnskautanna
„Norður um höf“ og „Suður
um höf“.
í haust kom út ný bók eft-
ir Sigurgeir, bók sem fjall-
aði ,um allt annað og ólíkt
efni og var i fyrri bókum
hans. Þessi nýja bók Sigur-
geirs — Inkarnir í Perú -—-
ræðir um frumbyggja Perú-
ríkis, merkilegan þjóðfloklc-
og sérkennilegan sem ríkti
'yfir undraverðri menningu,
sem ekki átti sinn líka nein-
staðar annars staðar. Þeir
voru listaníenn, haglciks-
menn og vísindamenn.
Þá lýsir Sigurgeir einnig
koniu Spánverja til Perú og
baráttu þeirra við þessa inn-
fæddu ,m ennin garþj óð. Það
var ldng barátta og liörð,
enda eru sumir bóltarkáfl-
ai’nir næsta viðburðarikir.
Þetta er ailslórt ril í átóru
broti og prýt! mörgum lands-
lags- og þjóðlífsmyndum.
Bókaútgáfa Guðjóns Ó.
Guðjónssonár gaf bókina út.
geirssoif®
' Nú eru liðh'T mcira en 30
ár siðan 'Stéindór Björnsson
frá Gröf1 las fyrir okkur
krakkaha i 4. bekk barna-
sköians í Reykjavik söguna
„f mastrinu“ eftir Selmu
í.agerlöf. Það var rctt fyrir
jólin og Steindór las vel.
Hann sagði okkur eitthvað
frá skáldkonunni og hverrar
þjóðpr hún væri. Sagan þótti
mér furðu falleg og gíéymdi
henVii elcki né liöfnudi henn-
a.\
Og 'árin líðu. — Þegar eg
hafði þroska til byrjaði eg að;
lesa ritverk Selmu Lagerlöf
og las þau öll, og eg mun
aldrei sjá eftir þvi. Þó var það
svö, að nær því í'iafði skótizt
fram hjá mér Sagan af Nilla
Hölmgeirssyni, vegna þess