Vísir - 13.05.1948, Qupperneq 4

V I S I B
Fimmtudaginn 13. maí 1948
1TÍSIR
DAGBLAÐ
Ctgefandi: BLAÐAUTGAFAN VlSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linur).
Félagsprentsmiðjan iuf.
Lausasala 50 aurar.
Hvenær skal stungið við fétnm?
Uótt sæmilega gangi nú hjá okkur á yí'irhorðinu, er
1 mörgum ljóst að ýmislegt gr ekki með felldu. Undir
Jamboree-skáta á Þing-
völlum í sumar
*
Um þúsund skátar taka
þátt í mótinu.
Á lanclsmóti skáta, scm ur til ýmislegra ferðalaga,
verður í sumar á Þiiu/völl- siulivn og langra, l'yrir skáta
um, verða fleiri erlendir o<j | uian af lajidi og þá ei'lendu,
innlendir skátar en nökkru er iiingað koma. Gelið ve-r'ö-
sinni fyrr á skátamóti hér
á laiuli.
Þessu skátamóti, er ætlað
að yerða nokkur,s konai'
Jamboree á Islandi, og er
búizt við að (all.t að 1000
yfirborðinu, bak við tjöldiii, eru vms merki sjáanleg um skátar taki þátt í ínótinu.
óheilbrigða þróun og' lírokotÍa íeiösögu.' Þess er'ekki að’ Uin þátttökuna verður ekki
vænta að almenningur gcf'i því gaum, sem honum er að mGg vissu sagl ennþá, en
miklu leyti hulið. En hann ajtti því betur að sjá það búast niá við að erlendir
sem fram fcr fyrir opnum tjöldum og gera sér grein fyrir skátar verði eitthvað á ann-
hvað er að gerast fyrir augum lians. að hundrað. I gær var blaða-
Síðustu 4—5 árin hefur þjóðnýting, bæjarrekstur og mönnum boðið að skoöa
opinber íhlutun í flestum greinum færst svo í vöxt hér skálalieiiniiið við Hring-
á landi, 'að líklega er engin þjóð utan Rússlands, sem hefur ])raut og þar skýrt nokkuð
við að búa svo margháttaða, beina og öbeina opinbera frí\ skátamótum, er ætlað ei
íhlutun um flesta hluti. Allir flokkar hafa að meira eða að verð á Þingvöllum í sum
minna leyti fylgzt að i kapphlaupinu um þjóðnýtingu og
opinberan rekstur. Ríkið 4>er nú ábyrgð á tveimur höfuð-
m1 út blað á meðan mótið
stendur vfir, og verður þar
skýrt nánar frá mótinu og
flytja fi'ásagnij' al' þvi, er
nssar
ar. Vmsir foringjar i skáta-
hreyfingtmni, bæði héðan
atvinnuvegum þjóðarinnar. Það ábyrgist megin hluta af,Ur Reykjavík og ulan af
allri síldarbræðslu í landinu, sem nú er orðinn einn aðal
j huga til þess að slik sam-
landi, sem kosnir hafa ver-
atvinnuvegurinn. Tapið á síldveiðunum í vetur er talið að f mótanefnd, skýrðu frá
nema tugum milljóna króna Slíkt hefði aldrei orðið ef
þessi rekstur væri ekki þjóðnýttm* og rekinn á ábyrgð allra
landsmanna. Byggingarkostnaður síldarverksmiðjanna
nýju norðanlands hefði aldrei komist upp i 40—50 millj. koma verði haldin, svo vel
cf þessi • atvinnuvegur stæði utan við ríkisrekslur. Flest fai-i. Mcðal annars skýrði
hæjarfélögin á landinu reka nú áhættusama útgerð, sem' Sigríðui- Guðmundsd. kven-
getur riðið sumnm þeii*ra að fullu ef illa fer. Reykjpvíkur-j skátaforingi frá áællun um
bær, sem lengzt hefur haldið sér utan við „þjóðnýtinguna“, matarþörf 1000 manna í þá
ei nú kominn í útgerð og síldarbræðslu. 110 daga, sem mótið siendur
Jafnaðarmenn hafa lengi prédikað um „áætlunarbú- yfir. Samkvæmt áætlun er
olíuskipum.
Rússar hafa skilað Banda-
ríkjunum tveimur olíuskip.
um, er þeir höfðu fengið með I
láns- og leigukjörum, en nú !
er mikill skortur á slíkum '
skipum.
Rússneskar áhafnir sigldu
skipunum til Yokohama,
en þeim verður á næstunni
siglt til Pcrsaflóa eftir oliu,
sem flutt verður til hafnar á
tilhögun mólsins. Kom þar I auslurströnd Bandaríkjanna,
í Ijós, að margt þarf að at- þar seUi olíuskortur er nú
Fieyjð og Jötunn
aflahæstu bátar í
Eyjum.
Veslmannaeyjum i gær. —
Frá fréttaritara Vísis. —-
vSamkvæmt upplýsinguin
Agústs Matthíassonar for-
stjórá Ilraðfrystistöðvarinn-
ar j Vestmannaejrjum var
vélbáturinn Freyja aflaliæst-
ur af þeim bátuni sem stund-
uðu hér veiðar með linu ein-
göngu. Nam aflamagnið 435
smálestum fisks, að verð-
mæti um 281 þúsunduin
króna. .Lifiarandvirði mun
vera um 40 þúsund krónur.
Ilásetahlulur er áætlaður
sem næst 12 þúsund krÓHum.
Skipstjóri á vélbátnum
Freyju er Sigurður Sigur-
jónsson. - Al'lahæsti línu- og
netabátur cr vélbáturinn Jöt-
unn, sem aflað hefir á línu-
og netavertíð um 500 smál.
og nenuir háselahlulur sem
næst 16 þús. kr. Skipstjóri
á Jötni er Jóhann Pálsson.
Skipstapi vai'ð enginn á ver-
tíðmrti. Jakob.
skap“, sem bót alls böls í þjóðfélaginu. En áætlunarbúskap-
ur er það, að enginn má hreyfa legg né lið í þjóðfélaginu
nerna eftir fyrirframgerðri áætlun. Þetta búskapárlag var
hér tekið upp þegar Fjárhagsráð var sett á laggirnar. 12% smálest af kjöti og nær
1 þessu ráði eru nokkrir valdir menn, enda eiga þeir að þijjár smálestir af karlöfl-
vera forsjón hvers einstaklings í landinu um það hvernig .úm.
talið, að skátaborgin þurfi
15 smáleslir af mjólk þessa
10 daga, um 4000 brauð,
hann rná verja fé sínu og að verulégu leyli um hvað
hann má taka sér fyrir hendur. Framtak einstaklinganna
er að mestu drepið i dróma. Þeir getá ckki stofnað fyrir-
tæki og ekki.lagt í framkvæmdir nema spyrja Fjárliags-
ráð. Það ræður því hvort mcnn fá að fara úr landinu.
Það ræður hvað menn fá að kaupa ogrhvað mikið af
liverju. Það ræður hver má byggja sér hús. Það ræður
hvaða iðnfyrirtæki fá að starfa. Og jnörgu fleiru ræður
það. Þetta er kallaður úætlunarbúskapur. Að sjálfsögðu
býr bver þjóð að verulegu íeyti eftir áætlun, eins og
jafnan hefur tiðka/.t. En skörin fer að lærast upp i bekk-
inn þegar áætlunin gcngur út á það að skipuleggja hVern
einstakling í ríkisbúskapnum, eins og gert er í Rússlandi
og nú er gert hér. Þá er stutt skref eflir til „skipulagn-
ingar“ á því frelsi sem er undirstaða lýðræðisins.
Það er óneitanlega furðu langt gcngið í skerðingu
persónulegs og borgaralegs frelsis þegar þegnarnir mega
ekki fara úr landi nema með leyfi stjórnskipaðra nefndar.
Margir cfast um að heimild sé til að setja á menn slík
„átthagabönd14. En þetta e1' ein af mörgurn ráðstöfunum
sem miða að því að taka í hvívetna ráðin»af einstakling-
iinuin . af ])jóðinni og fá þau í hendur umboðs-
mönnum rikisvaldsins.
Finnst mönnum ekki að kominn sé tími til'að slinga
við fótuni á þeirri braut þjóðnvtingai' og ríkisíhlutunar,
sem við erum komnir út á? Finnst ekki þeitn stjórn-
málaflokkum nóg komið sem ekki liafa þjóðnýtinguna á
stefnuskrá sinni og hafa mcsta trú á einstaklings- og
félagsframtaki ? Ef þessu heldur áfram með sama hraða
og undanfarið, leiðir þjóðnýtingargangan lil upplausnar
og ráðleysi. Það er nú vcrkctni fyrir frjálslynda, Jijóðholla
og hugsandi menn að taka iipp baráttu fyrir því, að
íithafna og persónufrelsi einstaklinganna vcrði leyst úr
])eim fjötrum, sem það liefur nú verið lagt í. Þá baráttu
þarf að hefja strax, annars getur það orðið of seint. Ef
ckki verða umskipti hér i þessum efnum á næstu tveimur
ýrum, verður erfitl að losna úr fjötrunum.
Um dagskrá mótsins vcrð-
ur það sagt, að bún verður
óvenjufjölbreytt og vel til
Iiennar vandað. Efnt verð-
milcill.
Fyrsta skipið, sem Rússar
slcila Ban da rí k j a ín ön n u m
aftur, var afhent i Hong Ivong
i lok febrúar. Rússar hafa
þrjózkazt við að skila skip-
um þessum í heilt ár.
Þóttis óhultur.
Raleigh, N.-Carolina (UP)
— Harold Holt strauk úr
fangelsi hér árið 1914.
Hann var handtekinn aftur
i gær og sagði þá aðeins við
lögregluna: „Eg hélt, að þið
væruð bættir að lcila að
mér.“
Selveiðaskipié
komið,
Selveiðaskipið v,Arnarnes“
kom hingað til lands í gær
frá Englandi.
Eins og kunnugt er, var
stol'nað á Isafirði selveiða-
félag, sem heitir Norðurhöf'.
Festi það lcaup á skipi þessu
körv.ettu í Englandi og
lét breyta þvi og gci'a það
að selveiðaskipi. Ýmsar tafir
urðu á breytingum slcipsins,
svo að það gat elcki bafið
veiðar á þessari vertíð.
BERGM
---
Það vakti að sjálfsögðu
mikinn fögmiö almannt, er ])aS
var tilkynnt, aö Islendingar
heföu borið sigur a£ hólnii í
fyrstu . lándsliðskeppninni í
sundi, er við höfuní tekið þátt
í. Auövitað er gaman og lieið-
ur að ])ví að sigra í slíkri keppni
og karlmönnum okkar og stúlk-
um til mikils hróss. En raunar
heíði þaö éngu breytt livor aö-
ilinn hefði sigrað. Á þessari
stmdkeppni ríkti fullkomin
„s])ortsinanship", eins og sagt
er á Bretlandi, eða íþrótta-
mannslund. Fognuöur áhorí-
enda var engu síðri, er hinir
norsku keppináútar sigruðu.-en
cr landinn varð hlutskarpari.
Menningarsamband.
Það er ekki nokkurum vafa
undirorpið, að íþróttakeppni
cins og þessi er hin vænlegasta
til landkynningar og þess, sem
meira er um vert, vinsamlegra
saniskipta milli þjóöa. ffg hygg,
að einmitt slíkt íþróttasamstarf
geti valdið miklu í rétta átt og
á í. S. 3. þakkir skildar fyrir
forgcingu í þessvt máli. Nú ltafa
islenzkir og nurskir íþrótta-
.nienn keppt og skilja sem vin-
ir, háðum aðilum til gagns og
sóma.
Leikstarfsemin.
Um þessar mttndir er hér
staddur leikflokkur frá þjóð-
leikhúsinu norska í Osló
( Nationaltheatret )í boði Leikfé.
lags Reykjavíkur. Mun fíokk-
urinn sýna hér ..Eosmersholm''.
eftir Uenrik Ibsen. Þctta er
mikill atburður i leiklistarlífi
okkar hér og vissulega þess
virði, að hans sé getiö. Þaö er
gleðilegt, að norskir leikarar
komi liingað til þess aÖ geía
okkur sýnishorn af leiklist
sinni. Viö skulum vona, að ís-
lenzkir leikarar geti „skroppið
yfir pollinn" in'náh stuiidar, til
Noi’egs og treyst enn bettir þá
vinsamlegu samvinnu, sem ])eg-
ar er hafin milli norskra og is-
lenzkra leikara.
Það er orðið svo stutt,
að manni finnst, að fara á milli
Islands og Norðurlaitda eða
Bretlands, aðeins |—b klukku-
stumlir. Einhverntíma hlýtur
að í'ætast úr gjaldeyris- og
öðfum vandræðum okkar, svo
að við getum endurgoldið þes.-m
heimsókn hins norska íeik-
1 íokks.
í morgun
hringdi til mín stúlka og Spurði,
hvernig: myudin, sem v.ar i t.
bls. X'ísis í g;cr af Kolbrúnu
Olafsdóttur, hefði verið tekin.
I Itin var tekin ofan af háa brett-
inu, og ljósmyndaritm var Sig.
Norðdahl.