Alþýðublaðið - 20.09.1928, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
jT'-k jm «1
j ALS»ÝBUMLABSm j
< kemur út á hverjum virkum degi. I
} ASgyelðsia í Alpýðuhúsinu við |
< Hveríisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. [
J til kl. 7 síðd.' J
j Sksiisíofa á saraa stað opin kl. j
} 9-U — 10V, árd. og kl. 8 — 9 síðd. I
j Stmajr: 988 (afgreiðslan) og 2394 >
J (skrifstofan). '
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á j
} mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 >
* hver mm. eindálka.
} Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan {
< (í sama húsi, simi 1294). j
{_____ ______ ______ l
Yinnutiminn í sveitinni.
Margir virðast vera áhyggjufull-
ir út af hag sveitanna. Bændur
og búalið kvarta sáran yfir pví,
hver erfitt ,sé að fá verkafólk og
halda jnú. Þeir segja, að því nær
ómögulegt sé að hafa árshjú og
altaf sé erfiðara að fá kaupafólk
eða daglaunamenn, enda sé þaðj
svo dýrt, að búin rísi varla undir
þeim kostnaði. Auk þess sé þetta
lausafólk öftast óánægt yfir við-
urgjörning, kaupi, vinnutíma o. fl.
Það er alveg rétt, að nú eru
kxeppu-áx og sveitabúskapur ber
sig illa fjárhagslega. Sveitirnar
hafa dregist aftur úr í samkeppn-
inni við sjávarútvegiinn. Ber margt
til þess og það ekki sízt, að
sveitahændumir sjálfir hafa ekki
fylgst með tímanum. Flestir þeirra
halda dauðahaldi í afgamlar venj-
ur fyrirrennara sinna og finst ó-
þarfi að breyta til, þótt augljóst
sé, að mörgu rnætti breyta til
batnaðar. Verkfæri, vinnulag og
heimilisb'ættÍT eru víða þannig, að
fólk, sem öðru hefir kynst, getur
iila sætt sig við það. Fóik vill
því ekki vera í sveitunum, jafn-
vei þótt sveitavinna, úti 1 sveita-
ioftinu hreina, sé af ftestum álitin
holl og skemtileg', ef x hóf er stíit
um vinnutíma, en um það atriðii
er nú íhaldsandinn mjög ráðandi.
Er unnið miklu lengur en hóflegt
getur talist. ; ;
Eínkaniégá er það urn sláttinn,
að unnið er of lengi. Þá er, eins
og kunnugt er, tekið verkafólk til
viðbótaT heimilisfólkinu — kaupa-
fóik. Þetta fólk er all flest úr
kaupstöðum og bæjum og stund-
ar ýmislega atvinnu hinn tímanin',
daglaunavinnu, sjómensku o. s.
frv.
Venjulegast er kaupafólkiö ráö-
ið upp á vikukaup og fæði.
Stundum er ákveðin einhver hlut-
taka í ferðakostnaði, fólkið látið
hafa skó og önnur smávegis
h'lunnindi. Launakjör og þess kon-
ar er nú viðunandi og alt af eftir
samkoxnuiagi, hversu há launin
skuli vera, og er ekki neitt um
það að segja í þessu sambandi.
Fæði og önnur „aðhlynning" er
ákaflega misjöfn, sums staðar góð
og víðast sæmileg. Sama er að
segja um viðmót og framkómu
húsbænda og annara heimamanua.
En vinnutíminn, hann er alment
tekið óhæfilega langur, 12, 13 og
14 stundií á dag, og stundum
Jengri, þegar þarf að keppast við
að koma einhveTju af. Ættu allir
að geta sóð, að ómögulegt er að
ætlast til, að menn geti unnið af-
fullu fjörx svo. langan tíma, dag
eftir dag. 1
Svona ■ langur vinnutími dag
hvern verður til þess, að mönn.um
leiðist vinnan, áhuginn hverfur og
sljóleiki þreytunnar þjakar iíkama
og sál. Ekki er einu sixxni svo, að
thni vinnist til nauðsynlegrar
líkamshirðingar, hvað þá að nokk-
ur tök séu til að næra andann,
sem ekki er þó síður nauðsyn,
ef lífið á að vera annað en and-
.laust strit. Auk þess er það viður-
kendur sannleiki, að rnaður af-
kastar ekki, meira verki, að öllu
• samanlögðú, þegar vinnutíminn er
svona langur, heldur en á hæfi-
legum vinnutíma.
10—11 stundir á dag er álitinn
hæfilegur timi við holla útivinnu.
Áreiðanlega má harrn sízt vera
lengri, ef skaðlaust .á að vera.
Maðurinn er og á að vera mað-
ur, en ekki að eins vél, sem nota
má nótt og dag. Maðurimi þarf
ekki að eins fæði. og svefn, sem
er lífsnauðsyn. Hann þarf einnig
hvíld og ofurlitlar tómstundir til
þess að halda sérstöðu sinni sem
sálu gædd vera. Þettá þarf mönn-
um alment að skiljast, og ef ekki
duga viturlegar rökræður, þá
verða allir verkamenn og aliar
verkakonur að Btanda einhuga bak
við þá réttlætiskröfu, að vinnutím-
inn verði styttur. .
Rétt er og nauðsynlegt, að iög-
gjafarvaldið —, alþingi — lögleiöa
aimennan vinnutíma við land-
vinnu, sem öllum vinniuveitendurrt
sé skylt að haida, nema eftir sér-
stöku samkom.ulagi við verka-
menn, þegar nauðsyn krefur.
Oft ber nauðsyn til í sveitum að
vinna franx yfir settan vinnutíma,
og um það taiar enginn inaður,
þótt það sé gert, en sanngjamt er,
að slík yfirvinna sé borguð auka-
lega.
Ég veit það, að starfsemin vekur
þann dug,
sem verkleysan deyfir og svæfir.
En hvíldctrlciust strit, það er ill-
gresi eitt,
sem ávexti mannblómisins kæfi,r.“
(G. Fr.).
Vinnan er heilbrigðum manni
nautn, sem styrkir líkama og gleð- <
ur sái, en hvíldariaust strit hefir
lamandi, deyfandi og eyðandi á-
hrif og niðurbeygir mannoeruna,
sem þó er sköpuð til að horfa
og hugsa ofar önnum dagsins.
E. S.
Ath. Þess skal getið, að sums
staðar í sveitum, t. d. á Austur-
landi, er orðið alment, að bændur
láti fólk sitt að eins vinna 10
til 11 tíma á dag. Þykir bændum
þetta borga sig, engu minna vinn-
ast en á 13—16 tímum áður.
Ritsfj.
SfSINO Ouðmundar Einarssouar
í litla salnum hjá Rosenberg
Opin daglega frá.kl. 11 f. h.—10 e. h.
úr Grímsnesi, Langardal og Bisknpstungnm.
I heildsölu og smásöin. Tekiö á móti pöntunum á kjöti
til niðursöltunar.
Kaupfélag Grímsnesinga,
Laugavsgi 76. Simi 2220.
og Urðarstíg 9 (við Bragagotu) Sími 1902.
Erlend simskeyti.
Frá Þjóðbandalagimi.
Khöfn, FB.,- 19. sept.
Frá Genf er símað: Á fundi
Þjóðiabandalagsins í gær hólt Hol-
'lendinigurinn Loudein ræðu, en
hann er formaður afvopnunar-
nefndaritnnar. Kvað hann óráðlegt
að kalla saman alþjóða-afvopn-
uinarfund fyrr en ágreiningur stór-
veldanna viðvíkjaindi flotamálun-
um er útkljáður. Taildi hann ráð-
legra að boða fyrst tiíl stórvelda-
fundar til þess að reyna að jafna
ágreiningiinn.
Cushendun, fuUtrúi Breta, svar-
aði Louden. Kvað hann ólíklegt,
að stórveldiin myndu þiggja Boð-
ið. Átaldi hann Louden fyrir að
hafa hreyft við málinu, án þess
að spyrja stórveldin fyrst.
Cushiendun hefir skýrt blað(a-
mönnuím feá afstöðu Breta i
skaðabótamóliiniU Kvað hanin Bret-
laind ekki getia látið sér xiægja
að fá miinnia af skuldunautum sin-
xxim en Bretland greiði Bandaríkj-
unum af skuldum sfnum við þau.
Cushendun er andvígur því, að
biðja Bandaríkin að lækka sikulld-
irnar.
Flug.
Frá London er síirnað: Spán-
verjiinn Cierva hefir flogið yfiir
Erimarsund í svo kallaðri „heli-
copt“-flugvél. Auk venjulegrar
flugV'élarskrúfu hefir flugvélin
fjóra íárétta vængi yfir yélstjóra-
sætinu. Við snúning þeirra lyft-
ist vélin frá jörðunni og þanniig
hægt að hefjia flugvéliina niæstuim
því lóðrétt tiíl flugs og eínnig
lenda lóðrétt.
Reynzluflug í „Zeppelin greifa"
Frá Berlín er símað: Loftskipið
Zeppeiiin greifi fór í gær í fyrsta
reynsluflug sitt. Var flogiö yfir
Bodenvatn, og gekk reynslufiugeð-'
ágætiega.
FélagsmálatnndnrinB
í Helsingsfors.
---- Frh.
Aðalþáttur félagsmálafundarins
voru fyrirlestrar þeir, er haldn-
ir voru daglega. Fyrsti fyrirtest-
urinn var uxn ellitrygginlgu í Dan-
mörku. Hann var haldinn af N.
P. Nielsen, skrifstofustjóra í
þriðju deild borgarráðsins í
Kaupmannahöfn. Upphaflega var
ætlast til að Viggo Christensen,
borgarstjóri i Kaupmannahöfn,
sem um mörg undanfarin ár hef-
ir veitt forstöðu fátækra- og
framfærslu-imálum Kaupmanna-
hafnar, héldi fyrirlestur um þetta
efni. Viggo Christensen, sem eri
þektur jafnaðarmaður, hafði liic
beztu skilyrði til þess að geta
talað af þekkingu og reynslu
um þetta merkiiega málefni, en
gat því miður ekki sótt fundinn
vegna veikdnda, en fól skrifstofu-
stjóxa sínum að flytja þetta er~
indi í sinn stað.
Fyrirlestur Nielsens um elli-
tryggingarnar var fróðlegur og
fjörlega fluttur. Ræðnmaður
skýrði frá því, að tim 1,860 hefðí
x Danmörku verið hafinn undir-
búningur að ellitryggingarlöggjöf.
Tvær böfuðstefnur eða skoðanisi
komu þá þegar fram. Suniir héidu
fram skyldutryggiingu, aðrir að-
hyitust styrkveitingar. Síðar-
nefnda skoðunin sigraði, og iög
voru samþykt um þetta efni 1890.
Eftir þessum lögum fékk gamalt
fólk, sem orðið var 60 ána, og
hafði engar sérstakar tekjur eða
eigndr til þess að lifa af, árlegari
styrk af opinberu fé, án þess að
missa nokkur mannréttindi. Styrk-
ur þessi nam 1000 kr. á rnann