Vísir - 08.12.1949, Blaðsíða 4

V ts I R
Finuntxtdaginn 8. cjesember 1949
ÐAGBLAÐ
# Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VlSIR H/F,
RJUtjórsx: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálason.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12, Símar 1660 (fimm linur),
Lausasala 50 aurar,
FélagspreDtsmiðjan h.f.
Píanótónleikar
Jórunnar Viðar.
Hín iramrétta hönd,
Fimmtuiigur þjóðarinnar réttir fram höndina og býður
Framsókn og Alþýðuflokknum samvinnu um stjórn-j
armyndun“, segir Þjóðviljinn í gær. Blaðið segir svo eitl-
livað á þá leið, að „þessum legátum" haldist ekki uppi, að
synja tilboðinu, með því að telja það herbragð eitt gert'
á hættustundu. Þeir verði að taka tilboðinu og sýna þjóð-j
inni í samstarfi hverjir standi sig liezt i átökunum við
afturhaldið í landinu. „Er það þettá próf, sem þeir óttast,
sem hamast gegn samfylkingu um róttæka vinstri stjórn
og vinstri stefnu?“ spyr blaðið að lokum, en eggjar því,
næst flokkana lögeggjan um að þeir standi við yfirlýs-
ingar 'sínar um alþýðustefnu og baráttu við afturhaldið.
öðru vísi mér áður brá, stendur þar. Fyrir fáum
árum, — nei, fáum mánuðum eða fáum vikum, — var
Framsóknarflokkurinn afturhaldið í landinu, sem barðist
gegn nýsköpun og margskyns þessa heims framförum og
gæðum, sem kommúnistar vildu færa þjóðinni. Sjálfstæðis-
i'Iokkurinn var þá kallaður mörgum virðulegum nöfnum,
en í versta falli hét „versti hluti flokksins“ aðeins „íhald“,
en „afturhaldið“ var flokksheiti kommúnista á Framsókn.
Nú hjóða þeir hinsvegar Framsóknarflokknum að berjast
gegn „afturhaldinu“ og fylkja liði með sér og Alþýðu-
flokknum í þeirri sameiginlegu baráttu. En Alþýðuflokkur-
inn þekkir hina samningsfúsu og hjólliðugu samningamenn
lcommúnistaflokksins og trúa þeim vart. Sporin hræða, —
og blóð sosialdemokrata Austur- og Mið-Evrópu hrópa enn
aðvörunarorðum út yfir allan lieim, varðandi slíkt sam-
starf og samningamakk, sem kommúnistar eru ávallt reiðu-
búnir til, en virða í framkvæmd að vettugi.
Þróunin um allan hinn vestræna heim, miðar að sam-
vinnuslitum við kommúnista. 1 alþjóðasamtökum hafa
kommúnistar víða rutt sér til rúms, meðan þeim enn var
ti’úað, allt hefur borið að einum brunni í samstarfinu.
Kommúnistar liafa cinvörðungu barizt fyrir hagsmunum
stefnunnar og Ráðstjórnarríkjanna, en aldrei hirt um hag
íöðurlandsins síns eða lýðfrjálsra landa innan samtakanna.
Þeir hafa misnotað allan trúnað, tem þeim hefur verið
sýndur og misbeitt öllu valdi, sem þeim hefur verið falið,
hvar í flokki, sem þeir hafa starfað. Því er ekki að furða.
l>ótt samtölc verkalýðsins, listamanna, vísindamanna, blaða-
manna og allra annarra þjóðfélagsstétta, hafi klofnað eða
sundrast. Tíðast eru þar tvær andstæðar stefnur að verki,
en alltaf eru það kommúnistar, scm árekstrunum valda.
Hér á landi eru kommúnistar svo aumir, að þeir hafa
fengið sérstaka undanþágu, er að því miðar, að þeir geti
afneitað stefnu sinni og þátttöku í alþjóðasamstarfi kom-
múnista. Giftudrýgra þykir, — vegna illrar reynslu á
Norðurlöndum, —- að leynt sé nafni og númeri, enda er
Island talið hafa það mikla „hernaðarlega þýðingu“, að
nokkuð sé til þess vinnandi að tryggja sér þar öruggan
sess. Einn áfangi á þeirri leið og hreint ekki sá tilgangs-
lausasti, væri samvinna við lýðræðisflokkana, — þá sem
ekki hafa öðlazt þá lífsreynslu að sjá og skiljá, að slík
samvinna er agn fyrir skammsýnan metnað, en banabiti
livers, er það gleypir.
En nú hefur fimmtungur þjóðarinnar rétt fram höndina
til samvinnu, og eggjað lýðræðisflokkana lögeggjan að taka
í þá útréttu hönd og hefja samvinnu gcgn afturhaldinu.
Gctur nokkur maður skilið, að slíku tilboði verði hafnað?
Kommúnistar eru slegnir ótta. Þeir vita að kyrrstaða er
snma og hrörnun. Síðustu kosningar leiddu í ljós að fylgi
í'okksins hafði hrakað. Hann hafði ekkert unnið í atkvæða-
magni, þrátt fyrir heildarfjölgun kjóscnda í landinu. Á
næsta leiti bíður svo fylgishrunið. Hér mun fara eins og
á Norðurlöndum, að menn skilja að það er ekki lengur
saklaust „sport“ að þykjast vera kommúnisti. Það er
Jandráðaleikur í fullkominni alvöru, sem heiðarlegir menn
verða að varast og snúa baki við, hafi þeir í gáleysi
jgengið of langt í „skemmtaninni4..
Hinir árlegu píanótónleik-
ar Jórunnar Viðar sýnast
ætla að verða að föstum lið
í tónlistarlífi bæjarins. Þessu
ber mjög að fagna. Hér er á
ferðinni sönn listakona, sem
settur sér hátt markmið og
vinnur að þvi með þraut-
seigj u? smekk og- skilningi á
þeim trausta grundvelli, sem
góðir kennarar virðast hafa
lagt. Þótt stundum mætti
deila um einstök atriði túlk-
unar hennar verður jafn-
framt að viðurkenna, að að-
finnslur eiga naumast rétt á
sér þegar hún sezt við hljóð-
færið með þeirri alvöru, sem
henni er eiginleg. Metnaður
frúarinnar kemur ekki hvað
sízt fram í því, að hún drep-
ur ekki liendi við að bera á
borð efni, sem hún áður
hafði leikið og hlotið lof fvr-
ir hættuleg freisling fvrir
sérhvern listamann! — Þvert
á móti spreýtir hún sig stöð-
ugt á nýjum viðfangsefnum
þótt þau geri meiri kröfur til
flyljandans — og einnig til
þeirra, sem hlusta.
Það er rúmur mánuður
liðirin síðan frú Jórunn lék á
Chopin-hátíðinni i ’ríáskól-
anum allt kvöldið — og nú
kom hún aftur með alveg
nýja og sjálfstæða leikskrá á
sunnudaginn var í Gamla-
bíó. Fyrsti liður á þessum
hljómleikum var Sonata, op.
22 í B-dúr eftir Beethoven,
sem sennilega hefir aldrei
heyrzt hér áður, en er þó
hugmyndaríkt æskuverk höf.
— og ekki sizt áhrifamikið i
svo einbeittri tiilkun. 1 miðri
leikskrá voru verk nútíma
liöfunda, sem enginn íslenzk-
ur píanóleikari hafði spreytt
sig á hingaff til: Svíta eftir
Bela Barlok (áður leikin hér
af hinum danska snillingi
Niels Viggo Bentson á vegum
Tónlistarfélagsins) mikið
verk og mjög einkenriandi
fyrir höfundinn í sinni lieil-
andi einþykkni, en ekki að-
gengilegt; „Það rignir i bnrg-
inni“, eftir annað ungverskt
tónskáld, Zoltan Ivodaly,
þrungið yndi og glettni, smá-
lag, sem nrinnir á Debussy;
að lokum rússneskur dans,
eftir Stravinsky, leikinn af
hinni mestu snilli. Lófatakj
áheyrendanna þakkaði lisla-
konan meg geðfelldu smálagi
eftir Cyril Srott. En enn var.
liöfuðraunin eftir, því að síð-
ast á lelkskránni var Etudes
symphoniques eftir Seliu-
niann, eitt mesta titbrigða-
verk píanótónverkanna. Það
var sérstaklega þakkarvert
að flytja þetla stórbrolna
verk liér r— og flytja það svo
myndarlega. Schumann eiga
íslendingar enn eflir að
kynnast, en píanóleikarar
hérlendir —- að Rögnvaldi
undanteknum — hafa liingað
lil að meira eða minn leyti
gengið á snið við tónsmíðar
hans, sem þó féla i sér nærri
ótæmandi túlkunarþrautir
fyrir snjalla og greinda leik-
ara.
Illjómleikarnir vor-u dável
sóttir. En þeim tónlistarvin-
Lim, sem heima sátu [>enna
sunnudag, ber að iðrast ]iess.
Dr. Victor Urbantschitsch.
Fossvogs-
kirkja.
Fyrir stuttu siðan, sá ég í
Vísi fyrirspurn um hið rétta
heiti Ivirkjuhússins í Foss-
vogi. Virtist fyrirspyrjandi
vera í vafa um að um kirkju
væri að ræða eða að kirkju-
Iieitið gæti staðisl. Blaðið
svaraði þessu svo að „Kap-
ellu“-nafnið myndi vera það
rétta, en svo er ekki, þetta
kirkuliús heitir Fossvogs-
kirkja, var það nafn sam-
þykkt einróma á fundi
kirkjugarðsstjórnar..
Kirkjuhús þetta var vígt
af prófasti séra Bjarna Jóns-
syni vígslubiskup. Síðan
vrgsla fór fram haí'a .þar
framfarið greftranir, minn-
ingarathafnir og bálfarir allt
á sama hátt og tíðkást í
kirkjum hér. Auk þessa hafa
Langanes og Nessókn fengið
leyfi til að nota kirkjuna til
guðsþjónustuhalds fyrir
sóknarbörn sin en sóknir
þessar liggja umhverfis
þessa kirkju, og hafa báðir
prestar þessara sókna flutt
þar messur og munu gera
það framvegis. Frá kirkj-
unni er gengið eins og veriju-
legum kirkjum með tilheyr-
andi og þeim er séð hafa og
notað finnst liún í fremstu
röð kirkja. Allt þclta taldi
kirkjugarðsstjórn gera
kirkjunafnið sjálfsagt. Auk
þess er það venjulegra og
auðskilddara. Meðan hiisið
var í smíðum og fýrst eftir
að því var lokið voru hæði
nöfnin kapella og kirkja
notuð jöfnum liöndum jiað
varð að tcljast óheppilegt,
olli ruglingi í auglýsingum
og öðrum misskilningi. Þvi
var nafnið Fossvogskirkja
ákveðið og' skal það vonað
að hún beri „nafn með
reritu“.
Með þökk fyrir birtinguna.
Felix Guðmundsson.
Húsmóðir hringdi til mín
í fyrradag og bað mig urn að
skora á rétt yfirvöld að veita
nú aukaskammt af smjörlíki
fyrir jólin, svo að unnt verði
að baka eitthvað til hátíðar-
innar. Sagðist hún vera orð-
in svo að segja smjörlíkis-
laus og kvað hið sama vera
um margar húsmæður aðrar.
Eg átti síðan tal viö kaup-
mann, sem eg þekki og spuröi
hann um ástandið i þessum
málum. Hann kvaöst vita með
vissu, að heimili væri yfirleitt
aö veröa uppiskroppa með
smjörlíki og stafaöi það meöal
annars af þvi, að smjör hefir
verið ófáanlegt lengi, meira að
segja óskammtaS á háa verð-
inu, svo að húsmæður heföu
orðið að notast við smjörliki í
allt, sem nauðsyn bæri til að
hafa feiti í. Sagði hann, að hus-
mæður kærnu oft til sín og
spyrðu, hvort hann gæti nokk-
uð hjálpað þeim, en vitanlega
geta ekki aðrir en skömmtunar-
yfirvöldin hlaupið undir bagga
í þessum efnum.
En þessi kaupmaður benti
mér einnig á það, að fæstar
húsmæður mundu geta bak-
að neitt verulega fyrir jólin
— jafnvel þótt þær fengju
eitthvað af smjörlíki — nema
þær fengju eitthvað af sykri
einnig. Það væri tilgangslítið
að veita aukaskammt af
smjörlíki nema sykur fylgdi
með.
Nú er ný ’stjórn sctzt ao viiid-
um og er síður en svo glæsilegt
umhorfs, þegar hún tekur viö.
Vandræðin blasa viö, hvert sem
litið er og víst er, að margir
munu verða til að ófrægja hana.j
þótt hún eigi enga sök á því,
sem á kann að bjáta á næstunni,.
það sé einungis i beinu áfram-.
haldi af undanfarinni atburöa-j
rás í þjóöfélagsmálum. En varla1
mundi allt fara á hausinn, þótt.
hún byrjaði á því að gera heim-
ilunum kleift að hafa heldur
meiri jólafagnað en ella með því
að veita aukaskammta þá, sem
getið er hér að framan —• af
smjörlíki og sykri. Þaö væri
kærkomin jólagjöf.
Og svo hefir nýtt útvarps-
ráð verið skipað. Það mun
ráð verið kosið. Það mun
fyrst og fremst, en síðan dag-
skrá næstu fjögurra ára, ef
ekki verður kosið til Alhing-
is á ný áður, því að þá mun
eiga að kjósa nýtt útvarps-
ráð — ef mér skjátlast ekki.
Útvarpshlustendur numu bíða
eftir því með eftirvænlingu,
hvað hið nýja útyarpsráð gerir
til þess að hressa upp á dag'-
skrána, því að hún 'hefir verið
harla misjöfn á imdanförnum
árum. Stundum hefir tekizt vel.
en yfirleit mun mönnum þykja
dagskráin léleg og ef það að
vonunt. Það er mikið verk aö
semja útvarpsdagskrá svo aö
öllum Hki og þeir, sem að því
starfa, eru ekki nema mannleg-
ir, en útvarpsráðið mun ekki
koma saman til funda nema
é’iriu sinni í viku og þá aðeins í
eina eöa tvær stundir. Er því
ekki von á góöu. Þaö afrekast
ckki mikið, ef engin vinua er í
þetta íögð. Þess ætti.nú hið nýja
útvarpsráö að minna.st.