Vísir - 25.04.1950, Blaðsíða 4

4
B
Þriðjudaginn 25. apríl 1950
D A G B L A Ð
Dtgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSJB Wf,
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsspn, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm linur).
Lausasala 50 aurar,
Félagsprentsmiðjan h.f.
Auknar riymmiitk
lljörgunarskúta Vestfjarða er nýkqmin hingað til lands
** og hefur verið afhent til landhelgis og björgunarstarfa.
Sldpið er talið vandaðasta að allri gerð og er smíðað í
Danmörktt, en þar hafa skipasmíðar gefist okkur íslend-
i.ngum einna bezt að öllu saman lögðu. Sldpið ncfnist María
Júlía, en þar bcr til að kona ein með því nafni, búsett á
Isafirði, ánafnaði björgunarskútusjóð Vestfjarða allar
eigur sínar eftir •sinn dag, en síðar hefur sjóðurinn verið
efldur verulega og bar að sínum hlut kostnað af smíði
skipsins, en umsjón með smíðinni hafði forstjóri Skipa-
útgerðar ríkisins. Með afhendingu þessa skips er orðið við
kröfum Vestfirðinga um landhelgisgæzlu og björgunar-
starfsemi, eii á hvorttveggja hefur skort um langt árabil,
þótt björgunarsvcitir í landi hafi þráfaldlega unnið þar
merkileg afrek, serp vakið hafa athygli víða um heim.
Um sama leyti sem björgunarskúta Vestfjarða kom
tii landsins, átti kvennadeild Slysavarnafélagsins hér í
Reykjavík' tuttugu ára starfsafmæli. Formaður félagsins,
frú Guðrún Jónasson, gaf blöðum nokkurt yfirlit varðandi
starfsemina. Verkefni félagsins hafa verið þau helzt, að það
hefur látið reisa scx skipbrotsmannaskýli, aðaHega á sönd-
unum hér sunnanlands, en einnig á Snæfellsncsi og Vest-
fjörðum, þar sem þörfin fyrir skýlin var einna brýnpst.
011 þessi skýli hafá verið búin nauðsynjum, og þar við-
hafður annar búnaður, sem skipbrotsmönnum getur orðið
til bjargar. Þá hcfur þessi félagsdeild lagt fram um eitt
Iittndrað þúsund krónur til björgunarskipsins Sæbjargar
Og svo loks nokkra f járupphæð til sjúkrabifreiðar.
Þótt hér sé stildað á stóru, sannar það að konur lands-
ins leggja björgunarstarfseminni slíkt lið að ekki verður
of metið. Víst er að Vestfirðingar hefðu enn um skeið
orðið að bíða björgunarskútunnar, ef kona hefði ekki lagt
faönd á plóginn og gefið allar eignir sínar til byggingar
sldpsins. Víst er einnig að skemmra væru skipbrotsmanna-
skýlin á veg komin, ef ekki hefði notið öruggs stuðnings
slysavarnadeilda kvennanna, víða um land, með því að
kvennadeild Slysavaroafélags Reykjavíkur, hefur hér enga
sérstöðu, bótt fjárframlög hennar og framkvæmdir séu
mestar. Slysavarnadeildir kvenna hafa í rauninni forystu
í björgunarmálunum á hverjum stað, að því er fjársöfnun
varðar, eiga sinn þátt i undirbúningi framkvæmda og
vinna af kappi og áhuga að framgangi þeirra, eftir að
hafjzt hefur verið handa.
Þótt mannskaðar.á sjó hafi reynst tilfinnanlegir það
sem af er vertíð, hefur björgunarstarfið þó borið góðan
árangur. Er þess skemmst að minnast að bjargað var þorra
skipshafnar af olíuskipinu „Clam" er rak á- land við
Reykjanes, og allri skipshöfninni af brezka togaranum, sem
strandaði á Eldeyjarboðunum. Björgunarsveitir víða um
land hafa sýnt lofsverðan áhuga í starfi og hvorki sparað
fé né fyrirhöfn, til þess að verða skipbrotsmönnum að liði,
er þörf hefur gerst. Þótt fáar björgunarsveitir hafi unnið
önnur eins afrek og þær, sem kunnastar eru frá Vest-
f jörðum og Snæfellsnesi.
Fulltrúar slysavarnanna vinna ekki að því einu að
tryggjá björgunarstarfsemi við sjávarsiðuna, heldur rcyna
þeir einnig að koma fram ýmsum öryggisbúnaði öðrum
í landi. Nýlega gaf einn erindreki Slysavarnafélagsins yfir-
lit um stórbruna, sem orðið hafa hér á landi síðustu árin,
cn. sem kostað hafa þjóðina milljónatttga tap, auk þess sem
Mð óbeina tap er ómetið, sem af brunttnum hefur leitt,
þar sem tíðast er um að ræða fyrirtæki, sem stofnuð hafa
verið í þágu sjávarútvegs, landbúnaðar eða stóriðnaðar,
en við slíkum áfölluni má þjóðin ekki. Athyglisvert cr í
þesstt sambandi, að í flestum tilfellum cr talið að um
íkveikju út frá rafleiðslukerfi húsanna sé að ræða, og
sýnist þá skorta mjög á attkið eftirlit og auknar kröfur
um allan frágang slíkra raflagna. Slysiriu verður ckki af-
stýrt, eftir að það hefur að höndum borið, en mikið má
gera til þess að koma í veg fyrir óhöpp, ef menn eru vak-
andi og taka ráð sín í tíma.
Þing S.V.F.Í.
Pramh. af 1. idS^u
5. landsþing Slysavarna-
félags íslands skorar á Al-
þingi og ríkisstjórn að hef ja
framkvasmdir strax á sumri
komandi á byggingu vita á
Faxaskeri, en siy^avarnar-
deildin Eykyndill ætlar að
beita sér fyrir því að koma
upp skipbrotsmannaskýli í
vitanum.
Þá voru ítrekaðar ýmsar
tillögur, sem samþykktar
voru á fjórða landsþinginu,
sem haldið var fyrir 2 árum.
Tillaga um björgunarskip.
1) Teljum brýna.þprf á
staöbundnu björgunarskipi
fyrir Norðurlandi og lýsir á-
nægju sinni yfir því, aö
stjórn S.V.F.Í., skuli hafa
tekið þetta sérstaka áhuga-
mál norölenzkra slysavarna-
deilda upp á stefnuskrá
sína. Væntir fundurinn þes.s
eindregið, að unnið verði að
heppilegri lausn þessa nauð-
synjamáls í næstu framtíð.
2) Áskorun til Alþingis og
ríkisstjórnar að taka upp á
f járlög yfirkomandi árs f jár-
upphæö til að standast
kpstnað af rekstri björgunar
skips við Norðurlaná yfir
haust og vetrarmárxuðina.
5. L^udsþing Siysavarria-
félags íslands beinir þeirri
áskorun til Flugráðs aö gerð
ur verði öruggur náuðlend-
ingaflugvöUur í nálægð
Reykjanesfjallgarðs að aust-
an tii öryggis þeim flugyél-
um á leið til Reykjavíkur,
sem ekki komast yfir fjall-
garöinn vegna veöurs. Telur
þingið uauðsynlegt að slíkur
vöhur verði vel mei'ktur pg
Útbúinn Ijpsum til nætur-
lendinga.
5. Landsþing Slysayarna-
félags íslands felur stjórn fé-
lagsins að láta athuga hvað
hagkvæmt er að gera til
slysavarna á Mýrum og
hefja framkvæmdir ef hægt
er þegar sú athugun hefir
farið fram.
Frá Slysavarnamefnd.
1) 5. þing S.V-F.Í,, skprar
á Skipaútgerð ríkisins vegna
hinna miklu mannflutninga
og slysahættu að hafa stór
og örugg skip í förum milli
Reykjayíkur og Vestmanna-
eyja vetrarmánuðina minnst
einu sinni í viku, svo fólk
þurfi ekki að ferðast með
smábátum þessa leið.
2) Áskprun til Fjárhags-
ráðs Pg gjaldeyrisyfirvald-
anna aö ieyf a Slysávarnar-
félaginu að flytja óhindrað
inn það, s§m féíagsstjórnin
Itelur nauðsynlegt af björg-
jUnartækjum og til yiöhalds
þeirra
3) Þingið felur stjórn S- V.
;F. í., að beita sér fyrir því, í
í samráði við - skipaeftirlit
jiíkisins, aj5 fluttir verði inn
heppilegir björgunarflekar
| fyrir báta, er ekki er skylt að
hafa björgunarbáta um
borð eða ekki geta það rúms
ins yegna, pg yerði þessum
bátum gert að skyldu aö
hafa þá um borð.
5. Landsþing skorar á
Skipaeftirlit ríkisins að
skylda togara og önnur
stærri skip að hafa um borð
sérstakar hreyfanlegar aust-
ursdælur til vara, sem hægt
er að færa um skipið eftir
þörf.
SUm&húííM
19/%K'
Garfiasteetí 2 — Stml 729g
x&wm
Þjóðleikhúsið. —
„Opnunar"-huglei6ing.
|>á er hiö reistilega, fagfa
Þjóöleikhús tekiö til starfa,
og bærinn okkar oröinn ati'S-
ugri en hann áSur var.
Öll blööin i bænum hafa fariö
lofsamlegum orðum tim hygg-
inguna, og þeir, sem gist hafa
þar innan veggja, virSas.t á
einu máli um þaS, aö leiklist-
inni séu nú bún hin glæsileg-
usttt skilyröi.
Þótt margir hafi komiS yiö
sögu byggingarinnar, og lagt
gjörva hönd á smíöi hennar,
ber aS sjálfsögðu hæzt naín
próf. Guöjóns Samúelssonar
liúsameistara, en " hontun l>er
fyrst og fremst aö þakka ár-
angurinn.
*
jPg geri ráö fyrir þyí, aö þaö
taki nokkurn tíma a'ö á.tta
sig á því hversu verömætt þa-5
er þjóSinni og höfttðborg hemr
ar aö hafa eígnast þetta hús,
sem engan veginn stendur aí)
baki fullkomnustu leikhúsum
annarra þjóíia, og uni sumt
íramar. Vonandi læra menn aö
umgangast húsiö meö þeirri
viröingu, sem því ber, og þeirri
menningu, sem krefjast veröur
aí einstaklingum. Þetta er sagt
vegna þess, aö því miöur hefir
of oft boriö á mikhi kæruleysi
í umgengni um þaö sem vel er
gert, og til aukiniia þæginda
e'Sa yndisauka, og má þar eink-
um benda á þá a'Sra .samkomu-
staði í bænum, sem nýjastir eru
af nálinni.
*
IJitt er þaS, sem brýna verSur
sérstaklega fyrir leikhús-
gestum og Þjóðieikhússtjóri
hefir tekiö fram, en þaö er meö-
f'erS reykfanga og elds. AL5 yisu
er ]?annaö aS reykja nema á á-
kve'Snum stöSum, svo sem ytra
anddyri og kjallara. Ekki skal
)ví spáS. hvort unt verði að
framíylgja þeim kröfum til
langframa, en hitt er víst, að cf
óvarlega væri með eld farið í
innri göngum og skála, stendur
af því brá'S hætta. Á gólfum eru
þykk og fögur teppi, eldfimir
gúmmídúkar og viðarþiljur á
veggjum í skála og sal. Ef Íeyfð-
ar væru reykingar almennt, er
sérstök ástæ'ða tíl þess að óttast
það, aö einhverjir kynnu að
kasta frá sér reykföngum í
flýti, t. d. að loknu hléi milli
JDátta, og þannig g'eta valdið
tjóni, þó ekki væri nema hínúril
leiöti brunablettum á teppum
gólfa. Má þar t.il samanburðar
benda á það, hvernig t. d. gólf-
dreglarnir í SjálfstæSishúsinu
voru orönir útleiknir af svort-
um brunagötum eftir cigarett-
ur, fljótlega eftir að húsið tók
til starfa me'S veitingar og sam-
komur.
¦Pyrir nokkru síSan birti eg
hér mynd af fyrirhuguðu
skipulagi umhverfis leikhús-
bygginguna. Verður það næsta
aðkallandi verkefni strax og á-
stæöur leyfa a.S heíia þær fram-
kvæmdir. sem þar haía verið á-
formaöar og ákveðnar. Sú hhð
málsins snýr einvörðungu aö
Reykjavíkurbæ, og ekki er að
eía, að hann muni flýta þessum
framkvæmdum, þegar stjórn
landsins hefir nú skilaö leik-
húsinu. Eitf fyrst og fremst
gerir þær .ráðstafanir nauðs}'n-
legar, en þaö ertt bílastæðin,
sem eins og sakir standa ertt
meö öllu ófullnægjandi. Þess
varð mjög áberandi vart undan-
farin kvöld, er leikhúsgestir
komti og fóru. Á meöan við
svo ImiS yerður aö standá, er
á. m. k. nauðsynlegt að lögreg!-
an verSi all fjölmenn við ttm-
ferðarstjórn á næstu gatnamót-:
um og umhverfis sjálft leikhús-
ið,.næst á undan pg eftir sýn-
ingum.
*
Margt fleira þarf' a'ö ræða al-
mennra hluta í sambandi vi'ð
Þjó'ðleikhúsið, en hér verður
láti'ð staðar numið að sinni.
Hinar margvíslegu og alyeg
fur'ðulegu kynjasögur uni ýms-
ar framkvæmdir í þessu riúsi
fyrr ,og síðar, munu vafalaust
þagna e'ða skýrast á réttan yeg,
fjegar almenningur fær tækifæri
til þess að kynna sér bygging-
una af eigin sjón og raun.
Margir „skáldsagnahöfundar"
hafa þar að verki verið, og
byggt sögur sinar á miður vel-
viljuðum heimildum eða ímynd-
un einni, án þess að hafa kynnt
sér staðreyndir.
í bili hafa þær raddir þagn-
að fyrir öðrum sama eðlis og
að mestu leyti sama uppruna, en
það eru ,,opnunar"-áhyggjur,
og hinar furðulegustu getsakir
í garð leikhúsgesta um hvers-
kyns óhóf í því sambandi.
Ifafalaust hafa einhverjir gert
sér dagamun í klæðttm við
fyrstu sýningfar í húsinu,-------¦
og engum skynibornum manni
þarí að koina slikt á óvart.
Hitt er aftúr ósamboöið þeim,
sem fyrir því standa, aö grípa
úr lausu lofti tilhæfulausar
slúðursagnir, að því er virðist
í þeim tilgangi einum, að setja
einhvern blett eða kiðindi á þá
hátíð, sem hlattt að verða, þeg-
ar hið langþráða I>jóð]eikhús
var vigt til starfa í þágu list-
anna og þjóðarinnar.
En slíkar annarlegar raddir
mtmu líka þagna, þegar þeir,
sem móttækilegir eru fyrir þær,
hafa fengið næ'gju sína. Hitt er
aftur örttggt. að langsamlega
meiri hluti íslenzku þjóðarinn-
ar fagnar því af heilum hug,
að vel hefir tekist, og væntir
þess að leikhúsið verði jafnan
fært ttm aö fullnægja því
,rnenningarhlutverki, sem því er
ætlað.