Vísir - 20.10.1950, Page 5

Föstudaginn 20. október 1950
v í S 1 R
5
Færri síldarskip við
Norðurland.
Ilvar sem maður mætir
manni lcveður nú við sama
tón, sama barlöm yfir síldar-
leysinu. En hvar og hvenær
er bent á nýjar leiðir eða úr-
ræði til úrbótar á þvi ófremd-
arástandi, sem nú ríkir og'
lengi hefir ríkt í vélskipaút-
gerðinni, eftir að vetrarverlið
endar og allt til þess, að vetr-
arvertíð byrjar næsta ár? Og
þó er fjarri því, að starf-
ræksla útgerðarinnar á vetr-
arvertíð þurfi engra umbóta
við. 4
Það er nú langt liðið síðan
Finnbogi Guðmundsson frá
Gerðum bent á að sildarskip
fyrir Noi'ðurlandi á sumrin
væi'u orðin allt of mörg. Þau
skemmdu hvert fyrir öðru i
kapphlaupinu um hinar fáu
torfur, svo að ekki mundi að-
eins heildaraflinn á livert
skip, heldur og heildarafli
alls síldveiðiflotans við Norð-
urland verða meiri, ef skipin
væru færri, Mig minnir, að
hann legði til, að fækka bæri
sildarskipunum við Norður-
land um þriðjung.
Það mun varla finnast sá
maður á síldarflotanum, sem
ckki viídi staðfesta þetta álit
Finnboga.
En ef nú kæmi sildarár,
hvað l>á?
Ef það kæmi sildarár, þá
mundu sildarskipin við Norð-
urland að sumrinu einnig
revnast allt of mörg i hlut-
falli við þá löndunarmögu-
leika, sem þar eru. Ef síldar-
hrota ltæmi, myndi helming-
ur skipanna verða að bíða
eftir löndun, og jafnvel gæti
orðið að setja veiðibönn a
allan flotann, þegar mest
væru uppgripin. —- Undir
slíkum kringumstæðum gæti
ekki aðeins heildaraflinn á
hvert skip orðið stórum
meiri og heildarafli alls flot-
ans orðið litlu minni, ef skip-
in væi’u færri. I góðæri
mundu sildarskipin nú reyn-
ast vera orðin allt of mörg.
En nú er síldin búin að
bregðast við Austurland í
meira cn hálfa öld, og við
Norðurland í sex sumur, og
]>ar sem nú er sannað, að
Norðurlandssildin hrygnir
ekki Iiér við land, heldur við
Noreg, er einnig með ])ví
sannað, að Norðurlandssildin
á ekkert eiginlegt erindi upp
að ströndum Norðurlands eða
Austurlands og getur ])vi
brugðist eins lengi og vera
vill. Þvi síld er útliafs- og
uppsjávar-fiskur, sem, að
f ráskildum hrygningar lim-
anum, lifir úti i i'eginhafi
fjarlægt löndum. Á göngu
þessarar Noregssildar hingað
til lands er þvi elcki liægt
að treysta, eins og reynslan
við Austur- og Norður-land
Iiefir ræídlega sýftt og sann-
áð. Allt öðru máli geguir .
Grænlandssíldina, er fundizt
hefir hrygnandi i kösuni upp
við fjörur í Eystriljyggð um
mánaðamótin ág.—sept., og
einnig er nú sannað að hrýgn-
ir liér við Suðurland.
En hvernig.á að takmarka
tölu síldarskipanna við Norð-
urland?
Auðvitað væri ósanngjarnt
að lála gjörræði eða valdboð
útkljá svona mál. Tala síld-
arskipanna við Norðurland á
að takmarkast með eðlileg-
um hætti. Þeim útgerðar-
mönnum, sem geta fært sönn-
ur á, að þeir geti sjálfir bor-
ið taprekstur á sildveiði við
Norðurland; þeim á auðvit-
að að vera greið gata út i
]>etta glæfraspil, "en öðrum
ekki.
En þegar að þvi kemur, að
meta þctta gjaldþol útgerð-
aranannsins, kemur fleira lil
greina en auðæfi hans í
krónum og álnuni. Fyrst og
fremst kemur til álita geta
skipsins eða skipstjórans til
að veiða sild. Það eru sömu
skipin eða söniu skiþstjór-
arnir, sem eru aflahæst á
sild ár eftir ár, og sörnu skip-
in, sem koma tóni af siIÖ-
veiðunum ár eftir ár, þótt
þ'etta, sem annað, kunni að
færast ofurlítið til. Eg spyr:
IIvi ættu skip, sem margra
ára reynsla er búin að sýna
og sanna að geta ekki veitt
síld, að vera að sækjast eftir
því, að komast á síldveiðar
við Norðurland ? Er nokkur
áslæða til, að þjóðfélagið eða
bankarnir taki á sig áhætl-
una af sildarbraski eða síldar
glæfrum slíkra skipa? Ef út-
gerðarmaðúrinn ætli sjálfur
að bera áhættuna af útgerð
slíkra skipa, nema að nafn-
inu til, mundi hann lcjósa að
liafa skipið við aðrar veiðar
en síld. Því það, hvort menn
geta veilt síld, er enginn
mælikvarði á getuna til að
stunda aðra veiði. Og ef
spilanáttúran yrði skynsem-
inni yfirsterkari hjá slíkum
sildarútgerðarmanni, yrðu
dágar hans skjótt taldir. bvi
hann færi óðara á höfuðið.
Útgerðarmenn vilja þvi að-
eins senda slik vonleysis-skip
á síld, að bankarnir og þjóð-
félagið beri í raun og veru
tajiið, en þeir fái gróðann, ef
ske kynni, að einhver yrði.
Ef þið farið yfir fiski-
skýrslur síðari ára, niunuð
þið skjótt sjá, að heildarafl-
inn á aflaminni hehning síld-
arskipanna er svo lífill, að
héildaraflinn á aflameiri
helining sildveiðiflolans
þyrfli lítið að aiikast til þess,
að vega upp á móti nllum
al'la aflaminni helmings skip-
anna Og það er þessum afla-
lakara helmingi eða að
minnsta kosti aflalakasta
þriðjungi sildarflotans, sem
bráðnauðsynlegt er að beina
til annara starfa. Og það er
algerlcga óforsvaranlegt, að
þessir sildarskussar séu leng-
ur gerðir þannig út á siíd, að
bankarnir og þjóðfélagið
borgi tapið á þeim, en út-
gerðarmaðurinn hljóti gróð-
ann, ef hann slysast lil að
veiða meira en fyrir kostnaði.
En livað sem öllu öðru
líður, er það öldungis ófor-
svaranlegt, að öllum sjófær-,
um isl. vélskipum sé ekki i
lok velrarvertíðar siglt til
Grænlands og þau lálin halda
þorskveiðinni þar áfram
fram að siíd. Þvi það er ó-
Imgsanlegt og ómögulegt, að
stóru yélbátarnir geti borið
sig fjárliagsíega án þess, að
vera i uppgripaafla allan
ársins hring.
Jón Dúason.
milljónir punda á öðru árl
]>j óðný tingai'innar.
Hafa Bretar þvi sömu sögu
að segja i þessum efnum og
Islendingar, sem urðu að
borga lmndruð þúsunda með
flutningum milli Reykjavíkur
annars vegar og Hafnarfjarð-
ar og Akureyrar liinsvegar.
J*/ó ðn s/ tin fjarfol€>$s f§ n
Flutningakerfi Breta ta
milljarð kr. s.1. ár.
TupiS íisnmíÍííítíesib&st n
úrinu sewn ÍeiH,
Flutningakerfi Bretlands
hefir nú veri starfrækt í tæp
þrjú ár og fer tapið af því
vaxandi.
Fyrsla árið, sem járnþraut-
ir og önnur flutningatæki
landsins voru þjóðnýtt, eða
árið 1948 nam tapið, sem
heimta varð af borgurum
landsins með hærri sköltum,
alls um fjórum milljónum
sterlingspunda. Eftir „upp-
gjör“ fvrír það ár, lofaði yf-
irstjórn þessara mála, að liún
skvldi kippa þessu í liðirin og
koma í vcg fyrir laj) á næsta
— öðru — ári þjóðnýtingar-
innar.
Það hefir nú farið á annan
veg, þvi að af feikningum
stofnunar þeirrar, sem hefir
umsjón þessara mála, hefir
komið í ljós, að tapið á öðrr
reikningsárinu —- 1949 -
varð fimmfalt á vi'ð það, sem
])að var fyrsta árið. Það nam
livorki meira né minna en
20,761,090 s terlingspunda
eða nærri milljarði í íslenzk-
um krónum.
Hurcomb lávarður, sem
er yfirmaður sljórnarnefnd-
ar flutningakerfisins, gefur
nú enn vonir um, að hægt
verði að koma í veg fyrir tap
á þessu ári, en lil þess að það
rnegi verða, nevðist nefndin
til að hækka ýmis farm- og
flutningsgjöld með bílum.
Ilinsvegar mun nefndin ckki
treysta sér lil að hækka slík
gjöld með járnþraulunum
þar sem þau hafa þegar verið
hækkuð þrisvar, síðan þjóð-
nýlingin koin til fram-
kvæmda. Hcfir það meðal
annars komið lram i því, að
’ekjur af járnbrautaflutn-
ingum minnkuðu um 10
Symfóníu-
hljómsveitin
byrjar starfið.
Symfóníuhljómsveitin er;
nú í pann veginn að hefja
vetrarstarfið og efnir til
fyrstu hljómleika sinna t
Þjóðleikhúsinu nœstkom*
andi sunnudag.
Reykjavíkurbær hefir lagt
fram 150 þúsund krónur til
starfsemi hljómsveitarinnaiv
en auk þess nýtur hún stuðn
ings Ríkisútvarpsins, sem
leggur henni hljómsveitar-
menn.
Á hljómleikunum á sunnu.
daginn verða viðfangsefni
hennar symfónía nr. 39 í es-
dúr eftir Mozart og Pétur og
úlfurinn, eftir Prokofieff, en.
Lárus Pálsson les ævintýrið
með þessu skemmtilega
verki. Þetta vei’k hefir hlotið
fádæma vinsældir vestan,-
haf og víðar, jafnt meðaú
barna sem fullorðinna. Dr.
Urbantschitsch stjórnar þess
um hljómleikum.
Þessir menn eiga sæti í
stjórn Symfóníuhljómsveit-
arinnar: Baldur Andrésson
(fyrir bæjarráð), Jón Þórar-
insson (Útvarpið), Bjarni
Böðvarsson (F.Í.H.). Bjöm
Jónsson er framkvæmda-
stjóri sveitarinnar.
Hljómlistarvinir fagna.
því, að hljómsveit þessi tek-
ur nú til starfa að nýju,
enda hefir hún getið sér hið
bezta orð.
Fá kíghósta-
tilfelii.
Vísir hefir spurzt fyrir um
það hjá borgarlœkni, hvort
rétt sé, að kíghósti breiðist
,út í bœnum, en einhver orð-
rómur mun vera á kreiki um
það.
Svörin voru þau, að skrif-
stofunni hefðu engar tilkynn
ingar borizt um kíghósttil-
felli undanfarnar 5 vikur„
Hins þarf vart að geta, að
um einstöku kíghóstatilfelli
getur verið að ræða, þótt
það komist ekki á skýrslur,
því aö menn vitja ekki alltaf
læknis, þótt kíghósti komi
upp.
Þessi mynd er af Georg Danaprvns, en hann kvæntist ný- Borgarlæknir tjáði Vísi,
lega og sést hann með hi,..., „...ozku honu sinni. Hjóna- að heilsufar væri óvenjulega
vígslan fór fram í aðalssetr nu Glamis í Skotlandi. Þessi gott í bænum um þessar
nýja danska pnnscí.sa er af aðalsættum. mundir.