Alþýðublaðið - 28.09.1928, Blaðsíða 2

2
ALPÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
1
kemur út á hverjum virkum degi.
Aígreiðsía i Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
tll ki. 7 siöd.
Skrifstofa á sama staö opin ki.
101/, árd. og kl. 8 — 9 síöd.
Sirnar: 988 (áigreiðslan) og 2394
(skrifstoian).
Verðlag: Áskriftarverö kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, simi 1294).
Þeir, sem ísinn brjöta.
Bólu-Hjáilmar hefix orkt kvæði,
þar sem hann syngux þeim lof, er
ísinn brjóta. — Hjálmar gat orkt
um hlutskifti þeirxa af skiilningi,
vegna þess a'ð hann sjálfur var
einn þeirra, er berjast við ísinn,
hinn andlega ísinn samtíðax sinn-
ar, og hinn raunverulega ís einnig.
Samtíðin skilur aldrei verk
þeirra manna, sem brjóta ísinn
á leiðum hennar. Hún vinnur
jafnvel þau óheiliaverk að magna*
hatursstorma og reka ísborgix að
þeiom, er berjast gegn öllum ísum.
Hún skilur ekki, að þeir eru að
brjóta ísinn til þess að greiða
henni leið til andlegra og líkam-
legra heifla. Pað er jafnan erfitt
hlutskifti að brjóta ísinn. En þrátt
fyrir það hafa margir valið sér
það hlutskifti. Sumir þeirra —
flestir, hafa orðið úti á ísauðnun-
um. Aðrir hafa unnið sigur, en
þeir hafa verið sárfáir. — En eftir
fall ísbrjótanna hafa þjóðirnar
flykkst i slóðir þeirra. Pá hafa
mennirnir skilið, að verk þeirra
voru gerð i þágu mannkynsins.jþá
hafa mennimir fafnvel beygt sig
niður og kyst fótsporin, sem þeir,
er ísinn brjóta, hafa rnarkað. Þá
hefir blóðið verið skolað af
klöppinni — með tárum arfa
þeirra, er úthýstu brautryðjendun-
um. — Það er eins og mannkyn-
inu séu þau örlög sköpuð að
fara ifla með sína beztu menn.
ísienzka þjóðiin hefir ekki verið
þar eftirbátur annara. Hún hefir
efcrnig grýtt sína beztu syni —
grýtt þá og' ofsótt — en er þeir
voru falinir, grét hún þá og til-
bað. — Fyrst að myrða — og
svo að syrgja. Pað eru ill örlög.
. Menn eru til með þjóð vorri
nú, er berjast við að brjóta ís-
inn, en „máttarstó]parnir“ ofsækja
þá og fyrirlíta. — Pað er hlut-
verk binnar vinnandi alþýðu,
fóiksins, er ekkert á, sem engu
hefir að tapa, að hylla þá þegax
í lifanda lífi, er brjóta ísinn. —
Vel er, ef íslenzk alþýða öðlalst
svo. rnikinn skilning og svo mik-
Íð víðsýni, að húp' geri það. Þá
imun margri veiðivök haldið op-
inni' á hennar vonarísum og miörg
sund opnast, sem áður sýndust
með öllu lokuð.
Bankahmn i DanmSrku.
Prívatbankinn hætti útborgunum í morgun.
Viðtal við bankastj. Landsbanka og íslandsbanka.
Sú fregn barst hingað í moxgun,
að þriðji höfuðbanki Dana, Privat-
bankinn, fcefði í morgun, eftir ár-
anigurslausar samningatilrauinir,
orðið að loka og auglýsa, að hann
fcætti öllum útborgunum að sinni
Privatbankinn hefix haft mikiJ
viðskifti fcér á landi. Hann hefir
verið aðal viðskiftabanki islainds-
bankia og auk þess hefir fjöldi
íslenzkxa manna og félaga jafnan
skift við ha'rm, einkum geymit þar
fé tíma og tíma.
Það er auðvitaö alls ómögulegt
að gizka á það að svo stöddu,
hvort einstakir menn eða félög hér
á landi verða fyrir tjóni vegna
stöðvunar bankans, en það getur
þó tæpast orðið mjög verulegt.
Hitt skiftir mestu, fcvort stöðvunin
hefir áhrif á hag bankanna.
Ritstjóri Alþýðublaðsins hringdi
jrví til Landsbankans og átti tal
við L. Kaaber bankastjóra.
pér fcafið auðvi-tað fengið fregn-
ir af stöðvun Privatbankans. Hef-
ir Landsbankkm haft miikil við-
skifti við fcann, og hefír stöðvun-
in nokkur áhrif á hag Lands-
bankans? spyr ritstjórinn.
Við fcöfum fengið símskeyti um,
að bankanum hafi verið lokað í
morgun, en engar nánari fréttir.
Við höfum engin viðskifti haft
við Privatbankann, svo að stöðvun
fcans hefir alls engin áfcrif á hag
Landsbankans.
Pá átti ritstjórinn tal við Sig-
urð Eggerz, bankastjóra íslands-
banka.
Var ekki Privatbankinn aðal
viðskiftabanki ykkar í Danimörku ?
Hvaða áhrif hefir stöðvun hans
á hag Islandsbanka? spyr ritstjór*
inn.
Svar banikastjórans var á þessa
leið:
„Jú, hartn var aðalviðskiftabanki
okkar í Danmörku. En stöðvun
PTivatbankans hefir engin áhrif á
islandsbamka, því að viðskifti vor
við Privattónkann hafa nú all
lengi að eins verið í því fóljgin,
að vér fcöfum hagstæðan fastan,
afborgunarsamniing um skuld vora
við Privatbankann, sem ekkert
veröur tóggað við, hvernig sem
fer um Privatbankanin, og svo
hefir Priivatfcanikinn emn fremur
haft á hendi útborganir fyrir oss
á fé, sem vér jafnóöum höfum
greitt fconum. Hins vegar eigum
vér ekkert inni fcjá Privatbank-
anum og getum því engu tapaö."
Jón gullmuður.
ViOoerA Mentaskölans.
í gær bauð dómsmálaráÖherra
blaðamönnum að skoða Menta-
skólann. Voru þrír þar saman
komnir kl. 4 sd. Og er því sízt
að neita, að mikil umskifti eru
orðin frá því í sumar. Öll gólf
á neðstu hæð eru nú dúklögð og
veggirnir iagðir striga, vandtega
máluðum. Gert hefir verið við
borð kennara og iærisveina,. svo
að þau eru óþekkjanleg frá því,
sem þau voru í sumar. Ein
kenslustofan hefir verið gerð að
fataherbergi. Er gangur eftir
miðri stofunni, vel breiður, og
tvær stúkur til hvorrar handar
með fatasnögum. Eru snagarnir
um 220. i kennarastofuna er kom-
inn „vaskur“, og vatnssalernin eru
nú 7 í skólanum í stað þriggja,
er áður voru. Á annari hæð hefir
verið gert við loftið á ganginum,
og á þriðju hæð búin út stofa
fyrir náttúrufræðikensiu. Er inn-
angengt úr fcenni í lítið her-
bergi, og er náttúrugripasafmð 1
því og skápum í stofunni sjálfri.
Parna var Guðmundur Bárðarson
að koma safninu fyrir, og taldi
bann þetta fyrirkomuiag til stórra
bóta. Nú á og að fara að gera við
teikfimishúsið — og er ekki vafí
á því, að skólinn verður stóruim
visttegri og skemtitegri en áður.
Heimram og Hugo Stinnes
Milljónamenn og Metternich
á Jóhannesarbjargi.
Ferðabréf.
---- NL
Svo víkur sögunni að Metter-
nicfc á Jóhannesarbjargi. Eins og
þú rnanst, segir í Heljarslóöanorr-
ustu, að Metternich, ráðherra
Franz Jósepfcs Austurríkiskeisara,
byggi á Jóhannesarbjargi. I þá
daga voru menn ekki búnir að
finna upp hlutabréfin og þektu
ekki kaupfcallarbrásk, og því var
auðveldi fólgið í landeign og
kvikfjáreign. Það auðveldi hefir
sennilega ekki verið fcóti fcentara
fyrir þjóðfélagið eða öreigana
fceidur en braskaraauðveldi vorra
tíma, en einhvern veginn fiinst
manni það vera mannlegra í eðli
sínu; skepnuskapur kauphaliar-
brasksins kom ekki þar fram. En
Metternich hefir þá eftir þessu
verið auðvaldur á vísu sininar tíð-
ar. „Hanin býr í fjalli því", segir
Gröndal, „er Jóhannesarbjarg heit-
ir; það fjall er alvaxið vínviði og
kemr þaðan enginn ófuHr nema
Metternicfc." Fjali, sem er víni
vaxið, er ekki lítill auður, það
þarf ekki meira jarðsvæði vini
vaxið en sem að ummáii til stenzt
á við 4—5 venjulega íalenzka
sveita-káigaröa til þess að fteyta
fjölskyldu vel fram. Ég hefi alt
af hingað til haldið, að þetta Jó-
hannesarbjarg væri hugarburður
Gröndals eiim, og svo er um fleiri
menn, sem lesið hafa Heljarslóðar-
orrustu með ánægju og athyglii
Allir kannast við Rínarvín, það
er heimsfrægt, guit og glært og
ailsúrt nema sprottið sé á beztu
sólarsumrum, þá er það súrsætt
og einkar ljúffengt og batnar að
dómi fiestra með aldrinum. Ekki
skal ég þó gera mikið orð á þvi.
Fyrir allmörgum árum drakk ég
glas af Rínarvíni í ráðhúskjallar-
anum í Brimum. Var vínið frá
1623, það er að segja frá dögum
Kristjáns IV. Það er kallað pteist-
ulavín, af þvi að það er geymt á
14 fötum í hvelfingum undir ráð-
húsinu. Stendur stærsta fatið i
miðjunni og er kailað Kristur og
12 föt í hvirfingu í kring um
það og heitir hvert þeirra í fcöf-
úðið á einuin postula. Úti í homi
stendur 14. fatið, en það heitir
Júdas og er haft undir fcrat. Vínið
er rándýrt, eitt rómverjaglas
(Römer) vel vænt vingla'S, af því
kiostaði að mig mínn,ir 4 mörk.
Petta vín var svo súrt, að ég gat
ekki drukkið það nema ég téti
sykur saman við. En það fcafðl
eitt til síns ágætis, sem nýtt vin
fcefir ekki- Það var iimurion.
Þegar glasið var komið á borðið,
lagði þýðan rósailm fyrir vit
manni, og hann breiddits um all-
an saiinn. Petta vín vex í endi-
löngum Rínardalnum, frá því
skamt fyrir sunnan Mainz og alla
leið norður undir Koblenz, á rúmui
100 km. svæði. Vínviðurinn vex
frá fljótsbakkanum upp eftir
brekkunum og upp að sléttunni
fyrir ofan, en þegar þangað kem-
ur, dafnar fcann ekki lengur sakir
næðinga og kulda. Begggja vegna
við fljótið er hver smábæriim
eftir annan með upp undir 10,000
íbúa, en flestir þó minna. er allix
hafa vínframleiðslu að einkaat-
vinnu, og kennir hver borg sitt
vln við sig. Vínið frá Nierstein
er kallað Niersteiner, vinið 'frá
Freiweinheim er kallað Weinhei-
mer og vínið frá Rudesfceim er
kallað Rildesheimer o. s. frv., alt
nafntogaðar víntegundir. - Ég fór
um daginn á skipi niður eftir
,Rín. Ég virti; á leiðinni fyrir mér
vínþorpin og vínbrekkurnar fögru'
í kring, en kúnnimgi mintn, sem,
ættaður var úr Rínardalnum, var
að segja mér hvað þetta og hitt
væri. Þegar við vorum komnir
norður að Geisenheim, var hann
að segja mér, að í því þorpi værii
ólíkt aðfcafst, þar væri bruggað
eitt hið ágætasta kampavin og
þár væri ein frægasta ölkeldan í
Rínardalnum, en þær eru margar
þar, og væri ölkelduvatnið flutt
þaðan víðs vegar um Pýzkaland,.
enda befi ég drukkið það. Porpið
ligguT á litlum völlum á fljóts-
bakkanum, en upp yfir þorpið.
gnæfir fell, sem er „alvaxið vín-
viði“ og uppi á fellsbrúninni
stendur höli.