Vísir - 23.08.1952, Blaðsíða 4

VÍSIR
Laugardaginn 23. ágúst 1952
D&GBL&B
Kltftjórmr: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn FáLsfon.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR HJ.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fúnm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan buL
Flokkun Faxasíldar.
Tiltölulega skammt er síðan tekið var að salta Faxasíld til
útflutnings, en til þess ráðs var gripið er norðanlands-
veiðin brást, enda vissu útvegsmenn vel, að Faxasíldin var
söltunarhæf og gat verið ágæt vara. Útflytjendur norðanlands-
síldar töldu æskilegt og kröfðust þess raunar, að Faxasíldin
bæri það heiti til aðgreiningar frá sumarsíld veiddri á norður-
miðum, og í upphafi var þessa full þörf, með því að mjög var
kastað höndum til verkunar, en þó einkum flokkunar Faxa-
síldarinnar. Stórspillti slík vanhirða fyrir sölu Faxasíldar um
langt skeið, enda var hún t.d. í Svíþjóð talin hálfgert ruSl,
en eftir að óorð er komið á-útflutningsvöru, er hægara um að
tala en i að komast, ef tryggja skal henni markað.
Á seinni árum mun ríkt kapp hafa verið lagt á að flokka
Faxasíldina og meta hana eftir gæðum, en þá er fyrst og fremst
miðað við stærð og fitumagn. Sérfræðingar telja að eðlilegt væri
að hafa flokkana marga, með því að stærð síldarinnar og gæði
séu svo misjöfn, en ef til slíks ráðs yrði tekið, myndi reynast
unnt að selja framleiðsluna á erlendum markaði og eftir því,
sem kaupendum hen aði. Hér heima fyrir eru ýms vandkvæði
á slíkri verkun sílaa^nnar, og má þá gera ráð fyrir að sjómenn
telji hlut sinn skertan, ef flokksmat síldar verður upp tekið
og verði hennar hagað eftir þvi. Sjómenn krefjast að fá sama
verð fyrir alla síld, sem veiðist, alveg án tillits til hvort síldin
er að verulegu leyti söltunarhæf eða ekki. Kjör á síldveiði-
flotanum þyrfti vafalaust einnig að endurskoða, þannig að
einhver líkindi væru til sæmilegrar afkomu, en allt er það
flókið mál, sem þarf nákvæmrar athugunaf með.
Þjóðarsmán er það hinsvegar, ef hér er unnt að auka fram-
leiðsluna til stórra muna, en menn láta það undir höfuð leggjast
vegna úreltra samninga um kaup og kjör eða önnur skilyrði
til framleiðslunnar. Allir þeir aðilar, sem að framleiðslunni
vinna, eiga hér sameiginlegra hagsmuna að gæta, en þjóðar-
heildin þó fyrst og fremst. Við íslendingar erum ekki svo auðug
þjóð, að við höfum ráð á að láta lands og sjávargæði ónotuð,
ef áhkin framleiðsla getur tryggt öryggið inn á við, eða aukið
á útflutningsverðmætin. Þótt norðansíldin þyki úrvalsvara, er
ekki þar með sagt, að annar matur sé ekki bjóðandi, en víst er
að Faxasíldin getur staðist samkeppni við skozka og norska
síld, einkum er flokkun síldarinnar er samvizkusamlega af hendi
leyst. Mætti einnig athuga vel í þessu sambandi, hvort ekki
muni unnt að reykja síld til útflutnings, eða verka hana á annan
og hentugri hátt, en tíðkast hefur. Hér er um verkefni að ræða,
sem ráða þarf fram úr, en miða ekki allar aðgerðir við sumar-
aflann nyrðra.
íslenzk bókaútgáfa.
^á'STerdens Gang“, sem er norskt blað, að ýmsu kunnugt hér
’ á landi, hefur vakið máls á þeim skrælingjahætti, sem hér
tíðkaðist til skamms tíma að því er bókaútgáfu varðaði. Útgef-
endur kepptust við að koma erlendri þynnku á framfæri, án
þess að greiða eyri íyrir til höfundanna. Ber íslenzk bókaútgáfa
þess nokkur merki, með því að víst er að ýmsar bækur hefðu
aldrei verið gefnar út hér á landi, ef greiða h'efði þurft. fyrir
höfundarréttinn og eru því litlar líkur til að gildi bókanna
sé ofan við meðllagið.
Eftir að ísland gerðist aðili að Bernarsamþykktinni, varð-
andi höfundarrétt, mun vera fyrir það tekið, að útgefendur gefi
út bækur án samþykkis þeirra, eða án þess jafnframt að inna
greiðslu til þeirra af hendi. Er þetta heilbrigt og eðlilegt, auk
þess sem það eykur á líkur til að íslenzkir höfundar fái útgef-
endur að verkum sínum, eigi þeir það skilið. Áður vildi það
við bera að bókaútgefendur gáfu út erlend skáldrit frekar ís-
lenzkum, sökum þess að greiðslu til höfundar þurfti ekki að
inna af hendi.
Hér skal ekki rætt um gildi þess höfundar, sem „Verdens
Gang“ ræðir um, en guðsþakkavert er, að blaðið hefur vakið
máls á mistökunum, með með að þá ætti að vera tryggt að
samþykkis norska höfunda verður leitað til að koma á fram-
færi bókum þeirra, sem einhvers virði geta talist og íslenzkum
lesendum eru bjóðandi. Önnur verk væru svo betur aldrei út
gefin, enda eigum við ekki að seilast eftir útgáfu annarra en
úrvalsrita norrænna þjóða og erlendra. Hér er að ýmsu leyti
óplægður akur að því er bókaútgáfu varðar, en einkum skortir
á að heppilegar handbækur eða fræðslurit til handa aimenningi
séu út gefin, með því að þau hafa verið látin sitja á hakanum
Jyrir r.usli eða meðallagsbókmenntum.
Hvemig líða dagarnir?
Gallup-rannsókn á því efni í Danmörku.
Galluprannsókn, sem gerð
var í Danmörku nýlega á því,
hvernig gamla fólkið eyðir
tímanum, sýnir m. a. þessar
niðurstöður.
Gamla fólkinu leiðist yfir-
leitt ekki lífið, rúmlega 90%
voru ánægð með það, eins og
það var, en aðeins 9 % sögðu að
ánægjan væri upp og ofan.
Karlmönnum leiddist meira en
kvenfólki.
Flestir eyddu tímanum við
að dunda innan húss, í görðum
og við skepnuhirðingu, eða
alls 42%. Lestur var aðalá-
nægjuefni 33%, en næst þessu
tvennu komu gönguferðir og
alls konar sarríræður. í 5. sæti
var að spila á spil — það gerðu
11%. Fimm af hundraði hlust-
uðu mikið á útvarp, en einn af
hundraði (konur) höfðu ekk-
ert fyrir stafni.
Konur og karlar eyddu ekki
tímanum á alveg sama hátt,
Átta prósent fleiri karlar en
konur eyddu tímanum við
lestur, en hins vegar voru 58%
kvennanna, sem unnu að
handavinnu, en aðeins 2%
karlanna. — Karlmennirnir
reyndust vera mun greiðvikn-
ari en kvenfólkið, því að 14%
þeirra eyddu mestum hluta
dagsins í að snúast fyrir aðra,
en aðeins 4% kvennanna feng-
ust við þessa sýslu. Kvenfólkið
var ekki alveg eins duglegt
við að fara í heimsóknir og
spjalla og karlmennirnif. Við
það undu einkum 12% kvenna
en 14% karlmanna. Sveita-
fólkið les meira en bæjarbú-
ar. Þeir eru hins vegar mun
meira á rölti.
Flest gamla fólkið fæst við
það, sem því var hugleiknast
meðan það var í fullu fjöri,
en þó nokkrir hafa þó farið
að sinna handavinnu og marg-
ir hafa líka gerzt bókamenn
og hljómlistarunnendur á gam-
als aldri.
Allmargir vilja fá vinnu svo
að hægt sé að auka örlítið tekj-
urnar, sem hjá flestum er elli-
styrkurinn einn. Vinnuóskir
eru flestar meðal fólks á aldjs-
aldrinum 70—80, en fækkar
mikið úr því, þannig að aðeins
tíundi hver maður milli 80 og
-90 ára vill fá launaða vinnu.
Vinnan, sem fólkið óskar
eftir, er yfirleitt svipuð
þeirri, sem það hefur sturidað
áður en það fékk ellistyrk.
Enska deilda-
keppnin hefst
í dag.
f dag hefst enska deilda-
keppnin, en það er eitt um-
fangsmesta knattspyrnumót,
sem háð er.
Af þeim sökum, svo og af
því, að fyrirkomulag og fram-
kvæmd keppninnar eru skipu-
lögð út í yztu æsar og öllum
leikjum raðað niður fyrir fram,
er hún eitt vinsælasta ,,hráefni“
getraunastofnana um alla Ev-
rópu. íslenzkar getraunir munu
að öllu leyti notast við enska
leiki í vetur og fram á vor, því
að á síðari árum hefur verið
fylgzt með vaxandi áhuga hér
með ensku deildakeppninni.
Fyrsta umferð deildakeppn-
innar fer fram í dag og eigast
þá við í I. deild:
Aston Villa — Arsenal
Bolton — Derby
Burnley — Middlésbrough
Manchester Utd. — Chelsea
Portsmouth — Blackpool
Preston — Liverpool
Sheffield Wedn. — Newcastle
Stoke — Manchester City
Sunderland —• Charlton
Tottenham — West Bromwich
Wolverhampton — Cardiff.
9Stimardansinii4
enn í ftlýja Bíó.
Hin geysivinsæla sænska
kvikmynd, „Sumardansinn“.
verður sýnd enn um helgina í
Nýja Bíó vegna stöðugrar að-
sóknar, en húast má við að sýn-
ingum fari nú að fækka.
Hefur myndin vakið feikna
eftirtekt, sem er mjög skiljan-
legt, því þetta er tvímælalaust
bezta kvikmyndin, er Svíar
hafa nokkru sinni látið frá sér
fara. Einkum þykir leikur Ullu
Jacobsson og Folke Lundquist
með afbrigðum góður. Efni
myndarinnar verður ekki rak-
ið hér, en því kynnast menn
bezt með því að sjá hana.
Ný aðferð vii lit-
myndagerð.
Undanfarinn hálfan mánuð
hefur dvalizt hér Jörgen Juste-
sen, formaður dönsku Ijós-
myndastofnunarinnar.
Hefur hann haldið hér nám-
skeið í ljósmyndalitun fyrir
flesta ljósmyndara, og er til-
efnið það, að þýzku Agfaverk-
smiðjurnar hafa nýlega full-
komnað nýja aðferð í þeim
fræðum.
Dvaldi Justesen um skeið í
Þýzkalandi, og kynnti sér hina
nýju aðferð, en heldur síðan
námskeið víða um Norðurlönd,
og var þetta hið fyrsta. Nám-
skeiðið sóttu 11 ljósmyndarar
og einn efnafræðingur.
Blaðamönnum voru sýndar í
gær myndir, er unnar voru á
námskeiðinu. Eru þær teknar á
sérstaka filmu með litarefni, og
fást réttir litir með því að nota
sérstaka „filtera“, og er það í
sjálfu sér mikil list að finna,
hvað við á í hvert skipti.
Munu atvinnuljósmyndarar
hérlendis hagnýta sér þessa
nýjung, en aðferðin er mun
dýrari en hin venjulega.
♦ BERGMAL >
Skákunnandi ræddi við mig
í gær um frammistöðu fulltrúa
okkar íslendinga á skákmótinu
í Helsinki. Þótti honum, sem
eðlilegt var, lítið hafa lagzt
fyrir kappana að lenda í „tossa-
flokknum“. Hafa skákmenn-
irnir brugðizt vonum manna
verulega, ekki síður en íþrótta-
mennirnir. Gera margir skák-
menn þó frekar ráð fyrir, að ís-
lenzka sveitin verði efst í C-
flokki á skákmótinu, en það
myndi samt ekki þykja neinn
skákviðburður, því að í þeim
flokki eru þjóðir, sem við eig-
um að öðru jöfnu í fullu tré við.
Þá horfði málið
öðru vísi við.
Það var von flestra, og ekki
að ástæðulausu, að íslendingar
kæmust í miðflokkinn, en þá
hefði verið gaman a8 fylgjast
með keppninni. Það hefir nokk-
uð verið deilt um val þeirra,
sem sendir voru, en þessir
menn urðu efstir á íslandsmót-
inu. Sakna margir ýmissa eldri
og þrautreyndra skákmanna,
sem vanari eru að taka þátt í
mótum á örlendum vettvangi.
Um þetta’ er þó ekki að sakast
eftir á, en ljóst ér að útkoman
í Helsinki sýnir ekki rétta mynd
af styrkleika íslendinga.
Ohæfir sendimenn.
Það hefur nú komið í ljós, að
a. m. k. tveir íþróttamannanna,
ér sendir voru á Ólympíuleik-
ana í Helsinki, hafa gerzt al-
varlega brotlegir við reglur
þær, sem þeim voru settar og
þeir höfðu undir gengizt. Það
tíðkast með öllum siðmenning-
arþjóðum, að fararstjórn fari
með íþróttaflokka á opinber
mót og hefur hún einræðisvald,
meðan mótið stendur yfir. Ber
öllum þátttakendum skilyrðis-
laust að hlýða henni, jafnvel
þótt draga megi í vafa fyrir-
skipanir hennar, en þá yrði það
mál tekið upp síðar, er heim
væri komið.
..... .. 4
Óregla og annað verra.
Fararstjóri: getur ákveðið á
séiriustu stundu, hvort þátttak-
andi tekur þátt í þessari eða
hinni íþróttagreininni, og verð-
ur viðkomaridi íþróttamaður að
hlýða. Það, seiri einkum mun
vera fundið hinum brotlegu
íþróttamönrium til foráttu, er
óregla og agaleysi. Mun hafa
svo rammt hafa kveðið að ó-
reglunni, að aðrir keppendur
höfðu ekki svefnfrið. Og gat
því agaleysið orkað á frammi-
stöðu annarra keppenda á leik-
unum. Slíkt agaleysi er orðið
mjög títt hjá okkur íslending-
um á öllum sviðum, og fer vel
á því, að FRÍ taki stranglega á
brotunum. Undir svipuðum
kringumstæðum virðist einnig
vera réttlætanlegt að vísa hin-
um brotlegu frá keppní, og
senda þá heim. Myndi það
kannske hafa bezt áhrif. — kr_
Gáta dagsins.
Nr. 222:
Eina veit eg auðarlín
iðju stunda þarfa,
drjúgum rífur systkin sín,
sízt vill annað starfa.
Sv-ar við gátu nr. 221:
Smiðjubelgur.