Vísir - 15.10.1952, Síða 5

Miðvikudaginn 15. október 1952
VlSIR
Ungur málari af vestfii'zku
bergi brotin, Velurliði Gunn-
arsson að nafni sendir frá sér
sín fyrstu verk. — Hann synir
nú í Listamannaskálanum, sem
alveg er að 'Springa utan af
verkum þessa 25 vetra gamla
iistamanns. Eftir heimsófriðinn
síðasta hafa á íslandi kornið
svo margir myndlistamcnn
fram á sjónarsviðið að eins-
dæmi mun vera, og mun íiest-
um finnast nóg um er einn nýr
bætist í hópinn. En hann hefur
það fram yfir þá fíesta, að
hafa þegið náðargjöf listavinn-
ar í ríkum mæli í vóggugjbf.
Mikill hluti þeirra verka sem
sést hafa hér á sýningum und-
anfarin ár geta tæpltíga talist
mikils virði, enda ei pað eftir-
tektarvert að flestir þeir lista-
menn virðast vera í sama mót-
ið steyptir. Verk þeirra iíkjast
hvert öðru svo mjög, að vart
vei'ður á milli séð aö ö>'íaum
undanteknum, svo vtl gælu
þau öll verið eftir sam-a lista -
manninn. Það dylst þó en u.rn
að þessi mikli, gróandi í mynd-
list okkar er mikils virði, sé
hann skoðaður í réttu Ijósi og
upp af honum mun áreiðanlega
margt gott spretta, og er syn-
ing Veturliða fyrsta og gleggsta
dæmi þess, — en hann fer sín-
ar eigin. götur og er gott til
þess að vita, og það er engin
furða þótt ungur hæfileika-
maður nái slíkum árangri i
starfi sínu, því hann er hug-
íanginn af náttúrunni og lífinu
sjálfu og eys af þeim ótæmandi
brunni sem ætíð er opinn öll-
um þeim er þangað leita. —
Veturliði elskar hið frjálsa haf
og þungbúna hirninn — það er
kvöld, nótt og dagur í mynd-
um hans. — Eítirmiðdagur
þegar ljósið stendur kýrrt og
skuggarnir verða langir og
djúpir. —- Með sterku innsæi,
ást og lífsnautn málar hann
litið þorp á Vestfjörðum og
þangað sækir hann næringu og
„stimulans“. Þar virðist allt
vera í sátt og samlyndi, konur
og karlar, dýrin og tunglið,
bátarnir, jörðin og hafið. ■—
Allt lætur hann þetta draga
dám hvað af öðru, svo á það
líka að vera — og er. —Yfir
myndum hans hvílir stunclum
þung'lyndis og draumkenndur
blær. Þær koma manni oft á
óvart. Hann fer í margskonar
ham, hi'essilegan og hrjúfan,
og má vera að myndirnar sem
hann sýnir séu of margar ef
menn eigá að njóta þeii’ra
allra — en hvað um
það, — allar eiga þær það-
sameiginlegt að vera göfgandi
fyrir áhorfandann og veita
okkur innsýn ihn í hugarheim
listamannsins, — hér er engin
lífsleiði né mollulegur andvari.
Veturliði trúir á persónulegt
tjáningarform sem hann skapar
sér eftir eigin þörfum, kreddur
og ismar og viðtektir an.nara
er honum ekkert keppikefli,
hann er sannur stórbrotin,
hreinskilin og einfaldur og altaf
trúr sínum innra manni. Hann
leitast við að ná sterkum áhrif-
um og insta kjaima hlutanna
og sýnist mér það koma einna
bezt fram í eftirtöldum mynd-
um. Nr. 1. „Kvöld í sjávar-
þorpi“, nr. 2 „Við hafið“, nr.
3 „Sumarkvöld“, nr. 4 „Kvöld
við hafið", nr. 14 „Frá Bol-
ungavík", nr. 36 „Kvöld á
Eyrabakka“ og nr. 55 „Sólar-
lag“, auk margra frískra vatns-
mynda.
Oftast málar Veturliði í
breiðum stórum flötum. Lita-
valið er einfalt, svart og hvítt,
blátt og gult. Honum tekst með
litastiga þessum að seyða fram
sterk sérkennileg áhrif sem
manni verða minnistæð. Hann
spennir listina frá dýpstu
myrkri upp til hæsta ljóss. —-
Veturliði á flesta bestu kosti
málaranns og tilveran virðist
.ekki vera fáskrúðug í hans
augum.
Með sínum bjarnarhöndum
og persónuleik, leikur hann sér
að listunum á léreftinu —
stúndum er sem hann bylti sér
í órímuðum ljóðum. Hann er
draumóramaður og mystiker —
Skáld og raunsæismaður. —
Honum ætti að vera óhætt
í framííðinni með sitt stolta
listamannsskap. Til hans ná
ekki armar „Automatismanns."
Verður tala
eigubíla tak-
mörkuð ?
Þrír þmgmemi Sjálfstæðis-
maitan flytja frv. til 1. iim leigu-
bifreiðar í kaupstöðum.
Flm. eru Gunnar -Thorodd-
sen, Jóhann Hafstein og Jónas
Rafnar. Frv. er í 3 gr. og segir
svo í 1. gi’ein:
„Allar leigubifi'eiðar í kaup-
stöðum, hvort sem það eru
fóiks-, vöru- eða sendibifreið-
ar, skulu hafa afgreiðslu á bif-
reiðastöð, sem fengið hefur
viðurkenningu bæjarstjórnar.
Bæjarstjórnii’ skulu, að
fengnu samþykki dómsmála-
ráðuneytisins, hafa heimild til
að takmarka fjölda leigubif-
reiða þeirra, er greinir í 1.
málsgr.
Strætisvagnar og sérleyfis-
bifreiðar falla elcki undir á-
kvæði þessara Iaga.“
í greinargerð segir m. a. að
frv. sé flutt af tilmælum stjórna
bifreiðarstjórafélagsins Hreyf-
ils og vörubílstjórafélagsins
Þróttar, er hafa við athugun
.sannfærzt um það, að atvinnu-
möguleikar fyrir leigubifreiðar
eru mjög takmarkaðir eins og
er, miðað við þann fjölda bif-
reiða, sem notaðar eru.
„.... Leigubifreiðar til
fólksflutninga, sem taka allt að
8 farþega, eru nú um 450 héi' í
Rey'kjavík og um 250 vörubif-
reiðai', og virðist það vera mun
fleiri bifi’eiðar en nokkur þörf
er fyrir. Er því fyrirsjáanlegt,
að brýn nauðsyn er til þess að
takmarka fjölda leigubifreiða,
eigi að vera nokkur möguleiki
til þess að þeir menn, sem
stunda akstur leigubifreiða sem
aðalatvinnu, geti haft það sér
og sínum til lífsframfæris, enda
mun nú svo komið, að í flestum
menningarlöndum -er tala slíkra
flutningatækja takmörkuð með
löggjöf......“
verði leitað næsta
ar oa fram á haust.
I»að jiarí að rannsaka hættí iicnaar.
Þeir Jóíias Rafnar, þingmaður
Akureyrar, og Magnús Jóns-
son, 2. þingmaður Eyfirðinga,
hafa borið fram till. til þál. um
síldarleit fyrir Norður- og
Norðausturlandi.
Er tillagan á þessa leið:
„Alþingi ályktar að fela rík-
isstjórninni að útvega hentugt
skip til þess að annast síldai'leit
fyrir Norður- og Norðaustur-
landi næsta sumar og fram á
haust. Kostnaður við leitina
greiðist úr rikissjóði.“
Greinargerð er á þessa leið:
„Eins og kunnugt er hefir
aflabresturinn á síldveiðunum
síðastliðin sumur komið mjög
hart niður á landsmönnum og
þá ekki sízt Norðlendingum.
Ýmsar ráðstafanir hafa verið
gerðar að tilhlutun ríkisvalds-
ins til þess að draga úr afleið-
ingunum, en þær hafa náð'
skammt til þess að bæta tjón-
ið. Ber því að leggja höfuð-
áherzlu á að leita síldarinnar
og ná til hennar með hentug-
um veiðitækjum. Skiptir miklu
fyrir þjóðai’heildina, að unnið
sé markvisst að því, að árang-
ur náist í þessum efnum, og
eðlilegt, að ríkisvaldið hafi þar
forustu og fyrirgreiðslu.
Norðmönnum hefir gengið
vel á síldveiðum undanfarandi
ár, bæði heima fyrir og hér við
strendur landsins. Er vitað, að
aflabrögð Norðmanna hér við
land í sumar voru góð, enda
mun hafrannsóknaskip þeirra,
sem fylgdi síldarflotanum, hafa
látið honum í té ómetanlegar
upplýsingar um göngu síldar-
innar og annað, sem nauðsyn-
legt er fyrir veiðiskipin að fá
vitneskju um.
Mikil f járfesting hefir átt sér
stað í sambandi við síldveið-
arnar undanfarna áratugi. Af-
kastamiklar verksmiðjur hafa
verið reistar. Sama er að segja
um margvíslegan undirbúning
til að veita síldinni móttöku til
söltunar. Þá er og vitað, að um
eða yfir. 200 fiskiskip hafa,
stundað síldveiðar fyrir Norð-
urlandi yfir sumai'mánuðina.
Því miður hafa þessar bættu.
aðstæður fyrir síldveiðarnar
ekki komið að tilætluðum not-
um — og má ef til vill segja,
að ekki hafi verið gert eins
mikið og skyldi til þess að-
fylgjast með göngu síldarinnar
undanfarandi aflaleysisár, þeg-
ar svo reyndist, að hún hagaði
göngum sínum öðruvísi en
áðui'.
Margir útgerðarmenn og sjó-
menn telja, að nauðsyn beri nú
til að fá sérstakt skip, búið:
fullkomnustu tækjum, til þess
að leita síldarinnar og rann-
saka hætti hennar. Þyrfti leitin
fyrir Norðurlandi að ná yfir
langan tíma, eða allt frá því
að vorinu og fram á haust.
Með tillögu þesasri er ætlazt
til, að ríkisstjórnin taki málið
að sér og annist framkvæmd
þess. (
larasf, er vísesbíb-
pallac brvsa.|a.
Santiago (AP). — Níu
manns biðiu bana hcr í borg í
sl. viku, er vinnupallur hrundi
við nýbyggingu.
Er vei’ið að í’eisa nýja bygg-
ingu fyrir þjóðbankann, og
hröpuðu alls 27 menn til jarð-
ar með vinnupöllunum. Hinir
18 meiddust.
Vsrð heiðarlegyr
eftir uppskuri.
Fyrir nokkrum árum var
svonefnd „Iohotomi-aðgerð“
framkvæmd á einum alræmd-
asta afbrotamanni Dana með
þeini ágæta árangri, að mað-
urinn hefur ekki gert neitt
saknæmt síðan eða í sex ár.
Fortíð þessa manns var all-
mislit. Þi’ettán ára gamall
komst hann undir umsjá barna
verndarnefndar og var settur
á barnaheimili. 15 ái’a að aldri
kveikti hann í byggingunni og
var sama árið viðriðinn lík-
amsárásir og nauðganir. 17
ára lenti hann í fangelsi fyrir
vipuð afbrot og var dæmdur
í átta ára fangelsisvist. Að
henni lokinni hóf hann svik og
þjófnað og var þá dæmdur á
stofnun, sem ætluð er sál-
sjúkum mönnum. Þar gekk
maðurinn slíkan bersei'ksgang,
að læknirinn þorði ekki annað
en að láta flytja hann í fang-
elsi, en þá var gei'ður á lion-
um áðurnefndur skurður, og
10 mánuðum eftir skurðinn
var hann látinn laus til reynslu.
Stundar hann nú vinnu eins og
ekkert hafi í skorizt.
Járnbrautarsíysið
rannsakað.
London, (AP). — Opinber
rannsókn út af járnbrautar-
slysinu mikla í Harrow og
Wheelstone járnbrautarstöð-
inni hefst í dag.
í gær létust 2 menn í sjúkra-
húsi og er þá tala þeirra, sem.
létu lífið af völdum slyssins
komin upp í 111.
ÞEGAR EG BYRJAÐI að
skrifa þessar línur, kveikti eg
mér í sígarettu. Þetta er athöfn,
sem maður gerir því sem næst
óafvitandi, og sýnir hvað bezt,
hve háður maður er vananum.
En eg ætlaði þó ekki að fara að
skrafa um óhollustu tóbaks eða
reykinga, nógu margir fróðir
menn eru til þess, og ekki á það
bætandi. Það er sem sé mál,
fyi'ir sig. En þá datt mér dálít-
ið í hug. Væri ekki hægt að
framleiða sígai’ettur hér á
landi?
♦ Margir munu segja: Nei,
hættu nú svona bollalegg-
ingum! Svona lagað er alveg
út í hött! En ér það svo víst?
Auðvitað dettur mér ekki í hug,
að skilyrði til tóbaksgerðar
(sígarettu-gerðar) séu góð hér
á landi. Hér er ekki um neina
tóbaksrækt að ræða, og tóbakið,
sem inn flyzt í ýmsum mynd-
um, er ágæt vara. Hvers vegna
á þá að ræða svo fáránlega
hugmynd? En hér eru heldur
engar járnnámur, og þó dettur
skynsömum mönnum í hug að
smíða hér járnskip, dieselvélar,
og fyrix' löngu erum við farnir
að srníða tréskip í skóglausU:
landinu (a. m. k. af slíkum,
nytjaskógi).
♦ Athugum málið nánar. f
Noregi og Danmörku
stendur tóbaksiðnaður á háu
stigi. í hvorugu landinu er um
neina tóbaksrækt að ræða.
Hráefnin eru flutt inn og unn-
in í landinu sjálfu. Danskir
smávindlar eru löngu víðkunn-
ir fyrir gæði. Noi'ðmenn reykja
nær eingöngu sígarettur, sem
framleiddar eru hjá Tiede-
mann, Langaard og fleiri slík-
um iðjuhöldum. Á sama hátt er
líka hugsanlegt, að eitthvað af
fólki gæti haft atvinnu af því
hér að framleiða sígarettur og
smávindla aulc annarra tóbaks-
afurða.
4? Vel getur verið, að þetta
borgi sig ekki, eins og
kallað er, En mér finnst, að
skaðlaust sé að íhuga málið.
Þarna er enn eitt vei'kefni fyrir
íslenzkan iðnað, sem segja má,
að sé í þann veginn að slíta.
barnsskónum. Gaman væri, ef
fróðir menn athuguðu þetta.
: ThS. I