Vísir - 03.01.1953, Blaðsíða 4

VlSIR
Laugardaginn 3. janúar 1953.
$
DAGBLAÐ
Rltstjórar. Kxistján Guðiaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Otgeíandi. BLAÐAÚTQÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hvað er framundan?
Yíst er mönnum hollt að gera upp reikningana um hver ára-
mót, og láta sér þannig skiljast hvað unnist hefur og hvað
tapast. Á meiru veltur þó, að á þeim grundvelli verði byggð
áætlun komandi árs um lausn helztu vandamála, sem við aug-
um blasa. Um þessi áramót eru vandamálin 'mikil og raunar
mörg, enda vandséð hversu úr rætist um sum þeirra. Ekki
verður á þeim sigrast með deifð og drunga, hangandi hendi
eða aðgerðarleysi. Stjórnendur ríkis og samtaka, félaga og
stofnana eiga framundan ár reikningsskilanna, enda ekki ólík-
legt að hrykta kunni í sumum burðarviðum um það er lýkur.
Brezki ísfiskmarkaðurinn er íslendingum tapaður í bráð og
máske lengd. Bretinn er venjulega ekki viðbragðsfljótur í
samningum, en þó allra sízt, ef segja má að brezkir hagsmunir
séu í húfi, jafnvel þótt þeir varði aðeins eða aðallega fámenna
mannhópa heimsveldisins. Raunin sannar að brezkir útvegs-
menn eiga sér bakhjarl, þar sem brezka ríkisstjórnin er, sem
þegar hefur gert þeirra mál að sínu og ber úr þessu alla á-
byrgðina. Af hálfu brezku ríkisstjórnarinnar var því haldið
fram fyrir fáum dbj jm á alþjóðlegum fundi í París, að ís-
lenzka ríkisstjórnin hafi verið vöruð við þvi, að til löndunar-
banns kynni að koma, í viðræðum, sem fram fóru um málið á
síðastliðnum vetri. Bendir það til að löndunarbannið sé ekki
mjög fjarskylt brezku ríkisstjórninni, þótt hún hafi svarið
fyrir „faðernið“. Hinsvegar gaf slík aðvörun efni til íhugunar
og viðbúnaðar af hálfu íslendinga varðandi útgerðar og fisk-
sölumál, en almenningi er ekki ljóst hvað aðhafst hefur verið
í því efni, þótt víkkun landhelginnar væri jafn sjálfsögð fyrir
því.
Um þessar mundir stendur yfir verkfall á vélbátaflotanum,
en flestir togararnir veiða í salt, ef þeir Iiggja ekki í höfn eða
þá „undir hamrinum". Útgerðin mátti ekki við miklum áföllum,
en undan þeim verður ekki komist og hvað má þá til varnar
verða? Um þetta spyrja menn og þótt spurningunni verði ekki
svarað, má fullyrða að ekkert getur bjargað nema aukinn stór-
hugur og stóraukið starf við markaðsleit. Samtök útvegsmanna
fá nú færi á að sýna sig og standast prófraunina. Geri þau það
ekki, leiðir af því aukið frjálsræði í útflutningsverzlunni, þar
sem öllu verður tjaldað, sem til er. Afurðasölumálin hafa úr-
slita þýðingu fyrir framtíð lands og þjóðar, enda byggist sjálf-
stæðið á afkomunni út á við öðru frekar.
í áramótagreinum tveggja ráðherra, er að því vikið að þessu
sinni, að æskilegt sé að við tökum sjálfir einhvern þátt í ör-
yggismálum þjóðarinnar, en þurfum ekki allt til annarra að
sækja í því efni. Hér í blaðinu var því haldið fram, áður ,en
hervendin kom til sögunnar, að þetta ætti þjóðin að gera, meo
því að illt væri að eiga allan sinn hag undir annarra náð. Hefði
verið hér vísir að varnarliði, áður en herverndin kom til fram-
kvæmda, gat þjóðin samið sér stórlega í vil, en hitt er aftur
vafasamara hvort gæfa glataðra augnablika ber aftur að dyrum.
Lærum á reynzlunni.
A llsherjarverkfall það, sem efnt var til fyrir áramótin, var
leitt til farsælla lykta að því leyti, að horfið var að mestu
frá beinum kauphækkunarkröfum, en stefnt að verðhjöðnun,
sem getur tekist giftursamlega, ef með varúð er að farið og
stórtruflanalaust. En verkfallið var í sjálfu sér mesta glæfra-
fyrirtæki, sem dæmi eru til í íslenzkri sögu, og mun eiga sér
aðeins eitt fordæmi í brezkri sögu árið 1926 eða þar um bil.
Allsherjarverkföll og loftárásir eiga það sameiginlegt, að hvort-
tveggja er glæpur gagnvart borgurunum, öldruðum mönnum
og sjúkum, mæðrum og munaðarleysingjum, auk þess sem þau
leiða af sér hörmungar fyrir einstaklinga, sem í verkföllum
eiga og raunar þjóðina í heild.
Núverandi forsætisráðherra Breta stóð einnig í eldinum,
er allsherjarverkfallið var háð þar í landi. Hann túlkaði þá
eðli slíks glæps fyrir þjóðinni á þann veg að verkalýðshreyf-
ingin skildi fyllilega í hvert óefni var stefnt, enda hefur sagan
ekki endurtekið sig. Allsherjarverkfall hefur ekki verið háð í
Englandi síðan, og verður vonandi heldur ekki háð afíur hér
á landi. Fyrsta ganga núverandi formanns Alþýðuflokksins var
ill, en þó að því leyti góð og honum lærdómsrík, að hann mun
lítillega hafa kynnst eðli kommúnista og gistivináttu þeirra,
en mjög var hann hændur að þeim flokki áður. Það var hvorki
honum að þalcka né hans liðsmönnum, að ekki kom til frekari
vandræða, en aðeins lítilsháttar heræfingar af hálfu kommún-
ista. Formaðurinn skilur nú væntanlega, að öryggi það, sem
honum tókst að skapa, var ekki 30 Júdasar-peninga virði.
l\iýársbo5skapur forseta Islands:
Vér böfum yfír fleiru ai
gleijast en hryggjast
JLÍtmm ÍB'ÍEMM tii
hins ntjija íiws.
Fórseti fslands, herra Ásgeir
Ásgeirsson, ávarpaði þjóðina í
útvarpi frá Bessastöðum á ný-
ársdag, og var það fyrsti ný-
ársboðskapur hans til þjóðar-
innar.
Forseti þakkaði gamla árið,
traust og vináttu, kveðjur og
góðar óskir. „Þær eru mér
fyrirbænir í nýbyrjuðu starfi“.
Að svo mæltu óskaði hann
þjóðinni árs, friðar og öryggis,
og einstaklingunum góðrar af-
komu og vaxandi trúar á lífið
og framtíðina.
Forseti minntist á hina víð-
tæku vinnustöðvun sem varð í
desember og kvaðst vart minn-
ast meiri „feginsdags í verk-
fallslok en að þessu sinni“, og
að allir væru sammála um
heppilega lausn, eftir því sem
málum var komið. Síðan hefðu
allir notið gleðilegrar hátíðar
með einmuna veðurblíðu.
Forseti sagði, að ekki væri
ástæða til dvínandi trún-
aðartrausts og vaxandi úlf-
úðar — og að „vér höfum
yfir fleiru að gleðjast en
hryggjast“, og ræddi hann
einkum hinar miklu framfarir
á ýmsum sviðum síðan er Al-
þingi var endurreist fyrir einni
öld. Sjálfstæðisbaráttan hefði
verið löng en farsæl. En í raun-
inni væri henni ekki lokið.
„Hún heldur áfram eins og
sjálf lífsbaráttan.“
Forseti minntist Alexandrine
drottningar í ræðu sinni, „síð-
ustu drottningar yfir íslandi“,
hlýlegum virðingarorðum, og
manns hennar, Kristjáns kon-
ungs X. Hann rakti landhelgis-
deiluna, en í því máli stæðu
allar Islendingar sem einn mað-
ur, landbúnað, iðnað, kröfurnar
um handritin o. fl.
í niðurlagi ávarpsins kvað
forseti svo að orði:
„Góðir íslendingar, eg ávarpa
yður héðan frá Bessastöðum.
Vonandi hefur það nafn nú
betri hljóm en fyrr á öldum.
Hér hefur eins og víðar fátt
varðveitst, sem minnir á for-
tíðina nema húsið sjálft, en það
er byggt fyrir atbeina fyrsta
íslendingsins sem hlaut amt-
mannstign, Magnúsar Gíslason-
ar. Hann bjó fyrstur í þessu I
húsi og að frátöldum fáeinum
árum hafa íslenzkir menn búið
hér og starfað. En Grímur
Thomsen var hinn fyrsti ís-
lenzki eigandi jarðarinnar eft-
ir Snorra Sturluson. Samur er
hann Keilir og söm er hún Esja
og var á dögum Snorra, víð-
sýni mikið og náttúrufegurð.
Hér er ilmur úr jörðu af þýð-
Á gamlársdag flutti Stein-
grímur Steinþórsson forsætis-
ráðherra ávarp til þjóðárinnar,
eins og venja hefur verið til.
Hóf hann mál sitt á að flytja
öllum þeim, sem hefðu orðið
fyrir ástvinamissi eða aðrar
sorgir steðjuðu að, samúðar-
kveðjur.
Síðan fór ráðherrann nokkr-
um orðum um tíðarfarið á ár-
inu, veðrátta hafði verið köld
og erfið fram á vorið 1952.
Sumarið síðan kalt einnig, en
nýting heyja varð samt góð og
grasspretta. í meðallagi. í því
sambandi minntist hann á
mestu framkvæmd ársins, byg'g
ingu áburðarverksmiðjunnar í
Gufunesi, og þýðingu hennar
fyrir landbúnaðinn.
Þá ræddi forsætisráðherra um
aflaleysi ársins og nauðsynina
á fjölþættari atvinnuvegum. Ár
efti'r ár hefur afkoma fjölda
manna vérið undir síldveiðum
komin, en nú hafa þær brugðist
mörg ár í röð. Dýrar verksmiðj-
ur hafa þess vegna ekki verið
starfræktar og mikið dregið úr
atvinnu af þeim sökum. Vegna
þess meðal annars að síldveiðar
hafa brugðizt hefur verzlunar-
jöfnuðurinn verið óhagstæður
um nokkur ár, en vinna yrði
að því að, alefli, að verzlunar-
jöfnuður við útlönd náist. Ein-
asta ráðið til þess er að fram-
leiða meiri vörur og betri vörur.
Samkeppnin er sívaxandi og í
þeirri samkeppni verður ís-
lenzka þjóðin að standa sig. í
því sambandi minnti hann á
stórstígar framkvæmdir í land-
inu á sviði raforkumála, aukna
tækni, er gera ætti þjóðinni
léttar fyrir með að framleiða og
búa til verðmæti. En einmitt
vegna aflabrests og síldarleysis
ingum Sveinbjarnai- Egilssonar
og kvæðimi Gríms. Úti sé eg
ljós á gröf hins fyrsta forseta
íslands, Sveins Björnssonar.
sem á sinn þátt í að helga
þennan stað. Hér er nú þjóðar-
heimili með sérstökum hætti og
hefur okkur hjónunum verið
falin forstaða þess um skeið.
Við lítum nú með viðkvæmum
huga og þó vonglöð fram til hins
nýja árs, og flytjum öllum
heimilum og fjölskyldum lands-
ins hjartanlegar nýjársóskir.
Drottinn blessi fósturjörðina
og haldi sinni verndarhendi
yfir landi og lýð á komandi
ári.“
yrði þjóðin nú að temja sér
meiri hófsemi og sparnað.
Þá ræddi forsætisráðherra
um viðhorfið í alþjóðamálum og
þær blikur er á lofti hefðu verið
síðan síðari heimstyrjöldinni
lauk. Vér íslendingar höfum
vanizt því meir að meta and-
leg rök en hervernd. Tilvera
vor og annarra smáþjóða er
undir því komin að rétturinn
en ekki ofbeldið ráði í heim-
inum.
Vér viljum eiga frið og vin-
samlegt samstarf við allar
þjóðir, sagði ráðherrann.
Þá ræddi ráðherrann urn
landhelgismálið og rakti með
fáúm orðum. Sagði hann að ís-
lendingar bæru ekki ugg í
brjósti að brezka þjóðin myndi
innan tíðar skakka leikinn og
létta af siðlausum þvingunar-
ráðstöfunum, sem nokkrir tog-
araeigendur hefðu efnt til m. a.
til að bægja íslenzkum fiski frá
brezkum höfnum, og losa sig
þar með við skæðan keppinaut.
Þá ræddi forsætisráðherra
handritamálið og lýsti þeirri
trú sinni, að Danir myndu skila
íslenzku handritunum heim til
íslands, enda ættu íslendingar
marga skoðanabræður í því
máli meðal merkustu og kunn-
ustu Dana.
Að lokum fór ráðherran
nokkrum orðum um hinn sívax-
andi þátt íslendinga í þjóða-
samstarfi, réttindi þau og skyld
ur, er því væri samfara. Benti
hann á hve heimurinn væri lít—
ill orðinn vegna tækniþróunar
og að þess vegna gæti engin
fullvalda þjóð einangrað sig, og
allra sízt við íslendingar með
þeirri legu er land okkar hefur.
Forsætisráðherra lauk ávarpi
sínu með árnaðaróskum til ís-
lenzku þjóðarinnar.
TILKYNNING
frá ÁburðarverksnðjunRÍ h.f.
Höíum ílutt skríístoíu Vora í Borgartún 7
(hús Almenna byggingarfélagsins)
Símanúmer vor eru 81797 og 82385
Starfsmenn sem eiga hjá oss orlofsfé gjöri svo vel
og' framvísi orlofsbókum næstu daga.
Áburðarverksmiðjan h.f.
Áramétaávarp forsætfsráBherra:
Þjóðin þarf að sýna
hófsemi og sparneytni.