Vísir - 06.01.1953, Page 5

Þriðjudaginn 6. janúar 1953
VlSIR
5
JLínsiveítlar vi
Hvemig má búa svo um hnútana, að
þær veiðar geti gefið arð?
M©k.jki»ar ábeadiiigar, sesaa geta
•slregill eks* k©staaaíli.
Mörg ár eru síðan maður heiur oft komið í huga minn og
H Faxafl
nokkur sagði mér eftirfarandi:
,,Eg var um skeið með afla-
hæstu skipstjórum við Faxa-
flóa og stundum aflahæstur.
Lóðaveioar voru þá, eins og nú,
stundaðar af miklu kappi. Sjálf-
ur var ég eigandi bátsins, sem
eg stjómaði, og var því ekki
við aðra um að sakast en mig
sjálfan, hvernig sem gekk. Eg
lagði kapp á að veiða mikið og
vilai ekki vera eftirbátur ann-
ara í þeim sökum. Mér gekk
líka vel veiðin og' eftir því sem
kunnátta mín og reynsla fór
vaxandi, jókst aflinn, og ég
þurfti síður en svo að kvarta.
En ég veitti brátt athygli öðru,
sem kom mcr alveg á óvart.
Því meira kapp, sem ég lagði á
mikinn afla, og því betur sem
ég veiddi, því verri var útkom-
an á úígerðinni, afkoman rýr-
ari. Eg' fór þá að athuga minn
gang betur og komst að þeirri
niðurstöðu, að kostnaðurinn
væri ekki í réítu hlutfalli við
afiabrögðin. Eg-'tók upp aðra
aðferð. Eg hætti að leggja höf-
uðáherzlu á veiðina, en reyndi,
feftir mætti, að stilla kostnaðin-
orði'o til þess, að ég hef meira
hugsað um þessi mál og reynt
að kynna mér þau, en ég hefði
annars g'ert. M. a. hef ég talað
við marga dugnaðar- og hag-
sýnismenn á sviði útgerðar, og
ætla eg nú að reyna að setja
niður á blað þær ályktanir, sem
ég hef dregið af reynslu þeirra,
svo og minni.
Það er kunnugt, að afli liefur
farið þverrandi á miðum hér við
land síðustu áratugi. Það virð-
ist augljóst, að það staíar af
ofveiði, enda jókst afli á heims-
styrjáldarárunum, þegar minna
álag var á miðunum. Núver-
andi ríkisstjórn hefur, góðu
heilli, friðað alla firði og flóa
landsins fyrir botnvörpuveiðum
ásamt 4 sjómílum frá yztu an-
nesjum. í ályktunum mínunrer
þétta þjóðheiilaspor í fiskimál-
um vorum einnig haft til hlið-
sjónar. Það skal loks tekið fram,
að ályktanir míriar miðast við
að leita ráða til þess, að draga
úr framleiðslukostnaði við línu-
veiðar, án þess þó að það verði
að tjóni.
Samfara þverrandi veiði á
um í. hóf. Afkoman batnaði, og þeim miðum, sem línuveiðar ei'u
ég hef verið alveg viss um það
síðan, enda séð þess mörg dæmi,
að mikil veiði og góð afkoma
fara ekki nærri alltaí saman,
jafnvel sjaldnar en hitt!“
Itvað má gera
til úrbóta?
Saga þessa manns, sem enn
er í tölu beztu útgeröarmanna,
aðallega stundaðar, héfur það
gerst, að bátarnir, sem notaðir
eru til veiðanna, hafa stöðugt
farið stækkandi. Vélaafl þeirra,
miðað við hestöfl á smálest,
stöðugt verið aukið. Línan ver-
ið lengd. Beitan skorin stærra.
Mönnum hefur verið fjölgað við
veiðarnar, en hirðusemi og
nýtni hefur farið þverrandi.
Línuveiðar
gefa ekki arð.
Allt þetta — o. m. fl. —-'hefur
haft í för með sér stóraukinn
kostnað fyrir útgerðina, enda
er nú svo komið og hefur verið
um nokkurra ára skeið, að það
heyrir til undantekninga, ef
línuveiðar hafa gefið útgerðinni
arð. Aftur á móti hefur oft verið
ágætur mannahlutur á bátuni,
þó xítgerðin hafi tapað. Er það,
út af fyrir sig, ærið tilefni til
umhugsunar og athugunar. Eg
mun þó ekki í þessari gi-ein
fjalla um þetta atriði, því að
það er stórmál út af fyrir sig.
Eg vil taka þao fram, að eg
mun hér fjalla eingöngu um
svokallaða landróðrabáta, en
ekki útilegubáta, enda er að-
staðan mjög ólík, þegar róið er
frá landi og aflanum skilað
samdægurs í land, eða þegar
legið er úti í sjó dögum saman,
og öll hirðing aflans fram-
kvæmd á sjónum.
Sú mikla stækkun, sem orðið
hefur á fiskibátunum, aðallega
tvo síðustu áratugi, hefur fyrst
og fremst verið í sambandi við
síldveiðarnar fyrir Norðurlandi,
og að langsóttara hefur verið
á miðin. Þá hefur einnig verið
hugsað um öryggi og þægindlii,
ekki hvað sízt hið síðast nefnda.
Um öryggið og þægindin er
ekkert nema gott eitt að segja.
Áöryggið verður alltaf aðleggja
höfuð-kapp, og má ekkert spara
til þess að það sé í fullkomnu
lagi. Þægindi ber einnig að hafa
eftir fremsta megni. Á það ber
þó jafnframt að líta, að þessu
verður að ná með tilkostnaði,
sem ekki ofbýður útgerðinni.
Vil ég benda á, að þessi atriði
bæði eru mjög í höndum sjó-
mannanna sjálfra, hirðing og
meðferð öryggistækja og
smekkvísi í aðbúð og góðri um
gengni.
liátar stærri,
en afii minni.
Þessir stóru bátar eru auðvit-
a'ð' miklu dýrari, bæði i stofn-
kostnaði og rekstri, en minni
bátarnir, sem notaðir voru til
landróðra áður fyrr, og væri
því nauðsýn meiri afkasta og
betri á. stóru bátunum, ef af-
koman ætti ekki að versna frá
því sem var á þeim minni. Því
er þó ekki þannig varið. 12-—20
rúmlesta bátar, sem notáðir
voru hér' í Faxaílóa áður fyrr,
hlóðu oft á hávertíð og' þurftu
jafnvel að seyla. Þessir bátar
reru rneð miklu styttri línu og
stóru báta, allt að 5—6 hestöfl.
á hverja rúmlest. —■ Þetta,
sem slítur bátum og ýms-
um útbúnaði óeðlilega fljótt, er
réttlætt með því, fyrst og
fremst, að bátarnir þurfi að
vera sem fljótastir á mið-
in og helzt fyrstir. Eg býst við
að allir sjái, að útkoman, hvað
það snertir, verði svipuð, hvort
sem allir bátarnir hafa óhóflega
mikinn vélakraft eða allir eru
með hóflegan vélakraft. Sann-
leikurinn er, að það eru engin
frambærileg rök tilfyrir þessum
geysilega vélakrafti, sem nú er
farinn að tíðkast. Það ættu að
vera lagaákvæði um liámarks
vélaafl í veiðiskipum og bát-
um, til að .fyrirbyggja misnotk-
un. Misnotkun vélaafls hér á
landi hefur að öllum líkindum
valdið bátstöpum, þó það verði
sennilega ekki sannað. Sjá þá
væntanlega allir, hver voði er
á ferðum.
Veiðarfæra-
kostnaðurinn vex.
Annar kostnaðarliður, sem
stöðugt heíur aukizt síðustu
áratugi, er veiðarfærakostnað-
urinn og þá, i fyrstu röð, línan.
Hún hefur lengst um þriðjung"
a. m. k. og auk þess hefur ver-
ið tekin upp gildari lína og nið-
urstöður, sem er þá jafnframt
dýrara. Línulengdin er til að
vinna upp á móti þverrandi
afla, en gildari lína og' niður-
stöður vegna meiri áreynlsu,
aðallega vegna aukins flýtis og
stærri báta.
Þriðji kostnaðarliðurinn er
svo beitan. Sá kostnaður hefur
stöðugt vaxið vegna lengri og
stærri skurðar.
Um línulengdina er það að
segja, ao hún er orðin svo löng,
að með því einu móti, að alit sé
„á spani“, bæði á sjó og landi,
er hægt að ljúka veiðiferðinni,
svo að báturinn nái næsta róðri
á réttum tíma. Oft kemur þó
fyrir, að það tekst ekki, því að
ekki þarf nema lítiífjörlegar
tafir, svo naumur er tíminn.
Að sjálf'sög'ðu er hraði æskileg-
ur og sjálfsag'ður, þar sem hann
á við, en bezt er að hann sé
ávallt í réttu hlutfalli við eðli
leg og' góð afköst.
Vér skulum byrja á því að
athuga, hvaða áhrif hinn mikli
hraði, sem talað er um hér að
framan, hefur á línuveiðaút-
gerðina í landi.
Vinna íand-
mannanná.
tíma, er hætt við að frágangur
línunnar og beitingin verði ekki
eins góð og nauðsyn krefur.
Énda er það mála sannast, að
margur hefur sopið seyðið af
þessu og' aflinn farið eftir því.
Slæmur frágangur á línu veld-
ur fleiru en aflatjóni, t. d.
flækjum á línunni, sem leggja
verður í mikið og ferfitt verk
að greiða, ef þá ekki flækjunum
er hent 1 sjóinn. Kvað það vera
farið að tiðkast, þar sem ekki
þykir borga sig að greiða slæm-
ar flækjur! Smáaukakostnaður
fyrir útgerðina, sem gefur lít-
ið í aðra liönd.
Eg kenni hraðanum um illan.
frágang á línunni. En þa'ð er
fleira, sem er þýðingarmikið
og hraðinn spillir. Það vinnst
ekki tími til að hirða nægilega
vel um aflann, veiðarfæri og
yfirleitt allt, sem útgerðinni
við kemur. Vanhirða verður á
öllu, sem kemur fram í beinmn
eða óbeinum kostnaði fyrir út-
gerðina og rýrari afla.
Þetta er í stórum dráttum
vðvíkjandi landvinnumii, en
hvernig skyldi það vera á sjón-
um?
Það er
slegið í.
Allir bátar, sem tilbúnir eru
í tæka tíð, leggja af stað í róð-
ur á sama tíma, eftir tímamerki.
Það er slegið í! Allir á fulla ferð
og meira en bað. Á sumum bát-
unum stendur loginn upp úr
púströrinu. Það þýðir, að vélin
er knúð til hins ýtrasta. Mesta
olíueyðsla, mesta slit á vél og
bát og yfirleitt öllu, sem í notk-
un er á siglingu. En ekki dugir
að horfa í þetta. Það verður að
komast sem fyrst á miðin og
ekki mega hinir verða á und-
an. Ætli þeir verði ekki nokk-
uð dýrir fiskarnir, sem á skips-
fjöl koma vegna þessara að-
ferða, ef þeir verða þá nokkur-
ir? Þegar á miðin kemur, er
íerðin hægð, stjóra rennt og
byrjað að leggja línuna. Og nú
er ferðin aukin, jafnvel upp í
fulla ferð. En hvað er nú? Beit-
an hendist af önglunum í allar
áttir eins og skæðadrífa og
beituhrúga liggur eftir á dekk-
inu. Skyldi aflast mikið á það,
sein fýkur út í loftið eða liggur
eftir í bátnum? Það er hætt
við, að éinnig þetta verði aðeins
aukinn útgerðarkostnaður.; En
tíminn leyfir ekki aðrar og ró-
legri aðférðir. Línan er sya löng.
Og enn er ekki tími til að láta
línuna liggja nema mjög stutt,
Þegar bátur kemur að landi j að margra áliti alltof stutt. Það
með afla, og róðrarveður er j er byrjað að draga og þaS verð-
næstu nótt, er nóg' að géra. j ur að draga eins liart og hægt
allur tilkostnaður var miklu \ Landmennirnir taka við aflan-
| minni. Nu þykir ágætt, ef 60
írúmlesta bátur fær 10 iúmíestir
i í róðri, og það er undaníekning.
| Meðalafli 60 rúmlesta báta, við
j Faxaflóa, jnun hafa verið 5 Vz
I til 7 smálestir undanfarnar ver-
tíðir.
Þótt ekkert' sé athugað ann-
' að en stærðarmunur bátanna,
sem veiðarnar stunda nú og
áður, er um að ræða mikinn
aukakostnað, sem ekki hefur mennirnir að keppast við eins
um, og' verða að gera honum íil
góða sem allra fyrst. Þeir taka
einnig við línunni, misjafnlega
á sig kominni og skila bátnum
aftur línu, íuilbúinni til lag'n-
ingar. Línuna, sem þeir tóku
við, þarf að greiða og beita að
nýju og allt þarf að vera að
fullu tilbúið, þegar báturinn
kemur 'aftur úr róðri. Ef, sæmi-
leg hvíld á að fást, verða land-
í stjörnuraunsóknarstöð í Ksliforníu fara nú fram miklar
rannsóknir og mælingar á tunglinu, cn notaður er nýr risa-
kíkir, sem fyrir skömmu héfur verið settur þar upp. Myndin
hér að ofan er af landslaginu í tunglinu og sjást á henni eld-
brunnír gýgar,'hafa hæðstu fjöllin mælst um 4000 metra á hæð.
fært útgerðinni neitt í aðra
hönd. T. d. verðmæti bátanna
m'eð útbún^iði, olíueyðsla, harð-
ari sjósókn — og þar af leið-
andi verri meðferð á öllum
hlutum, enda endingin eftir því
— lóðaeyðsal o. m. fl. Þá er 'ret't
að benda á hið óhóflega véla-.
og þeir geta og' fyrir getur kom-
ið-að leggja verði nótt við dag.
En þá er venjulega meira í
aðra hönd, þ. e. meiri afli.
Nú vita allir, að góður frá-
gangur á línu til lagningar er
höfuðskilyröi fyrir góðum afla.
í flýtinum, sem er nauðsynleg-
afl, sem nú ef notað í þessa,ur, til þess að Ijúka verkinu í
er, Tíminn leyfir ekki annað.
Línan ei* svo iöng. Fiskurinn.
hrynur af línunni vegna hrað-
ans. Hartn veiðist aftur seinna
með öngul, kannske líka taum,
í kjaftinum. Fiskurinn, setn.
næst, er iborinn hingað og
þangað í skrokkinn í staðinn
fyrir i hausinn. Það er fyrsta
skemmdin á fiskinum. Spyrji
rnaður sjómanninn, því hann
goggi ekki í hausinn, svarar
hann: „Blessaður! Maður þakk-
ar fyrir áð hitta einhvers stað-
ar. Hraðinn er svo nukill.“ —
Öngull og taumur fylgir næst-
um hverjum fiski. Það er ekld
tími til að afgogga. Okkar að-
alkeppinautar á erlendum mörk
uðum, Norðmenn, gefa sér tíma
til að aígogga. Þeir telja ekki
ábótina aukaatriði. Drættinuia