Vísir - 07.01.1953, Blaðsíða 5
Miðvikudaginn 7. janúar 1953
VlSIR
Hvað hafa húngar í kaup?
Sjo Evropuþfóðir greiða þjóðf
bófðingfum síniGm um 80
millf. kró'na árSega.
Eftir Ærthur Vesetj.
Enda þótt völd og starf kon-
unga sé nú engan veginn sam-
bærileg við það, sem áður tiðk-
aðist, lifa þó þeir sjö konungar
— eða fimm kongar og tveir
meykongar — sem enn eru eft-
ir í Evrópu, sannkölluðu konga-
líii. Úr ríkissjóðum þegna sinna
fengu þeir samtals á síðasta
ári um fimm milljónir dollara
eða yfir áttatíu milljónir króna.
Konungsfjölskyldu Bretlands
— Windsor-fjölskyldunni — er
greidd hæsta matan. „Tekjur“
hennar eru um það bil 42 millj.
króna, sem teljast mega laun
og vasapeningar. Auk þess hef-
ur hún yfir einkaeignum að
ráða, sem eru einhverjar hinar
mestu, er um getur í heimin-
um, og loks nýtur hún hvers
kyns hlunninda, og mun skatt-
frelsi teljast merkast þeirra.
Ríkisstjórn Hollands greiðir
fjölskyldu drottningar um 19
rnillj. króna á ári, og sér með
því móti um það, að hún hefur
næsthæstu slíkar tekjur í Ev-
fópu.
Svíar hafa fengið nýjan kon-
ung, en árið 1950 var Gústaf
heitnum 5. greiddar alls 11
millj. króna eða sem því svarar
í sænskri mynt.
Belgir hafa einnig eignazt
rtýjan konung — Baudouin —
en konungsfjölskyldan þar fær
um það bil sem svarar 8 millj.
króna, og þar að auki um hálfa
þriðju milljón kr. til viðhalds
á höllum sinum.
Konungsfjölskyldan danska
hefur um 4,5 millj. kr. í laun,
en að auki ýrnis fríðindi og
hiunnindi. Noregur greiðir Há-
koni kbnungi og fjölskyldu
hans sem svarar 10 millj. kr.
og Grikkir greiða sínum kon-
ungi um 7 mill.i. króna. Allir
einkatekjur
sínum.
af ýmsum eignum
Kóngur eða drottn-
ing á allt.
í Bretlandi er það konung-
urinn, — eða drottningin, eins
og nú er högum háttað — sem
á að nafni til hvern ferþuml-
ung landsins. í raun réttri er
þó mestur hluti þess fyrir
löngu orðinn eign annarra, svo
að Elísabet drottning yrði
sennilega hrakin úr höllum
sínum og jafnvel úr landi, ef
hún færi að krefjast þess að
,,réttur“ hennar til eigna sinna
væri virtur. Georg 3. frarn-
seldi ríkisstjórninni á 18. öld
leifarnar af hinum fornu, kor.-
unglegu landeignum gegn vissu
árlegu gjaldi. Hann hélt, að
hann hefði gert góða verzlun
með þessu, því að tekjur hans
voru meiri frá ríkinu en leig-
an af lendunum. í dag eru
tekjurnar af jarðeignunum hins
vegar um það bil 80 millj. kr.,
eða sern *f>ví svarar og fær Elísa
bet drottning 2. tekjur sínar af
þeirri fjárhæð.
Árið 1912 ákvað Bretastjórn,
að mata konungs skyldi vera
470,000 sterlingspund (ca. 21
millj. kr. með núverandi gengi).
Árið 1931, þegar kreppan var
í almætti sínu, var hún lækkuð
um 60,000 sterlingspund, sam-
kvæmt ósk konungs. Síðan var
engin breyting gerð á henni
fyrr en á sl. ári, er hún var
hækkuð verulega. Mata drottn-
ingar svarar til 30 millj. króna
samkvæmt gengi nú, en það er
aðeins um helmingur þess, sem
matan var árið 1912 miðað við
dollara. Kaupmáttur hennar er
hins vegar aðeins fimmtungur
þessir konungar hafa að auki þess, sem hún var þá.
í mörg horn er að líta.
Konungur verður að greiða
um fjórðung þessa fjár — eða
sem svarar 7 millj. kr. — um
2000 starfsmönnum sínum og
embættismönnum. Auk þess
greiðir hann þjónustuliði sínu
um 150.000 kr. árlega, en það
sér um hallir hans. Annars er
ríkisstjórnin broslega smásálar-
leg að því er ræstingu hallanna
snertir. í Buckingham-höll
greiðir ríkissjóður til dæmis
hreinsun allra glugga að utan,
en konungur verður að sjá um,
að þeir sé hreinsaðir að innan!
Framfærslukostnaður kon-
ungs var gerður heyrin kunn-
ur árið 1937 í síðasta sinn. Þá
varð hann að greiða um 3500
pund (150.000 kr) fyrir þvotta,
yfir 12500 pund (ca. 600,000
kr.) fyrir hita og ljós og nærri
10,000 pund (450,000 kr.) fyr-
ir alls konar veitingar. Bílar,
geymslur fyrir þá og þar fram
eftir götunum kostuðu hann þá
21,500 pund, eða um milljón
króna.
Á árinu 1950 námu laun Mary
ekkjudrottningar 3 millj. króna
og laun Elisabetar meðan hún
var prinsessa 1,8 millj. króna,
Philips bónda hennar 450,000
kr., en auk þessa voru þeim
hjónum greiddar 225 þús. kr. til
lífsframfæris þeirra. Hertoginn
af Glouchester, bróðir Breta-
konungs hefur 1,7 millj. króna
laun. Margrét prinsessa hefur
fengið 280 þús. kr. á ári, frá
því hún varð fullveðja. Her-
togaynjan af Kent, ekkja bróð-
ur Geox-gs heitins 6. hefur ekki
nema 17,000 kr. árstekjur frá
ríkinu, og ekki vegna þess að
maður hennar var úr konungs-
fjölskyldunni, heldur vegna
þess að maður hennar lét lífið
sem foringi í brezka flughei-n-
um. Þannig vii'ðist sem hetjrn-
séu minna xnetnar en konung-
ar.
Játvarður fær ekkert.
Elzti bi-óðir Bretakonungs,
Játvarður hertogi hlýtur ekki
einn eyri í laun, enda þarf hann
ekki á því að halda. Um 25 ára
skeið, meðan hann var prins af
Wales, naut hann einn þeirra
tekna, sem runnu inn fyrir leig-
ur og rentur af eignum Corn-
wall hertogadæmisins, en þær
tekjur námu árlega 5—6 millj.
króna. Þessum tekjum hafði
Eðvarð ekki þurft að eyða nema
að litlu leyti, fyrr en eftir að
hann lét af konungdómi.
Brezka konungsfjölskyldan
hefur níu hallir til umráða, en
rekstur þeirra og viðhald er
kostað af ríkinu. Aðeins á einu
ári nam viðhalds- og breytinga-
kostnaður þeirra á 19. millj.
króna.
Auk framangreindra tekna
og ókeypis húsnæðis eða af-
notaréttar konungshallanna
hefur brezka konungsfjölskyld-
an meiri eða minni einkatekj-
ur, sem að vísu eru mismun-
andi miklar frá ári til árs. Tekj-
ur drottningar af landeignum
sínum í Sandringham og Bal-
moral eru tvímælalaust allálit-
legar. Auk þess er fullyrt, að
konungurinn, faðir Elisabetar,
hafi lagt allmikið fé í brezk
iðju- og iðnaðarfyrirtæki.
VeiSin var líka seld.
Georg 6. Bretakonungur hafði
jafnvel tekjur af tómstunda-
iðju sinni, svo sem veiðiskap.
M. a. skaut hann ásamt félög-
um sínum 1000 fugla á einu
veiðitímabili og megnið af
veiðinni var sent til Lundúna
og selt þar á 8—10 shillinga
hver fugl.
Konungurinn átti afbragðs
veðhlaupahesta og tekjur hans
af veðreiðum einum saman,
námu á árunum 1946—49 nær
2 millj. króna. Listaverkasafn
konungs var talið eitt bezta
einkasafn í víðri veröld og séiri
dæmi má geta þess, að 500
verðmætustu málverkin Vians
voru metin á 130 millj. króna.
Frímerkjasafn konungsins var
metið á 25 milljónir króna.
Allar tekjur Bretakonungs
af jarðeignum, hlutabréfum
svo og af tómstundaiðju hans
KVÖLMÞþaHkah
eru skattfrjálsar, og haim bætti
árlega við einkaeign sína
meira eða minna af jarðeign-
um og hlutabréfum 1 arðvæn-
legum fyrirtækjum. Við andlát
hans þurfti erfiriginn, Elisabet
drottning, ekki að greiða neinn
erfðaskatt. Það leikur enginn
vafi á því. að það er fyrst og
fremst skattfrelsi konungsfjöl-
skyldunnar að þakka hve eign-
ir hennar aukast stórlega.
Þeir voru skatt-
skyldir áður.
Á Viktoríutímabilinu var
þjóðhöfðinginn skattskyldur
sem aðrir þegnar og nam skatt-
urinn sem næst 5% af tekjum.
Eftir lát Viktoríu drottningar
hélzt þessi venja áfram og Ját-
varður VII. sonur hennar
greiddi ríkinu skatta. En er
skattaálögur margfölduðust í
heimsstyrjöldinni fyrri taldi
konungurinn sér ekki fært að
missa svo mikinn hluta tekna
sinna, og síðan hafa Bretakon-
ungar ekki verið skattlagðir.
Þegar drottning eða fjöl-
skylda hennar ferðast með
skipi eða flugvél, annast flot-
inn eða flugherinn ferðir þeirra,
þeim að kostnaðarlausu. Ferð-
ist þau hins vegar með járn-
braut verða þau að leigja sér
einkalest og þá fyrir sína pen-
inga.
í Hollandi nemur mata Júlí-
önu drottningar um 4,2 millj.
króna, mata Bernharðs prins
bónda hennar 840,000 krónum
og mata Vilhelmínu drottning-
armóður 1,7 millj. króna. Prins-
essunnar fá ekki laun fyrr en
þær verða fullveðja. Aft-
ur á móti greiðir ríkisstjórn
Hollands 5,25 millj. króna til
viðhalds- og reksturskostnaðar
konungshallanna og ennfremur
hefur hún greitt 6,5 millj. kr.
til að endurbyggja hina — að
mestu —• brunnu konungshöll
í námunda við Haag. Loks hef-
ur allmiklu fé verið varið til
þess að viðhalda ýmsum kon-
Kopar er ennþá unninn i námum Salóinons, cn þó með nokkrum öðrum aðferðum, en á
dögum einvaldsins. Námamennirnir nota nú rafknúna bora, og brautarvagna til þess að flytja
málmgi-ýtið til koparverksmiðjanna í Elath í 1 srael. Myndin sýnir nokkra verkamenn við
námugröft í námunum.
Það er gamall og góður siður
hérlendis og víðar, að óska ná-
grönnum og vinum árs og frið-
Ifir. Sumir hafa líka þann sið, a.
k. meðan mest hátíðasið-
ð er á gamlárskvöld og nýj-
rsdag, að láta sér detta í hug,
ð þeir verði betri menn og
^ýni bróðurlegra hugarþel til
[náungans á hinu nýja ári.
ð Islenzkir stjórnmálamann
hafa bersýnilega ekki haft
þennan hátt um þessi áramót,
frekar en önnur. Ekki er hið
nýja ár fyrr gengið í garð, en
stjórnmálaforkólfar af flestum
eða öllum flokkum, þurfa að
láta úr hendi hastarleg skeyti
til andstæðinga sinna, enda
munu víst flestir skilja þetta
á þann veg, að kosningar verði
í sumar, og þegar kosningar
eru á næsta leiti, þá verður að
viðhafa sérstaka takta og til
færirigar.
♦ Kommúnistar vissu e. t.
v. bezt af því, að kosningar
eru skammt undan, er þeir
settu pólitíslcan stimpil á verk-
fallið mikla. Þá átti sem sé að
ganga milli bols og höfuðs á
ríkisst.jórninni, þ. e. Sjálfstæð-
isflokki og Framsóknarflokki.
Alþýðuflokksmenn stigú einn-
ig þenna kynlega fyrir-kosn-
ingadans af mikilli list, og
höfðu mikinn viðbúnað, skiptu
meðal arinars um forustu
flokksins og ritstjóra aðalmál-
gagns hans. Það kemur svo
síðar á daginn, hvort þessar
fyrir-kosningabreytingar beri
tilætlaðan árangur.
$ Þingmenn stigu margir
bráðsmellinn dans, er þeir
felldu áfengislagafrumvarp
stjórnarinnar, og segja kunn-
ugir, að þessar danskúnstir
stafi af kosningunum, sem fram
undan eru í sumar, en það sé
alveg öruggt, að frumvarpið
verði lagt fyrir þingið á nýjan
leik strax eftir kosningar.
♦ Eg hygg, að allur almenn-
ingur taki lítið mark á
öllum látalátunum vegna í
hönd farandi kosninga, og að
þau geti ekki haft þau áhrif,
sem til er ætlast. Ennþá er ekki
búið að æra með öllu almenn-
»
ing í þessu landi, hvorki til
vinstri né hægri, og öruggt ef
líka, að sefasýkishróp komm-
únista eiga ekki þann hljóm-
grunn í hugum fólksins, sem
þeir vilja vera láta. — ThS.